Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia (...)r. powód E. R. (1) wniósł o obniżenie alimentów, zasądzonych wyrokiem Sądu Okręgowego w (...) w kwocie 1400 zł miesięcznie na rzecz małoletniego E. R. (2) oraz 1200 zł miesięcznie na rzecz małoletniego R. R. (1), do kwot po 300 złotych miesięcznie na rzecz każdego z pozwanych.

W uzasadnieniu podniósł, że obecnie nie jest w stanie płacić alimentów w wysokości zasądzonej wyrokiem Sądu Okręgowego w (...). Podał, że jego dochody w okresie ostatnich trzech lat znacząco spadły. Powód sezonowo prowadzi działalność polegającą na wynajmowaniu domków letniskowych oraz sklepu spożywczego w miejscowości W.. Spadek dochodów wynika z rozwijającej się konkurencji, w tym powstawania supermarketów i sklepów sieciowych, w których zaopatrują się turyści. Powód wskazał, że w toku postępowania o podział majątku, sygn. akt (...), Sąd Rejonowy w (...) przekazał zarząd nad sklepem wraz z barem jego byłej żonie G. R.. Dotychczas dochody pochodzące z tej działalności powód przeznaczał na płacenie alimentów na rzecz małoletnich pozwanych. Obecnie nie ma on dostępu do sklepu, gdyż była żona wymieniła zamki w drzwiach. Nadto powód podniósł, że doznał urazu kolana na skutek zrzucenia ze schodów przez G. R.. Z uwagi na zdrady byłej żony powód cierpi na nadciśnienie tętnicze. Obecnie jest zarejestrowany jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku w powiatowym urzędzie pracy.

W odpowiedzi na pozew przedstawicielka ustawowa małoletnich pozwanych E. i R. G. R. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanych kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazała, że podstawą powództwa z art. 138 k.r.o. może być tylko zmiana stosunków, o ile nastąpiłaby ona po uprawomocnieniu się wyroku, w którym na rzecz osoby uprawnionej zasądzono alimenty. W niniejszej sprawie od czasu uprawomocnienia się wyroku zasądzającego alimenty upłynęły zaledwie 4 miesiące. W tym okresie nie zaszły żadne nowe okoliczności, które rzutowałyby na sytuację materialną powoda. Przedstawicielka ustawowa pozwanych podniosła, że alimenty w łącznej wysokości 2600 zł są wynikiem jej porozumienia z powodem, zawartego w trakcie rozprawy przed Sądem Okręgowym w (...). W trakcie tej rozprawy powód zobowiązał się wyrównać alimenty za okres od złożenia pozwu i już następnego dnia przelał na rachunek bankowy G. R. kwotę 11000 złotych. Jednakże w lutym 2016 r. domagał się zwrotu tej kwoty, wskazując na działanie pod wpływem błędu. Przedstawicielka ustawowa pozwanych wskazała, że majątek wspólny jej i powoda, który dotychczas nie uległ podziałowi, jest znaczny, a w jego skład wchodzą m. in. dom mieszkalny o wartości 350.000 zł, nieruchomość położona w miejscowości W. o wartości 1.194.000 zł, nieruchomość położona w miejscowości N. o wartości 80.000 zł, oraz dwie nieruchomości gruntowe położone w miejscowości N., o wartości 750.000 zł i 180.000 zł. Dodatkowo powód jeszcze w październiku 2015 r. dysponował kwotą 850.000 zł pobraną ze wspólnego rachunku bankowego oraz zabezpieczył kwotę 350.000 zł, co potwierdził na rozprawie przed Sądem Okręgowym w (...). Przedstawicielka ustawowa małoletnich pozwanych wskazała także, że powód ma nieograniczoną możliwość czerpania zysku z drugiego sklepu położonego w W. przy ul. (...), pięciu domków letniskowych wchodzących w skład majątku wspólnego i dwóch stanowiących jego majątek osobisty. Z kolei sklep, który objęła w zarząd G. R., w dacie zasądzenia dotychczasowych alimentów był wydzierżawiany osobie trzeciej przez powoda, który w związku z tym nie prowadził w nim działalności gospodarczej. Okoliczności podnoszone przez powoda, dotyczące możliwości uzyskania dochodu z działalności gospodarczej, dotyczą właśnie sklepu, który obecnie znajduje się w zarządzie G. R.. Nie doszło więc do zmiany możliwości majątkowych i zarobkowych powoda.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wyrokiem z dnia (...), Sąd Okręgowy w (...) rozwiązał przez rozwód małżeństwo G. R. z E. R. (1), bez orzekania o winie. W pkt 4 Sąd zobowiązał strony do ponoszenia kosztów wychowania i utrzymania małoletnich dzieci i z tego tytułu zasądził od E. R. (1) na rzecz małoletniego E. R. (2) alimenty po 1400 zł, na rzecz R. R. (1) alimenty po 1200 zł, łącznie 2.600 złotych miesięcznie, płatne do rąk matki G. R. do 10-go dnia każdego miesiąca z góry z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki w płatności którejkolwiek z rat. Wyrok ten nie został zaskarżony i stał się prawomocny.

(dowód: wyrok SO w (...))

Powód w toku rozprawy rozwodowej w dniu 14 października 2015 r. wyraził zgodę na rozstrzygnięcie w przedmiocie wysokości alimentów na rzecz małoletnich pozwanych. Jednocześnie zobowiązał się do zapłaty alimentów, za okres od dnia złożenia pozwu w sprawie o rozwód.

(dowód: protokół rozprawy z dnia (...))

W czasie wydawania orzeczenia w sprawie o rozwód powód dysponował pieniędzmi w kwocie 850.000 złotych, które wypłacił ze wspólnego rachunku bankowego w marcu 2015 r. Pozostawał wówczas zarejestrowany jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku.

(dowód: decyzja z dnia 17.09.2015 r., k. 809 akt (...), potwierdzenia wypłat gotówkowych, k. 33-34 akt (...), protokół rozprawy z dnia 14.10.2015 r., k. 839 akt (...))

W wymienionym okresie powód dysponował znacznym majątkiem wspólnym z G. R., w skład którego wchodziły dom mieszkalny wraz z wyposażeniem przy ul. (...) w S., nieruchomość gruntowa położona w miejscowości W., na której znajduje się sklep, bar i domki letniskowe, nieruchomość rolna położona w miejscowości N., oraz dwie nieruchomości gruntowe położone w miejscowości N.. Do majątku wspólnego byłych małżonków należały również liczne ruchomości, w tym samochód osobowy marki F. (...), rok produkcji 2013 oraz samochód B. (...), rok produkcji 2004. Poza tym w majątku osobistym powoda znajdowały się dwa domki letniskowe w W. i mieszkanie o pow. 58,50 m2, położona przy ul. (...) w S..

Na wspólnej nieruchomości położonej w miejscowości W. powód i jego była żona prowadzili sklep i bar, jednakże od początku 2015 r. powód wydzierżawił tę nieruchomość K. P., w zamian za kwotę 10.000 zł miesięcznie.

(bezsporne)

Od czasu orzeczenia rozwodu powód pozostaje zarejestrowany jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku. Obecnie E. R. (1) nie uzyskuje już dochodów z dzierżawy nieruchomości w miejscowości W.. Postanowieniem z dnia 14 stycznia 2016 r., sygn. akt (...), Sąd Rejonowy w (...) udzielił zabezpieczenia roszczenia o podział majątku wspólnego w ten sposób, że zarząd nad sklepem wraz z barem na tej nieruchomości powierzył jego byłej żonie G. R..

(dowód: postanowienie Sądu Rejonowego (...))

Od marca 2015 r. powód jest użytkownikiem wieczystym nieruchomości o pow. 0,0355 ha, oznaczonej jako działka ewidencyjna nr (...), zabudowanej domkiem letniskowym, położonej w W.. Obecnie wymieniony zamieszkuje na tej nieruchomości w 5-osobowej przyczepie campingowej. Prowadzi tam także sklep spożywczy, w którym towary sprzedaje osobiście, nie zatrudniając żadnego pracownika.

(dowód: odpis księgi wieczystej KW nr (...), k. 96-97)

Powód w 2016 r. w drodze licytacji komorniczej nabył mieszkanie w O., płacąc za nie kwotę 160.000 złotych. Obecnie wystawił ofertę jego sprzedaży za kwotę 220.000 złotych. Powód zamierza sprzedać także dwa domki letniskowe wchodzące w skład jego majątku osobistego. Nadal dysponuje kwotą około 800.000 złotych, pochodzącą ze środków zgromadzonych na rachunku bankowym, wspólnym z G. R..

(dowód: przesłuchanie powoda, k. 139)

Od czasu orzeczenia rozwodu E. R. (1) i G. R. zostało zlikwidowane pole namiotowe w sąsiedztwie należącego do nich sklepu i baru w miejscowości W.. W pobliżu wybudowano hotel.

(bezsporne)

Przedstawicielka ustawowa małoletnich pozwanych ponosi opłaty związane z utrzymaniem nieruchomości przy ul. (...), gdzie zamieszkuje wspólnie z nimi. Wymieniona ponosi miesięczne opłaty za gaz w kwocie 246 zł, wywóz śmieci 40 zł, internet 50 zł, oraz rachunki za wodę i prąd. Zapłaciła także ok. 3.000 zł za drewno, którym opalała dom w zimie.

Małoletni E. R. (2) ukończył II klasę liceum. Uczęszcza na dodatkowe zajęcia z języka angielskiego, których miesięczny koszt wynosi 230 zł miesięcznie. Małoletni zdawał także egzamin z języka angielskiego, który kosztował 610 złotych. E. R. (2) przyjmuje leki na alergię, których koszt wynosi 20 zł miesięcznie oraz lek związany z łysieniem, który kosztuje 200 zł miesięcznie. W związku z łysieniem małoletni E. R. (2) jest obecnie poddawany zabiegom mezoterapii skóry głowy. Koszt jednego takiego zabiegu wynosi ok. 350-450 złotych, w zależności od rodzaju leku. Leczenie małoletniego wiąże się z dodatkowymi kosztami dojazdu do O., co ma miejsce raz na dwa tygodnie.

Małoletni R. R. (1) ma 15 lat, uczęszcza do drugiej klasy gimnazjum. Poza zajęciami lekcyjnymi uczęszcza na basen, związane to jest z ponoszeniem kosztu w wysokości 110 zł miesięcznie. Od listopada 2015 r. pobiera korepetycje z języka niemieckiego, na które jego przedstawicielka ustawowa wydaje 180-240 złotych miesięcznie.

(dowód: przesłuchanie G. R., k. 139v-140)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Rozpatrując niniejszą sprawę Sąd oparł rozstrzygnięcie na dowodach w postaci dokumentów urzędowych znajdujących się w aktach (...) Sądu Okręgowego w (...) tutejszego Sądu, w postaci prawomocnych orzeczeń (wyroku rozwodowego i postanowienia w przedmiocie udzielenia zabezpieczenia roszczenia o podział majątku), jak również protokołu rozprawy z dnia 14 października 2015 r., w treści którego powód wypowiadał się na temat swojej ówczesnej sytuacji majątkowej. Dokumenty te zostały sporządzone w przepisanej formie i przez kompetentne organy, dlatego korzystają z domniemania prawdziwości (art. 244 k.p.c.), wobec czego Sąd dał im wiarę. Należało także oprzeć się na dokumentach prywatnych przedłożonych przez strony, których treść nie była kwestionowana, jak również dowodzie z przesłuchania przedstawicielki ustawowej małoletnich pozwanych, która opisała swoją sytuację majątkową i dochodową.

Sąd nie oparł się na przedłożonych przez powoda zeznaniach podatkowych oraz dokumentach związanych z leczeniem, gdyż te dotyczą okresów sprzed wydania wyroku w sprawie (...) Sądu Okręgowego w (...), a zatem nie mogły stanowić podstawy ustalenia okoliczności, które byłyby istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Dowody pochodzące sprzed ustalenia wysokości alimentów, które mogły być wzięte pod uwagę przy wydawaniu dotychczasowego orzeczenia, nie mogą bowiem stanowić dowodu tego, że doszło do zmiany stosunków, która miałaby prowadzić do obniżenia świadczenia.

Nie zasługują na nadanie przymiotu wiarygodności wyjaśnienia powoda E. R. (1), który twierdził, że jego sytuacja majątkowa uległa znacznemu pogorszeniu od czasu wydania wyroku z dnia (...). Ze zgromadzonego materiału dowodowego, a w szczególności dokumentów z akt wymienionej sprawy wynika, że już w tej dacie powód pozostawał zarejestrowany jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku. Okoliczność ta nie mogła mieć znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy tym bardziej, że powód w toku przesłuchania w charakterze strony faktycznie przyznał, że prowadzi działalność gospodarczą w postaci sklepu w miejscowości W., wobec czego posiadany przez powoda status osoby bezrobotnej jest obecnie albo nieaktualny, albo fikcyjny.

Z kolei jak wynika z dokumentów znajdujących się w aktach (...), w 2015 r. powód nie prowadził działalności gospodarczej w W., a jedynie dzierżawił wchodzącą w skład majątku wspólnego nieruchomość K. P.. Z tego powodu bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy były podnoszone przez niego okoliczności związane z utratą rentowności baru i sklepu, co wynikać miało z zamknięcia pola namiotowego i otwarcia w pobliżu hotelu. Ryzyko gospodarcze w tym zakresie obciążało dzierżawcę, zaś powód był uprawniony do uzyskiwania stałego dochodu w postaci czynszu. Jedyną zmianą sytuacji faktycznej powoda była eksponowana przez niego w pozwie utrata zarządu nad wydzierżawianą nieruchomością, a tym samym czynszu dzierżawnego.

Zgodnie z art. 133 § 1 k.r.o. rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba, że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Art. 135 k.r.o. stanowi, iż zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, może polegać także, w całości lub części na osobistych staraniach o jego utrzymanie lub wychowanie.

Z powyższego przepisu wynika, że oboje rodzice mają obowiązek utrzymywania małoletniego dziecka, przy czym obecnie G. R. wypełnia ten obowiązek głównie własnymi staraniami o ich utrzymanie i wychowanie.

Zgodnie z art. 138 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Przez pojęcie „stosunków” należy rozumieć okoliczności istotne z punktu widzenia ustawowych przesłanek obowiązku alimentacyjnego jego zakresu (art. 133 i art. 135 k.r.o.). Zmiana stosunków to istotne zmniejszenie lub ustanie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji albo istotne zwiększenie się usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego. Skutkiem takich zmian jest potrzeba skorygowania zakresu obowiązku alimentacyjnego (zob. wyrok Sądu Okręgowego w (...), LEX nr 1646036).

Potrzeby małoletnich synów powoda od listopada 2015 r. nie uległy obniżeniu. Sam E. R. (1) nie twierdził zresztą, aby w tym zakresie zaistniała jakakolwiek zmiana uzasadniająca obniżenie wysokości zasądzonych alimentów. W związku z tym Sąd zgodnie z art. 321 § 1 k.p.c. nie wychodził poza podstawę faktyczną jego żądania, ograniczając się do oceny obecnych możliwości zarobkowych powoda.

W ocenie Sądu sama utrata dochodu z tytułu czynszu dzierżawy nieruchomości w W. nie wpłynęła w sposób znaczący na sytuację majątkową powoda. W toku przesłuchania w charakterze strony powód wskazywał, że obecnie prowadzi sklep na innej nieruchomości położonej w W., podając że jak na razie jest to działalność nierentowna, przynosząca niewielki utarg. Choć wymieniony twierdził, że jest to jego jedyne źródło utrzymania, jednocześnie podał, że osiąga dochód z najmu domków letniskowych wchodzących w skład majątku wspólnego oraz że wciąż dysponuje pochodzącymi z tego majątku oszczędnościami w kwocie 800.000 złotych. Powód wskazał, ze już w bieżącym roku zakupił mieszkanie za kwotę 160.000 złotych, które chce sprzedać za wyższą sumę. Zamierza także sprzedać dwa domki letniskowe, których dalszy wynajem określił jako nieopłacalny.

Przy ocenie, czy zachodzą przesłanki do zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego w myśl art. 138 k.r. i o., należy brać pod uwagę wszelkie okoliczności mogące świadczyć o zmianie stosunków, a zwłaszcza możliwości zarobkowych i majątkowych stron. W wypadku gdy zobowiązany do alimentacji posiada określony majątek, o zmianie okoliczności świadczy nie tylko zmiana stosunków własnościowych (utrata lub powiększenie majątku), lecz także zmiany w zakresie faktycznego dysponowania majątkiem, możliwości jego upłynnienia w celu zaspokojenia zobowiązań alimentacyjnych itp. (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 1969 r., III CRN 54/69, LEX nr 6480).

Podejmowane przez powoda czynności prawne dotyczące jego majątku świadczą o tym, że wbrew jego twierdzeniom jest osobą majętną, żyjącą na wyraźnie ponadprzeciętnej stopie. Rozmiar majątku powoda, w tym majątku wspólnego z G. R., który dotychczas nie uległ podziałowi, w pełni przekonuje, że jego możliwości majątkowe nie uległy istotnemu obniżeniu. Nawet połowa środków pieniężnych, którymi dysponuje obecnie powód, wystarcza na zaspokojenie alimentów na rzecz obu małoletnich pozwanych przez okres ponad dziesięciu lat.

Nie budzi przy tym wątpliwości Sądu, że powód jako osoba przedsiębiorcza, obracającą nieruchomościami, podejmuje działania mające na celu uzyskanie dalszych oszczędności. Ponadto powód od wielu lat prowadzi działalność w przedmiocie wynajmu domków letniskowych oraz prowadzenia sklepów, ma doświadczenie w tym zakresie, zaś domki do wynajmu i sklep znajdują się w jednej z najbardziej atrakcyjnej turystycznie miejscowości w tutejszym powiecie, która niezależnie od nowopowstałego hotelu, nadal przyciąga mnóstwo turystów. Powód posiada także wiele innych umiejętności, dotychczas w okresie poza sezonem podejmował różne prace dorywcze oraz uczył gry na gitarze, brak jest aktualnie wiarygodnych przeszkód, aby nadal takie prace wykonywał. Możliwości zarobkowe powoda nie uległy obniżeniu od czasu uprawomocnienia się orzeczenia w sprawie o rozwód. Już wówczas cierpiał on na dolegliwości chorobowe, na które obecnie się powołuje, był także zarejestrowany jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku.

Mając powyższe na uwadze, orzeczono jak w pkt I sentencji.

Skoro roszczenie powoda było niezasadne w całości, ponosi on odpowiedzialność za wynik procesu jako strona przegrywająca w procesie. Z tego względu w pkt II na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. zasądzono od niego na rzecz przedstawicielki ustawowej małoletnich powodów koszty zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Ustalając ich wysokość Sąd miał na uwadze treść § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.1800 z dnia 2015.11.05).

Sygn. akt (...)

z/

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

S., 19.07.2016.