Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 kwietnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Dorota Goss-Kokot

Sędziowie: SSA Ewa Cyran

SSA Iwona Niewiadowska-Patzer (spr.)

Protokolant: insp.ds.biurowości Krystyna Kałużna

po rozpoznaniu w dniu 7 kwietnia 2016 r. w Poznaniu

sprawy L. T.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

o wysokość emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P.

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 10 kwietnia 2015 r. sygn. akt VII U 2642/14

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 6 maja 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. odmówił L. T. prawa do przeliczenia emerytury. Zdaniem ZUS odwołujący nie dołączył do wniosku żadnych nowych dokumentów, stąd brak jest podstaw do przeliczenia podstawy wymiaru.

W odwołaniu z dnia 5 czerwca 2014r. L. T. podniósł, że ZUS za rok 1979 uwzględnił mu jedynie zarobki za okres 9 miesięcy, a pominął okres od stycznia do marca 1979 r. i bezpodstawnie nie przyjął za ten okres wynagrodzeń minimalnych obowiązujących w tym okresie lub nie ustalił wysokości wynagrodzenia na podstawie pisma Agencji (...) Oddział (...) R. z dnia 10 stycznia 2014 r.

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując argumentację z uzasadnienia zaskarżonej decyzji.

Na rozprawie w dniu 7 października 2014 r. żona odwołującego jako jego pełnomocnik sprecyzowała, że spór w sprawie dotyczy tylko okresu od 1 stycznia 1979 r. do 31 marca 1979 r. , jednocześnie wniosła o zaliczenie wynagrodzeń za w/w okres w oparciu o oryginalne zaświadczenie z dnia 31 marca 1979 r., gdzie jest wyszczególniona płaca zasadnicza w kwocie 3700 zł, dodatek specjalny w kwocie 800 zł, a ponadto dodatek bieszczadzki 10%, dodatek trudnościowy 10% i dodatek za pracę ze skazanymi 10%.

Wyrokiem z dnia 10 kwietnia 2015r. Sąd Okręgowy w Poznaniu zmienił zaskarżoną decyzję sprostowaną postanowieniem z dnia 12 czerwca 2014r. i przeliczył odwołującemu L. T. prawo do emerytury od 1 marca 2014r. poprzez uwzględnienie wskaźnika podstawy wymiaru wyliczonego z 20 lat w wysokości 172,85% i stwierdził, że wysokość emerytury od 1 marca 2014r. wynosi 2786,10zł.

Podstawą rozstrzygnięcia były następujące ustalenia:

Ubezpieczony L. T. był zatrudniony jako kierownik zakładu rolnego (...) Gospodarstwa (...) w L. w okresie od 1 czerwca 1975 r. do 31 marca 1979 r. i uzyskiwał wynagrodzenie w kwocie 3700 zł miesięcznie, a ponadto dodatek (...) grupy (...) za funkcję kierownika zakładu rolnego w wysokości 800 zł oraz dodatki : bieszczadzki 10%, dodatek trudnościowy 10% i dodatek za pracę ze skazanymi 10%.

W dniu 27 marca 2013 r. odwołujący złożył wniosek o emeryturę.

Decyzją z dnia 24 czerwca 2013 r. pozwany przyznał L. T. emeryturę od dnia 22 kwietnia 2013 r., do ustalenia wysokości podstawy wymiaru świadczenia pozwany przyjął podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 10 lat kalendarzowych (1993 – 2002).

W dniu 12 września 2013 r. L. T. złożył wniosek o przeliczenie emerytury.

Decyzją z dnia 4 października 2013 r. pozwany dokonał przeliczenia emerytury L. T.. Do ustalenia wysokości podstawy wymiaru świadczenia przyjęto podstawę wymiaru składek z 20 lat kalendarzowych (t.j. 1979 – 1997 i 2007). Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 171,91 %, przy kwocie bazowej 3080,84 zł. ZUS przyjął wynagrodzenie minimalne za okres od stycznia do marca 1979 r. (1600 zł x 3 = 4800 zł). Organ rentowy ustalił, że wnioskodawca legitymuje się okresami składkowymi w wymiarze 26 lat, 4 miesięcy i 28 dni (316 miesięcy) oraz nieskładkowymi w wymiarze 4 lat, 10 miesięcy i 11 dni (58 miesięcy). Świadczenie wynosiło 2731,32 zł. brutto.

W dniu 25 marca 2014 r. odwołujący zwrócił się do ZUS z wnioskiem od doliczenie do stażu pracy okresu od dnia 1 stycznia 1979 r. do dnia 31 marca 1979 r. i przeliczenie emerytury z przyjęciem zarobków wskazanych w przedłożonych przez niego dokumentach pozyskanych z Agencji (...)– Oddziału (...) w R..

W odpowiedzi na powyższy wniosek pozwany wydał zaskarżoną decyzję odmowną, sprostowaną postanowieniem z dnia 12 czerwca 2014 r.

W piśmie (...)Przedsiębiorstwa (...) nr (...) w L. z dnia 27 grudnia 1978r., stwierdzono ustalenie wynagrodzenie zasadniczego inż. L. T. – kierownika Zakładu (...) według grupy (...) w wysokości 3700 zł miesięcznie od dnia 1 stycznia 1979 r. na podstawie § 11 załącznika nr (...) do Układu Zbiorowego Pracy dla (...)Przedsiębiorstw (...) z dnia 30 czerwca 1976 r.. W piśmie z dnia 31 marca 1979 r. (...) Gospodarstwo (...) w L. stwierdziło, że L. T. jako kierownik zakładu rolnego w okresie od 1 czerwca 1975 r. do 31 marca 1979 r. uzyskiwał wynagrodzenie w kwocie 3700 zł miesięcznie, a ponadto dodatek specjalny grupy (...), tj. 800 złotych, dodatek bieszczadzki 10%, dodatek trudnościowy 10% i dodatek za pracę ze skazanymi 10%. Powyższe zapisy powtórzone zostały w świadectwie pracy z dnia 31 marca 1979r.

W piśmie z dnia 24 listopada 2014 r. ZUS wyjaśnił, że w decyzji z dnia 4 października 2013 r. ZUS przyjął wynagrodzenie minimalne za okres od stycznia do marca 1979 r. (1600 zł x 3 = 4800 zł), a nie uwzględnił kwot wskazanych w angażu z dnia 27 grudnia 1978 r., ponieważ nie był wcześniej w posiadaniu tego dokumentu. ZUS wyjaśnił, że wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia ustalony decyzją z dnia 4 października 2013 r. wyniósł 171,79%.

Pozwany, wykonując zobowiązanie Sądu dokonał hipotetycznego wyliczenia podstawy wymiaru emerytury w oparciu o pismo z dnia 27 grudnia 1978 r., uwzględniając wskazaną w tym piśmie stawkę zaszeregowania w wysokości 3700 zł za miesiąc i stwierdzając, że wynagrodzenie za okres od 1 stycznia 1979 r. do 31 marca 1979 r. wynosi 11.100,00 zł (3700,00 zł x 3). ZUS wskazał ponadto, że łączne wynagrodzenie za 1979 r. wynosiłoby 66743,00 zł (55.643,00 zł + 11.110 zł), wskaźnik wysokości podstawy wymiaru za 1979 r. wyniósł 104,41%, hipotetyczny wskaźnik wysokości podstawy wymiaru z 20 lat wynosił 172,40%, hipotetyczna wysokość podstawy wymiaru emerytury od 1 września 2013 r. wynosiła 2737 zł brutto, a po waloryzacji od 01 marca 2014 r. – 2780,79 zł. brutto.

Pełnomocnik odwołującego nie zgodziła się z tym obliczeniem, podnosząc, że nie zawiera ono dodatków do wynagrodzenia zasadniczego.

Zarządzeniem z dnia 26 stycznia 2015 r. Sąd zobowiązał organ rentowy do hipotetycznego przeliczenia podstawy wymiaru i wysokości emerytury odwołującego L. T. od dnia 1 września 2013 r. z uwzględnieniem okresu spornego od dnia 1 stycznia 1979 r. do dnia 31 marca 1979 r. w dwóch wariantach :

1)  przy uwzględnienia wynagrodzenia zasadniczego w wysokości 3700 złotych miesięcznie i dodatku specjalnego w wysokości 800 złotych – zgodnie z angażem z dnia 27 grudnia 1978 r. (pominiętym przy wyliczeniu ZUS z dnia 24 listopada 2014 r.),

2)  uwzględniając wszystkie kwoty wskazane powyższym angażu, to jest wynagrodzenia zasadnicze w wysokości 3700 złotych miesięcznie, dodatek specjalny w wysokości 800 zł miesięcznie oraz 3 dodatki w wysokości łącznej 30% (bieszczadzki, trudnościowy i za pracę ze skazanymi), wyliczone od kwoty wynagrodzenia miesięcznego tj. 3700 zł i w konsekwencji podanie, czy wskaźnik podstawy wymiaru emerytury ulega zmianie i o ile w stosunku do dotychczas wyliczonego oraz do podania hipotetycznej wysokości emerytury odwołującego przy obliczeniu w obu wariantach, z uwzględnieniem waloryzacji od 01 marca 2014 r. – w terminie 21 pod rygorem grzywny.

W piśmie z dnia 23 lutego 2015 r. organ rentowy wskazał, że :

w wariancie pierwszym wynagrodzenie łączne za 1979 r. wynosi 69.143 zł (55643 + 13500 zł), hipotetyczny wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynosi 172,59 %, hipotetyczna wysokość emerytury od dnia 01 września 2013 r. wynosi 2739,20 zł, a po waloryzacji od 01 marca 2014 r. – 2783,03 zł.

w wariancie drugim łączne wynagrodzenie za 1979 r. wynosi 72.473 zł hipotetyczny wskaźnik wysokości podstawy wymiaru obliczony z 20 lat wynosi 172,85%, hipotetyczna wysokość emerytury od 01 września 2013 r. wynosi 2.742,22 zł, a po waloryzacji od 01 marca 2014 r. - 2786,10 zł.

Sąd uznał zgromadzone w sprawie dokumenty za w pełni wiarygodne i przydatne do ustalenia stanu faktycznego – a w szczególności pisma (...) w L. z dnia 27 grudnia 1978r. oraz z dnia 31 marca 1979 r. z których łącznie wynika zarówno kwota wynagrodzenia przyznanego odwołującemu z początkiem okresu spornego, jak i wysokość wynagrodzenia zasadniczego wraz ze wszystkimi dodatkami, jak i potwierdzenie, że odwołujący faktycznie pobierał wynagrodzenie w wysokości wynikającej z tych dokumentów oraz stwierdzenie, że wynagrodzenie odwołującego było wolne od zajęć sądowych.

Sąd przytoczył treść art. 53 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 grudnia.1998 r. (Dz. U. z 2013 r., nr 1440) określający sposób obliczenia wysokości świadczenia emerytalnego.

Wysokość wynagrodzeń, której pochodną jest podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, jest faktem mającym istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia tej sprawy.

W ocenie Sądu Okręgowego, w toku postępowania dowodowego odwołujący wykazał wysokość określonego w sentencji wyroku wynagrodzenia w okresie spornym.

Zgromadzone przez Sąd w toku postępowania dowodowego dokumenty zawierały precyzyjne wskazanie wysokości wynagrodzenia w okresie spornym i potwierdzały faktyczne uzyskiwanie tego wynagrodzenie od początku okresu spornego.

Sąd podkreślił, że organ rentowy wydając wcześniejszą przeliczeniową decyzję z dnia 4.10.2013r. pominął wynagrodzenia za okres od 1 stycznia 1979 r. do 31 marca 1979 r. jakie otrzymywał odwołujący , których wysokość wynikała z zaświadczenia z dnia 31 marca 1979 r., gdzie wyszczególniono płacę zasadniczą w kwocie 3700 zł, dodatek specjalny w kwocie 800 zł, a ponadto dodatek bieszczadzki 10%, dodatek trudnościowy 10% i dodatek za pracę ze skazanymi 10% , które powtórzone zostały w świadectwie pracy z dnia 31.03.1979r. załączonym do akt rentowych ZUS. Jednocześnie w toku niniejszego sporu odwołujący przedłożył także oryginał pisma (...) Przedsiębiorstwa (...) nr (...) w L. z dnia 27 grudnia 1978 r., stwierdzające ustalenie wynagrodzenie zasadniczego inż. L. T. – kierownika Zakładu według grupy (...) w wysokości 3700 zł miesięcznie od dnia 1 stycznia 1979 r. na podstawie załącznika nr (...) do Układu Zbiorowego Pracy dla (...) Przedsiębiorstw (...) z dnia 30 czerwca 1979r.

Wysokość wykazanych przez odwołującego się wynagrodzeń w całym okresie spornym skutkuje , zgodnie z hipotetycznym wyliczeniem organu rentowego zawartym w piśmie z dnia 23 lutego 2015r.- w konsekwencji podwyższeniem wskaźnika wysokości podstawy wymiaru obliczonego z 20 lat i wynosi 172,85%, oraz podwyższeniem wysokości świadczenia emerytalnego do kwoty 2.786,10 zł brutto od dnia 1 marca 2014 r. tj. od pierwszego dnia miesiąca złożenia wniosku.

W związku z powyższym, skoro ponownie wyliczony wwpw świadczenia okazał się wyższy od dotychczas wyliczonego, a wysokość świadczenia wyższa od dotychczas pobieranego świadczenia , na podstawie powołanych wyżej przepisów oraz na zasadzie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji wyroku..

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, (Dz. U. z 2005r., nr 167, poz.1398 ze zm.) obciążając nimi Skarb Państwa w zakresie dotychczas poniesionym.

Od powyższego wyroku apelację wywiódł organ rentowy zaskarżając wyrok w części, zarzucając mu naruszenie art.233§1 k.p.c. polegające na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów, niezgodność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz wydanie wyroku w sprawie bez wyjaśnienia wszystkich istotnych jej okoliczności, poprzez przyjęcie, iż w sprawie zachodzą okoliczności uzasadniające uznanie, że odwołujący w sposób nie budzący wątpliwości wykazał kwotę dodatkowego wynagrodzenia w postaci dodatku specjalnego i dodatku 30%, skutkującego podwyższeniem wskaźnika wysokości podstawy wymiaru, a co w konsekwencji doprowadziło do naruszenia przepisów prawa materialnego w postaci art.15 w związku z art.111 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części i oddalenie odwołania w tym zakresie, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do Sądu Okręgowego celem ponownego rozpoznania.

Wnioskodawca wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd I instancji przeprowadził wyczerpujące postępowanie dowodowe, a zebrany materiał poddał wszechstronnej ocenie z zachowaniem granic swobodnej oceny dowodów przewidzianej w art.233§1 k.p.c. Na tej podstawie Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, które Sąd Apelacyjny w pełni podziela i przyjmuje za własne bez potrzeby ponownego ich przytaczania.

W myśl art. 114 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz.U.2015.748) prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.

Pozwany organ rentowy potwierdził, że nie był w posiadaniu dokumentów z Agencji (...) Oddziału (...) w R., w którym wskazano na ustalenie wynagrodzenia odwołującego w spornym okresie.

Jednocześnie apelujący zarzuca naruszenie art.233 k.p.c., które w konsekwencji doprowadziło do naruszenia przepisów materialnych art.15 w związku z art. 111 ustawy o emeryturach i rentach.

Zgodnie z treścią art. 111 ust.1 ustawy emerytalnej wysokość emerytury lub renty oblicza się ponownie, od podstawy wymiaru ustalonej w myśl art. 15, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego:

1) z liczby kolejnych lat kalendarzowych i w okresie wskazanym do ustalenia poprzedniej podstawy wymiaru świadczenia,

2) z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie emerytury lub renty albo o ponowne ustalenie emerytury lub renty, z uwzględnieniem art. 176,

3) z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury lub renty,

- a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego.

Pozwany organ rentowy nie kwestionuje, że w rozpoznawanej sprawie zaszły okoliczności uzasadniające ponowne obliczenie wysokości przyznanego świadczenia.

Apelujący zarzuca jedynie, że zgromadzone w toku postępowania przed Sądem I instancji dowody nie wykazały w sposób niezbity, że odwołujący otrzymywał poza wynagrodzeniem zasadniczym także dodatek specjalny w kwocie 800zł, dodatek bieszczadzki 10% i dodatek za pracę ze skazanymi 10%.

Z takimi zarzutami apelującego nie można się z godzić.

Sąd Apelacyjny zauważa, że Sąd I instancji dysponował oryginalnymi aktami osobowymi, w tym zaświadczeniem o osiąganych zarobkach, a także świadectwem pracy z dnia 31 marca 1979r. wystawionym przez (...) Gospodarstwo (...) w L., które pozwalały temu Sądowi na obliczenie faktycznie osiąganego przychodu w okresie od stycznia do marca 1979r., mimo braku dokumentu (...) za ten okres.

Ustalone hipotetycznie przez pozwanego przychody osiągnięte za sporny okres są niższe niż udokumentowane za 1980r., co także przemawia za ich wiarygodnością. Należy także podkreślić, że zarobki odwołującego w latach 1980-1989 stanowią od 172% do 131% przeciętnego wynagrodzenia w tym okresie, a ustalony przez Sąd wskaźnik za 1979r. wynosi 113,37%, toteż trudno dopatrzeć się jakichkolwiek prób zawyżenia osiąganych zarobków.

Składniki wynagrodzenia wskazane w zaświadczeniu (...) Gospodarstwa (...)w L. z 31 marca 1979r. nie zostały w żaden sposób podważone przez apelującego, a gołosłowne poddawanie w wątpliwość zawartych w nim danych nie może skutkować pozbawieniem odwołującego przysługujących mu uprawnień.

Należy zauważyć (na co zwrócił też uwagę Sąd I instancji), że zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412), środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia. Niemniej jednak przepisy rozporządzenia regulującego postępowanie o świadczenia emerytalno-rentowe przed organem rentowym, zawierające ograniczenia dowodowe, nie mają zastosowania w postępowaniu sądowym, opartym na zasadzie swobodnej oceny dowodów. Dopuszczalnym jest, więc ustalenie wysokości wynagrodzenia ubezpieczonego w oparciu o dowody zastępcze.

W rozpoznawanej sprawie dostarczone dokumenty są wystarczające i nie zachodzi konieczność sięgania po dowody zastępcze, toteż tym bardziej zarzuty apelującego należy uznać za niezasadne.

Z powyższych powodów Sąd Apelacyjny uznał ustalenia faktyczne Sądu I instancji za trafne, a tym samym zostały spełnione warunki do ponownego ustalenia wysokości emerytury ubezpieczonego z uwzględnieniem wynagrodzenia za okres od 1 stycznia 1979r. do 31 marca 1979r. wraz z dodatkami wyszczególnionymi w zaświadczeniu pracodawcy z 31 marca 1979r.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny oddalił apelację na podstawie art.385 k.p.c.