Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

S., dnia 18 maja 2016 r.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie VIII Wydział Rodzinny i Nieletnich w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Dorota Pękała

Protokolant: sekretarz sądowy Ewelina Preś

po rozpoznaniu w dniu 6 maja 2016 r. w Szczecinie

na rozprawie sprawy

z powództwa małoletniego D. J. (1)

przeciwko J. J. i A. G.

o alimenty

1.  zasądza od pozwanego J. J. na rzecz małoletniego powoda D. J. (1) rentę alimentacyjną w kwocie po 650 (sześćset pięćdziesiąt) złotych miesięcznie, płatną z góry do dnia 10 każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia
w płatności którejkolwiek z rat, poczynając od dnia 9 października 2014 r., z prawem powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego przez pozwanego J. J. na kwoty spełnione na rzecz małoletniego D. J. (1) tytułem alimentów w ramach udzielonego w niniejszej sprawie zabezpieczenia;

2.  w pozostałej części oddala powództwo przeciwko J. J.;

3.  w całości oddala powództwo przeciwko A. G.;

4.  zasądza od pozwanego J. J. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie kwotę 390 (trzysta dziewięćdziesiąt) złotych z tytułu kosztów sądowych;

5.  zasadza od pozwanego J. J. na rzecz małoletniego powoda D. J. (1) kwotę 1200 (tysiąc dwieście) złotych z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

6.  wyrokowi w pkt. 1 nadaje rygor natychmiastowej wykonalności.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 09 października 2014 r. małoletni powód D. J. (2) reprezentowany przez matkę A. G. wniósł o zasądzenie na swoją rzecz od J. J. tytułem alimentów kwoty 1.000 złotych miesięcznie oraz o udzielenie zabezpieczenia roszczenia na czas trwania procesu przez zobowiązanie pozwanego do zapłaty powodowi kwoty po 1.000 złotych miesięcznie.

Wśród podstaw faktycznych żądania pozwu wskazano, że siedmioletni D. J. (1) pochodzi z nieformalnego związku (...). Rodzice małoletniego rozstali się w 2012 r. Od tej chwili do czerwca 2014 r. pozwany uiszczał co miesiąc na rzecz syna kwotę po 600 zł z przeznaczeniem na przedszkole. Dążył również do spędzania czasu z dzieckiem, spotykając się z nim średnio raz na tydzień. Od lipca 2014 r. wykonywanie obowiązku alimentacyjnego ciążącego na J. J. przejął jego ojciec, przeznaczając na utrzymanie wnuka w lipcu i sierpniu 2014 roku po 400 zł.

Na koszty utrzymania małoletniego mają składać się miesięczne wydatki na wyżywienie w wysokości 300 złotych, zakup ubrań – 300 złotych, art. higieniczne oraz środki czystości – 150 złotych, zabawki, rozrywki – 150 złotych, a nadto koszty utrzymania mieszkania – 200 złotych. Dodatkowo opłata za energie elektryczną wynosi 180 złotych co 2 miesiące, zaś opłata za gaz – 400 złotych w tym samym okresie. Koszt związany z użytkowaniem telefonu przez małoletniego wynosi 100 złotych w skali miesiąca. D. J. (1) uczęszcza do szkoły podstawowej, co generuje wydatki rzędu 100-150 złotych miesięcznie. Koszt wyprawki dla małoletniego w wysokości 320 złotych został pokryty przez pozwanego.

Matka powoda w chwili wniesienia pozwu była zarejestrowana jako osoba bezrobotna w Powiatowym Urzędzie Pracy w S., nie posiadała stałego zatrudnienia. Jako konsultantka firmy kosmetycznej uzyskiwała dochód w wysokości ok. 1.000 złotych miesięcznie.

Pozwany również był wówczas osobą bezrobotną, jakkolwiek w przeszłości prowadził działalność gospodarczą. Jest właścicielem dwóch nieruchomości lokalowych, a także dwóch samochodów. W ocenie strony powodowej J. J. dysponuje dużymi możliwościami zarobkowymi, jakkolwiek skupia się głównie na remoncie jednego z posiadanych lokali, przeznaczając na ten cel środki, którymi powinien partycypować w utrzymaniu i wychowaniu syna.

J. J. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa. W pierwszej kolejności zakwestionował stanowisko strony powodowej, jakoby przypadający na niego koszt utrzymania dziecka miał wynosić 1.000 zł. Ponadto jego aktualna sytuacja majątkowa i zarobkowa nie pozwalała mu na łożenie alimentów w żądanej wysokości. Zaprzeczył także, jakoby posiadał dwie nieruchomości. Podniósł, że jest właścicielem tylko jednego mieszkania znajdującego się w S. przy ul. (...) o powierzchni 130 m ². Wskazał również, iż jest właścicielem jednego samochodu R. (...) o wartości nieprzekraczającej 1.000 złotych. W wyniku niekorzystnej sytuacji ekonomicznej w 2013 r. zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej. W ostatnim roku obrotowym uzyskał dochód w kwocie 16.029,87 złotych. Od chwili zakończenia działalności realizację obowiązku alimentacyjnego względem małoletniego D. J. (1) przejęli rodzice pozwanego.

J. J. wskazał, że syn przebywa z nim co tydzień od piątku od godziny 13:45 do poniedziałku do godz. 8:45 oraz przez sześć tygodni wakacji, co wiąże się z ponoszeniem w tym czasie kosztów utrzymania dziecka w całości przez pozwanego. Ojciec małoletniego podkreślił, że pomimo pomocy swoich rodziców nie jest w stanie pokryć wydatków związanych z utrzymaniem siebie i syna. Podniósł również, że od końca 2013 r. jest niezdolny do pracy zawodowej i nie osiąga żadnych dochodów, albowiem w dniu 17 grudnia 2013 r. doznał złamania kości piętowej oraz obu kości podudzia prawego.

Postanowieniem z dnia 23 października 2014 r. sąd udzielił powodowi zabezpieczenia na czas trwania postępowania poprzez zobowiązanie pozwanego do uiszczania kwoty 450 złotych miesięcznie na rzecz małoletniego D. J. (1). J. J. zaskarżył powyższe orzeczenie, jednak Sąd Okręgowy oddalił jego zażalenie w dniu 13 sierpnia 2015 roku.

Na rozprawie w dniu 30 stycznia 2015 r. pozwany zgłosił wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu. Postanowieniem z dnia 23 lutego 2015 r. sąd oddalił powyższy wniosek, albowiem nie zachodziło niebezpieczeństwo, że brak ustanowienia dla pozwanego profesjonalnego pełnomocnika procesowego uniemożliwi mu podjęcie należytej obrony. J. J. złożył zażalenie również na to postanowienie, które jednak zostało oddalone przez Sąd Okręgowy w Szczecinie w dniu 13 sierpnia 2015 roku.

W dniu 28 listopada 2014 r. pozwany wniósł do tutejszego sądu pozew o alimenty w imieniu małoletniego D. J. (1) przeciwko A. G. wraz z wnioskiem o udzielenie zabezpieczenia. Sprawa została zadekretowana pod sygnaturą akt VIII RC 778/14. Strona powodowa domagała się zasądzenia od pozwanej alimentów w wysokości 500 zł miesięcznie. Wniosek o udzielenie zabezpieczenia opiewał na kwotę 350 zł w skali miesiąca. Argumentacja J. J. de facto powielała treść odpowiedzi na pozew w sprawie o sygnaturze akt VIII RC 650/14.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w S. oddalił wniosek o udzielenie zabezpieczenia postanowieniem z dnia 08 stycznia 2015 r. J. J. zaskarżył to orzeczenie w imieniu małoletniego. Postanowieniem z dnia 26 maja 2015 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie oddalił zażalenie.

Na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z dnia 06 marca 2015 r. sprawa o sygnaturze akt VIII RC 788/14 została połączona do wspólnego prowadzenia ze sprawą o sygnaturze akt VIII RC 650/14.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Małoletni D. J. (1) jest synem J. J. i A. G.. Pochodzi ze związku nieformalnego.

Dowody:

- odpis skrócony aktu urodzenia, k. 6.

Matka małoletniego D. J. (1) mieszka z synem w mieszkaniu należącym do jej ojca. Od 15 grudnia 2015 roku jest zatrudniona w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych w Oddziale w S. w wymiarze ½ czasu pracy jako starszy referent, uzyskując wynagrodzenie w wysokości 1.100 złotych brutto miesięcznie. Dodatkowo jako doradca do spraw pielęgnacji i wizażu osiąga dochód rzędu 200-500 złotych w skali miesiąca. Wysokość jej zarobków jest uzależniona od ilości sprzedanych kosmetyków. D. J. (1) i jego matka są wspierani finansowo przez rodziców A. G..

Dowody:

- wyciąg z rachunku bankowego, k 7-9,

- przesłuchanie A. G. w charakterze przedstawicielki ustawowej małoletniego powoda, k. 182-182;

Miesięczny koszt utrzymania małoletniego mieści się w kwocie 900 złotych i obejmuje takie wydatki jak: wyżywienie – 300 złotych, odzież – 100 złotych, artykuły higieniczne i środki czystości – 150 złotych, a nadto koszty związane z edukacją szkolną – 100 złotych. Na D. J. (1) przypada również połowa opłat związanych z korzystaniem z mieszkania, to jest 230 złotych. Na tę sumę składają się: czynsz w łącznej wysokości 200 zł miesięcznie, a także opłaty za zużycie energii elektrycznej (120 złotych) oraz gazu (400 złotych) w perspektywie dwumiesięcznej.

Dowody:

- przesłuchanie A. G. w charakterze przedstawicielki ustawowej małoletniego powoda, k. 182-182,

- wyciąg z rachunku bankowego, k 7-9,

- faktury VAT, k. 10-19.

Małoletni co tydzień od piątkowego popołudnia do poniedziałkowego poranka przebywa pod opieką J. J. lub jego rodziców. W tym czasie koszty związane z jego utrzymaniem ponoszą dziadkowie. Ojciec D. J. (1) od 18 marca 2014 r. jest zarejestrowany jako osoba bezrobotna. W 2013 r. zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej. Jego dochód w 2014 r. wyniósł 1.921,80 złotych. Z wykształcenia jest automatykiem procesów produkcji.

Dowody:

- decyzja, k. 37;

- przesłuchanie J. J. w charakterze pozwanego, k. 146-147,

- przesłuchanie A. G. w charakterze przedstawicielki ustawowej małoletniego powoda, k. 182-182,

- zeznanie podatkowe J. J., k. 177-180.

Ojciec małoletniego dzieli się za pośrednictwem portalu społecznościowego F. informacjami oraz zdjęciami ze swojego życia. Z udostępnionych materiałów wynika, iż J. J. wbrew słownym deklaracjom podejmuje zatrudnienie, jak np. w kwietniu 2015 r. na terenie Zakładów (...) S.A. Osiąga tym samym dochód. Ojciec małoletniego bierze ponadto udział w licznych wydarzeniach sportowych oraz towarzyskich, związanych także z wyjściami do klubów czy restauracji. Spędza czas w M., gdzie zakupił nieruchomość, której zdjęcia zamieścił na portalu społecznościowym. Uczestniczył w wyjeździe do Tajlandii.

Dowody:

- wydruki z portalu społecznościowego F., k. 152-158; k. 160- 169; k. 171-172; k. 188-189

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo przeciwko J. J. okazało się słuszne co do zasady, a w części także co do wysokości. Natomiast powództwo przeciwko A. G. nie zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Żądanie pozwu skierowane przeciwko J. J. oparte zostało na treści art. 128 k.r.o. w zw. z art. 135 § 1 k.r.o. Według art. 128 k.r.o. obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Z kolei, zgodnie z art. 135 § 1 k.r.o. zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 05 maja 1998 r. (I CKN 284/98, LEX nr 1223692) zakres usprawiedliwionych potrzeb dziecka powinien być ustalony w ten sposób, aby w razie ich zaspokojenia stopa życiowa dziecka była taka sama jak stopa życiowa rodziców. Konsekwencją tego zapatrywania jest to, że rodzice w żadnym razie nie mogą uchylić się od obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie może się utrzymać samodzielnie, tylko na tej podstawie, że wykonywanie obowiązku alimentacyjnego stanowiłoby dla nich nadmierny ciężar. Rodzice muszą więc podzielić się z dzieckiem nawet najmniejszymi dochodami. Zauważa się przy tym, że nie chodzi tu o mechaniczny podział osiąganych przez rodziców dochodów, ale o zbliżone z rodzicami zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb dzieci, przy uwzględnieniu ich wieku, stanu zdrowia, kierunku szkolenia oraz innych indywidualnych okoliczności.

Możliwości zarobkowe osoby zobowiązanej nie wynikają natomiast z faktycznie osiąganych zarobków i dochodów, ale wyrażają się w kwocie, którą osoba zobowiązana może i powinna uzyskiwać przy dołożeniu należytej staranności, stosownie do swych sił umysłowych i fizycznych (por. np. orzeczenie SN z dnia 9 stycznia 1959 r., 3 CR 212/59, OSPiKA 1960, z. 2, poz. 41; uchwałę pełnego składu (...) – Izby Cywilnej i Administracyjnej z dnia 16 grudnia 1987 r., III CZP 91/86, OSNCP 1988, nr 4, poz. 42; wyrok SN z dnia 22 czerwca 2007 r., II UK 229/06, LEX nr 422753). Możliwości majątkowe odnoszą się zaś do aktywów zobowiązanego.

Sąd dokonał weryfikacji twierdzeń strony powodowej w zakresie kosztów utrzymania małoletniego powoda. Matka D. J. (1) wskazywała na rozprawie w dniu 26 lutego 2016 r., iż średni miesięczny koszt utrzymania syna oscyluje w granicach od 1.800 do 2.200 złotych. Kwota ta jest zdecydowanie zawyżona. Znaczna część wydatków powoływanych przez A. G. nie została w żaden sposób udokumentowana. Przeciwko uznaniu wskazywanych kosztów w całości przemawiają również zasady doświadczenia życiowego. Jak zostało wyjaśnione we wcześniejszej części uzasadnienia, stopa życiowa dziecka stanowi pochodną stopy życiowej jego rodziców, zaś usprawiedliwione potrzeby uprawnionego nie mogą wykraczać poza poziom życia rodziny, z której się wywodzi. W tym stanie rzeczy przyjęcie, że średniomiesięczny koszt utrzymania D. J. (1) wynosi 2.000 zł nie znalazłoby uzasadnienia.

W ocenie sądu wydatki związane z zaspokojeniem usprawiedliwionych potrzeb małoletniego powoda nie przekraczają 900 złotych w skali miesiąca. Na wskazaną sumę składają się elementy szczegółowo opisane w stanie faktycznym sprawy. Nadmienić przy tym należy, że sąd przyjął niższy od wskazywanego koszt zużycia energii elektrycznej z uwagi na treść dokumentacji rozliczeniowej w tym zakresie, która jako pochodząca od dostawcy medium została uznana za bardziej wiarygodną od zeznań A. G..

Ustalając koszty utrzymania małoletniego sąd nie uwzględnił kosztu użytkowania telefonu, albowiem strona powodowa nie wykazała, aby ponoszenie tego wydatku było związane z zaspokajaniem potrzeb D. J. (1). Sąd nie uwzględnił też w pełni deklarowanych kosztów zakupu odzieży dla dziecka, albowiem przeznaczanie 300 złotych miesięcznie na ten cel wykraczałoby znacznie poza standard życia jego i jego rodziców.

Matka małoletniego powoda osiąga dochody maksymalnie na poziomie 1.600 złotych brutto miesięcznie (wynagrodzenie za pracę w wysokości 1.100 złotych oraz prowizje z tytułu sprzedaży kosmetyków od 200 do 500 złotych). Dodatkowo w części realizuje swój obowiązek alimentacyjny względem syna poprzez osobiste starania o jego utrzymanie i wychowanie.

J. J. deklaruje wprawdzie, że nie osiąga żadnych dochodów, jednak informacje udostępniane przez niego na portalu społecznościowym F. przeczą tym twierdzeniom. O jego rzeczywistej sytuacji zawodowej świadczą chociażby zdjęcia wykonane w kwietniu 2015 r. na terenie Zakładów (...) S.A. w P., na których widnieje pozwany w stroju roboczym, opatrzone pochodzącym od niego podpisem o treści: „H. work…”. Co więcej, zakres obowiązku alimentacyjnego nie jest limitowany wysokością dochodów faktycznie osiąganych przez zobowiązanego, a taką, którą mógłby uzyskiwać przy pełnym wykorzystaniu swoich możliwości. Należy podkreślić, że J. J. posiada wykształcenie wyższe techniczne, dysponuje także doświadczeniem zawodowym. Okoliczności te świadczą o posiadaniu przez niego realnych perspektyw zatrudnienia. Niewykorzystywanie potencjału zobowiązanego nie może godzić w dobro uprawnionego, co jasno przesądził ustawodawca w treści art. 135 § 1 k.r.o.

Sąd zwrócił także uwagę na liczne wyjazdy pozwanego i częste spędzanie przez niego czasu w lokalach gastronomicznych i rozrywkowych. Nie ulega wątpliwości, że korzystanie z tego rodzaju atrakcji wymaga dysponowania stosownymi środkami finansowymi. Tym samym twierdzenia J. J. w przedmiocie braku jakichkolwiek dochodów zostały uznane za całkowicie niewiarygodne.

W dalszej kolejności należy stwierdzić, iż pozwany posiada duże – jak na polskie warunki – możliwości majątkowe. Z kolejnych zdjęć zamieszczanych przez J. J. na jego profilu na portalu społecznościowym F. wynika, iż odbył podróż do Tajlandii. Powszechnie wiadomo, że tego rodzaju wyjazd wiąże się z dużymi kosztami zdeterminowanymi przede wszystkim wysokimi cenami biletów lotniczych. Wycieczka do A. Południowo-Wschodniej nie jest zatem dostępna dla przeciętnego bezrobotnego.

Z informacji udostępnianych przez pozwanego na tym samym portalu społecznościowym wynika także, iż często wyjeżdża on do M., nawet w okresie zimowym. Dysponuje mieszkaniem położonym w tej miejscowości. Lokal został nabyty w stanie deweloperskim, co obrazują fotografie zamieszczone na portalu społecznościowym. Nie bez znaczenia pozostaje fakt, iż wykończenie i wyposażenie mieszkania również wymaga znacznych nakładów finansowych.

Mając na uwadze powyższe należy skonstatować, że stopa życiowa małoletniego powoda jest zdecydowanie niższa niż stopa życiowa pozwanego. W niniejszej sprawie dochodzi zatem do istotnego rozdźwięku pomiędzy usprawiedliwionymi potrzebami dziecka a majątkowymi i zarobkowymi możliwościami jego ojca jako zobowiązanego. Zwraca uwagę nielojalna postawa J. J., który zmierza do wykazania braku dochodów, nie ukrywając jednocześnie w przestrzeni publicznej wydatków ponoszonych w związku z własnymi przyjemnościami.

Z powyższych względów sąd uznał, że J. J. powinien w większym stopniu ponosić ciężar utrzymania i wychowania swojego syna niż A. G. osiągająca ewidentnie niższe dochody. Obie strony częściowo realizują swoje powinności względem dziecka poprzez osobiste starania o jego wychowanie i utrzymanie, wobec czego ta okoliczność nie miała wpływu na dokonane zróżnicowanie. Wymaga jednak podkreślenia, że matka małoletniego, w przeciwieństwie do jego ojca, nie jest w stanie sfinansować dalekich wyjazdów czy też częstych pobytów w kurorcie. Odmienność sytuacji materialnej każdego z rodziców D. J. (1) przemawiała za zasądzeniem od pozwanego na rzecz małoletniego powoda renty alimentacyjnej w wysokości 650 zł miesięcznie.

W tym stanie rzeczy powództwo wytoczone przeciwko A. G. jawi się jako niezasadne. Dodatkowo należy zauważyć, że J. J. działający w imieniu syna w żaden sposób nie udokumentował ponoszonych na jego rzecz wydatków. Fakt, iż pozwany będzie ponosił koszty utrzymania syna w większym stopniu aniżeli jego matka wynika z tego, że posiada on większe ku temu możliwości finansowe, pomimo formalnego posiadania statusu osoby bezrobotnej. Jak bowiem zostało wykazane wyżej, J. J. posiada spore możliwości finansowe, odmiennie niż A. G.. Matka małoletniego jest w stanie zaspokoić potrzeby dziecka poprzez osobiste starania oraz wydatkowanie na jego rzecz kwoty 250 zł miesięcznie, co zostało przesądzone w punkcie I części rozstrzygającej wyroku.

Rozstrzygnięcie o kosztach sądowych zostało oparte na treści art. 100 k.p.c. w zw. z art. 113 § 1 k.p.c. ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Kosztami sądowymi, których strona (małoletni powód) nie miała obowiązku uiścić, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę obciąży przeciwnika, jeśli istnieją ku temu podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu. Sąd uwzględnił powództwo przeciwko J. J. w 65 %, zatem w takim stosunku będzie on zobowiązany do zapłaty Skarbowi Państwa kwoty 390 złotych (12.000 x 5% x 65%) tytułem opłaty od pozwu, od której małoletni powód był zwolniony.

Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika reprezentującego stronę powodową wynika natomiast z § 6 pkt 4] rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r., poz. 461 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 333 § 1 pkt 1 kpc sąd z urzędu nada wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności, jeżeli zasądza alimenty - co do rat płatnych po dniu wniesienia powództwa, a co do rat płatnych przed wniesieniem powództwa za okres nie dłuższy niż za trzy miesiące. Z uwagi na częściowe uwzględnienie roszczenia małoletniego powoda, konieczne było rozstrzygnięcie jak w punkcie V części rozstrzygającej wyroku.