Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 stycznia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XVI Gospodarczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Cezary Skwara

Protokolant: sekretarz sądowy Agnieszka Rozen

po rozpoznaniu w dniu 8 stycznia 2016 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa J. P.

przeciwko Przedsiębiorstwu Państwowemu (...) w W.

o odszkodowanie

1.  Powództwo oddala.

2.  Przyznaje adwokat E. S. prowadzącej Kancelarię Adwokacką przy ulicy (...) lokal (...) w W. kwotę 3600 (trzy tysiące sześćset) złotych plus podatek VAT z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce i nakazuje Kasie Sądu Okręgowego w Warszawie wypłacenie powyższej kwoty adwokat E. S. z rachunku Skarbu Państwa.

3.  Nie obciąża powódki J. P. kosztami zastępstwa procesowego należnego pozwanemu.

SSO Cezary Skwara

Sygn. akt: XVI GC 2125/13

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 8 stycznia 2016 roku

W ostatecznie zmodyfikowanym żądaniu pozwu powódki J. P. i P. P. wniosły o zasądzenie od pozwanego:

- na rzecz powódki J. P. kwoty 100 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za obniżenie jakości życia oraz spowodowania trwałego uszczerbku na zdrowiu wywołanego działalnością pozwanego

- na rzecz powódki P. P. kwoty 100 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za obniżenie jakości życia oraz spowodowania trwałego uszczerbku na zdrowiu wywołanego działalnością pozwanego

- na rzecz powódki J. P. kwoty 114 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za utratę wartości ograniczonego prawa rzeczowego do nieruchomości – spółdzielczego prawa do lokalu nr (...) położonego przy ul. prof. J. M. 14 w W..

Powyższe roszczenia są skutkiem objęcia ww. nieruchomości obszarem ograniczonego użytkowania utworzonego dla lotniska im. F. C. w W.. W szczególności zdaniem strony powodowej hałas lądujących samolotów spowodował utratę wartości przedmiotowej nieruchomości o 114 000 zł.

Postanowieniem z dnia 3 grudnia 2014 r. Sąd Okręgowy w Warszawie wyłączył do odrębnego rozpoznania roszczenie powódki J. P. o zapłatę kwoty 100 000 zł tytułem zadośćuczynienia oraz roszczenie powódki P. P. o zapłatę kwoty 100 000 zł tytułem zadośćuczynienia i przekazał do rozpoznania Wydziałowi Cywilnemu tut. Sądu.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości jako bezzasadnego. Pozwany wskazał, iż powódka J.M. P. nie wykazała swojej legitymacji czynnej do występowania z powództwem w niniejszej sprawie. Powódka w żaden sposób nie udowodniła bowiem, iż przysługuje jej ograniczone prawo do nieruchomości, a wymienione prawo jest podstawową przesłanką zasadności roszczenia powódki o odszkodowanie z tytułu utraty wartości nieruchomości. Ponadto strona pozwana wskazała, że powódka nie wykazała żadnej z przestanek odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego, nie wykazała wartości szkody ani adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem wywołującym szkodę a powstaniem tej szkody.

Sąd ustalił, co następuje:

Powódce J. P. przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego przy ul. (...) w W., dla którego Sąd Rejonowy dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie prowadzi księgę wieczystą nr (...).

/okoliczności bezsporne, ponadto: odpis z księgi wieczystej ( k. 176 - 180 ), dokumenty ( k. 174 – 175, 181 – 183 )/

Nieruchomość, na której znajduje się przedmiotowy lokal powódki, w całości została objęta strefą obszaru ograniczonego użytkowania utworzoną na podstawie uchwały nr 76/11 Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W.

/okoliczności bezsporne/

W drodze pisma z dnia 2 sierpnia 2013 r. ( otrzymanym przez pozwanego w dniu 3 sierpnia 2013 r. ) powódka złożyła wniosek o wykonanie izolacji akustycznych w ww. lokalu . W dniu 3 sierpnia 2013 r. powódka wystąpiła do sądu z pozwem wnosząc o zasądzenie na jej rzecz od pozwanego odszkodowania z tytułu utraty wartości lokalu powódki.

/okoliczności bezsporne, ponadto dowód: wniosek o wykonanie izolacji akustycznych ( k. 217 – 220) /

Powyższy stan faktyczny był bezsporny między stronami, dodatkowo potwierdzają go ww. dowody z dokumentów, które w ocenie Sądu należy uznać za wiarygodne jako jednoznaczne i niekwestionowane przez strony postępowania. Pozostałe dokumenty zgromadzone w aktach sprawy nie miały decydującego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd oddalił wniosek o przesłuchanie świadka B. A. i dopuszczenie dowodu z opinii biegłego albowiem materiał dowodowy był wystarczający do wydania rozstrzygnięcia w sprawie. W szczególności przeprowadzenie zawnioskowanych dowodów byłoby niecelowe z uwagi na uznanie, iż roszczenie zgłoszone w pozwie nie może zostać uwzględnione z uwagi na upływ terminu zawitego do zgłoszenia roszczenia.

Sąd zważył, co następuje:

Przedmiotowe powództwo J. P. o odszkodowanie jako bezzasadne podlega oddaleniu.

Wskazać należy, iż jako podstawę prawną dochodzonego przez powódkę roszczenia o odszkodowanie za utratę wartości nieruchomości uznać należy art. 129 ust. 1 - 4 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska ( t.j. Dz.U.2013.1232 ), zgodnie z którym jeżeli w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości korzystanie z niej lub z jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone, właściciel nieruchomości może żądać wykupienia nieruchomości lub jej części (ust.1). W związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę; szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości (ust. 2). Roszczenie, o którym mowa w ust. 1 i 2, przysługuje również użytkownikowi wieczystemu nieruchomości, a roszczenie, o którym mowa w ust. 2, także osobie, której przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości. (ust.3). Z roszczeniem, o którym mowa w ust. 1-3, można wystąpić w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości (ust.4).

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż wbrew twierdzeniom pozwanego, powódka w sposób należyty wykazała swoją legitymację do dochodzenia roszczenia będącego przedmiotem niniejszego postępowania. Jak wynika z ww. uregulowania p.o.ś. odszkodowania za poniesioną szkodę w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości może żądać także osoba, której przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości. Jak wynika z przedłożonych przed powódkę dokumentów ( k. 174 – 183 ), w szczególności z odpisu z księgi wieczystej ( k. 176 – 180 ) powódce przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego przy ul. (...) w W.. Tym samym przysługuje jej także legitymacja do żądania przedmiotowego odszkodowania z tytułu spadku wartości wymienionego lokalu.

W dalszej kolejności należy wskazać, iż przedmiotowe roszczenie o odszkodowanie podlega poważnym ograniczeniom, w szczególności zaś z mocy art. 129 ust. 4 p.o.ś. można wystąpić z nim w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości. W związku z powyższym zatem należało rozważyć, czy powódka wystąpiła z roszczeniem przeciwko pozwanemu w 2- letnim terminie wynikającym z art. 129 ust. 4 p.o.ś.

W ocenie Sądu termin do zgłoszenia roszczeń, o których mowa w art. 129 ust. 4 ustawy Prawo ochrony środowiska, jest terminem zawitym. Termin ten ma charakter terminu zawitego (prekluzyjnego), co oznacza, iż jego niedochowanie powoduje wygaśnięcie roszczenia, a fakt upływu tego terminu sąd ma obowiązek wziąć pod uwagę z urzędu.

Wskazać należy, że art. 129 ust. 4 w związku z art. 136 ust. 1 p.o.ś., należy interpretować w ten sposób, że - w przypadku ograniczeń korzystania z nieruchomości będących następstwem utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania (art. 135 ustawy) - roszczenia, o których mowa w tym przepisie należy zgłosić w terminie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego do obowiązanego do wypłaty odszkodowania lub wykupu nieruchomości, o którym mowa w art. 136 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. Skoro bowiem ustawodawca z jednej strony zakreślił krótki (2 - letni) termin do zgłoszenia żądań, o których mowa w art. 129 ust. 1-3 ustawy, z drugiej zaś określił obowiązek ich zgłoszenia określonemu podmiotowi zobowiązanemu do ich realizacji, o których mowa w art. 136 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska, przed wystąpieniem z tymi roszczeniami na drogę sądową, to termin, o którym mowa w art. 129 ust. 4 należy uznać za termin zawity do zgłoszenia tych żądań obowiązanemu do ich realizacji w celu zachowania prawa dochodzenia tych roszczeń przed sądem. Wniosek ten jest tym bardziej uzasadniony, jeżeli uwzględni się, że ustawodawca nie określił terminu, w ciągu którego obowiązany do wypłaty odszkodowania lub wykupu nieruchomości, o którym mowa w art. 136 ust. 2 tej ustawy, jest zobowiązany zająć stanowisko co do zasadności żądań zgłoszonych przez poszkodowanego. Taką interpretację charakteru terminu, o którym mowa w art. 129 ust. 4 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska wzmacnia także wykładnia językowa tego przepisu, w którym jest mowa o wystąpieniu z roszczeniami, co znaczeniowo jest terminem szerszym od terminu dochodzenia roszczeń i mieści w sobie także zgłoszenie przez poszkodowanego w związku ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości żądań, o których mowa w art. 129 ust. 1-3 ustawy Prawo ochrony środowiska, obowiązanemu do ich wykonania (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2008 r. w sprawie IV CSK 216/08)

Podnieść należy, iż okolicznością bezsporną w niniejszym postepowaniu było, iż nieruchomość, na której położony był przedmiotowy lokal powódki został objęty strefą ograniczonego użytkowania na mocy uchwały nr 76/11 Sejmiku Województwa (...) z dnia 20 czerwca 2011 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W.. Mając na uwadze treść art. 129 ust. 4 p.o.ś. dwuletni termin, w którym powódka mogła wystąpić do pozwanego z roszczeniem wynikającym z art. 129 ust. 1-3 tej ustawy należy liczyć od dnia wejścia w życie ww. uchwały nr 76/11 Sejmiku Województwa (...) tj. od dnia 3 sierpnia 2011 r. W związku z powyższym termin na zgłoszenie dochodzonego pozwem roszczenia upłynął w dniu 3 sierpnia 2013 r. Tymczasem mając na uwadze dowody zgromadzone w sprawie należy uznać, że powódka zgłosiła pozwanemu swoje roszczenie dopiero w dniu 6 czerwca 2014 r. – w dniu, w którym strona pozwana otrzymała odpis pozwu zawierający roszczenie powódki, a więc po upływie terminu zawitego.

W omawianym w zakresie wskazać należy, iż jak wynika ze zgromadzonych dowodów, powódka po raz pierwszy wystąpiła z roszczeniem o odszkodowanie w drodze przedmiotowego powództwa. Przed wniesieniem pozwu powódka nie występowała bowiem do pozwanego z roszczeniem o zapłatę odszkodowania z tytułu spadku wartości nieruchomości w związku z utworzeniem strefy ograniczonego użytkowania. Co prawda powódka zgłaszała pozwanemu roszczenie w związku z utworzeniem strefy (...) ( pismo z dn. 2 sierpnia 2013 r. – k. 217 – 220 ), jednakże roszczeniem tym był wniosek w wykonanie izolacji akustycznych w lokalu powódki. Powódka przed wniesieniem pozwu nie zgłosiła natomiast pozwanemu roszczenia o zapłatę odszkodowania z tytułu spadku wartości nieruchomości. Po raz pierwszy roszczenie to strona powodowa zgłosiła dopiero we wniesionym do sądu pozwie. Należy wskazać jednak, iż w przypadku gdy podmiot decyduje się na zgłoszenie roszczenia po raz pierwszy na drodze sądowej, datą zgłoszenia takiego roszczenia nie jest data wpływu do sądu pozwu zawierającego to roszczenie, ale faktyczna data, w której pozwany dowiedział się o zgłoszonym roszczeniu tj. najczęściej data doręczenia odpisu pozwu. W przepisie art. 129 ust. 4 p.o.ś. chodzi bowiem o to, aby przed upływem terminu roszczenie zostało zgłoszone samemu obowiązanemu do zaspokojenia roszczenia, niewystarczające jest zatem aby przed upływem terminu powód wystąpił z pozwem o wymienione roszczenie, w chwili bowiem wniesienia pozwu pozwany nie ma jeszcze wiedzy o zgłaszanym roszczeniu, jego rodzaju i rozmiarze. Jak wskazano w wyroku SN z dn. 2 października 2015 r. ( sygn. II CSK 720/14 ) oświadczenie skierowane do obowiązanego, którego treścią jest roszczenie o zapłatę odszkodowania, musi przed upływem terminu wskazanego w art. 129 ust. 4 p.o.ś. dojść do obowiązanego w taki sposób, aby mógł się z nimi zapoznać ( art. 61 k.c. ). W razie zaś gdy nośnikiem oświadczenia jest pozew lub inne pismo procesowe, dla dochowania termu, o którym mowa w art. 129 ust. 4 p.o.ś. konieczne jest, aby przed jego upływem pozew lub to pismo zostały doręczone pozwanemu, nie wystarcza zaś to, że przed jego upływem powództwo zostanie wytoczone lub pismo zostanie wniesione do sądu.

Wobec powyższego zatem skoro roszczenie o odszkodowanie zostało zgłoszone przez powódkę po raz pierwszy w pozwie, to datą zgłoszenia pozwanemu tego roszczenia jest data doręczenia odpisu pozwu stronie pozwanej tj. 6 czerwca 2014 r. ( k. 49 ). W tym bowiem dniu pozwany dowiedział o przedmiotowym roszczeniu i jego wysokości, dopiero w tym zatem dniu roszczenie to zostało pozwanemu zgłoszone. Mając na względzie zatem, iż z roszczeniami związanymi z utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania na mocy uchwały nr 76/11 należało wystąpić do dnia 3 sierpnia 2013 r., przedmiotowe roszczenie o odszkodowanie zostało zgłoszone po upływie terminu zawitego i jako takie nie może zostać uwzględnione.

Mając powyższe na uwadze z uwagi na upływ terminu zawitego do zgłoszenia roszczenia dochodzonego w pozwie orzeczono jak w pkt 1 sentencji wyroku.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 102 k.p.c. Zgodnie z wymienionym przepisem w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. W niniejszej sprawie stroną przegrywającą sprawę jest powódka, a zatem zgodnie z ogólnymi regułami postępowania cywilnego, powódka winna zwrócić pozwanemu koszty w pełnej wysokości. Jednakże w wypadkach „szczególnie uzasadnionych” sąd może odstąpić od powyższej reguły i nie obciążać jej w ogóle kosztami. Wymieniony przepis ustanawia zasadę słuszności będącą odstępstwem od zasady odpowiedzialności za wynik procesu i jest rozwiązaniem szczególnym wymagającym do swego zastosowania wystąpienia wyjątkowych okoliczności. Ustawodawca pozostawił zatem sądom pewną swobodę w zasądzaniu zwrotu kosztów procesu, gdy zastosowaniu zasady odpowiedzialności za wynik postępowania opisanej w art. 98 k.p.c., sprzeciwiają się względy słuszności np. w przypadku nieuwzględnienia roszczenia z powodu prekluzji (por. wyr. SN z 05.12.1967 r., III PRN 78/67), wygórowania żądania o zadośćuczynienie, którego określenie zależy od oceny sądu a powodowie są subiektywnie przekonani o jego zasadności (por. post. SN z 09.10.1967 r. I CR 81/67), wyjątkowo ciężkiej sytuacji strony przegrywającej (por. wyr. SN z 17.11.1972 r. I PR 423/72), oddalenia roszczeń powoda na podstawie art. 5 k.c. czy istotnej zmiany linii orzeczniczej.

Zdaniem Sądu w niniejszej sprawie zachodzi szczególny przypadek przemawiający za nieobciążeniem strony powodowej kosztami postępowania mimo przegrania przez nią sprawy. Powyższa konstatacja wynika po pierwsze z okoliczności osobistych dotyczących powódki, w szczególności z jej sytuacji majątkowej. Powódka jest bowiem emerytką, nie posiadającą praktycznie żadnego majątku i utrzymującą się z niskiej emerytury. Na trudną sytuację majątkową powódki wskazuje m.in. fakt, iż powódka została zwolniona od kosztów sądowych w całości w niniejszej sprawie. Ponadto za odstąpieniem od obciążania kosztami procesu przemawia sama postawa pozwanego. Należy zauważyć, że powódka wnosząc przedmiotowy pozew była przekonana o absolutnej słuszności swego roszczenia, a przekonanie to umacnianie było nawet przez samego pozwanego. Rzeczą powszechnie wiadomą bowiem jest, że pozwany w wystąpieniach medialnych utwierdzał powódkę jak i inne podmioty posiadające nieruchomości w obszarze ograniczonego użytkowania, w tym, iż przysługuje im roszczenie o odszkodowanie w związku z wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania. Pozwany przyznawał niejako, iż takie roszczenia są jak najbardziej uzasadnione, a powódce należy się odszkodowanie, którego wysokość zostanie ustalona w postępowaniu sądowym. W swoich wystąpieniach pozwany w szczególności nigdy nie podnosił kwestii upływu terminu zawitego. Przykładem jest chociażby znajdująca się w aktach sprawy kopia pisma zapraszającego powódkę na spotkanie z przedstawicielami lotniska ( k. 221 ). Z pisma wynika, iż spotkanie to miało charakter nie tylko czysto informacyjny, ale w trakcie tego spotkania przedstawiciele pozwanego mieli świadczyć pomoc chociażby w wypełnianiu wniosków o przyznanie odszkodowania. W związku z powyższym Sąd doszedł do wniosku, że obciążenie powódki obowiązkiem zwrotu na rzecz pozwanego kosztów godziłoby w społeczne poczucie sprawiedliwości i zasady słuszności.

Podstawą rozstrzygnięcia w pkt 2 wyroku jest art. 29 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze w zw. z § 6 pkt 6 i 19 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w zw. z § 22 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu ( Dz.U. 2015 , poz. 1801 ).