Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

S., dnia 17 maja 2016 r.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie, Wydział XI Gospodarczy,

w składzie:

Przewodniczący: SSR Aleksandra Wójcik-Wojnowska

Protokolant: Karolina Mateja

po rozpoznaniu w dniu 10 maja 2016 r. w Szczecinie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) w S.

przeciwko (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółce komandytowej w W.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej w W. na rzecz powoda (...) w S. kwotę 12550,00 zł (dwanaście tysięcy pięćset pięćdziesiąt złotych) z ustawowymi odsetkami (od dnia 1 stycznia 2016 roku z ustawowymi odsetkami za opóźnienie) od dnia 24 listopada 2015 r. do dnia zapłaty,

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 3045,00 zł (trzy tysiące czterdzieści pięć złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt XI GC 432/16

Sprawa rozpoznawana w postępowaniu zwykłym.

UZASADNIENIE

Pozwem z 23 grudnia 2015 r. (...) Medyczny w S. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego (...) sp. z o. o. sp. komandytowa w W. kwoty 12550 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 24.11.2015 r. i kosztami procesu. W uzasadnieniu wskazano, że strony łączyła umowa dostawy i serwisu sprzętu komputerowego, pozwana miała obowiązek terminowego usuwania usterek sprzętu (w ciągu 10 dni od zgłoszenia), obowiązku tego nie wykonywała. W przypadku zgłoszenia z dnia 10 sierpnia 2015 r. usterka została usunięta 8 października 2015 r., wobec czego powódka naliczyła wynikającą z umowy karę umowną za 49 dni po 250 zł.

Po wydaniu w sprawie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym pozwana wniosła sprzeciw, żądając oddalenia powództwa w całości i zasądzenia kosztów. W uzasadnieniu wskazała, że naprawa komputera została wykonana terminowo, powód nie wykazał, że zgłosił usterkę 10.08.2015 r. Nadto wskazała, że w razie uznania, iż doszło do opóźnienia, kara winna być zmiarkowana, gdyż jest rażąco wygórowana. Zdaniem pozwanej kara nie powinna przekroczyć kosztu naprawy usterki, czyli kilkudziesięciu złotych, ewentualnie kosztu zakupu komputera, tj. 2000 zł.

Powód podtrzymał swoje stanowisko wskazując na brak podstaw do miarkowania. Podniósł, że pozwana wielokrotnie wcześniej spóźniała się z wykonywaniem napraw, ponadto koszt zakupu jednego komputera był wyższy niż 2000 zł, a kara umowna, jeśli miałaby zostać zmiarkowana, to w relacji do kosztu wynajęcia sprzętu, a nie jego naprawy. Wskazał też, że brak terminowej naprawy komputera skutkował trudnościami organizacyjnymi.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 9 stycznia 2015 r. między powodem i pozwaną została zawarta umowa o udzielenie zamówienia publicznego. Mocą tej umowy pozwana zobowiązała się sprzedać powodowi komputery stacjonarne z monitorami. Wartość szacunkową zamówienia określono na 453208,26 zł brutto, przy czym powód miał prawo poprzestać na zakupie sprzętu za 70% tej kwoty. Ustanowiono 60 miesięczny okres rękojmi, pozwana miała obowiązek usuwać usterki komputerów w ciągu 10 dni od dnia zgłoszenia usterki. W § 5 wskazano, że pozwana zapłacił powodowi karę umowną m. in. w przypadku zwłoki w usunięciu wady lub w dokonaniu wymiany sprzętu na nowy – 250 zł za każdy dzień zwłoki.

Dowód: umowa k. 8-14

W dniu 10 sierpnia 2015 r. powód zgłosił pozwanemu awarię jednego z dostarczonych komput erów, wskazując, że prawdopodobnie uszkodzony jest wiatraczek zasilacza lub (...). Wskazano, że sprzęt znajduje się w rektoracie przy u. Rybackiej.

Wskazany komputer został naprawiony 8 października 2015 r.

Dowód: maile k. 15, 16, 62

Zeznania T. P. k. 116, zeznania M. M. k. 115

Pismem z 6 listopada 2015 r. powód poinformował pozwaną o naliczeniu kary umownej 12550 zł za nieterminową naprawę komputera w kwocie 12550 zł i wezwał do zapłaty w terminie 5 dni od otrzymania wezwania. Pozwana otrzymała wezwanie 18.11.2015 r.

Dowód: wezwanie z potwierdzeniem odbioru k. 17-19

Także w przypadku innych awarii pozwana nie wywiązywała się należycie z obowiązku napraw komputerów w ciągu 10 dni od zgłoszenia – naprawy dokonywane były z opóźnieniem, w przypadku komputera nr (...) awarię zgłoszono 22.06.2015 r., pozwana nie naprawiła komputera, lecz w listopadzie przysłała części do samodzielnej naprawy, w ogóle nie naprawiono komputera zabawnego 2.04.2015 r. W przypadku części napraw serwisant odmawiał podpisywania dokumentów, stwierdzając, że nie jest do tego uprawniony. Problemy występowały także przy dostawie sprzętu – pozwana zwlekała z dostarczenie protokołów dostawy.

Dowód: zestawienie k. 63 – 66, protokół k. 67, zestawienie k. 68, maile z protokołami k. 69- 81, notatka k. 83, protokół k. 84-85, maile k. 86-87

Zeznania T. P. k. k. 116, zeznania M. M. k. 115

W przypadku awarii komputera pracownik powoda zmuszony był pracować na sprzęcie przestarzałym i przez to wolniejszym. Powód nie usuwał sam awarii ani nie zlecał ich usunięcia osobie trzeciej, aby nie naruszyć warunków umowy w zakresie rękojmi.

Dowód: Zeznania M. M. k. 115

Przeciętny koszt wynajęcia komputera o parametrach porównywalnych z dostarczonymi to 90 zł netto za dzień.

Dowód: wydruki z Internetu k. 88-012

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jest uzasadnione.

Zgodnie z art. 483 § 1 k.c. w umowie można zastrzec, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy.

Stosownie do treści art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która wywodzi z niego skutki prawne. Wierzyciel dla realizacji przysługującego mu roszczenia o zapłatę kary umownej musi wykazać istnienie i treść zobowiązania łączącego go z dłużnikiem, a także fakt niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (wyrok SN z 27 czerwca 2000 r., I CKN 791/98, LEX nr 50891; wyrok SN z 7 lipca 2005 r., V CK 869/04, LEX nr 150649; wyrok SN z 9 lutego 2005 r., II CK 420/04, LEX nr 301769). Natomiast dłużnik będzie zwolniony z obowiązku zapłaty kary umownej, jeżeli wykaże, że przyczyną niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania uzasadniające naliczanie kary umownej są okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności (W. Czachórski, Zobowiązania, 2009, s. 350; Z. Radwański, A. Olejniczak, Zobowiązania, 2008, s. 343; T. Wiśniewski (w:) G. Bieniek, Komentarz, t. I, 2007, s. 626). Zakres odpowiedzialności z tytułu kary umownej pokrywa się z bowiem zakresem ogólnej odpowiedzialności kontraktowej dłużnika z art. 471 k.c.; od przewidzianego tym przepisem odszkodowania kara umowna różni się tylko tym, że przysługuje niezależnie od poniesionej szkody. Możliwość dochodzenia kary umownej nie jest wprawdzie uzależniona od wystąpienia szkody związanej z nienależytym wykonaniem zobowiązania, jednakże ocena zaistniałej z tego powodu szkody nie pozostaje bez wpływu na ograniczenie wysokości dochodzonej kary umownej (wyrok SN z 19 kwietnia 2006 r., V CSK 34/06, LEX nr 195426).

W niniejszej sprawie powód wykazał, że strony zawarły umowę, pozwalającą mu żądać kary za zwłokę w naprawie komputerów. Z maili oraz zeznań świadków - pracowników powoda wynika, kiedy zgłoszona została usterka komputera, za którego opieszałą naprawę powód dochodzi kary i kiedy komputer ten został naprawiony. Pozwana zakwestionowała walor dowodowy maili, jednak w ocenie Sądu stanowią one pełnowartościowy dowód w sprawie – procedura zgłaszania usterek mailowo jest powszechnie przyjmowana, a treść maili wskazuje, że pochodziły one od powoda i kierowane były do pozwanej. Pozwana nie zaprzeczyła prawidłowości wskazanego w mailach adresu. Ponadto daty zgłoszenia i naprawy potwierdzili przesłuchani świadkowie – pracownicy powoda, natomiast świadek zgłoszony przez pozwaną nie miał żadnej wiedzy na temat przedmiotowej naprawy i nie potwierdził lansowanego w sprzeciwie poglądu, że naprawa odbyła się terminowo. Co do zasady zatem powodowi przysługuje prawo żądania kary za 49 dni zwłoki w usunięciu usterki.

Pozwana wniosła o zmiarkowanie kary umownej, wskazując na jej rażące wygórowanie. Wskazała, że na skutek opóźnionej naprawy powód nie poniósł szkody, a jeśli poniósł, to co najwyżej do wartości naprawy komputera – kilkadziesiąt złotych lub do wartości samego komputera – 2000 zł.

Zgodnie z art. 484 k.c. jeśli kara jest rażąco wygórowana, lub jeśli zobowiązanie zostało w przeważającej części wykonane, dłużnik może żądać jej zmniejszenia. Poszukując sprawdzianu „rażącego wygórowania” kary umownej należy mieć z jednej strony na względzie, że jej celem jest wywarcie presji na dłużnika, aby należycie wykonał swe zobowiązanie. Funkcję tę kara umowna spełnia wówczas, gdy skutek ekonomiczny niespełnienia w terminie świadczenia jest ujemny. Z drugiej strony jej odszkodowawczy charakter nakazuje uwzględnić, że zapłata kary nie może prowadzić do wzbogacenia wierzyciela; z tego względu wskazuje się, że wysokość kary nie powinna przewyższać wielkości świadczenia, którego wykonanie ma zabezpieczać (wyrok SA w Katowicach z 17 grudnia 2008 r., V ACa 483/08, LEX nr 491137).

W orzecznictwie analizuje się różne kryteria oceny rażącego wygórowania kary umownej. Za jedno z nich przyjmuje się stosunek wysokości zastrzeżonej kary do wysokości szkody doznanej przez wierzyciela. Zgodnie z uchwałą składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 2003 r., III CZP 61/03, której nadano moc zasady prawnej, zastrzeżenie kary umownej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania nie zwalnia dłużnika z obowiązku jej zapłaty w razie wykazania, że wierzyciel nie poniósł szkody. W uzasadnieniu Sąd Najwyższy podkreślił jednak, że brak szkody lub jej nieznaczna wysokość może stanowić kryterium redukowania wysokości kary umownej i to niezależnie od tego, czy w zakresie interpretacji art. 484 § 2 k.c. eksponuje się kryterium "wysokości szkody", czy tylko "wysokość odszkodowania", przysługującego wierzycielowi na zasadach ogólnych (OSNC 2004, nr 5, poz. 69). Do wysokości szkody jako kryterium oceny rażącego wygórowania kary Sąd Najwyższy nawiązywał już we wcześniejszych orzeczeniach (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 2 czerwca 1970 r., II CR 167/70, OSNCP 1970, nr 11, poz. 214, z dnia 14 lipca 1976 r., I CR 221/76, OSNCP 1977, nr 4, poz. 76, i z dnia 21 czerwca 2002 r., V CKN 1075/00, nie publ.), a także w orzeczeniach wydanych po podjęciu powołanej uchwały składu siedmiu sędziów (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 kwietnia 2005 r., II CK 626/04, nie publ., z dnia 19 kwietnia 2006 r., V CSK 34/06, nie publ., z dnia 21 września 2007 r., V CSK 139/07, OSNC-ZD 2008, nr B, poz. 44, z dnia 21 listopada 2007 r., I CSK 270/07, nie publ. i z dnia 20 czerwca 2008 r., IV CSK 49/08, nie publ.).

W innych orzeczeniach Sąd Najwyższy za właściwe kryterium oceny rażącego wygórowania przyjmował stosunek kary umownej do odszkodowania, które należałoby się wierzycielowi na zasadach ogólnych (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2003 r., III CKN 50/01, nie publ., z dnia 14 kwietnia 2005 r., II CK 626/04, Izba Cywilna 2006, nr 5, s. 51, z dnia 11 października 2007 r., IV CSK 181/07, OSNC-ZD 2008, nr B, poz. 48 i z dnia 20 czerwca 2008 r., IV CSK 49/08, nie publ.). Podkreślał, że kryterium to należy do najbardziej uniwersalnych, umożliwia bowiem zachowanie konstrukcyjnej niezależności kary umownej od wysokości poniesionej szkody, a ponadto pozwala na uwzględnienie okoliczności mających decydujący wpływ na wysokość odszkodowania na zasadach ogólnych.

W niniejszej sprawie zarzut braku szkody nie może zostać uwzględniony. Z zeznań M. O. wynika, że brak terminowego usuwania usterek miał konsekwencje organizacyjne – pracownicy powoda musieli pracować na sprzęcie przestarzałym i przez to wolniejszym, zatem ich wydajność spadała. Szkoda zatem, jakkolwiek niewymierna, to jednak dotyczy sfery majątkowej powoda. Jednocześnie świadek podała przekonujący argument za tym, dlaczego nie można było naprawy zlecić komu innemu – pozwana jako dostawca sprzętu zobowiązała się także do jego serwisu, w takim wypadku oddanie sprzętu do naprawy innemu podmiotowi zazwyczaj skutkuje utratą gwarancji. Wartość naprawy ani wartość 1 komputera nie zostały przez pozwaną wykazane, natomiast w ocenie Sądu nie jest uzasadnione odnoszenie wartości szkody także do kosztu wynajęcia komputera. Wynajem bowiem generuje nie tylko koszty, ale wymaga także pewnych zabiegów organizacyjnych. Ponadto powód, mając zagwarantowaną naprawę przez pozwaną pod rygorem stosunkowo dotkliwych kar mógł się spodziewać, że pozwana będzie wykonywała swoje obowiązki jeśli nie terminowo, to przynajmniej z niewielkimi opóźnieniami i z tego względu nie podejmować działań zmierzających do wynajmu sprzętu zastępczego. Pozwana nie przedłożyła żadnej korespondencji, z której wynikałoby, że zawiadomiła powoda, iż czas naprawy odwlecze się o w miarę sprecyzowany okres. Wobec tego powód miał prawo oczekiwać naprawy „z dnia na dzień”, gdy pozwana była już spóźniona i wysyłane były do niej monity.

W niniejszej sprawie jako argument przeciwko miarkowaniu kary wysuwa się na pierwszy plan jej funkcja stymulująca i represyjna – wysokość kary za 1 dzień opóźnienia miała stanowić gwarancję terminowego wykonywania napraw po to właśnie, by nie dezorganizować pracy pracownikom powoda. Wysokość kary umownej za zwłokę musi być oceniana z uwzględnieniem stopnia naruszenia zobowiązania, oczywistym jest więc, że wysokość kary jest proporcjonalna do stopnia tego naruszenia. Sama wysokość kwoty dochodzonej pozwem nie może przesądzać o rażącym wygórowaniu kary, skoro jest ona wyłącznie pochodną długości zwłoki pozwanej, w dodatku zwłoki, dla której pozwana nie potrafiła przedstawić żadnego racjonalnego wytłumaczenia i która nie była wyjątkiem w postępowaniu pozwanej. Jak bowiem wykazał powód, także inne naprawy wykonywane były opieszale, jedna nie została wykonana w ogóle. Powód nie naliczał kar za drobniejsze opóźnienia, wynoszące kilka czy kilkanaście dni. W niniejszym przypadku natomiast opóźnienie wyniosło prawie 2 miesiące. Oznacza to, że pozwana w początkowym okresie współpracy lekceważąco podchodziła do zobowiązań związanych z serwisowaniem sprzętu, a więc nie zasługuje na dobrodziejstwo, jakim jest miarkowanie kary umownej.

Z powyższych względów powództwo uwzględniono w całości. O odsetkach orzeczono stosownie do treści art. 481 k.c. i żądania pozwu.

Stan faktyczny ustalono w oparciu o przedłożone przez strony dokumenty i zeznania pracowników powoda. Świadek pozywanej nie miał żadnej wiedzy o przebiegu naprawy. Wniosek pozwanej o przesłuchanie kolejnego świadka został oddalony jako spóźniony (art. 207 § 6 k.p.c.) Potrzeba powołania nowego dowodu nie pojawia się bowiem wówczas, gdy dowody już zgłoszone nie potwierdzają stanowiska strony, która je powołuje.

O kosztach proces u orzeczono zgodnie z art. 98 k.p.c. i z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.02.163.1349 z późn. zm.)

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)