Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 czerwca 2016 r.

Sąd Okręgowy w Krośnie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSO Wiesław Ruszała

Sędziowie: SSO Jarosław Krysa (spraw.)

SSO Mariusz Hanus

Protokolant: sekr. sądowy Gabriela Szymańska – Such

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Krośnie – Aurelii Skiby

po rozpoznaniu w dniu 15 czerwca 2016 roku w Krośnie

sprawy Ł. P. s. J. i K., ur. (...) w K.

oskarżonego o przestępstwo z art. 264 § 3 kk i art. 270 § 1 kk w zw. z art. 11§ 2 kk i w zw. z art. 12 kk

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Krośnie z dnia 23 marca 2016 roku, sygn. akt II K 391/13

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że ustala, iż oskarżony Ł. P. w okresie od 9 kwietnia 2008 r. do 20 czerwca 2008 r., w K., woj. (...), organizował cudzoziemcom, obywatelom Ukrainy, przekroczenie granicy Rzeczpospolitej Polskiej wbrew obowiązującym przepisom w ten sposób, że wystawił dla sześciu obywateli Ukrainy dokumenty w postaci oświadczeń o zamiarze powierzenia wykonywania pracy cudzoziemcowi – obywatelowi Białorusi, Rosji, Ukrainy, w ramach firmy Handel (...) s.c. (...)-(...) K., ul. (...), nie mając zamiaru i możliwości powierzenia im wykonywania pracy, które to oświadczenia następnie zarejestrował w Powiatowym Urzędzie Pracy w K., a w szczególności

-.

-

w dniu 9 kwietnia 2008 r. wystawił Oświadczenie dla A. Y. ur. (...), nr paszportu (...), zarejestrowane w PUP w K. w dniu 9 kwietnia 2008 r. pod nr (...) (...),

-

w dniu 9 kwietnia 2008 r. wystawił Oświadczenie dla Y. S., ur. (...), paszport (...), zarejestrowane w PUP w K. pod nr (...) (...),

-

w dniu 9 kwietnia 2008 r. wystawił oświadczenie dla R. L., ur. (...), nr paszportu (...) zarejestrowane w PUP w K. pod nr (...) (...),

-

w dniu 9 kwietnia 2008 r. wystawił oświadczenie dla V. K., ur. (...), nr paszportu (...) zarejestrowane w PUP w K. pod nr (...) (...),

-

w dniu 23 kwietnia 2008 r. wystawił oświadczenie dla A. M., ur. (...), nr paszportu (...) zarejestrowane w PUP w K. pod nr (...) (...),

-

w dniu 23 czerwca 2008 r. wystawił oświadczenie dla T. P. (1), ur. (...), nr paszportu (...) zarejestrowane w PUP w K. pod nr (...) (...), co stanowi przestępstwo z art. 264 § 3 k.k. w zw. z art. 12 k.k.,

II.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy,

III.  zwalnia oskarżonego Ł. P. w całości od obowiązku zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, w tym i od opłaty, obciążając nimi Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 23 marca 2016 r. sygn. akt II K 391/13 Sąd Rejonowy w Krośnie:

I. Uznał oskarżonego Ł. P. za winnego popełnienia czynu zarzucanego mu aktem oskarżenia tj. że w okresie od 9 kwietnia 2008 r. do 23 czerwca 2008 r. w K. organizował cudzoziemcom, obywatelom Ukrainy, przekroczenie granicy Rzeczpospolitej Polskiej wbrew obowiązującym przepisom w ten sposób, że podrobił dokument uprawniający do ubiegania się przez cudzoziemca o wydanie wizy pobytowej w celu wykonywania pracy na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej w postaci Oświadczenia o Zamiarze Powierzenia Wykonywania Pracy Cudzoziemcowi – Obywatelowi Białorusi, Rosji, Ukrainy w ramach firmy Handel (...) s.c. (...)-(...) K. ul. (...), które następnie okazał jako autentyczne i zarejestrował w Powiatowym Urzędzie Pracy w K., a w szczególności:

- w dniu 9 kwietnia 2008 r. wystawił Oświadczenie dla A. Y. ur. (...), nr paszportu (...), zarejestrowane w PUP w K. w dniu 9 kwietnia 2008 r. pod nr (...) (...),

- w dniu 9 kwietnia 2008 r. wystawił Oświadczenie dla Y. S., ur. (...), paszport (...), zarejestrowane w PUP w K. pod nr (...) (...),

- w dniu 9 kwietnia 2008 r., wystawił Oświadczenie dla R. L., ur. (...), nr paszportu (...) zarejestrowane w PUP w K. pod nr (...) (...),

- w dniu 9 kwietnia 2008 r. wystawił Oświadczenie dla V. K., ur. (...), nr paszportu (...) zarejestrowanego w PUP w K. pod nr (...) (...),

- w dniu 23 kwietnia 2008 r., wystawił Oświadczenie dla A. M., ur. (...), nr paszportu (...) zarejestrowane w PUP w K. pod nr (...) (...),

- w dniu 23 czerwca 2008 r., wystawił Oświadczenie dla T. P. (2), ur. (...), nr paszportu (...) zarejestrowanego w PUP w K. pod nr (...) (...),

gdy w rzeczywistości w okresie wystawienia powyższych Oświadczeń firma Handel (...) s.c. (...)-(...) K. ul. (...) nie prowadziła działalności, była wyrejestrowana,

a stanowiącego przestępstwo z art. 264 § 3 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i art. 12 k.k. i za to na mocy art. 264 § 3 k.k. w zw. z art. 37 k.k. skazuje go na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

II. Na mocy art. 63 § 1 k.k. i art 607 f k.p.k. zaliczył oskarżonemu Ł. P. na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie, to jest zatrzymania i tymczasowego aresztowania od dnia 21 lipca 2011 r. do dnia 3 października 2011 r. oraz od dnia 6 czerwca 2015 r. do dnia 8 czerwca 2015 r. i od dnia 30 grudnia 2015 r. do dnia 23.03.2016 r.

III. Na mocy art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23.06.1973 r. o opłatach w sprawach karnych zwolnił oskarżonego Ł. P. od kosztów sądowych, a w tym opłaty.

IV. Na mocy art. 626 § 1 k.p.k. kosztami procesu obciążył Skarb Państwa.

Powyższy wyrok zaskarżył obrońca oskarżonego Ł. P. w całości i orzeczeniu temu zarzucił:

- błąd w ustaleniach faktycznych, będący wynikiem mającej wpływ na treść orzeczenia obrazy przepisów postępowania (zwłaszcza art. 4, art. 5 § 2, art. 7 ), który to błąd wyraża się w przyjęciu tezy, że celem działania oskarżonego było zorganizowanie nielegalnego przekroczenia granicy obcokrajowcom mimo, iż wersja wskazana przez oskarżonego jest w wystarczającym stopniu prawdopodobna, oraz że spółka cywilna (...) utraciła swój byt prawny mimo, że nie ma ku temu podstaw.

- obrazę przepisów postępowania art. 410 k.p.k. i art. 424 § 1 pkt 2 k.p.k. przez niewyjaśnienie którym ze sprzecznych zeznań M. C. dotyczących ustąpienia ze spółki Sąd dał wiarę.

- obrazę art. 270 § 1 k.k. jako, że czyn oskarżonego zakładając, że został popełniony, nie stanowił przestępstwa sfałszowania dokumentu i art. 264 § 3 k.k., skoro działanie oskarżonego nie było formalnie bezprawne to nie można mówić o przestępstwie organizowania wbrew przepisom przekraczania granicy.

- rażącą niewspółmierność kary, w odniesieniu do społecznej szkodliwości czynu i winy oskarżonego przez wymierzenie jej w wysokości nieadekwatnej do społecznej szkodliwości czynu i bez warunkowego zawieszenia jej wykonania.

Podnosząc powyższe zarzuty obrońca oskarżonego wniósł o jego zmianę i uniewinnienie oskarżonego, ewentualnie o zmianę i wymierzenie kary
z warunkowym zawieszeniem wykonania, względnie o jego uchylenie
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja wprawdzie jest częściowo uzasadniona co dotyczy zarzutów związanych z obrazą art. 270 § 1 k.k. oraz częściowo w zakresie odnoszącym się do interpretacji zeznań M. C., tym niemniej fakt ten nie ma istotniejszego znaczenia z punktu widzenia odpowiedzialności oskarżonego.

Istotą wywodów apelacyjnych jest bowiem stwierdzenie, iż eliminacja
art. 270 § 1 k.k. z kwalifikacji czynu ma w zamyśle obrońcy prowadzić do dekompozycji strony przedmiotowej czynu i skutkować brakiem odpowiedzialności oskarżonego. Już na wstępie bowiem należy zauważyć, iż art. 264 § 3 k.k. jest w stanie odzwierciedlić całą zawartość kryminalną tkwiącą w czynie polegającym na „organizowaniu przekraczania” granicy ( wyrok SN z 6.06.2003 r., III KKN 349/01, Prok. i Pr. 2003, nr 12, poz. 2).

Odnosząc się natomiast do powołania w kwalifikacji i treści zarzutu art. 270 § 1 k.k. w postaci „podrobienia dokumentu” należy się zgodzić z wywodami apelacji, iż oskarżony nie dopuścił się tak sformułowanego zachowania bezprawnego.

Art. 270 § 1 k.k. dotyczy bowiem tzw. fałszu materialnego w postaci podrobienia lub przerobienia dokumentu albo też posłużenia się dokumentem uprzednio podrobionym lub przerobionym. Dokument jest podrobiony wówczas gdy nie pochodzi od osoby w imieniu której został sporządzony, zaś przerobiony jest wówczas gdy osoba nieupoważniona zmienia treść dokumentu autentycznego ( wyrok SN z 27.11.2000 r, III KKN 233/98, Prok. i Pr. 2001,
nr 5, poz. 4). Tymczasem w realiach przedmiotowej sprawy dokument pochodził od oskarżonego , który to był współwłaścicielem firmy, natomiast nieprawdziwe są zawarte w treści dokumentu informacje dotyczące zamiaru
i możliwości powierzenia pracy obcokrajowcom wymienionym w treści kolejnych oświadczeń. Tym samym nie może być żadnych wątpliwości, iż oskarżony nie dopuścił się fałszu materialnego w postaci podrobienia dokumentu. Podobnie nie może wchodzić w grę używanie dokumentu podrobionego lub przerobionego, a zatem nie ma zastosowania art. 270 § 1 k.k.

Można w dalszej kolejności jedynie teoretycznie rozważać możliwość przypisania oskarżonemu naruszenia przestępstwa przeciwko dokumentom,
w postaci tzw. fałszu intelektualnego określonego w art. 271 § 1 k.k. Jednak dla bytu tego przestępstwa konieczne jest zrealizowanie kolejnego znamiona czynu w postaci wystawienia dokumentu przez funkcjonariusza publicznego lub inną osobę uprawnioną do wystawienia dokumentu. Jest to bowiem przestępstwo indywidualne, a oskarżony w ocenie Sądu Odwoławczego nie jest podmiotem, który mógłby się tego przestępstwa dopuścić. Zakres podmiotowy ograniczony jest bowiem do funkcjonariuszy publicznych lub innych osób uprawnionych do wystawienia dokumentu. Nie budzi żadnych wątpliwości, iż Ł. P. nie jest funkcjonariuszem publicznym. Z interpretacji licznych orzeczeń Sądu Najwyższego da się również wyinterpretować, iż nie należy do kategorii innych osób uprawnionych do wystawienia dokumentu. Uprawnienie to bowiem jest uzupełnieniem kompetencji funkcjonariusza publicznego i chodzi tu o taki podmiot, który na mocy ściśle określonej szczególnej delegacji wynikającej z przepisów prawa wystawia na rzecz innej osoby dokument odnośnie okoliczności mającej znaczenie prawne ( wyrok SN z 18.04.2013, II KK 97/13, Prok. i Pr. 2013, nr 7-8. poz. 5). Z przykładowych wyroków Sądu Najwyższego można ustalić, iż przekładowo inną osobą uprawniona do wystawienia dokumentu jest inspektor nadzoru budowlanego ( wyrok SN z 4.10.2004, IV KK 213/04, KZS 2005, nr 7-8, poz. 34), rzeczoznawca budowlany ( wyrok SN z 20.04.2006, IV KK 49/06, OSMKW 26, nr 9, poz. 80). Zatem pojęcie innej osoby uprawnionej do wystawienia dokumentu należy interpretować zawężająco i odnosić do kompetencji tej osoby w zakresie potwierdzenia konkretnego stosunku prawnego lub faktycznego i tak osoba taką może być administrator domu co do osób zamieszkałych w tymże domu, lekarz co do stanu zdrowia pacjenta, nauczyciel akademicki w zakresie wyników w nauce, diagnosta samochodowy co do stanu samochodu, geodeta odnośnie stanu prawnego lub faktycznego nieruchomości, kierowca wystawiający kartę drogową itp.

W tym stanie rzeczy oskarżony w rozumieniu kodeksowym nie jest osobą uprawnioną do wystawiania dokumentów związanych z ubieganiem się o pracę przez cudzoziemców. Tym samym powyższe rozważania w istocie dezaktualizują możliwość przypisania oskarżonemu przestępstwa z rozdziału przeciwko dokumentom. Dlatego też zbędne jest szczegółowe odnoszenie się do oceny zeznań M. C., który czynił starania odnośnie powiadomienia oskarżonego o tym, iż wyszedł z założonej przez nich spółki (...). Interpretacja zmiennych w istocie zeznań świadka oraz analiza stanu świadomości oskarżonego co do faktu nie istnienia spółki traci w tej sytuacji na znaczeniu, gdyż co było już przedmiotem szczegółowych rozważań z kwalifikacji czynu wyeliminowano art. 270 § 1 k.k.

Na wstępie uzasadnienia zwrócono uwagę na możliwą samoistność odpowiedzialności z art. 264 § 3 k.k.. Jest bowiem bezsporne, iż w dacie wystawienia zaświadczeń oskarżony nie prowadził żadnej działalności gospodarczej ( tak w ramach firmy (...), jak i w jakimkolwiek innym zakresie). Jak bowiem ustalił Sąd I instancji oskarżony za rok 2007 już nie wykazał żadnych przychodów, a za rok 2008 ( objęty zarzutem) w ogóle nie złożył deklaracji podatkowej. Słusznie także Sąd I instancji podkreśla różne wersje oskarżonego co do pracy, którą miał rzekomo oferować obcokrajowcom. Analiza powyższych dowodów jednoznacznie potwierdza, iż oskarżony nie miał żadnych realnych możliwości ani też woli ( zamiaru) powierzenia pracy sześciorgu obywatelom Ukrainy.

Jak wspominano art. 264 § 3 k.k. odzwierciedla zawartość kryminalna czynu bez potrzeby kwalifikacji kumulatywnej. Zawarte natomiast w treści przepisu „organizowanie” jest pojęciem bardzo szerokim odnoszący się do wszelkich sposobów także przygotowywania sposób przekroczenia granicy. Także i w tym zakresie należy zgodzić się z wywodami Sądu I instancji, iż zachowanie oskarżonego (z wyłączeniem podrobienia dokumentów) realizowało czynność objętą kodeksową definicją organizowania przekroczenia granicy. Nie jest przy tym istotne czy osoby odnośnie których wystawiono zaświadczenia podjęły dalsze czynności związane z przekroczeniem granicy ani tym bardziej czy do przekroczenia granicy rzeczywiście doszło.

Nie sposób także zgodzić się z zarzutem apelacyjnym rzekomo rażąco surowej kary 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności wymierzonej oskarżonemu. Należy bowiem wskazać , iż czyn z art. 264 § 3 k.k. zagrożony jest karą od 6 miesięcy do 8 lat pozbawienia wolności. Tym samym oskarżonemu została wymierzona kara w dolnej granicy zagrożenia. Słusznie Sąd I instancji jako okoliczności obciążające miał na uwadze trzykrotną karalność oskarżonego. Nie jest przy tym zasługą Ł. P.
(co stara się sugerować apelacja), iż od ostatniego skazania upłynął znaczny okres czasu. W tym czasie bowiem oskarżony ukrywał się przed wymiarem sprawiedliwości w efekcie czego doszło do wydania dwukrotnie (...). Nie można zatem zgodzić się, iż wymierzona kara ma być rażąco surowa a wręcz drakońska. Trzeba bowiem zauważyć, iż oskarżony wystawił objęte zarzutami zaświadczenie w stosunku do 6 osób nie mając możliwości powierzenia pracy żadnej z tych osób.

Nie istnieje możliwość postawienia oskarżonemu Ł. P. pozytywnej prognozy skutkującej możliwością warunkowego zawieszenia wobec niego kary pozbawienia wolności. Jak wyżej wskazano oskarżony nie tylko był wielokrotnie karany ale dodatkowo ukrywał się przed wymiarem sprawiedliwości co skutkuje brakiem możliwości postawienia mu pozytywnej prognozy.

Sąd Odwoławczy orzekł w oparciu o treść 437 § 1 k.p.k., art. 438 pkt 1, art. 270 § 1 k.k. i art. 456 k.p.k.

O kosztach i opłacie orzeczono z uwzględnieniem trudnej sytuacji materialnej oskarżonego.