Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 czerwca 2016r.

Sąd Okręgowy w Płocku, IV Wydział Cywilny - Odwoławczy

w składzie:

Przewodnicząca SSO Renata Wanecka

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym

w dniu 16 czerwca 2016r. w P.

sprawy z powództwa (...) Towarzystwa (...) w W.

przeciwko D. Ż.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego w Ciechanowie

z dnia 6 października 2015r.,

sygn. I C 82/15 upr.

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego D. Ż. na rzecz powoda (...) Towarzystwa (...) w W. kwotę 90 zł (dziewięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego za II instancję.

SSO Renata Wanecka

Sygn. akt IV Ca 111/16

UZASADNIENIE

(...) Towarzystwo (...) w W. dnia 17 września 2014 r. wniosło do Sądu Rejonowego Lublin - Zachód w Lublinie VI Wydziału Cywilnego pozew w elektronicznym postępowaniu upominawczym przeciwko D. Ż., w którym domagał się od pozwanego zasądzenia kwoty 1.087,81 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 18 września 2014 r. oraz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Kwota dochodzona pozwem stanowiła niezapłaconą składkę z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia samochodu osobowego marki H. (...) nr rej. (...), wynikającą z kontynuacji polisy nr (...), w tym 848 zł tytułem należności głównej oraz 239,81 zł tytułem skapitalizowanych odsetek ustawowych od dnia wymagalności do dnia wytoczenia powództwa.

Sąd Rejonowy Lublin - Zachód w Lublinie wydał w dniu 22 października 2014 r. w sprawie VI Nc -e 1333010/14 nakaz zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym, uwzględniając powództwo w całości.

Pozwany wniósł w ustawowym terminie sprzeciw od w/w nakazu zapłaty, podnosząc, że samochód ubezpieczony był w innym zakładzie ubezpieczeń tj. (...), a nadto wskazując, że wypowiedział umowę w (...) Towarzystwie (...) w W., jako nabywca samochodu.

Powód przed Sądem Rejonowym w Ciechanowie podtrzymał żądanie pozwu, zaś pozwany wnosił o oddalenie powództwa.

Wyrokiem z 6 października 2015 r. Sąd Rejonowy w Ciechanowie zasądził od pozwanego D. Ż. na rzecz powoda (...) Towarzystwa (...) w W. kwotę 986,93 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 18 września 2014 r. do dnia zapłaty, w pozostałym zakresie powództwo oddalił oraz zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 210 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, co następuje:

D. Ż. nabył od M. S. samochód osobowy marki H. (...) nr rej. (...). Na mocy umowy zawartej dnia 12 lipca 2011r. pomiędzy M. S. a (...) Towarzystwem (...) w W., przedmiotowy samochód został objęty ubezpieczeniem od odpowiedzialności cywilnej za okres od dnia 16 lipca 2011r. do dnia 15 lipca 2012r. Przy umowie sprzedaży sprzedający M. S. przekazał nabywcy tj. D. Ż. polisę ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej (...) Towarzystwa (...) w W. i następnie powiadomił ubezpieczyciela o zbyciu pojazdu na rzecz pozwanego.

Pozwany po zakupie samochodu nie skorzystał z możliwości wypowiedzenia umowy ubezpieczenia, uznając, że nie dotyczy go obowiązek wypowiedzenia umowy ubezpieczenia. W związku z powyższym zakład ubezpieczeń objął ubezpieczeniem obowiązkowym samochód za kolejny okres tj. od dnia 16 lipca 2012r. do dnia 15 lipca 2013r. Zawarcie umowy ubezpieczenia w (...) Towarzystwie (...) w W. nastąpiło w trybie kontynuacji zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, zgodnie z którym jeżeli posiadacz pojazdu mechanicznego nie później niż na jeden dzień przed upływem okresu 12 miesięcy, na który umowa ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych została zawarta, nie powiadomi na piśmie zakładu ubezpieczeń o jej wypowiedzeniu, uważa się, że została zawarta następna umowa na kolejne 12 miesięcy.

W dniu 10 września 2012 r. D. Ż. zawarł z C. G. umowę komisu, której przedmiotem była sprzedaż komisowa przedmiotowego samochodu.

Pod koniec maja 2013 r. D. Ż. otrzymał z (...) Towarzystwa (...) w W. wezwanie do zapłaty składki ubezpieczeniowej z tytułu umowy ubezpieczenia samochodu osobowego marki H. (...) nr rej. (...), należnej w związku z kontynuacją ubezpieczenia OC pojazdów mechanicznych polisa nr (...) w wysokości 848 zł w terminie 14 dni od otrzymania wezwania. W odpowiedzi D. Ż. przesłał do zakładu ubezpieczeń wypowiedzenie umowy oraz dowód sprzedaży pojazdu. Nie przesłał natomiast, pomimo żądania zakładu ubezpieczeń, dowodu przesłania wypowiedzenia umowy ubezpieczenia w trybie art. 28 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Poza faktem wypowiedzenia umowy ubezpieczenia przez pozwanego D. Ż. okoliczności niniejszej sprawy Sąd Rejonowy uznał za niesporne. W opinii tego sądu pozwany nie wykazał, że skutecznie wypowiedział umowę ubezpieczenia, do czego na mocy art. 6 kc był zobowiązany. Sąd niższej instancji uznał, że z treści pism powoda z dnia 14 czerwca 2013 r. oraz 9 lipca 2013 r. adresowanego do pozwanego wynika, że D. Ż. nie przedstawił zakładowi ubezpieczeń dowodu nadania lub doręczenia wypowiedzenia, a jedynie wypowiedzenie umowy. Z pism tych nie wynika, jaką datą było opatrzone wypowiedzenie umowy, w szczególności czy była to data poprzedzająca upływ terminu, na jaki umowa została zawarta przez poprzedniego właściciela samochodu M. S.. Tym niemniej, bez względu na datę pisma wypowiadającego umowę, Sąd uznał, że istotny jest dowód doręczenia wypowiedzenia umowy zakładowi ubezpieczeń, którego pozwany nie przedstawił. Sąd Rejonowy przyjął, że pozwany nie przedstawił nawet kopii wypowiedzenia umowy, czy też kopii pisma kierowanego do powoda, z którego wynikałoby, że jego załącznikiem jest wypowiedzenie umowy, a ze względu to, iż w trakcie procesu wykazywał, że nie był zobowiązany do wypowiadania umowy ubezpieczenia, można wnosić, iż tego wypowiedzenia nie dokonał, przynajmniej do czasu otrzymania wezwania do zapłaty z dnia 20 maja 2013 r.

Sąd I instancji dokonał następującej oceny prawnej:

Umowa zawarta między M. S. a (...) Towarzystwem (...) w W. nie została przez pozwanego skutecznie wypowiedziana w trybie przepisów ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Sąd wskazał, że w czasie trwania umowy nastąpiła zmiana treści zarówno art. 28 jak i art. 31 cyt. ustawy. Obecne brzmienie tych przepisów ma niewątpliwie charakter prokonsumencki. Zmiana ta weszła w życie z dniem 11 lutego 2012 r. Podkreślić jednak należy, że zgodnie z art. 6 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych oraz niektórych innych ustaw, do umów ubezpieczenia zawartych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy dotychczasowe, a zatem przepisy ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych w brzemieniu obowiązującym przed 11 lutego 2012 r. Na podstawie takiej wykładni przepisów, Sąd Rejonowy uznał, że stosownie do art. 31 ust 1 cyt. ustawy, w razie zbycia pojazdu mechanicznego, którego posiadacz zawarł umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, na nabywcę pojazdu przechodzą prawa i obowiązki zbywcy wynikające z tej umowy. Umowa ubezpieczenia ulega rozwiązaniu z upływem okresu, na który została zawarta, chyba że nabywca wypowie ją przed upływem 30 dni od dnia nabycia pojazdu mechanicznego. W przypadku wypowiedzenia umowy, rozwiązuje się ona z upływem 30 dni następujących po dniu nabycia pojazdu mechanicznego. Przepisy art. 28 stosuje się odpowiednio. Oznacza to również, że stosuje się przepisy art. 28 cyt. ustawy w brzemieniu przed dniem 11 lutego 2012 r., a zatem, jeżeli posiadacz pojazdu mechanicznego nie później niż na jeden dzień przed upływem okresu 12 miesięcy, na który umowa ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych została zawarta, nie powiadomi na piśmie zakładu ubezpieczeń o jej wypowiedzeniu, uważa się, że została zawarta następna umowa na kolejne 12 miesięcy.

Sąd Rejonowy, negując wskazane przez pozwanego argumenty uznał, że w związku nie wypowiedzeniem przez D. Ż. umowy ubezpieczenia, nie później niż na jeden dzień przed upływem okresu 12 miesięcy, na który umowa ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych została zawarta przez poprzedniego właściciela samochodu, umowa została zawarta w trybie ustawowym tzw. kontynuacji, na kolejne 12 miesięcy, co wiąże się z obowiązkiem zapłaty składki ubezpieczeniowej.

Sąd I instancji przyjął, że jednoczesne ubezpieczenie przedmiotowego samochodu w innym zakładzie ubezpieczeń, nie uchyla obowiązkowi zapłaty składki ubezpieczeniowej na rzecz powodowego zakładu ubezpieczeń, zaś zgodnie z art. 28a cyt. ustawy, dopuszczalne jest ubezpieczenie pojazdu mechanicznego w tym samym okresie w dwóch lub więcej zakładach ubezpieczeń, jak też wypowiedzenie jednej z tych umów.

Na tej podstawie Sąd Rejonowy uznał, że wszystkie obowiązki wynikające z umowy zawartej w trybie tzw. kontynuacji na podstawie art. 28 cyt. ustawy, w brzmieniu obowiązującym przed dniem 11 lutego 2012 r., powinny być przez strony wypełnione. Dopiero do umowy zawartej w trybie kontynuacji będą mieć zastosowanie przepisy tejże ustawy w brzmieniu obowiązującym od dnia 11 lutego 2012r.

Zgodnie z art. 28 ust. 1a cyt. ustawy, w razie zawarcia umowy w trybie art. 28 ust. 1 ustawy, zakład ubezpieczeń jest obowiązany potwierdzić zawarcie umowy dokumentem ubezpieczenia w terminie 14 dni od dnia jej zawarcia i biorąc powyższe na uwadze, niewątpliwe jest, iż zakład ubezpieczeń nie dopełnił ciążącego na nim w tym zakresie obowiązku w stosunku do pozwanego D. Ż.. Sąd Rejonowy uznał jednak, że naruszenie tego nakazu ustawowego, nie jest obciążone rygorem nieważności umowy lub też skutkiem w postaci jej niezawarcia; może jedynie rodzić obowiązek odszkodowawczy po stronie zakładu ubezpieczeń.

Przyjmując ogólną zasadę wyrażoną w art. 805 § 1 kc, Sąd Rejonowy uznał, że przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Stosownie zaś do art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, do umów ubezpieczenia obowiązkowego, w sprawach nieuregulowanych w ustawie, stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego.

W związku z powyższym, Sąd Rejonowy uwzględnił żądanie powoda w zakresie płatności składki ubezpieczeniowej w wysokości 848 zł. Opierając się na art. 813 § 2 kc, który stanowi, że jeżeli nie umówiono się inaczej, składka powinna być zapłacona jednocześnie z zawarciem umowy ubezpieczenia, a jeżeli umowa doszła do skutku przed doręczeniem dokumentu ubezpieczenia - w ciągu czternastu dni od jego doręczenia, a w niniejszej sprawie do zawarcia umowy doszło w trybie ustawowym (kontynuacja), zawarcie umowy nie zostało potwierdzone wystawieniem polisy OC. W związku z powyższym, powodowi przysługują odsetki ustawowe od kwoty 848 zł od dnia wezwania pozwanego D. Ż. do zapłaty, które zgodnie z poczynionymi ustaleniami Sąd Rejonowy określił na koniec maja 2013 r. i przyjmując 14 dniowy termin dokonania płatności, Sąd ten przyjął, iż odsetki ustawowe powodowi przysługują od 15 czerwca 2013 r. Zgodnie z żądaniem pozwu, Sąd skapitalizował odsetki za okres od dnia wymagalności, ustalając go – jak wskazano powyżej – na 15 czerwca 2013 r. do dnia wytoczenia powództwa tj. 17 września 2014 r. Wysokość skapitalizowanych odsetek ustawowych wynosi 138,93 zł. Łączna zatem wysokość należności przysługującej powodowi z tytułu składki ubezpieczeniowej oraz skapitalizowanych odsetek wynosi 986,93 zł. Sąd oddalił powództwo ponad kwotę 986,93 zł, uznając je za niezasadne.

Sąd Rejonowy zasądził odsetki ustawowe od uwzględnionej części powództwa od dnia 18 września 2014 r., zgodnie z żądaniem pozwu. Sąd miał na uwadze, że zgodnie z art. 482 § 1 kc, od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości, strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy.

Apelację od wyroku złożył D. Ż., zaskarżając go w całości i zarzucił:

1.  pominięcie przez Sąd Rejonowy w Ciechanowie faktu zbycia przedmiotowego pojazdu (przy czym stosuje się art. 32 ust. 4 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych),

2.  pominięcie, iż strona powodowa zgodnie z art. 6 k.c. nie wykazała zasadności żądanego pozwem roszczenia,

3.  błędną interpretację przez Sąd I instancji faktu niedopełnienia obowiązku płynącego z art. 28 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych,

4.  brak odniesienia się do art. 809 k.c. oraz do art. 28 ust. 1b,1c, 1d ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych przez Sąd Rejonowy w Ciechanowie.

Na tej podstawie pozwany wniósł o uchylenie i zmianę niniejszego wyroku albo jego uchylenie w całości i przekazanie spawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie, jako bezzasadnej i zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd II instancji w całości aprobuje ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy. Nie sposób zgodzić się z zarzutem skarżącego dotyczącym pominięcia przez Sąd Rejonowy okoliczności, iż przedmiotowy samochód został sprzedany. W ustaleniach faktycznych sprawy Sąd wskazał tą okoliczność, jednakże nie miała ona znaczenia przy rozstrzyganiu w przedmiocie istnienia wierzytelności wskazanej przez zakład ubezpieczeń. Zgodnie z przytoczonym przez pozwanego art. 32 § 4 o ubezpieczeniach obowiązkowych, Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych, nabywca pojazdu odpowiada solidarnie ze zbywcą za składkę należną zakładowi ubezpieczeń, jednakże § 1 tego artykułu przewiduje, iż posiadacz pojazdu mechanicznego, który przeniósł prawo własności tego pojazdu, jest obowiązany do przekazania posiadaczowi, na którego przeniesiono prawo własności pojazdu, potwierdzenia zawarcia umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych oraz do powiadomienia na piśmie zakładu ubezpieczeń, w terminie 14 dni od dnia przeniesienia prawa własności pojazdu, o fakcie przeniesienia prawa własności tego pojazdu i o danych posiadacza, na którego przeniesiono prawo własności pojazdu. Pozwany nie dopełnił tego obowiązku zarówno wobec nabywcy pojazdu, jak i zakładu ubezpieczeń. Apelujący w momencie zawarcia umowy sprzedaży nie przekazał kupującemu polisy OC (...) Towarzystwa (...), ponieważ go nie posiadał, w związku z czym nabywca nie wiedział o istnieniu wierzytelności zakładu ubezpieczeń, brak jest więc podstaw do obciążania go tą należnością. Należy dodać, iż nawet przy przyjęciu, zgodnie z twierdzeniem apelującego, istnienia solidarności dłużników, to zgodnie z art. 366 kc wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, w przedmiotowej sprawę zażądał tego od pozwanego.

Odnośnie zarzutu niewykazania przez stronę powodową zasadności żądanego pozwem roszczenia, czyli naruszenie art. 6 kc, Sąd Okręgowy nie dostrzega podstaw by go uwzględnić. Z ustaleń poczynionych przez Sąd Rejonowy, jasno wynika, iż pozwany nie przedstawił jakichkolwiek dowodów stwierdzających, że skutecznie wypowiedział umowę zawartą pomiędzy M. S. a (...) Towarzystwem (...) co do ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej. Zgodnie z przepisami, które obowiązywały wobec tej umowy, powinien on wypowiedzieć ją przed upływem 30 dni od dnia nabycia pojazdu mechanicznego. W przypadku wypowiedzenia umowy, rozwiązałaby się ona z upływem 30 dni następujących po dniu nabycia pojazdu mechanicznego. Zgodnie z art. 28 o ubezpieczeniach obowiązkowych, Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych w poprzednim brzmieniu, jeżeli posiadacz pojazdu mechanicznego nie później niż na jeden dzień przed upływem okresu 12 miesięcy, na który umowa ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych została zawarta, nie powiadomi na piśmie zakładu ubezpieczeń o jej wypowiedzeniu, uważa się, że została zawarta następna umowa na kolejne 12 miesięcy.

Sąd Okręgowy nie dostrzega również błędu w interpretacji art. 28 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych. Pozwany w uzasadnieniu apelacji przytoczył treść art. 28 w aktualnym brzmieniu, jednakże - jak ustalił już Sąd Rejonowy - wobec umowy zawartej z zakładem ubezpieczeń przez M. S., stosowany był ten przepis w poprzedniej wersji, która nie nakładała na ubezpieczyciela takich obowiązków. Przedstawioną treść art. 28 stosuje się do umów zawartych po 11 lutego 2012 r., czyli może być zastosowana wobec umowy zawartej w formie tzw. kontynuacji po tej dacie.

Apelujący podniósł również, iż Sąd Rejonowy nie odniósł się do art. 809 kc oraz do art. 28 ust. 1b, 1c,1d ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych. W stosunku do art. 28 pozostaje aktualne stanowisko przedstawione wyżej, przepisy te zaczęły obowiązywać dopiero od 11 lutego 2012 r., dlatego nie mogą być zastosowane w niniejszej sprawie. W stosunku do zarzutu braku odniesienia się do art. 809 kc, który stanowi, że ubezpieczyciel zobowiązany jest potwierdzić zawarcie umowy dokumentem ubezpieczenia, zaś w § 2 podaje, że zastrzeżeniem wyjątku przewidzianego w art. 811 kc, w razie wątpliwości, umowę uważa się za zawartą z chwilą doręczenia ubezpieczającemu dokumentu ubezpieczenia, należy zauważyć, iż Sąd I instancji zastosował art. 28 ust. 1a ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych, będącego przepisem szczególnym w odniesieniu do art. 809 kc, który stanowi ogólną regułę. Sąd Rejonowy słusznie wskazał, że naruszenie tego nakazu ustawowego nie jest obciążone rygorem nieważności umowy lub też skutkiem w postaci jej niezawarcia; może jedynie rodzić obowiązek odszkodowawczy po stronie zakładu ubezpieczeń.

Z tych wszystkich względów, Sąd Okręgowy oddalił apelację na podstawie art. 385 kpc.

O kosztach procesu za II instancję Sąd orzekł w myśl art. 98 kpc, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Wysokość kosztów zastępstwa prawnego za II instancję w wysokości 90 zł Sąd ustalił na podstawie § 12 ust. 1 pkt. 1 w zw. z § 6 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

Renata Wanecka