Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 października 2013 roku

Sąd Okręgowy w Słupsku V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Radosław Buko

Protokolant: st. sekr. sądowy Beata Pezena

po rozpoznaniu w dniu 1 października 2013 roku w Słupsku

odwołania S. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 5 czerwca 2013 roku znak (...)

w sprawie S. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o emeryturę

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu S. K. prawo do emerytury na podstawie art.184 w zw. z art.32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2009 roku numer 153 poz. 1227 ze zm.) od dnia 20 czerwca 2013 roku, nie stwierdzając odpowiedzialności organu rentowego

UZASADNIENIE

Ubezpieczony S. K. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z dnia 05.06.2013 r., znak (...), odmawiającej prawa do emerytury.

Ubezpieczony domagał się zmiany zaskarżonej decyzji w całości poprzez przyznanie ubezpieczonemu prawa do emerytury podnosząc, że od dnia 02.07.1971 r. do dnia 30.06.1991 r. zatrudniony był w pełnym wymiarze czasu obowiązującego w Przedsiębiorstwie (...) w C. i wykonywał prace w warunkach szczególnych.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. wniósł o oddalenie odwołania podnosząc, iż ubezpieczony wykazał na 01.01.1999r. wymagany staż ogółem, ale nie wykazał wymaganego okresu pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 15 lat. Do okresu pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nie zaliczył ubezpieczonemu zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...), gdyż nie zostało przedłożone świadectwo wykonywania prac w warunkach szczególnych.

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczony S. K., urodzony (...), w dniu 23.05.2013 r. złożył wniosek o emeryturę. Jest członkiem OFE, złożył wniosek o przekazanie środków na dochody Skarbu Państwa. Nadal pracuje. Jest zatrudniony w ramach stosunku pracy. Wykazał według stanu na dzień 01.01.1999r. okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 27 lat 5 miesięcy i 6 dni, w tym żadnego okresu pracy w warunkach szczególnych. Zaskarżoną decyzją z dnia 05.06.2013 r. odmówiono mu prawa do emerytury z uwagi na nie wykazanie 15 letniego okresu pracy w warunkach szczególnych.

/dowód: akta emerytalne ZUS: wniosek k. 1 – 2, zaskarżona decyzja z dnia 05.06.2013 r. – k. 14 – 14 v., akta sprawy: wyjaśnienia ubezpieczonego – k. 23 – 23 v. w zw. z k. 25 (00:02:58 – 00:22:56)/

Ubezpieczony S. K. w okresie od 02.07.1971 r. do 30.06.1991 r. zatrudniony był w (...) Przedsiębiorstwie (...) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Początkowo ubezpieczony pracował jako ślusarz w kuźni do lipca 1983 r. Praca jego polegała na odkuwaniu wałów korbowych, grzaniu blachy do odkuwania, gięciu kolan na gorąco, wykuwaniu sworzni itd. Pracował przy kuciu ręcznym. Kuźnia była wydzielona w hali produkcyjnej, były tam płyty, kowadła i dwa ogniska. W kuźni na stałe pracowało 4-5 pracowników i mistrz kowal, który kierował pracą. Każdy z pracowników kuźni pracował samodzielnie. Świadek K. G. miał biuro nad kuźnią i codziennie widział ubezpieczonego przy kuciu. Po ukończeniu kursu spawacza, pracował w zakładzie jako spawacz. Kurs spawania gazowego ukończył 31.03.1983 r. Natomiast spawania elektrycznego 01.07.1985 r. Po ukończeniu kursu spawania elektrycznego, spawał tylko elektrycznie, wcześniej spawał gazowo. Spawał aspiracje i wentylacje. Wykonywał tylko prace spawalnicze na materiale przygotowanym przez montażystów. Po ukończeniu kursu spawania elektrycznego przeszedł na produkcje i pracował tylko jako spawacz. Spawał konstrukcje stalowe, zbiorniki, kamieniołapacze, innych prac poza spawaniem nie wykonywał. Od 1986 r. został brygadzistą pracującym, rozdzielał prace i sam spawał.

/dowód: akta sprawy: wyjaśnienia ubezpieczonego – k. 23 – 23 v. w zw. z k. 25 (00:02:58 – 00:22:56), zeznania świadka K. G. – k. 23v. – 24 w zw. z k. 25 (00:26:04 – 00:48:21), zeznania świadka R. Z. – k. 24 – 24 v. w zw. z k. 25 (00:48:35 – 01:01:55), książeczka spawacza – k. 22, akta osobowego ubezpieczonego – umowa o pracę 01.07.1971 r., świadectwo pracy z dnia 02.07.1991 r., angaże /

Praca ubezpieczonego w toku zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) od 02.07.1971 r. do 30.06.1991 r. była pracą w warunkach szczególnych.

Ubezpieczony według stanu na dzień 01.01.1999 r. posiada wymagany 15 letni staż pracy w warunkach szczególnych.

/dowód: akta sprawy: wyjaśnienia ubezpieczonego – k. 23 – 23 v. w zw. z k. 25 (00:02:58 – 00:22:56), zeznania świadka K. G. – k. 23v. – 24 w zw. z k. 25 (00:26:04 – 00:48:21), zeznania świadka R. Z. – k. 24 – 24 v. w zw. z k. 25 (00:48:35 – 01:01:55), książeczka spawacza – k. 22, akta osobowego ubezpieczonego – umowa o pracę 01.07.1971 r., świadectwo pracy z dnia 02.07.1991 r., angaże /

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego S. K. zasługuje na uwzględnienie.

Kwestią wymagającą rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie było ustalenie uprawnień ubezpieczonego do wcześniejszej emerytury z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach, na podstawie art. 184 w związku z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227) oraz przepisów Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 , poz. 43 ze zm.).

Zgodnie z art.184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczonym urodzonym po 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32,33,39 i 40, jeżeli w dniu wejścia ustawy osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27

W myśl ust. 2 art. 184 - w brzmieniu obowiązującym do końca grudnia 2012r. - emerytura przysługuje ubezpieczonym, którzy nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Obecnie od 01.01.2013 r. brak jest obowiązku rozwiązaniu stosunku pracy w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27, to 25 lat w przypadku mężczyzny (art. 27 pkt 2). Wiek emerytalny wynika z § 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz. 43 ze zm.), do którego odsyła art. 32 ust. 4 powołanej ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Dla mężczyzny jest to 60 lat. Wymagany okres zatrudnienia w warunkach szczególnych przewidziany w przepisach dotychczasowych, o którym mowa w art. 184 ust. 1, to okres 15 lat, o czym stanowi § 4 ust. 3 powołanego rozporządzenia.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że ubezpieczony S. K. na dzień wydania wyroku miał ukończone 60 lat – ukończył je w dniu 20.06.2013r., jest członkiem OFE, złożył wniosek o przekazanie środków na dochody Skarbu Państwa. Posiada wymagany 25 letni staż pracy liczony na dzień wejścia w życie ustawy, tj. na dzień 01.01.1999 roku.

Oznacza to, iż jedyną przesłanką jaką musiał ubezpieczony udowodnić
w przedmiotowej sprawie była praca w warunkach szczególnych w wymiarze 15 lat według stanu na dzień 01.01.1999r.

Zgodnie § 22 ust 1 rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe ( Dz. U. nr 237 poz.1312 ) środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności:

1) legitymacja ubezpieczeniowa;

2) legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia.

Z kolei ust 2 tego przepisu stanowi, że jeżeli ustawa przewiduje możliwość udowodnienia zeznaniami świadków okresu składkowego, od którego zależy prawo lub wysokość świadczenia, dowód ten dopuszcza się pod warunkiem złożenia przez zainteresowanego oświadczenia w formie pisemnej lub ustnej do protokołu, że nie może przedłożyć odpowiedniego dokumentu potwierdzającego ten okres.

Jednak w spornych przypadkach, uwzględnienie okresów wykonywania pracy w szczególnych warunkach następuje po ustaleniu rzeczywistego zakresu obowiązków oraz wykonywania bezpośrednio i stale, w pełnym wymiarze czasu pracy tego zatrudnienia.

Zważyć przy tym należy, że w postępowaniu przed sądem ubezpieczeń społecznych w sprawach o świadczenia emerytalno – rentowe prowadzenie dowodu z zeznań świadków lub z przesłuchania stron nie podlega żadnym ograniczeniom.

Według art. 473 § 1 kpc w postępowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przed sądem przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu z zeznań świadków i z przesłuchania stron.

Ten wyjątek od ogólnych zasad, wynikających z art. 247 kpc, sprawia, że każdy istotny fakt (np. taki, którego ustalenie jest niezbędne do przyznania ubezpieczonemu prawa do wcześniejszej emerytury), może być dowodzony wszelkimi środkami dowodowymi, które sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2007 r. I UK 111/07).

W ocenie Sądu jest oczywiste, iż brzmienie zajmowanego stanowiska, jakie widnieje w dokumentach prowadzonych i wystawionych przez pracodawcę nie może mieć rozstrzygającego znaczenia w sprawie. Decyduje rodzaj wykonywanej pracy, co nadto wynika z powołanych wyżej przepisów prawa, w szczególności art. 32 ust. 2 który stanowi, iż dla celów ustalenia uprawnień do emerytury w obniżonym wieku za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Rodzaje prac ustala się na podstawie powołanego już wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, który w załączniku A w D. od I do XIV wymienia rodzaje prac, które są pracą w warunkach szczególnych.

Ponadto należy dodać, iż w myśl § 2 ust. 1 tegoż rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W wykazie A do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, uznano za pracę w szczególnych warunkach prace wykonywane przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym (Dział XIV pkt 12). Natomiast prace przy kuciu ręcznym w kuźniach przemysłowych oraz obsłudze młotów mechanicznych wymienione są w wykazie A dziale III poz. 79 stanowiącym załącznik nr 1 do zarządzenia nr 9/83 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 01 sierpnia 1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz wzrostu emerytury i renty (DZ. Urz. MB i PMB nr 3, poz. 6-8).

Jak już wyżej wskazano, o zaliczeniu pracy do okresu pracy w warunkach szczególnych, decyduje nie rodzaj zajmowanego przez ubezpieczonego stanowiska, a praca jaką faktycznie wykonywał. Powyższe zostało również potwierdzone w licznych orzeczeniach Sądu Najwyższego.

W ocenie Sądu praca ubezpieczonego przy kuciu ręcznym w kuźni oraz jako spawacza gazowego i elektrycznego w spornym okresie zatrudnienia była pracą w warunkach szczególnych.

Fakt pracy został potwierdzony zgodnymi zeznaniami świadków: K. G. oraz R. Z.. Świadkowie pracowali razem z ubezpieczonym znali zatem charakterystykę i warunki pracy S. K..

Zeznania świadków w tym zakresie jako jasne, rzeczowe, logiczne i spójne Sąd uznał za wiarygodne. Sąd dał w wiarę powyższym zeznaniom, gdyż są one w zgodne z dokumentacją osobową ubezpieczonego oraz książeczką spawacza przedłożoną przez ubezpieczonego w toku postępowania. W toku zatrudnienia wszystkie angaże ubezpieczonego były wypisywane na ślusarza. Świadkowie wyjaśnili, że powszechnym w zakładzie pracy było, że angaże wystawiane były na inne stanowisko niż rzeczywiście zajmowane przez pracownika.

W ocenie Sądu okres zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) od 02.07.1971 r. do 30.06.1991 r. nie budzi żadnych wątpliwości i może zostać uznany za pracę w warunkach szczególnych.

Pracodawca nie wystawił ubezpieczonemu świadectwa pracy w warunkach szczególnych za sporny okres zatrudnienia.

Z tej przyczyny Sąd bardzo starannie analizował dane wynikające z zeznań świadków oraz dokumenty znajdujące się w jego aktach osobowych.

Brak świadectwa pracy sam w sobie nie świadczy, że ubezpieczony nie świadczył w spornym okresie pracy w warunkach szczególnych.

Sąd zważył, iż świadectwo pracy wydane przez pracodawcę nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot go wydający nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania w zakresie administracji państwowej, a tylko takie dokumenty stanowią dowód tego co zostało w nim urzędowo potwierdzone. Wydane przez pracodawcę świadectwo pracy w warunkach szczególnych jest dokumentem prywatnym w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej, co podkreślił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 maja 2004 r., sygn. akt III UK 31/2004 (OSNP 2005/1 poz.13).

Mając powyższe na uwadze Sąd uznał, że praca ubezpieczonego od 02.07.1971 r. do 30.06.1991 była pracą w warunkach szczególnych i przekraczała wymagane 15 lat w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

W tym stanie rzeczy Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu S. K. prawo do emerytury na podstawie art. 184 w związku z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych od dnia 20.06.2013 r. tj. od dnia ukończenia 60 roku życia, nie stwierdzając odpowiedzialności organu rentowego, o czym orzeczono w sentencji wyroku.

Ustalenie, czy ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w spornym okresie wykonywał pracę w warunkach szczególnych, wymagało przeprowadzenia postępowania dowodowego przez Sąd. Z tych przyczyn nie można przypisać organowi rentowemu odpowiedzialności za nieprzyznanie świadczenia emerytalnego. Mając na uwadze dyspozycję art. 118 ust. 1 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS Sąd Okręgowy nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieprzyznanie prawa do świadczenia.