Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 kwietnia 2016 r.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Mirosława Molenda-Migdalewicz

Protokolant: Katarzyna Awsiukiewicz

po rozpoznaniu w dniu 20 kwietnia 2016 r. w Legnicy

sprawy z wniosku P. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o ustalenie właściwego ustawodawstwa w zakresie ubezpieczeń społecznych

na skutek odwołania P. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 16 listopada 2015 r.

znak (...) dec. nr (...)

I.  oddala odwołanie,

II.  zasądza od wnioskodawcy na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. kwotę 2400 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt V U 25/16

UZASADNIENIE

Decyzją nr (...) z dnia 16 listopada 2015 r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. ustalił dla ubezpieczonego P. K. jako właściwe ustawodawstwo polskie w zakresie zabezpieczenia społecznego na okres od dnia 8 lutego 2012 r. do nadal. Decyzję powyższą organ rentowy podjął na podstawie art. 83 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t. jedn.: Dz.U. z 2015 r., poz. 121 z późn. zm.) w związku z art. 11 i art. 13 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U.UE L 166/1 z dnia 30 kwietnia 2004 r.) oraz w związku z art. 16 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2014 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U.UE L 284/1 z dnia 30 października 2009 r.).

W uzasadnieniu ww. decyzji ZUS wskazał, że organ rentowy Republiki Słowacji – Socialna Poistovna, na podstawie przeprowadzonej kontroli w firmie (...) s.r.o., w której pracę wykonywać miał ubezpieczony prowadząc jednocześnie na terytorium Polski działalność gospodarczą, ustalił, że nie dochodziło do realnego wykonywania pracy na rzecz firmy (...) s.r.o., a sama firma jest tzw. „skrzynką pocztową”. Jednocześnie Socialna Poistovna poinformowała ZUS, że w sprawie ubezpieczonego wydane zostało postanowienie, na podstawie którego został on wyłączony z ubezpieczeń na terytorium Słowacji od dnia 8 lutego 2012 r. z tytułu wykonywania pracy na rzecz firmy (...) s.r.o. Wobec powyższego –w ocenie organu rentowego– jedyną aktywnością zawodową P. K. pozostaje prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej na terenie Polski. Dlatego też za właściwe dla tego ubezpieczonego uznać należało ustawodawstwo polskie –w oparciu o przepis art. 11 ust. 3 lit. a cyt. wyżej rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004. Do takiego wspólnego porozumienia doszły instytucje: polska oraz słowacka po zastosowaniu procedury przewidzianej art. 16 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył wnioskodawca P. K.. Skarżący wniósł o uchylenie ww. decyzji w całości i wydanie orzeczenia stwierdzającego, iż od dnia 8 lutego 2012 r. podlega ustawodawstwu słowackiemu w zakresie ubezpieczeń społecznych, względnie o zwrócenie akt organowi rentowemu celem uzupełnienia materiału sprawy i usunięcia braków uniemożliwiających rozpoznanie sprawy poprzez przedłożenie dokumentów świadczących o zrealizowaniu w sposób prawidłowy procedury ustalania ustawodawstwa właściwego.

Zaskarżonej decyzji ubezpieczony zarzucił naruszenie:

1.  art. 13 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia
29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U. L
200 z 7-6.2004, s. 1) poprzez:

- zaniechanie przez ZUS realizacji bezwzględnego obowiązku, a więc ustalenia ustawodawstwa słowackiego od dnia 8 lutego 2012 r. do nadal,

- stwierdzenie, że odwołujący się podlega obowiązkowo ustawodawstwu polskiemu od dnia 8 lutego 2012 r. do nadal, podczas gdy -z uwagi na okoliczność rzeczywistego wykonywania pracy na terytorium Słowacji- ZUS był zobowiązany do ustalenia dla odwołującego się wyłącznie ustawodawstwa słowackiego;

2.  art. 5 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) NR 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U. L 284 z 30.10.2009, s.1) poprzez:

- nieuwzględnienie nadanego odwołującemu się numeru ubezpieczenia oraz ustalenie stanu faktycznego sprzecznego z rzeczywistością, podczas gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że praca jest przez odwołującego się wykonywana i nie ma charakteru pracy marginalnej, a kontrola Socialnej Poistovnej i słowackiej Inspekcji Pracy nie wykazały żadnych nieprawidłowości w funkcjonowaniu pracodawcy odwołującego się, spółki (...) s.r.o. z siedzibą na Słowacji,

- nieuwzględnienie wydanego dla odwołującego się poświadczenia S1 z dnia 22 kwietnia 2015 r. przez słowacką instytucję właściwą;

3.  art. 11 ust. 3 lit. a rozporządzenia nr 883/2004 poprzez jego zastosowanie, podczas gdy przepis ten nie miał zastosowania w niniejszej sprawie, ponieważ odwołujący się wykonuje nie tylko pracę na własny rachunek w Polsce, ale także pracę najemną na Słowacji, w związku z tym zastosowanie do odwołującego się miał wyłącznie art. 13 ust. 3 rozporządzenia nr 883/2004;

4.  art. 11 ust. 1 rozporządzenia nr 883/2004 poprzez jego niezastosowanie i doprowadzenie w rezultacie do sytuacji, w której -wbrew przepisom rozporządzenia- odwołujący się podlega w tym samym czasie ustawodawstwu dwóch różnych państw członkowskich, ponieważ Socialna Poistovna zalicza go do grona pracowników zgłoszonych do ubezpieczenia, a na terytorium Polski ma podlegać ustawodawstwu polskiemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej;

5.  art. 14 ust. 5b rozporządzenia nr 987/2009 poprzez przyjęcie, iż charakter wykonywanej przez odwołującego się pracy najemnej ma wymiar marginalny, podczas gdy Inspektorat nie poczynił stosownych ustaleń w tym zakresie, nie przedstawił stosownych wyliczeń oraz nie nawiązał niezbędnej współpracy z właściwą instytucją słowacką, a w rzeczywistości wymiar czasu pracy najemnej w stosunku do prowadzonej działalności gospodarczej w przypadku odwołującego się przekracza przewidziane przepisem 5%,

6.  art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej poprzez nieuwzględnienie treści decyzji nr (...) ZUS Oddział w L. z dnia 14 czerwca 2012 r. nr (...) przy wydawaniu zaskarżonej decyzji podczas gdy decyzja ta wiąże ZUS.

Skarżący zarzucił także:

1.  zaniechanie przez organ rentowy realizacji obowiązków wynikających z procedury ustalania ustawodawstwa właściwego i ustalenie ustawodawstwa polskiego, podczas gdy Socialna Poistovna nie wypowiedziała się co do całości materiału dowodowego przekazanego jej przez ZUS, w szczególności raportów z wykonanej pracy na okoliczność rzeczywistego wykonywania pracy i potwierdzeń pobytu w hotelu, a także Inspektorat nie nawiązał niezbędnej współpracy z instytucją słowacką, bowiem Socialna Poistovna wydała decyzję numer (...) dnia 21 września 2015 r., na podstawie której zawiesiła postępowanie w stosunku do odwołującego się celem ustalenia należycie stanu faktycznego, co podważa wszystkie twierdzenia ZUS powołane jako uzasadnienie decyzji,

2.  nieuwzględnienie treści umowy o pracę, na podstawie której został wydany przez
instytucję innego państwa członkowskiego dokument potwierdzający zgłoszenie
odwołującego się do ubezpieczenia społecznego w tym innym państwie członkowskim – registracny list F i poświadczenie S1,

3.  naruszenie prawa procesowego poprzez ustalenie stanu faktycznego sprzecznego
z rzeczywistością, podczas gdy z dowodów przedłożonych przez odwołującego się
wynika, iż praca jest systematycznie wykonywana i nie ma charakteru pracy
marginalnej,

4.  oparcie zaskarżanej decyzji na rzekomych wynikach z kontroli przeprowadzonych przez Socialną Poistovną i słowacki Inspektorat Pracy, podczas gdy z protokołów nie wynikają twierdzenia podnoszone przez ZUS za słowacką instytucję miejsca świadczenia pracy, a poza tym kontrola przeprowadzona w spółce (...) s.r.o. prowadzona była od dnia 26 lutego 2013 r. do dnia 6 marca 2013 r. i nie obejmowała okresu zatrudnienia odwołującego się w całości (obejmowała jedynie okres od dnia 26 lutego 2012 r. do dnia 26 lutego 2013 r.), co oznacza, że odwołujący się był co prawda zatrudniony na podstawie umowy o pracę w tym okresie, ale okres jego zatrudnienia nie był objęty kontrolą w całości, co jednocześnie uniemożliwia objęcie go abstrakcyjnie interpretowanymi wynikami z kontroli, przy czym kontrola Inspekcji Pracy, a więc najważniejsza dla pracodawcy nie wykazała żadnych nieprawidłowości, a odwołujący się jest w dalszym ciągu traktowany jako pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę zgodnie ze słowackimi przepisami prawa, ponadto Socialna Poistovna wydała decyzję numer (...) dnia 21 września 2015 r., na podstawie której zawiesiła postępowanie w stosunku do odwołującego się, celem poczynienia należytych ustaleń z zakresu stanu faktycznego.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie od ubezpieczonego kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu przywołał te same argumenty, co w zaskarżonej decyzji, a nadto dodał, że w oparciu o treść art. 16 ust. 4 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 zwrócił się do słowackiej instytucji ubezpieczeniowej w celu określenia właściwego ustawodawstwa na mocy wspólnego porozumienia i dopiero po przedstawieniu przez nią stanowiska, w którym wyraziła swoją ocenę pracy wykonywanej przez ubezpieczonego na rzecz słowackiej spółki, tj. że spółka (...) s.r.o. jest wyłącznie spółką – skrzynką pocztową i jej pracownicy nie wykonują pracy na terenie Republiki Słowackiej, jak również że P. K. nie został objęty od dnia 8 lutego 2012 r. obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym, obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym oraz obowiązkowym ubezpieczeniem bezrobotnych, ZUS ustalił, że odwołujący nie podlegał ubezpieczeniom społecznym z tytułu pracy najemnej wykonywanej na terenie Słowacji. Dodał nadto, iż z pisma z dnia 17 lipca 2015 r. do spółki (...) s.r.o. wynika, iż jej wniosek o wydanie formularza A1 –na który powołuje się ubezpieczony– został oddalony. A skoro tak, to P. K. powinien podlegać ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w Polsce. ZUS podkreślił nadto, iż słowacka instytucja ubezpieczeniowa nie wniosła zastrzeżeń -w myśl art. 16 ust. 3 cyt. wyżej rozporządzenia- do ustalenia polskiego ustawodawstwa. Podniósł też, że nie miał on prawa samodzielnie ustalać właściwego dla odwołującego ustawodawstwa w oparciu o przywołany w odwołaniu przepis art. 13 ust. 3 rozporządzenia nr 883/2004. Poinformowanie organu rentowego o wykonywaniu pracy najemnej na terenie Słowacji wymagało bowiem zastosowania procedury przestrzegającej właściwości i kompetencji instytucji ubezpieczeń społecznych przewidzianej w cyt. art. 16. Organ rentowy wskazał nadto, iż zaaprobowanie stanowiska ubezpieczonego wyrażonego w odwołaniu doprowadziłoby do sytuacji, w której skarżący w spornym okresie nie będzie podlegał żadnemu ustawodawstwu w zakresie ubezpieczeń społecznych. Jak wynika bowiem z pism słowackiej instytucji ubezpieczeniowej, odwołujący nie podlega tamtejszemu ustawodawstwu z tytułu wykonywanej pracy najemnej. ZUS podniósł także, że strona przeciwna nie przedłożyła żadnych dowodów potwierdzających faktyczne wykonywanie przez ubezpieczonego pracy na terytorium Słowacji. Dokumenty przedstawione przez odwołującego związane są jedynie z formalną stroną stosunku pracy. Tymczasem, dla wywołania skutków prawnych związanych z istnieniem danego stosunku pracy nie jest wystarczające jedynie zawarcie umowy od strony formalnej, ale decydujące jest rzeczywiste realizowanie i trwanie stosunku pracy. Organ rentowy dodał także, iż wspomniany w odwołaniu fakt zawieszenia postępowania wobec odwołującego przez instytucję słowacką nie oznacza zmiany stanowiska w sprawie. Dokumentem zaś określającym ustawodawstwo z zakresu zabezpieczenia społecznego jest zaświadczenie A1, a nie druk S1, o którym mowa w odwołaniu. Druk ten zresztą wystawiony został przez instytucję słowacką na okres od 7 kwietnia 2015 r. do 6 kwietnia 2016 r. Odnosząc się do twierdzeń odwołania, że praca wykonywana przez ubezpieczonego na terytorium Republiki Słowacji nie miała charakteru marginalnego, organ rentowy podał, iż w –wbrew sugestiom odwołania– w decyzji nie powoływano się na treść art. 14 ust. 5 lit. b rozporządzenia nr 987/2009, gdyż przepis ten jest stosowany od dnia 28 czerwca 2012 r., zaś –zgodnie z umową o pracę zawartą ze spółką (...) s.r.o.– odwołujący miał być zatrudniony na terenie Słowacji od 8 lutego 29012 r., a więc przed wejściem w życie omawianego przepisu. Nie mniej jednak organ rentowy rozważył sytuację ubezpieczeniową odwołującego poprzez dokonanie analizy jego czasu pracy oraz osiągniętego przychodu w Polsce oraz na Słowacji za okres od lipca 2012 r. do czasu wydania decyzji i doszedł do wniosku, że rzekoma praca wykonywana na terytorium Słowacji na rzecz firmy (...) s.r.o. nie przyniosła odwołującemu zysku. Wynagrodzenie osiągane przez odwołującego z ww. tytułu nie jest bowiem w stanie pokryć nawet kosztów dojazdu, nie mówić już o pozostałych kosztach, takich jak np. koszty noclegu. A zatem praca wykonywana przez odwołującego na rzecz (...) s.r.o. ma charakter marginalny i nie powinna być brana pod uwagę przy ustalaniu ustawodawstwa właściwego. Co zaś dotyczy decyzji wydanej przez ZUS Oddział w L., organ ten nie znał całego stanu faktycznego sprawy i nie dysponował informacjami ze słowackiej instytucji ubezpieczeniowej, a zatem interpretację zawartą w jego decyzji z dnia 14 czerwca 2012 r. nie sposób uznać za wiążącą w tej sprawie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony P. K. od dnia 1 stycznia 2008 r. prowadzi na terytorium Polski pozarolniczą działalność gospodarczą pod nazwą (...).

W dniu 8 lutego 2012 r. ubezpieczony zawarł dodatkowo umowę o pracę ze słowackim pracodawcą –spółką (...) s.r.o. z siedzibą na Słowacji.

W zawartej umowie o pracę strony postanowiły, że P. K. będzie wykonywał dla pracodawcy – (...) s.r.o.– pracę promotora usług i produktów świadczonych przez pracodawcę albo klientów pracodawcy w wymiarze 10 godzin miesięcznie za wynagrodzeniem w wysokości 40 euro. Jako miejsce pracy strony określiły Republikę Słowacką. Z tytułu zatrudnienia w ww. firmie ubezpieczony otrzymywał miesięcznie kwotę w wysokości ok. 145 zł.

Powołując się na powyższy tytuł ubezpieczenia P. K. pismami z dnia 20 maja 2013 r. i z dnia 3 czerwca 2013 r. poinformował polski organ rentowy o podjęciu zatrudnienia w innym państwie członkowskim i złożył „wniosek o ustalenie tymczasowego ustawodawstwa właściwego” na podstawie art. 16 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r., oświadczając, że świadczy pracę na terenie Słowacji na podstawie umowy o pracę, gdzie przez pracodawcę słowackiego został zgłoszony do słowackiego systemu ubezpieczeń społecznych oraz wskazał, że wykonywana przez niego praca nie ma charakteru marginalnego. Do wniosku ubezpieczony dołączył sporządzone w języku słowackim kopie dokumentów w postaci umowy o pracę, registracny list FO i list płac, informację o działalności gospodarczej oraz przetłumaczone zaświadczenie o zatrudnieniu od pracodawcy słowackiego, a nadto kwartale raporty wykonania pracy.

ZUS Oddział w L. pismem z dnia 26 czerwca 2013 r. wezwał ubezpieczonego do przedłożenia dokumentów mogących potwierdzać jego faktyczne zatrudnienie w firmie (...) s.r.o., takich jak: dowody na odbywanie podróży pomiędzy Słowacją i Polską (kopie dokumentów podróżnych), dowody na wykonywanie pracy na Słowacji (które powinny zawierać między innymi rodzaj wykonywanych obowiązków, schematy pracy, gdzie były wykonywane), dokumentów potwierdzających ilość przepracowanych godzin na terytorium Słowacji oraz o osiągniętym wynagrodzeniu za wykonaną pracę. Jednocześnie organ rentowy zwrócił się do słowackiej instytucji ubezpieczeniowej Socialnej Poistovnej o potwierdzenie faktycznego wykonywania pracy przez ubezpieczonego na rzecz (...) s.r.o. na terenie Słowacji.

W dniu 10 lipca 2013 r. ubezpieczony przedłożył w organie rentowym pismo wyjaśniające wraz z dokumentami, z których część sporządzona była w języku słowackim, a część przetłumaczona przez tłumacza przysięgłego, w tym m.in. protokół kontroli w firmie (...)s.r.o. za okres od dnia 26 stycznia 2012 r. do 26 lutego 2013 r. Z protokołu tego wynika, że ww. spółka ma zawarte umowy o pracę z pracownikami na 4 godziny miesięcznie, następnie zmienione na 10 godzin miesięcznie, wszyscy pracownicy spółki roznoszą ulotki na wniosek polskich firm w różnych miastach na terytorium Republiki Słowacji, spółka przydziela pracę pracownikom za pośrednictwem telefonu, e-maila lub poczty i w ten sposób informuje ich gdzie i kiedy mają się stawić, pracownicy na miejsce spotkania przyjeżdżają własnym transportem lub spółka zapewnia im transport.

W związku z brakiem odpowiedzi ze strony słowackiej instytucji ubezpieczeniowej, ZUS Oddział w L. pismem z dnia 2 sierpnia 2013 r., doręczonym ubezpieczonemu i słowackiej instytucji ubezpieczeniowej, ZUS Oddział w L. poinformował P. K., że w okresie od dnia 8 lutego 2012 r. do nadal podlega on ustawodawstwu słowackiemu w zakresie ubezpieczeń społecznych, na podstawie art. 13 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U.UE L 166/1 z dnia 30 kwietnia 2004 r.). Jednocześnie w tym samym piśmie organ rentowy poinformował, że określone wobec ubezpieczonego ustawodawstwo słowackie ma charakter tymczasowy, który stanie się ostateczny, jeżeli właściwa instytucja ubezpieczeniowa w ciągu 2 miesięcy nie wniesienie zastrzeżeń do określonego przez ZUS Oddział w L. ustawodawstwa ubezpieczonego.

W piśmie z dnia 27 września 2013 r. słowacka instytucja ubezpieczeniowa Socialna Poistovna wniosła zastrzeżenia do ustalonego przez polski organ rentowy ustawodawstwa słowackiego, wskazując, że na podstawie kontroli przeprowadzonych przez właściwy oddział Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Krajowy Inspektorat Pracy u pracodawcy (...) s.r.o. stwierdzono, że firma ta jest wyłącznie spółką tzw. skrzynkową i że jej pracownicy nie wykonują pracy na terenie Republiki Słowacji. Jednocześnie przesłała polskiemu organowi rentowemu pismo z dnia 25 lipca 2013 r. o przeprowadzeniu szczegółowych kontroli u pracodawców słowackich, którzy zatrudniają osoby o podejrzanie niskich zarobkach i znikomym zobowiązaniem pracy, których celem było sprawdzenie realnego wykonywania pracy przez pracowników na terytorium Republiki Słowackiej, w tym w spółce (...) s.r.o.

Kolejnym pismem – z dnia 17 lipca 2015 r. – Socialna Poistovna poinformowała ZUS, że w przypadku ubezpieczonego P. K. i firmy (...) s.r.o. wydała postanowienie, z którego wynika, że według słowackiego ustawodawstwa P. K. nie został objęty od dnia 8 lutego 2012 r. obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym, obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym oraz obowiązkowym ubezpieczeniem bezrobotnych. W związku z powyższym wniosek (...) s.r.o. o wystawienie formularza PD A1 oddalono.

Po otrzymaniu ww. pisma Socialnej Poistovnej polski organ rentowy pismem z dnia 27 sierpnia 2015 r. anulował pismo z dnia 2 sierpnia 2013 r. i jednocześnie ustalił dla ubezpieczonego jako właściwe ustawodawstwo polskie na okres od dnia 8 lutego 2012 r. do nadal z tytułu jednoczesnego zatrudnienia w firmie (...) s.r.o. z siedzibą na terytorium Słowacji i prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Polski. Ww. pismem organ rentowy poinformował zainteresowanych (ubezpieczonego i słowacką instytucję ubezpieczeniową), że określone wobec ubezpieczonego ustawodawstwo polskie ma charakter tymczasowy i ustalenie to stanie się ostateczne, jeżeli właściwa instytucja ubezpieczeniowa w ciągu 2 miesięcy nie wniesie zastrzeżeń do tak określonego ustawodawstwa. Wnioskodawcę pouczono jednocześnie o prawie wystąpienia do organu rentowego z wnioskiem o wydanie decyzji w przedmiotowej sprawie.

Socialna Poistovna nie wniosła zastrzeżeń do ustalonego dla ubezpieczonego w piśmie z dnia 27 sierpnia 2015 r. ustawodawstwa polskiego w zakresie zabezpieczenia społecznego.

Ubezpieczony w dniu 22 września 2015 r. złożył wniosek o wydanie decyzji w sprawie.

Decyzją nr (...) z dnia 28 sierpnia 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. ustalił dla wnioskodawcy P. K. jako właściwe ustawodawstwo polskie w zakresie zabezpieczenia społecznego na okres od 8 lutego 2012 r. do nadal.

/bezsporne, a nadto: akta ubezpieczeniowe ZUS, w tym w tomie I: pismo ubezpieczonego z dnia 03.06.2013 r. wraz z załącznikami k. 2-14, listy płac k. 15-31, instrukcja wykonywania pracy k. 32, kwartalne raporty wykonania pracy k. 33-36, zaświadczenie z dnia 29.07.2013 r. 37, pismo ubezpieczonego z dnia 20.05.2013 r. k. 43, pisma ZUS z dnia 26.06.2013 r. k. 45, 47, 49, pismo ubezpieczonego z dnia 08.07.2013 r. wraz z załącznikami k. 51-67; w tomie II: pismo ZUS z dnia 02.08.2013 r. k. 1, pismo Socialnej Poistovnej z dnia 27.09.2013 r. (Tłumaczenie) k. 4-5, pismo SP z dnia 25.07.2013 r. (tłumaczenie) k. 12-13, pismo ZUS z dnia 27.08.2015 r. k. 16, pismo ubezpieczonego z dnia 17.09.2015 r. k. 19, pismo SP z dnia 17.07.2015 r. (tłumaczenie) k. 27, decyzja ZUS z dnia 16.11.2015 r. k. 30-32/

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Istota sporu w rozpoznawanej sprawie sprowadzała się do ustalenia, czy decyzja organu rentowego w sprawie ustalenia ustawodawstwa właściwego dla wnioskodawcy w zakresie ubezpieczeń społecznych była prawidłowa tak pod względem formalnym, jak i merytorycznym.

Materiał dowodowy zgromadzony w niniejszym postępowaniu nie dał podstaw do podważenia decyzji ZUS nr (...) z dnia 16 listopada 2015 r. W decyzji tej organ rentowy ustalił dla ubezpieczonego P. K. jako właściwe ustawodawstwo polskie w zakresie zabezpieczenia społecznego na okres od dnia 8 lutego 2012 r. do nadal. Decyzję powyższą organ rentowy wydał w oparciu o przepisy art. 11 i 13 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz.U.UE L 166/1 z dnia 30 kwietnia 2004 r.).

Artykuł 11 cyt. rozporządzenia określa ogólne zasady dotyczące podlegania ustawodawstwu danego Państwa Członkowskiego. Zgodnie z ust. 1 tego artykułu, osoby, do których stosuje się rozporządzenie, podlegają ustawodawstwu tylko jednego Państwa Członkowskiego. Ustawodawstwo takie określane jest zgodnie z przepisami tytułu II rozporządzenia. Przepis ust. 3 pkt a rozporządzenia stanowi, że -zgodnie z przepisami art. 12 do 16 rozporządzenia- osoba wykonująca w Państwie Członkowskim pracę najemną lub pracę na własny rachunek podlega ustawodawstwu tego Państwa Członkowskiego.

Przepis art. 13 cyt. rozporządzenia określa ustawodawstwo właściwe dla osób wykonujących pracę w dwóch lub w kilku Państwach Członkowskich: ust. 1 reguluje kwestie ustawodawstwa właściwego dla osoby, która normalnie wykonuje pracę najemną w dwóch lub więcej Państwach Członkowskich, ust. 2 – dla osoby, która normalnie wykonuje pracę na własny rachunek w dwóch lub w kilku Państwach Członkowskich, a ust. 3 – dla osoby, która normalnie wykonuje pracę najemną i pracę na własny rachunek w różnych Państwach Członkowskich. Zgodnie z ust. 3 cyt. przepisu osoba taka podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym wykonuje swą pracę najemną lub, jeżeli wykonuje taką pracę w dwóch lub w kilku Państwach Członkowskich, ustawodawstwu określonemu zgodnie z przepisami ust. 1.

Przepisy dotyczące wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego ujęte zostały w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. (Dz.U.UE L 284/1 z dnia 30 października 2009 r.). W rozporządzeniu tym (w jego art. 14) zawarto m.in. szczegółowe uregulowania dotyczące stosowania art. 13 rozporządzenia podstawowego, tj. rozporządzenia nr 883/2004. W dodanym z dniem 28 czerwca 2012 r. art. 14 ust. 5b postanowiono, że do celów określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa na mocy art. 13 rozporządzenia podstawowego nie będzie brana pod uwagę praca o charakterze marginalnym. Wskazano przy tym, że art. 16 rozporządzenia wykonawczego stosuje się we wszystkich przypadkach objętych niniejszym artykułem. W art. 16 rozporządzenia nr 987/2009 ujęta została procedura stosowania art. 13 rozporządzenia podstawowego. Zgodnie z nią osoba, która wykonuje pracę w dwóch lub więcej państwach członkowskich, informuje o tym instytucję wyznaczoną przez właściwą władzę państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania (ust. 1). Instytucja ta niezwłocznie ustala ustawodawstwo mające zastosowanie do zainteresowanego, uwzględniając art. 13 rozporządzenia podstawowego oraz art. 14 rozporządzenia wykonawczego. Takie wstępne określenie mającego zastosowanie ustawodawstwa ma charakter tymczasowy. Instytucja ta informuje wyznaczone instytucje każdego państwa członkowskiego, w którym wykonywana jest praca, o swoim tymczasowym określeniu (ust. 2). Tymczasowe określenie mającego zastosowanie ustawodawstwa, przewidziane w ust. 2, staje się ostateczne w terminie dwóch miesięcy od momentu poinformowania o nim instytucji wyznaczonych przez właściwe władze zainteresowanych państw członkowskich, zgodnie z ust. 2, o ile ustawodawstwo nie zostało już ostatecznie określone na podstawie ust. 4, lub przynajmniej jedna z zainteresowanych instytucji informuje instytucję wyznaczoną przez właściwą władzę państwa członkowskiego miejsca zamieszkania przed upływem tego dwumiesięcznego terminu o niemożności zaakceptowania określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa lub o swojej odmiennej opinii w tej kwestii (ust. 3). W przypadku gdy z uwagi na brak pewności co do określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa niezbędne jest nawiązanie kontaktów przez instytucje lub władze dwóch lub więcej państw członkowskich, na wniosek jednej lub więcej instytucji wyznaczonych przez właściwe władze zainteresowanych państw członkowskich lub na wniosek samych właściwych władz, ustawodawstwo mające zastosowanie do zainteresowanego jest określane na mocy wspólnego porozumienia, z uwzględnieniem art. 13 rozporządzenia podstawowego i odpowiednich przepisów art. 14 rozporządzenia wykonawczego. W przypadku rozbieżności opinii między zainteresowanymi instytucjami lub właściwymi władzami podmioty te starają się dojść do porozumienia zgodnie z warunkami ustalonymi powyżej, a zastosowanie ma art. 6 rozporządzenia wykonawczego (ust. 4). Jeżeli zainteresowany nie dostarczy informacji, o których mowa w ust. 1, niniejszy artykuł stosuje się z inicjatywy instytucji wyznaczonej przez właściwą władzę państwa członkowskiego miejsca zamieszkania, gdy tylko instytucja ta zapozna się z sytuacją tej osoby, na przykład za pośrednictwem innej instytucji zainteresowanej (ust. 6).

Analizując postępowanie organu rentowego zmierzające do wydania zaskarżonej decyzji, nie sposób postawić temu organowi jakiegokolwiek zarzutu dotyczącego naruszenia procedury ustalania ustawodawstwa przewidzianej w art. 16 rozporządzenia nr 987/2009. Sam ubezpieczony zarzutów takich nie wywodził. Podnosił natomiast naruszenie przez organ rentowy przepisów art. 5 i art. 14 ust. 5b ww. rozporządzenia. W ocenie Sądu, do naruszenia powyższych przepisów nie doszło. Zgodnie z art. 5 ust. 1 cyt. rozporządzenia, dokumenty wydane przez instytucję państwa członkowskiego do celów stosowania rozporządzenia podstawowego i rozporządzenia wykonawczego, stanowiące poświadczenie sytuacji danej osoby oraz dowody potwierdzające, na podstawie których zostały wydane te dokumenty, są akceptowane przez instytucje pozostałych państw członkowskich tak długo, jak długo nie zostaną wycofane lub uznane za nieważne przez państwo członkowskie, w którym zostały wydane. Ubezpieczony, powołując się na ww. przepis, podniósł, że polski organ rentowy niesłusznie nie uwzględnił nadanego mu numeru ubezpieczenia oraz wydanego poświadczenia S1 z dnia 22 kwietnia 2015 r. przez słowacką instytucję właściwą. Z powyższym twierdzeniem nie sposób się zgodzić. Ubezpieczony zdaje się zapominać, że dokumentem określającym ustawodawstwo z zakresu zabezpieczenia społecznego jest zaświadczenie A1, a nie druk S1, o którym mowa w odwołaniu. Nadto, z druku przedstawionego przez odwołującego wynika, że został on wydany na okres od 7 kwietnia 2015 r. do 6 kwietnia 2016 r., a przedmiotem decyzji jest czasookres podlegania ustawodawstwu państwa właściwego począwszy od 8 lutego 2012 r. Pamiętać przy tym należy, że o podleganiu przez ubezpieczonego ustawodawstwu słowackiemu w zakresie ubezpieczeń społecznych nie świadczy –wbrew przekonaniu wnioskodawcy– fakt zgłoszenia go do systemu ubezpieczeń społecznych Słowacji przez pracodawcę słowackiego. Tak samo o niepodleganiu ustawodawstwu polskiemu nie świadczy fakt wyrejestrowania z polskiego systemu ubezpieczeń społecznych prowadzonej przez ubezpieczonego w Polsce działalności gospodarczej. To nie bowiem czynności samego ubezpieczonego czy jego słowackiego pracodawcy kreują jego sytuację prawną w zakresie podlegania ustawodawstwu właściwego kraju z uwagi na wykonywaną jednocześnie działalność gospodarczą i świadczoną pracę najemną w więcej niż jednym państwie członkowskim UE. Procedura ustalania ustawodawstwa właściwego dla takiego ubezpieczonego została szczegółowo opisana w art. 16 rozporządzenia nr 987/2009. Zgodnie z tą procedurą, to instytucja ubezpieczeniowa Państwa Członkowskiego miejsca zamieszkania zainteresowanego (a więc w niniejszej sprawie ZUS) ma kompetencję do ustalania ustawodawstwa zainteresowanego w zakresie ubezpieczeń społecznych, uwzględniając art. 13 rozporządzenia podstawowego i art. 14 rozporządzenia wykonawczego. Ustalone przez nią ustawodawstwo ma charakter tymczasowy. Oznacza to, że właściwa instytucja zainteresowanego Państwa Członkowskiego może w terminie 2 miesięcy od momentu poinformowania wnieść zastrzeżenia do takiego ustalenia wstępnego. W przypadku rozbieżności opinii pomiędzy zainteresowanymi instytucjami lub właściwymi władzami podmioty te starają się dojść do porozumienia zgodnie z warunkami ustalonymi w ust. 4 art. 16, przy czym zastosowanie ma również art. 6 rozporządzenia wykonawczego, traktujący o tymczasowym stosowaniu ustawodawstwa. Ustawodawstwo mające zastosowanie do zainteresowanego jest określane na mocy wspólnego porozumienia ww. instytucji lub właściwych władz. Staje się ono ostateczne, gdy żadna z tych instytucji lub władz nie wniesie zastrzeżeń w terminie 2 miesięcy od poinformowania jej o ustaleniu ustawodawstwa tymczasowego. I tak też się stało w nin. sprawie. Gdy organ rentowy w piśmie z dnia 27 sierpnia 2015 r. ustalił dla ubezpieczonego od dnia 8 lutego 2012 r. jako właściwe w zakresie zabezpieczenia społecznego ustawodawstwo polskie, strona słowacka do ustalenia tego nie wniosła zastrzeżeń. Wcześniej zaś obie instytucje ubezpieczeniowe zainteresowanych państw nawiązały kontakt, wymieniły wzajemne opinie i doszły do wspólnego porozumienia, które znalazło wyraz w piśmie z dnia 27 sierpnia 2015 r., a następnie w zaskarżonej decyzji. Nie ma zatem podstaw do uznania, aby w jakimkolwiek okresie ubezpieczony podlegał ustawodawstwu dwóch Państw Członkowskich, co też zdaje się sugerować w odwołaniu.

W błędzie pozostaje też odwołujący twierdząc, że organ rentowy naruszył przepis art. 14 ust. 5b rozporządzenia nr 987/2009. Przepis ten stanowiący, że praca o charakterze marginalnym nie będzie brana pod uwagę do celów określenia mającego zastosowanie przez organ rentowy na uzasadnienie wydanej w dniu 16 listopada 2015 r. decyzji. Przepis ten obowiązuje od dnia 28 czerwca 2012 r., a ubezpieczony podpisał umowę o pracę ze spółką słowacką w dniu 8 lutego 2012 r. i od tej daty ocenie podlegał charakter jego pracy i jej faktyczne wykonywanie na terytorium Republiki Słowacji. Na marginesie tylko wskazać można, że –biorąc pod uwagę wynagrodzenie osiągane przez ubezpieczonego z tytułu wykonywania ww. umowy (rzędu ok. 145 zł miesięcznie) przy uwzględnieniu podkreślanego przez ubezpieczonego faktu wykonywania pracy na terenie Słowacji oraz koniecznego w związku z tym ponoszenia kosztów co najmniej dojazdu, jeśli nie dojazdu i noclegu– nie będzie przesadą stwierdzenie, iż zysk ekonomiczny dla ubezpieczonego z tytułu wykonywania ww. pracy był niewielki, można nawet rzec że żaden, a tym samym, że faktycznie ta aktywność wnioskodawcy ma charakter marginalny.

W ocenie Sądu, z nieuzasadnionych powodów ubezpieczony uważa, że ZUS powinien do jego sytuacji faktycznej zastosować przepis art. 13 ust. 3 cyt. wyżej rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, a stosując przepis art. 11 ust. 3 lit. a tego rozporządzenia naruszył prawo, w tym m.in. przepis art. 11 ust. 1 ww. rozporządzenia. Z powyższym stanowiskiem nie sposób się zgodzić. Z pism słowackiej instytucji ubezpieczeniowej z dnia 25 lipca 2013 r, 27 września 2013 r. oraz z 17 lipca 2015 r. wynika jasno, że instytucja ta wespół z Narodowym Inspektoratem Pracy dokonała kontroli pracodawców zatrudniających osoby o podejrzanie niskich zarobkach i ze znikomym zobowiązaniem pracy. Wśród tych pracodawców znalazła się spółka (...)s.r.o., z którą ubezpieczony w dniu 8 lutego 2012 r. podpisał umowę o pracę na czas nieokreślony. Wymiar jego pracy na podstawie tej umowy wynosił (po aneksowaniu umowy) 10 godzin miesięcznie a wynagrodzenie – 40 euro miesięcznie. W wyniku ww. kontroli odpowiednie instytucje słowackie ustaliły, że kontrolowane podmioty, w tym spółka (...) s.r.o., są jedynie spółkami tzw. Skrzynkowymi a ich pracownicy nie wykonują pracy na terenie Republiki Słowackiej. W takim stanie rzeczy Socialna Poistovna wprost oświadczyła (w piśmie z dnia 17 lipca 2015 r.), że wydała postanowienie, z którego wynika, że P. K. według ustawodawstwa słowackiego nie podlega od dnia 8 lutego 2012 r. obowiązkowym ubezpieczeniom zdrowotnym, obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym oraz obowiązkowym ubezpieczeniom bezrobotnych, zaś złożony przez jego pracodawcę słowackiego (...) s.r.o. wniosek o wystawienie formularza A1 został oddalony. W takim stanie rzeczy, wobec powyższych informacji, i wobec braku innych dowodów wskazujących na to, aby słowacka instytucja ubezpieczeniowa zmieniła swoje stanowisko, nie było podstaw do uznania, że wnioskodawca świadczy na terenie Republiki Słowacji pracę najemną (o charakterze niemarginalnym), która pozwalałaby na ustalenie dla niego jako właściwego w zakresie zabezpieczenia społecznego ustawodawstwa słowackiego. Stąd też organ rentowy zasadnie zastosował w sprawie art. 11 ust. 3 lit. a rozporządzenia nr 883/2004 i wobec przyjęcia niewykonywania pracy na terytorium Słowacji, a wykonywania działalności gospodarczej na terytorium Polski (co nie było w sprawie sporne) uznał, że właściwym dla ubezpieczonego ustawodawstwem jest ustawodawstwo polskie. I tak ustalone ustawodawstwo stało się ostateczne wobec niezgłoszenia do tego ustalenia zastrzeżeń przez słowacką instytucję ubezpieczeniową w terminie 2 miesięcy od otrzymania zawiadomienia o takim ustaleniu.

Powyższe ustalenie nie narusza przy tym treści art. 11 ust. 1 cyt. rozporządzenia, wbrew odmiennemu stanowisku odwołującego. Wbrew twierdzeniom ubezpieczonego, nie podlegał on ani nie podlega w tym samym czasie ustawodawstwu dwóch państw w zakresie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie bowiem z zapisami art. 6 rozporządzenia nr 987/2009, w przypadku rozbieżności opinii pomiędzy instytucjami lub władzami zainteresowanych Państw Członkowskich w odniesieniu do określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa (a takowe były w nin. sprawie) za tymczasowe, tj. do czasu ostatecznego ustalenia, uznać należało w nin. sprawie ustawodawstwo polskie. Ostatecznie zaś również ustawodawstwo polskie ustalone zostało jako ustawodawstwo właściwe dla ubezpieczonego. Wobec powyższego brak jest jakichkolwiek podstaw do uznania, aby w jakimkolwiek okresie ubezpieczony podlegał ustawodawstwu dwóch państw.

Mając na uwadze powyższe, w tym brak uzasadnionych podstaw odwołania, Sąd –w oparciu o przepis art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.– oddalił je, o czym orzekł w pkt I wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł stosownie do przepisu art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu – t.jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 490 z późn. zm. (por. też wyrok SA we Wrocławiu z dnia 21 sierpnia 2012 r., III AUa 708/12).