Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 lipca 2012 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia SO Witold Rękosiewicz

Protokolant: Piotr Grzywacz

po rozpoznaniu w dniu 10 lipca 2012 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółka Jawna z siedzibą w P.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki o nałożenie kary pieniężnej

na skutek odwołania od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 30 grudnia 2010 r. znak (...)

I. zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż w miejsce kary pieniężnej w wysokości 608 000 zł nakłada na (...) Spółka Jawna z siedzibą w P. karę pieniężną w wysokości 304.000 zł (trzysta cztery tysiące ).

II. oddala odwołanie w pozostałej części.

SSO.Witold Rękosiewicz.

Sygn. akt XVII AmE 26/11

UZASADNIENIE

W dniu 8 lutego 2011 r. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (URE) przekazał Sądowi odwołanie przedsiębiorcy (...) Spółka Jawna z siedzibą w P. od decyzji Prezesa URE z dnia 30 grudnia 2010 r. nr (...). W decyzji powyższej Prezes URE orzekł, że powód naruszył warunek 2.2.3. koncesji na obrót paliwami ciekłymi udzielonej decyzją Prezesa URE z dnia 13 lipca 2000 r. Nr (...), w ten sposób, że wprowadzał do obrotu, poprzez stację paliw, będącą własnością powoda, zlokalizowaną w miejscowości S., paliwo ciekłe nie spełniające wymagań jakościowych określonych w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 19 października 2005 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych (Dz. U. z 2005 r. Nr 216, poz. 1825), W pkt. 2 decyzji za powyższe działania wymierzył przedsiębiorcy karę pieniężną w wysokości 608 000 zł, co stanowi (...) % przychodu przedsiębiorcy osiągniętego w 2009 r. z działalności objętej koncesją. W uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia pozwany wskazał, że oparł je na ustaleniu, że w dniu 23 kwietnia 2008 r. powód wprowadzał do obrotu olej napędowy o jakości niezgodnej z obowiązującymi przepisami prawa, co zostało potwierdzone podczas kontroli inspektorów reprezentujących (...) Wojewódzkiego Inspektora Inspekcji Handlowej w S. i następnie w trakcie badań laboratoryjnych zabezpieczonych próbek paliwa. Wobec powyższego pozwany stwierdził, że powód swoim zachowaniem naruszył warunek 2.2.3. udzielonej mu koncesji na obrót paliwami ciekłymi, zgodnie z którym koncesjonariuszowi nie wolno czynić przedmiotem obrotu paliw ciekłych, których parametry jakościowe są niezgodne z parametrami wynikającymi z zawartych umów lub z norm określonych obowiązującymi przepisami. W związku z powyższym ustaleniem Prezes URE zastosował normę przepisu art. 56 ust. 1 pkt 12 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne, zgodnie z którą, organ regulacyjny jest zobligowany do nałożenia na przedsiębiorcę kary pieniężnej w przypadku ustalenia, że ten nie przestrzega obowiązków wynikających z koncesji. Jednocześnie pozwany nie stwierdził występowania przesłanek wskazanych w art. 56 ust. 6a prawa energetycznego, uzasadniających odstąpienie od wymierzenia kary. Wymierzając powodowi karę pieniężną pozwany kierował się przesłankami określonymi w art. 56 ust. 6 prawa energetycznego. Pozwany ocenił, że szkodliwość czynu popełnionego przez powoda jest bardzo duża z uwagi na fakt, że aż trzy parametry jakościowe zakwestionowanego paliwa były niezgodne z normą jakościową a jeden z parametrów tj. zawartość wody w badanym paliwie był przekroczony o prawie 300% w relacji do normy. Negatywne konsekwencje stosowania kwestionowanego paliwa dotykały zarówno zdrowia ludzkiego, środowiska naturalnego jak również poprawnego funkcjonowania silników pojazdów mechanicznych. Odnośnie stopnia zawinienia pozwany ocenił, że przedsiębiorca nie dochował przy prowadzeniu koncesjonowanej działalności gospodarczej należytej staranności, ocenianej zgodnie z art. 355 §2 k.c., ponieważ nie podjął działań, które zapobiegły by wprowadzeniu do obrotu oleju napędowego o niewłaściwej jakości, a szereg stwierdzonych przez pozwanego zaniechań przedsiębiorcy, decyduje, że jego stopień zawinienia oceniono jako bardzo duży. Miarkując wysokość nałożonej na powoda kary pieniężnej pozwany wziął pod uwagę sytuację finansową powoda. Ustalił, że przychód z działalności gospodarczej w 2009 r. wynosił (...) zł, w tym z działalności objętej koncesją w wysokości (...) zł, oraz, że zysk z działalności operacyjnej w tym samym roku wyniósł 866 845 zł. Prezes ustalił, że z rachunków przepływów pieniężnych wynika, że środki pieniężne na koniec roku 2009 wynosiły 739,215,41 zł, natomiast wg. bilansu w kasie i na rachunkach powoda pozostawały środki pieniężne w wysokości 690 215,41 zł – co świadczy o stabilnej kondycji ekonomicznej powoda. Ustalając karę na poziomie (...) % przychodu przedsiębiorcy osiągniętego w 2009 r. z działalności objętej koncesją Prezes URE wziął pod uwagę także to, że kara pieniężna wobec przedsiębiorcy ma pełnić funkcję prewencji szczególnej i ogólnej, a więc być realną, odczuwalną dolegliwością dla ukaranego podmiotu, będącą reakcją na naruszenie przepisów, a także wyraźnym ostrzeżeniem na przyszłość, zapobiegającym powtarzaniu nagannych zachowań. Prezes ustalił, że sytuacja finansowa powoda pozwala mu na uiszczenie kary w wymierzonej wysokości bez nadmiernego obciążenia finansowego dla dalszego wykonywania koncesjonowanej działalności gospodarczej. Dodatkowo Prezes wymierzając karę jako okoliczność łagodzącą brał pod uwagę, że powód nie był dotychczas karany za naruszenie warunków koncesji.

Od powyższej decyzji odwołał się ukarany przedsiębiorca - (...) spółka jawna w P., zaskarżając ją w całości i zarzucając Prezesowi URE naruszenie art. 7 k.p.a. poprzez naruszenie zasady prawdy obiektywnej poprzez błędne ustalenie, że zła jakość paliwa wprowadzonego do obrotu przez powoda była związana z zawinionym działaniem powoda oraz, że sytuacja finansowa powoda uzasadnia nałożenie na niego kary pieniężnej w wysokości 608 000 zł; nadto naruszenie przepisów prawa materialnego, a to art. 56 ust. 1 pkt 12, art. 56 ust. 6a, art. 56 ust. 6 ustawy Prawo energetyczne; dokonanie ustaleń faktycznych sprzecznych z treścią zebranego materiału dowodowego poprzez przyjęcie, że: a) powód naruszył obowiązki wynikające z koncesji i wprowadził do obrotu paliwo ciekłe nie spełniające wymagań jakościowych wskutek swojego zawinionego działania braku zachowania należytej staranności, b) powód nie zachował należytej staranności w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej objętej udzieloną koncesją, c) powód nie wykazał, by treść odpisów świadectw jakości paliwa była powiązana z jakością nabywanego przez niego paliwa, które uczynił przedmiotem obrotu, które było następnie przedmiotem kontroli w dniu 23 kwietnia 2008 r., d) sytuacja finansowa powoda uzasadnia nałożenie kary pieniężnej w zasądzonej wysokości. Wobec powyższych zarzutów powód wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji i zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu, ewentualnie o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez odstąpienie od wymierzenia kary bądź jej zmniejszenie do kwot 10 000 zł.

Strony podtrzymały swoje stanowiska do końca procesu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z dnia 13 lipca 2000 r. Nr (...), z dalszymi zmianami, Prezesa URE udzielił powodowi koncesji na obrót paliwami ciekłymi.

W piśmie z dnia 28 lipca 2008 r. znak: (...) Główny Inspektor Inspekcji Handlowej poinformował Prezesa UKE, że w toku czynności kontrolnych prze[prowadzonych przez Inspektorów (...) Wojewódzkiego Inspektora Inspekcji Handlowej stwierdzono nieprawidłowości na – będącej własnością przedsiębiorcy – stacji paliw zlokalizowanej w S. G. przy ul. (...), polegające na oferowaniu do sprzedaży paliwa ciekłego, nie spełniającego wymagań jakościowych określonych w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 19 października 2005 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych (Dz. U. z 2005 r. Nr 216, poz. 1825 z późń. zm).

W toku kontroli przeprowadzonej w dniu 23 kwietnia 2008 r. pobrano próbki oleju napędowego, które przekazano do akredytowanego laboratorium – Specjalistycznego Laboratorium (...) z siedzibą w B., w celu zbadania jakości paliwa w zakresie jego zgodności z wymaganiami określonymi przepisami powołanego wyżej rozporządzenia.

W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono niezgodność badanego paliwa (oleju napędowego) z obowiązującymi przepisami prawa. Z protokołu badań laboratoryjnych nr (...) z dnia 6 maja 2008 r. oraz korekty protokołu z badań laboratoryjnych nr (...) z dnia 23 grudnia 2009 r. wynika, że w badanej próbce oleju napędowego stwierdzono:

- zawyżoną wartość wody, która wynosiła powyżej 1000 mg/kg, a powinna, przy uwzględnieniu tolerancji wynikającej z przyjętej metody badawczej, wynosić maksymalnie 257 mr/kg,

- zawyżoną wartość matylowych kwasów tłuszczowych (...), która wynosiła 6,7 % (V/V), a powinna, przy uwzględnieniu tolerancji wynikającej z przyjętej metody badawczej, wynosić maksymalnie 5,5 % (V/V),

- lepkość kinematyczną w temperaturze 40 C, która wynosiła 4,7390 mm ^{( 2)}/s, a powinna, przy uwzględnieniu tolerancji wynikającej z przyjętej metody badawczej, wynosić od 1,9855 do 4,5266 mm ^{( 2)}/s.

Wobec stwierdzenia powyższego Prezes URE wydał decyzję z dnia 30 grudnia 2010 r. zaskarżoną decyzję nr (...). W decyzji orzekł, że powód naruszył warunek 2.2.3. koncesji na obrót paliwami ciekłymi udzielonej koncesji w ten sposób, że wprowadzał do obrotu, poprzez stację paliw, będącą własnością powoda, paliwo ciekłe nie spełniające wymagań jakościowych określonych w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 19 października 2005 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych (Dz. U. z 2005 r. Nr 216, poz. 1825), natomiast w pkt. 2 decyzji za powyższe działania wymierzył przedsiębiorcy karę pieniężną w wysokości 608 000 zł, co stanowi (...) % przychodu przedsiębiorcy osiągniętego w 2009 r. z działalności objętej koncesją.

Z prowadzonej działalności gospodarczej powód w 2009 r. uzyskał przychód w wysokości (...) zł, w tym z działalności objętej koncesją w wysokości (...) zł, natomiast zysk z działalności operacyjnej w tym samym roku wyniósł 866 845 zł. Z rachunków przepływów pieniężnych powoda wynika, że środki pieniężne na koniec roku 2009 wynosiły 739,215,41 zł, natomiast wg. bilansu w kasie i na rachunkach powoda pozostawały środki pieniężne w wysokości 690 215,41 zł.

Od powyższej decyzji w dniu 18 stycznia 2011 r. powód - (...) Spółka Jawna z siedzibą w P. złożył odwołanie.

Sąd zważył co następuje :

Zgodnie z warunkiem 2.2.3. udzielonej powodowi koncesji koncesjonariuszowi nie wolno czynić przedmiotem obrotu paliw ciekłych, które nie spełniają norm jakościowych określonych w obowiązujących przepisach. Mając na uwadze fakt, iż okoliczność wprowadzenia do obrotu paliwa o jakości niezgodnej z normą nie była przez powoda kwestionowana stwierdzić należało, że wobec naruszenia przez powoda warunku 2.2.3. koncesji Prezes URE był zobligowany przepisem art. 56 ust. 1 pkt 12 Prawa energetycznego do wymierzenia powodowi kary pieniężnej w wysokości nie przekraczającej 15% przychodu przedsiębiorcy uzyskanego z działalności objętej koncesją w poprzednim roku podatkowym.

Sąd nie uznał za zasadne zarzutów powoda dotyczących naruszenia przez pozwanego przepisów prawa materialnego a to przepisów art. art. 56 ust. 1 pkt 12), 56 ust. 6a i 56 ust. 6 ustawy Prawo energetyczne. Powód nie kwestionował w toku procesu faktu, że wprowadzał do obrotu w ramach prowadzonej działalności gospodarczej paliwa ciekłe, których parametry jakościowe były niezgodne z parametrami określonymi obowiązującymi przepisami i wynikającymi z zawieranych umów – a więc de facto przyznał, że swoim zachowaniem naruszył zapis 2.2.3. udzielonej mu koncesji na obrót paliwami ciekłymi. Ponadto Sąd podzielił argumentację Prezesa URE, iż brak jest podstaw do odstąpienia w niniejszym przypadku o wymierzenia przedsiębiorcy kary, albowiem stopień społecznej szkodliwości czynu pozwanego jest znaczny. Sąd podzielił także ustalenia faktyczne dokonane przez Prezesa UKE dokonane na podstawie zgromadzonego w toku postępowania materiału dowodowego.

Odnosząc się do podniesionego przez powoda zarzutu odwołania dotyczącego naruszenia przez Prezesa URE przepisów postępowania administracyjnego Sąd stwierdził, że w postępowaniu sądowym prowadzonym na skutek odwołania przed Sądem OKiK brak podstaw do ich uwzględnienia.

Zgodnie bowiem z ugruntowanym w orzecznictwie poglądem ( vide Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 1991 r. sygn. akt III CRN 120/91 OSNC 1992 r. Nr 5, poz. 87; Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 października 1998 roku sygn. akt I CKN 265/98 OSP 2000 Nr 5 poz. 68; Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 1999r. sygn. akt 351/99 OSNC 2000 Nr 3 poz. 47; Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2001 r. sygn. akt I CKN 1036/98 LEX Nr 527/08; Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 września 2005 r., sygn. akt III SZP 2/05 OSNP 2006/19-20/312) Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie może ograniczyć rozpoznania sprawy wynikającej z odwołania od decyzji Prezesa Urzędu tylko do funkcji sprawdzającej prawidłowość postępowania administracyjnego, które poprzedza postępowanie sądowe. Celem tego postępowania nie jest przeprowadzenie kontroli postępowania administracyjnego, ale merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy, której przedmiotem jest spór między stronami powstający dopiero po wydaniu decyzji przez Prezesa Urzędu. Postępowanie sądowe przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest postępowaniem kontradyktoryjnym, w którym uwzględnia się materiał dowodowy zebrany w postępowaniu administracyjnym, co nie pozbawia jednak stron możliwości zgłoszenia nowych twierdzeń faktycznych i nowych dowodów, według zasad obowiązujących w postępowaniu odrębnym w sprawach gospodarczych. Sąd OKiK jest sądem cywilnym i prowadzi sprawę cywilną, wszczętą w wyniku wniesienia odwołania od decyzji Prezesa Urzędu, w tym wypadku Urzędu Regulacji Energetyki, według reguł kontradyktoryjnego postępowania cywilnego. Nie jest więc sądem legalności decyzji administracyjnej i nie prowadzi jedynie postępowania kontrolnego, jak to czynią sądy administracyjne w postępowaniu sądowo-administracyjnym. Tylko takie odczytanie relacji pomiędzy postępowaniem administracyjnym i postępowaniem sądowym może uzasadniać dokonany przez racjonalnego ustawodawcę wybór między drogą postępowania cywilnego i drogą postępowania sądowo-administracyjnego dla wyjaśnienia istoty sprawy.

Sąd uznał, iż gdyby przyjąć, że w postępowaniu administracyjnym doszło do uchybień proceduralnych to nie mogą one być przedmiotem postępowania sądowego mającego na celu merytoryczne rozstrzygnięcie sporu, bowiem Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zobowiązany jest do wszechstronnego zbadania wszystkich istotnych okoliczności sprawy, przy uwzględnieniu zasad rozkładu ciężaru dowodu i obowiązków stron w postępowaniu dowodowym.

Przywołane przez powoda w odwołaniu okoliczności nie uzasadniają przyjęcia, iż naruszenie warunków koncesji miało charakter zawiniony, jednakże mają one wpływ na ocenę stopnia zawinienia, co w świetle przepisu art. 56 ust. 6 Prawa energetycznego wpływa na wysokość kary pieniężnej. Zdaniem Sądu, okoliczność zawinionego działania przedsiębiorcy, jakkolwiek bezsporna ,nie nosi cech działania umyślnego , co stwierdził sam Prezes UKE, nie charakteryzuje się także stopniem nasilenia uzasadniającym wymierzenie kary w wysokości określonej w zaskarżonej decyzji. W ocenie Sądu ,uwzględniając okoliczność , że powód dopuścił się naruszenia warunków koncesji po raz pierwszy uznał, iż nałożona zaskarżoną decyzją kara pieniężna jest zbyt surowa. Sąd, uwzględniając fakt, że powód w istocie nie dopełnił ciążącego na nim obowiązku dołożenia należytej staranności w celu utrzymania odpowiedniej jakości paliwa wprowadzanego do obrotu, zważył jednocześnie, iż nie było to działanie umyślne, nakierowane na osiągnięcie korzyści majątkowej.

Zdaniem Sądu okoliczności sprawy uzasadniają ustalenie kary pieniężnej w wysokości 304.000 zł, co odpowiada wartości około (...) przychodu przedsiębiorcy osiągniętego w roku poprzedzającym wydanie zaskarżonej decyzji. Tak określona kara uwzględnienia dyrektywy wymiaru kary określone w przepisie art. 56 ust 6 Prawa energetycznego – jest adekwatna do stopnia zawinienia, stopnia szkodliwości czynu, dotychczasowej, nienagannej postawy przedsiębiorcy oraz jego sytuacji majątkowej, w szczególności okoliczności, że powód w 2009 r. z tytułu prowadzonej działalności osiągnął zysk w wysokości 866 845 zł. – a więc nałożenie na powoda kary w wysokości 608 000 zł skonsumowało by praktycznie cały osiągnięty wówczas zysk.

Zdaniem Sądu, kara w wysokości 304.000 zł spełni swoją funkcję prewencyjną – jest wyraźnym ostrzeżeniem na przyszłość dla powoda i innych podmiotów, zapobiegającym powtarzaniu nagannych zachowań, oraz represyjną – stanowi poważną dolegliwość dla przedsiębiorcy, nie niosąc ze sobą jednocześnie ryzyka wyeliminowania go z obrotu gospodarczego (wyrok SOKiK z dn. 26.07.2007 r. sygn. akt XVII AmE 40/07).

Mając na uwadze przedstawione okoliczności Sąd Okręgowy, uznając że istnieją okoliczności uzasadniające obniżenie nałożonej na przedsiębiorcę kary pinieżnej, na podstawie art. 479 ⁵³ § 2 kpc orzekł jak w sentencji zmieniając częściowo decyzję i oddalając odwołanie w pozostałym zakresie.

Wobec dokonanych ustaleń Sąd na zasadzie słuszności nie uznał jedna za właściwe przyznanie powodowi części opłaty sądowej od odwołania oraz kosztów zastępstwa procesowego ( art. 102 kpc ).

SSO. Witold Rękosiewicz.