Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 czerwca 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Marcin Graczyk (spr.)

Sędziowie: SO Małgorzata Jarząbek

SO Anna Kozłowska-Czabańska

Protokolant: Klaudia Kasztelewicz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 27 czerwca 2016 r. w W.

sprawy J. G.

przeciwko Wojewódzkiemu Zespołowi do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w W.

o ustalenie stopnia niepełnosprawności

na skutek apelacji wniesionej przez J. G.

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 9 grudnia 2015 roku sygn. akt VI U 373/15

oddala apelację.

SSO Małgorzata Jarząbek SSO Marcin Graczyk SSO Anna Kozłowska-Czabańska

Sygn. akt VII Ua 24/16

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi - Południe w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 9 grudnia 2015 r., wydanym w sprawie o sygn. Akt VI U 373/15 zmienił zaskarżone przez J. G. orzeczenie Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w W. z dnia 24 czerwca 2015 roku Nr (...). (...).1. (...).2015 oraz poprzedzające je orzeczenie Miejskiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w W. z dnia 9 kwietnia 2015 roku nr (...) w ten sposób, że zaliczył J. G. do osób o lekkim stopniu niepełnosprawności.

Postępowanie, w którym wydano powyższy wyrok wszczęła skarżąca J. G., składając odwołanie od orzeczenia Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w W. z dnia 24 czerwca 2015 roku, Nr (...). (...).1. (...).2015, utrzymującego w mocy orzeczenie Miejskiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w W. z dnia 9 kwietnia 2015 roku nr (...) w przedmiocie braku ustalenia stopnia niepełnosprawności (k. 1-123). W odpowiedzi na rzeczone odwołanie z dnia 12 sierpnia 2015 roku Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w W. wniósł o oddalenie odwołania wskazując, że w toku postępowania Miejski Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w W. nie zaliczył zainteresowanej do osób niepełnosprawnych. Po wniesieniu odwołania, na podstawie dokumentacji medycznej i badania lekarskiego, skład orzekający podtrzymał stanowisko poprzedniego organu o braku zaliczenia odwołującej do grona osób niepełnosprawnych (k. 124-125).

Ustalając stan faktyczny Sąd I instancji stwierdził, że J. G. jest po urazie gałki ocznej prawej, usunięciu zaćmy oka prawego, przeszczepie drążącym rogówki oka prawego i operacji przeciw jaskrowej oka prawego. Jest zdiagnozowana jaskra wtórna oka prawego (k. 125v). Biegły lekarz okulista, po zbadaniu wnioskodawczyni oraz po zapoznaniu się z załączoną i okazaną dokumentacją oraz aktami sprawy, stwierdził jednooczność wynikającą z praktycznej ślepoty oka prawego po przebytym w dzieciństwie urazie tego oka i kilkakrotnym leczeniu operacyjnym. W oku lewym został stwierdzony stan prawidłowy. Jest także, związana z wiekiem wnioskodawczyni, tzw. starczowzroczność. Stan ten wymaga używania korekcji okularowej do dali, a zwłaszcza do bliży (pisania i czytania). Wnioskodawczyni nie jest osobą niezdolną do wykonywania pracy z przyczyn okulistycznych. Może pracować w każdym zawodzie i na każdym stanowisku, gdzie jest możliwość stosowania korekcji okularowej do dali i do bliży, i gdzie niewymagane jest widzenie obuoczne. Z przyczyn okulistycznych J. G. jest osobą niepełnosprawną w stopniu lekkim, nie wymaga pomocy innych osób, nie jest osobą niesamodzielną i nie spełnia przesłanek zawartych w art. 8 ustawy - Prawo o ruchu drogowym (k. 137).

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach rozpoznawanej sprawy, a w szczególności w aktach Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w W., a także w oparciu o dowód z opinii biegłego sądowego R. S.. Zgromadzone w niniejszej sprawie dowody z dokumentów Sąd I instancji ocenił jako wiarygodne, bowiem są one nie tylko spójne wewnętrznie, ale i korespondują ze sobą tworząc logiczną całość. Dlatego też stanowiły podstawę ustalonego przez Sąd stanu faktycznego w niniejszej sprawie.

W ocenie Sądu I instancji opinia biegłego sądowego R. S. jest wnikliwa, rzetelna i spójna. Przy tym brak jest jednocześnie jakichkolwiek podstaw, aby opinii tej odmówić mocy dowodowej oraz przymiotu wiarygodności. Zdaniem Sądu brak było podstaw do dopuszczania dowodu z kolejnych opinii.

Dokonując ustaleń prawnych Sąd Rejonowy oparł się na przepisach ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jednolity Dz. U. z 2011 roku, Nr 127, poz. 721 ze zm.). Na podstawie szczegółowej analizy przepisów powyższego aktu prawnego oraz w oparciu o opinię biegłego sądowego lekarza okulisty Sąd I Instancji zważył, że prawidłowym jest zmiana zaskarżonego przez J. G. orzeczenia Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w W. z dnia 24 czerwca 2015 roku Nr (...). (...).1. (...).2015 oraz poprzedzającego je orzeczenia Miejskiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w W. z dnia 9 kwietnia 2015 roku nr (...). Sąd I instancji zaskarżone orzeczenia zmienił w ten sposób, że zaliczył J. G. do osób o lekkim stopniu niepełnosprawności.

W dniu 21 marca 2016 r. wpłynęła do Sądu Rejonowego apelacja skarżącej od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w W. z dnia 9 grudnia 2015 r., wydanego w sprawie o sygn. akt VI U 373/15. J. G. zaskarżyła powyższy wyrok w całości, zarzucając mu naruszenie przepisów prawa procesowego, które miało wpływ na wynik sprawy, a mianowicie:

I.  przepisu art. 212 § 1 k.p.c. poprzez nieprawidłowe ustalenie postawy faktycznej dochodzonych praw i roszczeń oraz niewyjaśnienie istotnych okoliczności sprawy, co w konsekwencji doprowadziło do niepełnego ustalenia stanu faktycznego i wydania błędnego w ocenie apelującej orzeczenia;

II.  przepisów art. 5, art. 210 § 1 ¹ i art. 212 § 2 k.p.c. poprzez nieudzielenie apelującej niezbędnych pouczeń przez Sąd I instancji w czasie rozprawy w sytuacji, gdy strona ta nie korzystała z pomocy profesjonalnego pełnomocnika i nie miała rozeznania co do konieczności przytaczania wszystkich niezbędnych twierdzeń i dowodów;

III.  przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez zbyt swobodną ocenę zebranego materiału dowodowego przez uznanie, że opinia biegłego sądowego lekarza okulisty jest wnikliwa, rzetelna i spójna, podczas gdy jest błędna w zakresie stwierdzenia, że stan lewego oka skarżącej jest prawidłowy.

Wskazując na powyższe skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez zaliczenie odwołującej się do osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności lub ewentualnie o jego uchylenie i skierowanie sprawy do sądu pierwszej instancji celem ponownego rozpoznania. Skarżąca wniosła ponadto w apelacji o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodów z dokumentacji medycznej oraz opinii biegłego lekarza okulisty na okoliczność wykazania stanu jej wzroku oraz wpływu tego stanu na funkcjonowanie skarżącej w życiu codziennym, a także o zasądzenie od Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności kosztów postępowania według norm przepisanych. Zdaniem skarżącej wyrok Sądu I instancji obarczony był zasadniczymi błędami wynikającymi ze wskazanych powyżej naruszeń przepisów procedury.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja skarżącej z dnia 21 marca 2016 r. podlegała oddaleniu jako bezzasadna.

Apelacja skarżącej nie zawiera zarzutów, które mogłyby spowodować zmianę lub uchylenie zaskarżonego wyroku, a w sprawie nie zachodzą okoliczności, które Sąd odwoławczy winien wziąć pod uwagę z urzędu. Na wstępie należy zaznaczyć, że postępowanie apelacyjne ma merytoryczny charakter i jest dalszym ciągiem postępowania rozpoczętego przed Sądem I instancji. Stanowisko Sądu Okręgowego w zakresie ustaleń faktycznych poczynionych w sprawie przez Sąd Rejonowy oraz ich oceny prawnej pokrywa się z argumentacją zaprezentowaną przez Sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia, co wyklucza konieczność przytaczania zarówno ustaleń faktycznych, jak i argumentacji prawnej przez Sąd Okręgowy, który w całości podzielił ustalenia i rozważania Sądu I instancji, przyjmując je za własne. Niezależnie od powyższego Sąd II instancji uznał za celowe odnieść się do zarzutów zgłoszonych w apelacji i w tym zakresie zauważył, że zgłoszone w niniejszej sprawie zarzuty dotyczyły wykładni przepisów prawa procesowego.

Analizując podniesiony przez skarżącą zarzut naruszenia art. 212 § 1 k.p.c., który polegać miał na niewyjaśnieniu istotnych dla sprawy okoliczności oraz nieustaleniu podstawy faktycznej dochodzonych przez stronę odwołującą się praw. Sąd I instancji w ocenie pozwanej nie zadał jej w trakcie rozprawy odpowiednich pytań, które zmierzałyby do przytoczenia lub uzupełnienia swoich twierdzeń albo wskazania dowodów na ich poparcie. Przepis art. 212 k.p.c. reguluje tzw. wstępne wyjaśnienie stanowiska stron, które ma dać wskazówkę, w jakim kierunku powinno iść postępowanie dowodowe. Przewodniczący - zgodnie z tym przepisem - jeżeli to możliwe, jeszcze przed wszczęciem postępowania dowodowego powinien przez zadawanie pytań stronom ustalić, jakie z istotnych okoliczności sprawy są między nimi sporne, i dążyć do ich wyjaśnienia. W niniejszej sprawie już z pism złożonych przez strony wyraźnie wynikało, które okoliczności są przedmiotem sporu. Jest oczywiste, że do naruszenia przytoczonego przepisu nie mogło dojść w sposób wskazany w apelacji, ponieważ tzw. wstępne wyjaśnienie stanowiska stron służy jedynie ustaleniu, jakie istotne okoliczności sprawy są między stronami sporne, zaś skoro przedmiot sporu był już wyraźnie zarysowany w dotychczasowych pismach procesowych nie było potrzeby w toku rozprawy zadawania kolejnych pytań skarżącej. Natomiast wyjaśnienie sporu, który powstał na tle okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, należy już do postępowania dowodowego. To oznacza, że podniesione przez skarżącą rzekome niedostateczne niewyjaśnienie okoliczności związanych z jej stanem zdrowia, nie może stanowić uzasadnienia zarzutu naruszenia art. 212 k.p.c.

Skarżąca zarzuciła w apelacji, że Sąd I instancji naruszył przepisy art. 5, art. 210 § 1 ¹ i art. 212 § 2 k.p.c. poprzez nieudzielenie jej niezbędnych pouczeń w czasie rozprawy w sytuacji, gdy strona ta nie korzystała z pomocy profesjonalnego pełnomocnika i nie miała rozeznania co do konieczności przytaczania wszystkich niezbędnych twierdzeń i dowodów. Wskazać należy, że w razie uzasadnionej potrzeby sąd może stronom i uczestnikom postępowania działającym bez adwokata lub radcy prawnego udzielić niezbędnych pouczeń co do czynności procesowych. Wskazać należy, że takie pouczenie jest możliwe gdy strona lub uczestnik występuje bez profesjonalnego pełnomocnika oraz gdy sąd uzna, że istnieje uzasadniona potrzeba udzielenia stronie pouczenia. Ponadto pouczenie może dotyczyć jedynie czynności procesowych (nie może dotyczyć prawa materialnego). Zgodnie z ustaloną linią orzeczniczą nieudzielenie przez sąd niezbędnych pouczeń może stanowić uchybienie procesowe mające wpływ na wynik sprawy. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 lipca 2007 r. (II UK 271/04, OSN 2006, nr 5-6, poz. 95) orzekł, ze naruszenie art. 5 przez niepouczenie osoby głęboko chorej psychicznie o konieczności ustanowienia pełnomocnika w procesie może być uchybieniem mającym wpływ na wynik sprawy. Zakres tego obowiązku wyznacza ,,potrzeba procesowa", która w ocenie Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie nie zaszła. Pozwana kierowała w toku procesu swoim postępowaniem z dostatecznym rozeznaniem. Jest osobą w pełni samodzielną we wszystkich istotnych sferach życia w szczególności w zakresie komunikowania się. Jeżeli strona wykazuje w postępowaniu aktywność wskazującą na umiejętne dowodzenie swych racji, to nawet jeśli zachodzą pewne przesłanki ograniczające obronę przez nią swoich racji w procesie, zarzut naruszenia w/w przepisu z reguły nie jest uzasadniony (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 kwietnia 2013r., IV CSK 587/12, Lex nr 1365715). Ponadto apelująca nie wykazała w żaden sposób, by brak udzielonych pouczeń miał wpływ na wynik sprawy.

Na marginesie zaznaczyć trzeba, że brak udzielenia stosownego pouczenia może również w niektórych wypadkach prowadzić do naruszenia zasady równouprawnienia stron i doprowadzić do stwierdzenia nieważności postępowania, którą to okoliczność sąd odwoławczy rozpatruje z urzędu. Sąd Okręgowy nie stwierdził jednak, by w toku postępowania przed Sądem I instancji doszło do naruszenia rzeczonej zasady.

Zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów, według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. W orzecznictwie, jak również w doktrynie prawa, wielokrotnie podkreślano, iż swobodna ocena dowodów nie może być równoznaczna z ich dowolną oceną, tj. taką, która nie znajduje oparcia w materiale dowodowym zgromadzonym w aktach sprawy lub jest nielogiczna albo też sprzeczna z zasadami doświadczenia życiowego (vide: np. wyroki Sądu Najwyższego z 5 sierpnia 1999 r., sygn. akt II UKN 76/99 - OSNAPiUS z 2000 r., z. 19, poz. 732; 10 listopada 1999 r., sygn. akt I PKN 361/99 - OSNAPiUS z 2001 r., z. 7, poz. 216 czy 19 czerwca 2001 r., sygn. akt II UKN 423/00 - OSNP z 2003 r., z. 5, poz. 137). Dla skutecznego postawienia zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie wystarcza zatem stwierdzenie wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, które w przekonaniu apelującego nie odpowiadają rzeczywistości. Konieczne jest wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności wnoszący apelację powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie dowodów, oceniając ich wiarygodność i moc dowodową. Wymogów tych nie spełnia apelacja skarżącej.

Reasumując powyższe rozważania Sąd II instancji jest zdania, iż naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów nie można upatrywać w takiej ocenie materiału dowodowego, która jest logiczna, zgodna z wskazaniami doświadczenia życiowego oraz dokonana w sposób wszechstronny, ale niezgodnie z wolą powoda. W ocenie Sądu II instancji jeśli strona apelująca chciałaby skutecznie podważyć sędziowską ocenę dowodów, nie może ograniczyć się do przedstawienia jedynie jej własnej koncepcji rozstrzygnięcia sprawy, która zakłada przyjęcie wyłącznie subiektywnego stanowiska jednej ze stron postępowania. Nie wystarczy również postawienie gołosłownie tezy, że ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego są wadliwe. Taki sposób podważania sędziowskiej oceny stanowi zwykłą polemikę, która nie może odnieść zamierzonego skutku, tj. podważenia zasadności rozstrzygnięcia Sądu I instancji, a za taką polemikę jedynie należy uznać zarzuty apelacji w tym zakresie.

Sąd Okręgowy jest zdania, że Sąd Rejonowy ustalił stan faktyczny w zakresie niezbędnym do wydania prawidłowego rozstrzygnięcia, jak też dokonał właściwej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, nie uchybiając przy tym zasadzie swobodnej oceny dowodów. W ocenie Sądu Okręgowego konstrukcja uzasadnienia zaskarżonego wyroku pozwala w pełni zweryfikować trafność ustaleń Sądu Rejonowego co do spójności stanu faktycznego oraz stwierdzić, że dokonana przez Sąd Rejonowy ocena zgromadzonych dowodów nastąpiła w zgodzie z obowiązującym prawem.

Odnosząc się do wniosków dowodowych zgłoszonych przez skarżącą w apelacji, wskazać należy, że w uzasadnieniu wyroku z dnia 13 września 2005 roku (I UK 382/04, LEX nr 276245) Sąd Najwyższy wskazał, że w postępowaniu sądowym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, które ma charakter odwoławczy i kontrolny, postępowanie dowodowe ogranicza się do sprawdzenia zgodności z prawem decyzji wydanej przez organ rentowy. Wobec powyższego Sąd Okręgowy postanowił oddalić wnioski dowodowe zgłoszone przez stronę skarżącą. Podkreślić trzeba, że w przypadku zmiany stanu zdrowia J. G., może ona jako osoba uprawniona złożyć w Miejskim Zespole wniosek o wydanie orzeczenia o aktualnej niepełnosprawności (art. 6b ust. 1 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych). Tut. Sąd, podzielając w pełni ustalenia Sądu I instancji, uznał, iż opinii złożonej w przedmiotowej sprawie przez biegłego sądowego nie można niczego zarzucić, dlatego oceniając ją jako prawidłową i wiarygodną, dokonał takich a nie innych rozstrzygnięć.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji na podstawie art. 385 k.p.c.

SSO Małgorzata Jarząbek SSO Marcin Graczyk SSO Anna Kozłowska-Czabańska