Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 września 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Lucyna Guderska

Sędziowie: SSA Maria Padarewska - Hajn (spr.)

del. SSO Dorota Rzeźniowiecka

Protokolant: sekr. sądowy Aleksandra Słota

po rozpoznaniu w dniu 4 września 2013 r. w Łodzi

sprawy J. N.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w O.

o emeryturę,

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Kaliszu z dnia 30 października 2012 r., sygn. akt: V U 1623/12;

zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie.

Sygn. akt III AUa 1826/12

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. decyzją z dnia 20.07.2012 r. odmówił J. N. prawa do emerytury, na podstawie w art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( t.j. Dz. U. 2004 r, nr 39, poz. 353 ze zm.) oraz przepisami rozporządzenia z 7 lutego 1983 r w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz U Nr 8 poz. 43 ) z uwagi na brak 15 lat pracy w szczególnych warunkach .

W odwołaniu od powyższych decyzji J. N. wniósł o przyznanie mu prawa do emerytury , podnosząc , iż wykonywana przez niego praca w okresie 03.08.1975 r. do 31.10.1978 r. w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w R. na stanowisku traktorzysty, na którym to stanowisku wykonywał pracę stale , jest pracą na stanowiskach wymienionych w wykazie A do w/w rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, co uprawnia go do uzyskania wcześniejszego świadczenia emerytalnego.

Sąd Okręgowy w Kaliszu wyrokiem z dnia 30 października 2012 r zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od 17 lipca 2012 r ustalił następujący stan faktyczny: Wnioskodawca urodził się dnia (...)r. Wykazał staż pracy na dzień l 01.01.1999r. wynoszący 24 lata 4 miesiące i 29 dni. Organ rentowy uznał wnioskodawcy okres pracy w szczególnych warunkach wynoszący 12 lat 8 miesięcy i 26 dni w latach 03.05,1971 r. do 02.08.1975 r. i od 06.11.1978 r. do 30.04.1987 r. Organ rentowy nie uznał odwołującemu okresu pracy w szczególnych warunkach w okresie 03.08.1975 r. do 31.10.1978 r. na stanowisku traktorzysty w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w R. z uwagi na to, że w tym okresie wnioskodawca był członkiem spółdzielni i w takiej sytuacji nie mają zastosowania przepisy powołanego rozporządzenia umożliwiające uzyskanie prawa do emerytury w obniżonym wieku, ze względu na wykonywanie pracy w szczególnych warunkach. Okresu tego nie uwzględniono odwołującemu także w ogólnym stażu pracy.

Odwołujący nie należy do OFE. Obecnie nie pracuje, nie pobiera żadnych świadczeń.

W okresie od 03.08.1975 r. do 31.10.1978 r. odwołujący zatrudniony był w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w R.. W świadectwie pracy z dnia 31.10.1978 r. stanowisko odwołującego określono jako kierowca ciągnika. W dniu 29.03.1999 r. pracodawca wystawił odwołującemu świadectwo pracy w szczególnych warunkach, dotyczące okresu od 03.08.1975 r. do 31.10.1978 r., na stanowisku traktorzysty wykaz A , dział VIII poz. 3 załącznika do Zarządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. Świadectwo dotyczące tego samego okresu wystawiono odwołującemu w dniu 25.07.2012 r. Zostało ono wydane przez Archiwum Archiwista. W aktach osobowych odwołującego, oprócz wymienionych świadectw, znajdują się: zaświadczenie z dnia 18.11.1975 r., iż odwołujący jest pracownikiem (...) w R. z wynagrodzeniem 3274 zł, pismo z dnia 20.03.1976 r. o przyznaniu odwołującemu wynagrodzenia zasadniczego i dodatku za konserwację poza godzinami pracy, pismo odwołującego z dnia 02.07.1976 r. w sprawie przyznania mu dodatku stażowego, karta obiegowa zmiany z dnia 31.10.1978 r. o określeniu stanowiska jako kierowca ciągnika, pismo z dnia 04.08.1975 r. o powierzeniu odwołującemu stanowiska traktorzysty, pismo z dnia 16.03.1977 r. określające wynagrodzenie kierowcy ciągnika, łącznie z dodatkiem stażowym i dodatkami za szczegółowo określone prace, angaż z dnia 15.12.1976 r. dotyczący kierowcy ciągnika, ewidencja czasu pracy odwołującego i wynagrodzeń w poszczególnych latach.

Nadto w aktach znajduje się pismo (...) w R. z dnia 04.11.1978 r. , w którym wyrażono zgodę na przejście odwołującego do pracy w (...) w S., z jednoczesnym określeniem, iż Uchwałą Walnego Zgromadzenia Członków odwołujący zostaje skreślony z listy członków .

Odwołujący w okresie od 03.08.1975 r. do 31,10.1978 r. wykonywał pracę w Rolniczej Spółdzielni produkcyjnej w R.. Pracował w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku traktorzysty.

W tak ustalonym stanie faktycznym w oparciu o analizę zebranego materiału dowodowego w postaci dokumentów zawartych w aktach rentowych i aktach osobowych ze spółdzielni oraz przeprowadzony dowód z zeznań wnioskodawcy Sąd I instancji uznał, iż roszczenie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie.

Zdaniem Sądu powyższa analiza prowadzi do wniosku, iż wnioskodawca w spornym okresie nie był członkiem Spółdzielni. Natomiast samego charakteru pracy wnioskodawcy jako wykonywanej w szczególnych warunkach organ rentowy nie kwestionował.

Sąd podniósł w uzasadnieniu swego rozstrzygnięcia, iż w rozpoznawanej sprawie, jak wyżej wskazano, odwołującemu wystawiono świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, iż odwołujący wykonywał pracę w szczególnych warunkach jako kierowca ciągnika w okresie od 03.08.1975 r. do 31.10.1978 r. i była to praca wykonywana w ramach stosunku pracy. Odwołujący potwierdza, iż wykonywał pracę w ramach stosunku pracy. Akta osobowe odwołującego są tak skonstruowane, iż wynika z nich, iż dotyczą pracownika . Nadto treść świadectwa pracy z dnia 31.10.1978 r. oraz treść świadectwa pracy w szczególnych warunkach z dnia 12.03.1999 r. wskazują, iż dotyczą one pracownika. Wystawione odwołującemu za ten okres świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach odpowiada stanowi faktycznemu i należało je uwzględnić. Powyższe okoliczności muszą przeważyć nad zdawkową uwagą zamieszczoną w piśmie dotyczącym zupełnie innej kwestii - zgody na zmianę zakładu pracy wyrażanej w piśmie z dnia 04.11.1978 r. Autor pisma nie mógł być przesłuchany, gdyż nie żyje, podobnie jak inne osoby z kierownictwa Spółdzielni ze spornego okresu.

Odwołujący wykazał okres zatrudnienia na dzień 01.01.1999 r. i okres 15 lat pracy w szczególnych warunkach w tej dacie.

Odwołujący spełnił zatem warunki wymienione w art. 184 ustawy emerytalnej do uzyskania świadczenia emerytalnego. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Mając na uwadze powyższe na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc. Sąd uwzględnił odwołanie.

Powyższy wyrok zaskarżył apelacją organ rentowy, wnosząc o jego zmianę i oddalenie odwołania. Strona skarżąca zarzuciła rozstrzygnięciu Sądu I instancji - naruszenie przepisów prawa materialnego art. 184 ustawy z dnia 17.12.98 o emeryturach i rentach z FUS ( Dz.U. z 2009r., Nr 153 poz. 1227 ze zm.) w związku z § l i § 4 rozporządzenia RM z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz.U Nr 8, poz.43 ze zm.).

W uzasadnieniu swego stanowiska organ rentowy podniósł, iż nie ma racji Sąd I instancji uznając, iż wnioskodawca pracował w spółdzielni w spornym okresie w ramach stosunku pracy, gdyż z dokumentów zawartych w aktach osobowych z tej spółdzielni jednoznacznie wynika , iż w tym czasie był członkiem spółdzielni, i do pracy w ramach członkostwa , nie mają zastosowania przepisy powołanego rozporządzenia. Przede wszystkim organ rentowy podniósł, iż w aktach osobowych znajduje się karta ewidencji czasu pracy i dochodów dotycząca wnioskodawcy ze spornego okresu, w której umieszczono datę 25 września 1975 r jako przyjęcie w poczet członków spółdzielni oraz podano datę skreślenia z listy członków.

W karcie tej umieszczono również ilość dni pracy i odpowiadających im wysokość wynagrodzeń za sporny okres, co zdaniem organu rentowego świadczy o wynagradzaniu stosowanym wobec członków spółdzielni według tzw. dniówek obrachunkowych. .

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Zgodnie z treścią art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 października 1998 r.o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. nr 162, poz. 1118 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa wart. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem. Stosownie zaś do treści art. 32 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym przed dniem l stycznia 1949r., będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt l ustawy. Cytowany wyżej przepis, mocą art.46 ust l ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ma odpowiednie zastosowanie do osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku a przed dniem l stycznia 1969 roku. Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się przy tym pracowników przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Z treści przepisów § l i 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r wynika, , że praca w szczególnych warunkach jest pracą świadczoną stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Stosownie do treści § 3 tegoż rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Z § 4 wynika natomiast, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do wcześniejszej emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

l) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie z §2 ust. l rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz.43) okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Stosownie zaś do §2 okresy pracy, o których mowa w ust. l, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, lub w świadectwie pracy.

Powołane przepisy regulują kwestię uzyskania prawa do emerytury w obniżonym wieku przez osoby pozostające w stosunku pracowniczym , wykonujące prace w szczególnych warunkach.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego jednoznacznie wynika, iż w okresie pracy w spółdzielni wnioskodawca wykonywał pracę traktorzysty , która w świetle powołanych przepisów jest pracą zaliczaną do prac wykonywanych w szczególnych warunkach – wykaz A dział VIII poz. 3 załącznika do w/w rozporządzenia. Sam charakter tej pracy jako wykonywanej w szczególnych warunkach nie był kwestionowany przez organ rentowy.

Natomiast organ ten kwestionował pracowniczy stosunek pracy wnioskodawcy w spółdzielni w przedmiotowym okresie.

Z analizy dokumentów zawartych w aktach osobowych w szczególności karty ewidencji pracy i dochodów wnioskodawcy oraz z pisma spółdzielni z dnia 4 listopada 1978 r dotyczącego wykreślenia go z listy członków wynika słuszność zarzutu apelacji dokonania nieprawidłowej oceny przez Sąd I instancji zebranych dowodów w sprawie .

Przede wszystkim uznać należy, iż wnioskodawca w niniejszej sprawie nie udowodnił zgodnie ze stanowiskiem Sądu Okręgowego, istnienia pracowniczego stosunku pracy. Nie zgłosił dowodu z zeznań świadków , którzy potwierdzili by powyższą okoliczność, tłumacząc to tym, że nie może ich wskazać a jeden ze świadków nie żyje.

Sąd natomiast swoje stanowisko w zakresie pracowniczego stosunku pracy oparł jedynie na twierdzeniach wnioskodawcy, który podał , że nie był członkiem spółdzielni.

Natomiast z treści dokumentów zawartych w aktach osobowych w postaci ewidencji czasu pracy dochodów wnioskodawcy i zaświadczenia ze spółdzielni o skreśleniu wnioskodawcy z listy członków wynika, iż J. N. był członkiem spółdzielni. Nie może bowiem stanowić przeciwdowodu w stosunku do dowodu z dokumentów jedynie dowód z zeznań czy wyjaśnień wnioskodawcy, jak to przyjął Sąd Okręgowy, który to dowód w świetle przepisów postępowania ma jedynie charakter pomocniczy i uzupełniający w stosunku do pozostałych dowodów i nie może mieć zasadniczego znaczenia w kwestii mocy dowodowej i zaprzeczać prawdziwości oryginalnym dokumentom z lat 70-tych.

Brak deklaracji członkowskiej wnioskodawcy w tych aktach z uwagi na treść w/w dokumentów nie może mieć decydującego znaczenia dla uznania że wnioskodawca z tego powodu nie był członkiem spółdzielni.

Natomiast zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 8 grudnia 2009 r w sparwie I UK 186/09 ( OSNP 2011/13-14 /189 ) okres wykonywania pracy w charakterze członka spółdzielni nie może być zaliczony do okresu, od którego zależy nabycie prawa do wcześniejszej emerytury. Prawa i obowiązki członków spółdzielni są uregulowane odmiennie od praw i obowiązków pracowników i oba te stosunki zakresie regulacji prawnej nie są tożsame.

W spornym okresie obowiązywała ustawa z dnia 17 lutego 1961 r o spółdzielniach i ich związkach ( Dz U z 1961 /12/61 ), która regulowała kwestie zatrudniania obok członków innych osób oraz sposób wynagradzania członków spółdzielni według dniówek obrachunkowych.

Z dowodów zebranych w sprawie wynika , że wnioskodawca został zatrudniony w spółdzielni w dniu 3 sierpnia 1975 r a przyjęty w poczet członków w dniu 25 września 1975r.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego w wyrokach z dnia 5 maja 1999 r w sprawie I PKN 677/98 i 7 grudnia 1999 r w sprawie I PKN 389/99, przyjęcie pracownika spółdzielni w poczet członków powoduje rozwiązanie pracowniczego i nawiązanie spółdzielczego stosunku pracy. A zatem w niniejszej sprawie zatrudnienie pracownicze wnioskodawcy po upływie ponad miesiąca czasu przekształciło się w stosunek członkowski, który nie jest stosunkiem pracy.

W tej sytuacji brak jest podstaw do zaliczenia spornego okresu pracy wnioskodawcy na stanowisku traktorzysty w spółdzielni do pracy w warunkach szczególnych w świetle powołanych przepisów, a tym samym brak jest podstaw do przyznania wnioskodawcy emerytury w obniżonym wieku zgodnie z tymi przepisami.

A zatem uznając słuszność zarzutów organu rentowego w zakresie nieprawidłowej oceny zebranych dowodów w sprawie przez Sąd I instancji , orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 386 § 1 kpc.