Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 listopada 2015r.

Sąd Okręgowy/Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie

Wydział IV

w składzie:

Przewodniczący SSO Monika Wąsowicz

Protokolant Paulina Ochmańska

po rozpoznaniu w dniu 18 listopada 2015r. w Częstochowie

sprawy M. Z. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w C.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania M. Z. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C.

z dnia 31 lipca 2015r. Nr (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu M. Z. (1) prawo do emerytury od dnia 1 lipca 2015 roku;

2.  zasądza od organu rentowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C. na rzecz ubezpieczonego M. Z. (1) kwotę 180 zł ( sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt IV U 1391/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 31 lipca 2015 roku numer (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. odmówił ubezpieczonemu M. Z. (2) przyznania prawa do emerytury.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podniósł, że ubezpieczony nie wykazał wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. Jednocześnie wskazano, iż za prace w szczególnych warunkach nie uznano zatrudnienia od 10 lipca 1976 roku do 31 grudnia 1998 roku w (...) w Z., z uwagi na brak świadectwa pracy w szczególnych warunkach.

W odwołaniu wniesionym do Sądu ubezpieczony M. Z. (1) wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do emerytury oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepianych.

W uzasadnieniu swojego stanowiska wskazał, iż w okresie od 10 lipca 1976 roku do 30 kwietnia 1994 roku pracował w Hucie (...) na wydziale remontowym, zwanym od 1 maja 1994 roku wydziałem mechanicznym. Do jego obowiązków jako ślusarza remontowego urządzeń hutniczych należały prace polegające na remoncie i bieżącej konserwacji urządzeń hutniczych oraz pracach budowlano – remontowych na oddziałach będących w ruchu. Prace te wykonywał na walcowni, stalowni elektrycznej, elektrostalowni, gdzie zajmował się zasadniczo naprawą suwnic wsadowych, demontażem przekładni, wymianą kół jezdnych i lin suwnicy. Wykonywał również remonty pieców hutniczych, klatek i ciągów walcowniczych. Od 1987 roku powyższe prace wykonywał będąc zatrudnionym na stanowisku mistrza. Na potwierdzenie charakteru swojej pracy wniósł o przeprowadzenie dowodu z zeznań wskazanych świadków.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych – Oddział w C. wniósł o oddalenie odwołania wywodząc jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

S ą d u s t a l i ł i z w a ż y ł, c o n a s t ę p u j e:

M. Z. (3) urodził się (...).

W dniu 27 lipca 2015 roku ubezpieczony złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury.

Na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawca wykazał staż emerytalny w wymiarze 25 lat, 1 miesiąca i 14 dni okresów składkowych oraz 3 miesięcy i 20 dni okresów nieskładkowych.

W Hucie (...) (następnie, tj. od 1 maja 1994 roku w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, od 1 marca 2004 roku w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, a obecnie (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością) ubezpieczony zatrudniony jest w okresie od 10 lipca 1976 roku do nadal na stanowiskach:

-

ślusarza remontowego urządzeń hutniczych w okresie od 10 lipca 1976 roku do 31 stycznia 1982 roku;

-

ślusarza remontowego urządzeń hutniczych - brygadzisty w okresie od 1 lutego 1982 roku do 28 lutego 1987 roku;

-

p.o. mistrza oddziału remontowego w okresie od 1 marca 1987 roku do 31 sierpnia 1987 roku;

-

mistrza oddziału remontowego w okresie od 1 września 1987 roku do 30 kwietnia 1994 roku;

-

mistrza remontów w okresie od 1 maja 1994 roku do 29 lutego 2004 roku;

-

mistrza przygotowania produkcji i warsztatu w okresie od 1 marca 2004 roku do 31 grudnia 2010 roku;

-

mistrza usług technicznych w okresie od 1 stycznia 2011 roku do 30 września 2013 roku oraz

-

mistrza konstrukcji spawanych w okresie od 1 października 2013 roku do nadal.

Do obowiązków ubezpieczonego jako ślusarza remontowego oraz brygadzisty należał remont urządzeń hutniczych. Czynności te wykonywane były stale i w pełnym wymiarze czasu na wydziałach produkcyjnych, podczas pracy pozostałych urządzeń.

Z kolei jako mistrz zajmował się on organizacją pracy oraz nadzorował pracę pracowników zatrudnionych bezpośrednio przy remontach urządzeń hutniczych.

(vide: akta rentowe, akta osobowe ubezpieczonego z (...) spółki z ograniczona odpowiedzialnością, zeznania świadków K. G. k. 38v., W. K. k. 38v-39, L. N. k. 39-39v. oraz wyjaśnienia ubezpieczonego słuchanego w charakterze strony k. 39v.-40)

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2015 roku Nr 748 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (ust. 2).

Od dnia 1 stycznia 2013 roku wykreślony został obowiązek rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Jak stanowi art. 27 powyższej ustawy ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki:

1)osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn;

2)mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet
i 25 lat dla mężczyzn.

W myśl zaś art. 32 ust. 1 powołanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1. Dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach
o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (art. 32 ust. 2). Wiek emerytalny, o którym mowa wyżej, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wykonującym pracę w warunkach szczególnych przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych z uwzględnieniem art. 32 ust. 4a (art. 32 ust. 4). Art. 32 ust. 4a utracił moc z dniem 24 czerwca 2004 roku na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 czerwca 2004 roku (Dz. U. Nr 144, poz. 1530), z powodu niezgodności z art. 2 i 32 Konstytucji RP. Co należy rozumieć przez przepisy dotychczasowe zostało wyjaśnione w uchwale składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2002 roku III ZP 30/01 (OSNP 2002/10, poz. 243). Według Sądu Najwyższego przez „przepisy dotychczasowe” należy rozumieć niektóre normy rozporządzenia, jednakże nie całość przepisów rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Zgodnie z §1 ust. 1 wyżej wskazanego aktu prawnego rozporządzenie stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, zwanych dalej "wykazami". Właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalali w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B (§ 1 ust. 2). Okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy te, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (§ 2 wyżej powołanego rozporządzenia).

Przepisy § 1 ust. 2 i 3 rozporządzenia, zgodnie z powołanym wyżej orzeczeniem Sądu Najwyższego nie należą do „przepisów dotychczasowych”, bowiem nie normują materii wskazanej w art. 32 ust. 4 powołanej ustawy, czyli nie określają ani wieku emerytalnego, ani rodzajów i stanowisk pracy, ani warunków przechodzenia na emeryturę. Stanowisko Sądu Najwyższego znalazło również potwierdzenie
w uzasadnieniu powołanego wyżej wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 czerwca 2004 roku.

Za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej "wymaganym okresem zatrudnienia", uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet
i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§3 rozporządzenia). Pracownik, który wykonywał prace
w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy
w szczególnych warunkach (§4 powołanego wyżej rozporządzenia).

W niniejszej sprawie bezspornym jest, iż na dzień 1 stycznia 1999 roku ubezpieczony wykazał wymagany okres zatrudnienia. Spornym zaś jest, czy M. Z. (1) przepracował na ten dzień 15 lat w warunkach szczególnych.

Ubezpieczony w celu wykazania wymaganego okresu pracy w warunkach szczególnych przedłożył zaświadczenie o przebiegu pracy wystawione przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością potwierdzające jego pracę w okresie od 10 lipca 1982 roku do 29 lutego 2004 roku na stanowiskach ślusarza remontowego urządzeń hutniczych, ślusarza remontowego – brygadzistę, mistrza oddziału remontowego oraz mistrza remontów.

Organ rentowy odmówił jednak uwzględnienia powyższego okresu, z uwagi na brak świadectwa pracy w szczególnych warunkach.

Okresy pracy w warunkach szczególnych wskazane w powołanym wyżej rozporządzeniu w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach mogą być wykazywane przez zainteresowanego, przed Sądem wszelkimi środkami dowodowymi, a przewidzianymi przez kodeks postępowania cywilnego, a w szczególności dokumentami z osobowych akt pracowniczych, zeznaniami świadków, przesłuchaniem stron. Przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków przed organem rentowym nie jest dopuszczalne (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 1985 roku - III UZP 5/85 LEX nr 14635, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 roku - III UZP48/84LEX nr 14630 uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 roku - III UZP 6/84 LEX nr 14625).

W obecnym stanie prawnym zarządzenia resortowe zawierające uściślenia dokonane w innym okresie przez właściwych ministrów, polegające na ustaleniu wykazów stanowisk, powołane w świadectwach wykonywania prac w warunkach szczególnych zakwestionowanych przez organ rentowy nie mają wartości normatywnych, lecz jedynie informacyjną. „W państwie prawnym nie jest dopuszczalne zamieszczanie w rozporządzeniu jako akcie wykonawczym upoważnienia do podejmowania określonych działań przez inny podmiot
i wyposażanie go w kompetencje wykonawcze. W świetle Konstytucji z 1997 roku rozporządzenie jako akt wykonawczy oparty na ustawie nie może zawierać subdelegacji. W konsekwencji, przedmiotem wykładni są wyłącznie przepisy ustawy
i wydane na jej podstawie akty wykonawcze [...]. W rezultacie zatem o spełnieniu przesłanki "praca w szczególnych warunkach" przesądza wykonywanie pracy wymienionej w załącznikach "A" i "B" do rozporządzenia z 7.II.1983 r., które stanowią integralną część rozporządzenia jako aktu wykonawczego, niezależnie od tego,
w jakim zakładzie praca taka była (lub jest) wykonywana.” (por. glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 1999 III RN 25/99 T. M. OSP 2002/4/48 t. 2).

Zdaniem Sądu ubezpieczony wykazał, iż pracował w warunkach szczególnych przez wymagany okres 15 lat.

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a zwłaszcza z akt osobowych oraz zeznań świadków jednoznacznie wynika, iż ubezpieczony jako ślusarz remontowy urządzeń hutniczych oraz brygadzista wykonywał prace polegające na remontach urządzeń hutniczych na wydziałach będących w ruchu. Z kolei jako mistrz zajmował się on dozorem inżynieryjno – technicznym nad tymi pracami remontowymi. Ubezpieczony w całym spornym okresie wykonywał prace na wydziałach produkcyjnych huty stali, tj. walcowni, stalowni i elektrostalowni przy remontach urządzeń hutniczych: suwnic, pieców, ciągów walcowniczych, urządzeń ciągłego odlewania stali. Prace te wykonywane były stale i w pełnym wymiarze czasu na wydziałach produkcyjnych, podczas pracy pozostałych urządzeń hutniczych. Nie zdarzało się bowiem, aby na czas remontu cały wydział był wyłączany. Z kolei jako mistrz sprawował on stały nadzór nad tymi pracami remontowymi. Czynności te wykonywane były stale i w pełnym wymiarze czasu na wydziałach produkcyjnych, bezpośrednio przy stanowiskach pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach. Charakter pracy odwołującego stanowczo potwierdzili powołani w sprawie świadkowie. I tak W. K. zeznał, iż jako ślusarz i brygadzista ubezpieczony pracował bezpośrednio przy remontach urządzeń hutniczych. Z kolei jako mistrz organizował on pracę przy remontach, załatwiał części, wspomagał prace pracowników remontowych oraz nadzorował sposób wykonania powyższych prac. Czynności te wykonywane były na wydziałach produkcyjnych, tj. walcowani, stalowani oraz elektrostalowni. Dodał on również, iż remonty wykonywane były bezpośrednio na wydziałach produkcyjnych i zawsze podczas pracy pozostałych urządzeń. Powyższe przyznał także L. N., który pracował wspólnie z odwołującym w jednej brygadzie. Zeznał on, iż ubezpieczony jako ślusarz zajmował się m.in. remontami suwnic, co polegało na wymianie kół jezdnych, przekładni, zdejmowaniu zbijaków linowych i remoncie trawersów. Przy remontach zaś pieców wymieniali chłodnice, rolki dociskowe na słupach oraz siłowniki, a w walcowni bruzdowej zajmowali się wymianą starych walców, napawaniem prowadnic oraz wymienianą grzebieni chłodnic, wyrzutników i przekładni. Dodał on również, iż w czasie remontów wyłączane było tylko jedno urządzenie, natomiast pozostałe pracowały. Wskazał także, iż obowiązki brygadzisty i ślusarza remontowego niczym się nie różniły. Z kolei jako mistrz ubezpieczony rozporządzał ludźmi, ale również wykonywał także prace bezpośrednio przy remontach. Charakter pracy odwołującego potwierdził także K. G.. Zeznał on, iż zasadnicze naprawy urządzeń hutniczych odbywały się w wydziałach produkcyjnych, tj. walcowni, stalowni, elektrostalowni. Dodał on również, iż część napraw wykonywana była także w wydziale kolejowym, gdzie odbywała się naprawa wagonów kolejowych. Pozostali świadkowie nie potwierdzili jednak, aby w spornym okresie wykonywane były jakiekolwiek prace w wydziale kolejowym. Jak bowiem wyjaśnił sam odwołujący wydział kolejowy powstał dopiero w 2000 roku i dopiero od tego momentu wykonywane są remonty wagonów. Wcześniej prace te zlecane były firmom zewnętrznym. Fakt wykonywania powyższych prac wynika także z jego akt osobowych, w których stanowisko jego pracy określane jest zasadniczo jako ślusarza remontowego urządzeń hutniczych, ewentualnie ślusarza – brygadzistę. Z kolei z załączonej karty stanowiska pracy na stanowisku mistrza wynika, iż do obowiązków ubezpieczonego należało organizowanie pracy zespołu pracowników oraz organizowanie i kontrolowanie stanowisk pracy, ale także nadzorowanie prawidłowości obsługi, eksploatacji i należytej konserwacji wszystkich maszyn i urządzeń, czuwanie nad właściwym zaopatrzeniem stanowisk pracy w potrzebne materiały i narzędzia oraz pilnowanie planowego i prawidłowego wykonania remontów oraz uczestniczenie w technicznym odbiorze urządzeń po remoncie. Niewątpliwie zakres powyższych prac na stanowisku mistrza wymagał jego stałej obecności na wydziałach produkcyjnych. Przeprowadzone postępowanie dowodowe nie wykazało jednak, aby konieczność zaopatrzenia brygad w odpowiednie materiały wymagałaby opuszczenia przez ubezpieczonego wydziału produkcyjnego, albowiem jak wynika z zeznań świadków części niezbędne do remontu dostarczane były przez wydział, na których odbywały się naprawy.

Mając na uwadze powyższe Sąd uznał, iż odwołanie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie, albowiem wykazał on wymagany 15-letni okres pracy w warunkach szczególnych wykonując jako ślusarz remontowy urządzeń hutniczych oraz ślusarz – brygadzista prace polegające na bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń oraz pracach budowlano-montażowych i budowlano-remontowych na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, tj. prace wymienione w wykazie A, dział XIV, poz. 24 w związku z wykazem A, dział III rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnych charakterze, zaś jako mistrz prace polegające na dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, tj. prace wymienione w wykazie A, dział XIV, poz. 25 w związku z wykazem A dział III cytowanego już rozporządzenia i dlatego Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1, 3 i 4 k.p.c. w związku § 2 ust. 1 i 2 i § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013 roku, poz. 490 ze zm.).