Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 marca 2016 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Ewa Nowakowska

Protokolant Alina Kędzia

po rozpoznaniu w dniu 16 marca 2016 r. w Kaliszu

odwołania F. H.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 26 marca 2014 r. Nr (...)

w sprawie F. H.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o emeryturę

1.  zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.z dnia 26 marca 2014 r. znak (...)w ten sposób, że przyznaje F. H. emeryturę od (...).

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.na rzecz F. H. kwotę 360zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26. 03.2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.odmówił F. H. (H.) prawa do emerytury wcześniejszej gdyż nie spełnia przesłanek wskazanych w art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U..) tj. nie wykazał 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach.

W odwołaniu od tej decyzji Franciszek Hodór domagał się przyznania emerytury z powołaniem na wykonywanie pracy w okresie od 01.05.1983 r. do 22.02.1989 r. i od 15.01.1990 r. do 31.12.1998 r. na stanowisku maszynisty kotła w (...) Sp. z o.o.w J.wymienionym w wykazie A do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, co uprawnia go do uzyskania wcześniejszego świadczenia emerytalnego.

W odpowiedzi na odwołanie ZUS w O. wniósł o oddalenie odwołania

Wyrok Sądu Okręgowego w Kaliszu z 23.09.2014r. uwzględniający odwołanie został uchylony przez Sąd Apelacyjny w Łodzi, który rozpoznawał apelację organu rentowego i sprawa została przekazana do ponownego rozpoznania z zaleceniem przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości w celu szczegółowego ustalenia charakteru pracy odwołującego się, w czym niezbędna jest zdaniem sądu odwoławczego opinia właściwego biegłego.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Franciszek Hodór urodził się dnia (...)

Na dzień 01.01.1999r. wykazał ogólny staż pracy wynoszący 28 lat, 1 miesiąc i 17 dni. Organ rentowy nadto uznał odwołującemu okres pracy w szczególnych warunkach od 01.03.1977 r. do 30.04.1983 r. w (...) na stanowisku palacza w rozmiarze 6 lat i 2 miesiące, nie uznał natomiast okresu pracy w szczególnych warunkach od 01.05.1983 r. do 22.02.1989 r. i od 15.01.1990 r. do 31.12.1998 r. na stanowisku maszynisty kotła w tym samym zakładzie co poprzednio tj.w (...) Sp. z o.o.w J..

Poza sporem, że odwołujący nie należy do OFE, posiadał status pracownika, obecnie pobiera rentę z tytułu niezdolności do pracy.

W niniejszej sprawie spór dotyczy okresu pracy w warunkach szczególnych od 01.05.1983 r. do 22.02.1989 r. i od 15.01.1990 r. do 31.12.1998 r. na stanowisku maszynista kotła w (...) Sp. z o.o. w J..

Franciszek Hodór zatrudniony był w (...) Spółka z o.o.w J.w okresie od 01.03.1977 r do 06.10.2004 r.

W świadectwie pracy z dnia 31.03.2005 r. wskazano stanowisko odwołującego: palacz, ślusarz remontowo montażowy – maszynista kotła. W świadectwie tym wskazano także, iż odwołujący wykonywał prace w szczególnych warunkach w okresach:

od 01.03.1977 r. do 30.04.1983 r. jako palacz (Dział XIV punkt 1 poz. 4)

od 01.05.1983 r. do 26.02.1989 r. i od 01.01.1990 r. do 31.03.2005 r. jako ślusarz remontowy – maszynista kotła – Dz. II punkt 1 poz. 23 przepisów ogólnych Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r.

W dniu 31.03.2005 r. odwołującemu wystawiono też świadectwo pracy w szczególnych warunkach na okres od 01.03.1977 r. do 30.04.1983 r. dotyczące stanowiska palacza – Dział XIV punkt 1 poz 4 i na okres od 01.05.1983 r. do 26.02.1989 r. i od 01.01.1990 r. do 31.03.2005 r. dotyczące stanowiska ślusarz remontowo- montażowy – maszynista kotła – Dział II punkt 1 poz. 23. Powołano przepisy ogólne i cytowane wyżej Zarządzenie Nr 7.

dowód- odpis świadectwa z 31.03.2005r. -k 8i 8v)

Wcześniej, w dniu 31.07.1999 r. pracodawca wystawił odwołującemu świadectwo pracy w szczególnych warunkach co do okresu od 01.03.1977 r. do 30.04.1983 r. na stanowisku palacza – Dział XIV punkt 1 poz. 4 i okresu od 01.05.1983 r. do 22.02.1989 r. i od 15.01.1990 r. do 31.07.1999 r. na stanowisku maszynista kotła Dział XIV punkt 1 poz. 1 W tym świadectwie pracodawca powołał się na Wykazy A zawarte w Zarządzeniu Nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 07.07.1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego.

Odwołujący ukończył (...) Szkołę Zawodową (...) w zawodzie murarza.

W umowie o pracę w (...) z dnia 01.03.1977 r. stanowisko odwołującego określono jako palacz – I kategoria zatrudnienia.

W dniach 25.06.1977 r., 19.11.1980 r., 05.11.1987 r., 04.11.1992 r., 13.10.1997 r., odwołujący uzyskał zaświadczenie kwalifikacyjne w zakresie eksploatacji urządzeń energetycznych.

W angażach płacowych stanowisko odwołującego określono jako praca w kotłowni. W angażu z dnia 01.05.1983 r. stanowisko odwołującego określono jako maszynista kotła- I kategoria zatrudnienia. W ocenie kwalifikacji odwołującego z dnia 01.07.1983 r. oceniono iż od 01.03.1977 r. pracuje jako maszynista kotła. Jako maszynista kotła określono stanowisko odwołującego też w angażach z dnia 01.07.1983 r.

W umowie o pracę z dnia 01.09.1986 r. stanowisko odwołującego określono jako maszynista kotła – w kotłowni.

W opinii z dnia 09.01.1988 r. wskazano, iż odwołujący pracuje od 01.03.1977 r. w Oddziale Energetycznym jako palacz.

W karcie obiegowej zmiany z dnia 22.20.1989 r. stanowisko odwołującego określono jako palacz, podobnie w zaświadczeniu z dnia 07.03.1989 r. – palacz od 01.03,1977 r.

W umowie o pracę z dnia 15.01.1990 r. zawartej po urlopie bezpłatnym w związku z wyjazdem do pracy za granicę do ZSRR (od 23.02.1989 r. do 31.12.1989 r.) stanowisko odwołującego określono jako ślusarz w kotłowni - I kategoria zatrudnienia.(k 116 akt osobowych).

W umowie o pracę z dnia 01.11.1995 r. użyto określenia stanowisko odwołującego: ślusarz- maszynista kotła w zespole kotłowni. W ocenie z dnia 03.02.1997 r. stanowisko odwołującego określono jako ślusarz palacz w zespole kotłowni.

W umowie o pracę z dnia 01.09.1997 r. stanowisko odwołującego określono jako maszynista kotła w kotłowni. (k 67 akt osobowych)

W angażach płacowych najczęściej określano jako miejsce pracy: kotłownia (i tak: –z 01.11.1985 r., grudzień 1987r., styczeń 1988 r., kwiecień 1988 r., 01.09.1988 r., luty 1989 r., luty 1990r., maj 1990 r., , lipiec 1990 r., luty 1991 r., lipiec 1991 r., marzec 1992 r., czerwiec 1992 r., lipiec 1992 r., listopad 1992 r., kwiecień 1993 r., październik 1993 r., październik 1994 r., listopad 1994 r., styczeń 1995 r., kwiecień 1995 r., październik 1995r.) później w - angażu z lipca 1998 r. i stycznia 1999 r. - zespół kotłowni lub kotłownia.

(...) zajmowała obszar ponad 27 ha, a budynki- obszar 6 ha. Zajmowała się produkcją mebli. Do ogrzewania zakładu oraz dla celów produkcji wymagała gorącej wody i pary. Dla celów produkcyjnych korzystano z ciepła wysokoparametrowego. W zakładach była kotłownia, kilometry rurociągów, na których były wymienniki, kołnierze, węzły zmniejszania pompowego, podwęzły, zawory, podgrzewacze, kompensatory, rozdzielnie.

Dział zajmujący się gospodarką ciepłowniczą liczył 60-70 osób. Kotłownia podlegała działowi energetycznemu. Kotłownia ogrzewała (...), (...), (...)i inne pomniejsze zakłady. Kotłownia dostarczała także ciepło technologiczne do produkcji na lakiernię, suszarnię, prasy. Kotłownia mieściła się w dwóch budynkach, w jednym były kotły grzewcze, w jednym kocioł zasilany odpadami drewnianymi do wytwarzania ciepła technologicznego. W kotłowni były 2 kotły o mocy 11,2 MGW, 2 kotły o mocy ponad 5 MGW i kocioł do wytwarzania ciepła technologicznego. W kotle o mocy ponad 11 MGW spalano na dobę ponad 60 ton węgla, w kotłach mniejszych – po ponad 24 tony węgla na dobę. Kotły nie były zautomatyzowane. Ruszt był mechaniczny. Zasyp węgla odbywał się przy pomocy taśmociągu i zasobnika. Po wypaleniu żużel spadał z rusztu na lej i był taśmociągiem odprowadzany. Pyły były usuwane przez palaczy ręcznie. Kotłowania pracowała cały rok, gdyż poza sezonem grzewczym produkowane było ciepło technologiczne. Nadto przeprowadzane były remonty kotłów. Kocioł na ciepło technologiczne czyszczony był raz w tygodniu. Czyścił go palacz, wchodząc do komory pieca. Piece były wysokie na wysokość drugiego pietra. Palacze wykonywali także drobne naprawy w czasie pracy kotłów – przy taśmociągach, przy łańcuchach od podnośnika, wymianie belek.

W kotłowni panowała wysoka temperatura, zapylenie, wydzielanie spalin i gazów, panował specyficzny mikroklimat, istniało zagrożenie wybuchem w szczególności co do kotła zasilanego odpadami drewnianymi i pyłami.

Odwołujący przez cały okres zatrudnienia wykonywał pracę w kotłowni. Był palaczem, albo jak to określano zamiennie – maszynistą kotła.

Pracę tę wykonywał codziennie w pełnym wymiarze czasu pracy. Jego praca polegała na paleniu w kotłach wszystkich rodzajów, pilnowaniu i regulowaniu temperatury, pilnowaniu aby węgiel upadł w odpowiednim miejscu na palenisku, aby w odpowiednim miejscu był płomień, pilnowaniu temperatury wody, przełączaniu pomp, utrzymywaniu kotła w ciągłym procesie pracy, wykonywaniu drobnych prac naprawczych przy urządzeniach współpracujących z kotłem, czyszczeniu kotłów, gdy była taka potrzeba.

Odwołujący wykonywał pracę palacza, określaną także jako maszynista kotła. Prace ślusarskie wykonywane przez odwołującego wiązały się ściśle z obsługą kotłów grzewczych w kotłowni oraz ich czyszczeniem. Czynności takie zajmowały część czasu pracy i odbywały się okresowo.

Odwołujący wykonywał przez cały okres zatrudnienia ta samą pracę w tej samej kotłowni, a zmiana następowała jedynie co do nazwy stanowiska. Odwołujący miał uprawnienia w zakresie eksploatacji urządzeń energetycznych.

(dowód: zeznania odwołującego, zeznania świadków T. K. k 101,R. T. k 102,R. W. k 102-103, akta osobowe odwołującego, dokumenty dotyczące uprawnień energetycznych odwołującego.)

W (...) zainstalowane były podlegające dozorowi technicznemu cztery kotły typu WR o mocy 10 MW, dwa kotły typu WR o mocy 5 MW i jeden kocioł na odpady: 3MW

(dowód- dane z Dozoru Technicznego w O.)

Jak wynika z opinii biegłego z dziedziny kotlarstwa były to kotły z wymuszonym obiegiem wody i wodnorurkowym układem powierzchni ogrzewalnych. Były wyposażone w automatykę co do kontroli procesu spalania, ale proces nawęglania i odprowadzania żużla odbywał się w sposób mechaniczny. Prace transportu opału i przy odżużlaniu odbywały się z użyciem sprzętu mechanicznego, ale pozostałe prace wykonywane były ręcznie przez obsługę.

Maszynista kotła-palacz lub palacz prowadzi ruch kotła parowego lub wodnego, utrzymuje prawidłowy proces spalania, likwiduje zakłócenia występujące w pracy kotła, czyści powierzchnie grzewcze w ruchu lub w czasie postoju kotła, jak i usuwa wszelkie przeszkody w procesie nawęglania np. poprzez rozbijanie zbrylonego miału.

Podstawowe obowiązki palaczy i maszynisty kotła-palacza są w zasadzie takie same, maszynista ma jedynie więcej urządzeń do obsługi przy kotle. Praca przy oczyszczaniu komór paleniskowych oraz części kotła od strony jak i czynności remontowe wykonywane wewnątrz kotłów wymagają co najmniej dwóch pracowników, są szczególnie niebezpieczne. Biegły zakwalifikował prace oczyszczaczy przemysłowych kotłów parowych lub wodnych wymienioną w dziale XIV poz. 2 pkt 3 – ślusarz remontowy. przepisów branżowych.

Kotły jakie znajdowały się w (...), przy obsłudze których zatrudniony był Franciszek Hodór były zmechanizowane ale nie zautomatyzowane.

dowód – opinia biegłego J. J. k 118

Sąd zważył co następuje:

Możliwość uzyskania emerytury przez mężczyzn przed ukończeniem 65 roku życia przewidywał do 31.12.2008 r. przepis art. 32 ustawy z dnia 17.12.1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013r. poz. 1440 ze zmianami). Obecnie osoby urodzone po 31.12.1948 r., które osiągnęły wiek wymieniony w art. 32 i pracowały w szczególnych warunkach mogą przejść na emeryturę na warunkach przewidzianych w art. 184 wymienionej ustawy jeśli spełnią na dzień 01.01.1999 r. warunek wykazania stażu pracy 25 lat dla mężczyzn i 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Przepis ten wymaga także braku przynależności do OFE lub przekazania za pośrednictwem ZUS środków tam zgromadzonych na dochody budżetu państwa.

Dla celów ustalenia uprawnień do wcześniejszej emerytury za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych. Wiek emerytalny takich osób, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie, których osobom przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie ustawy oraz Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, nr 8, poz. 43 ze zmianami), a także na podstawie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie wymienionych aktów.

Odwołujący się nie należy do OFE i spełnia też warunek spełnia. ukończenia 60 roku życia. (w dniu (...)) oraz wykazał okresy składkowe i nieskładkowe 28 lat 1 miesiąc i 17 dni na dzień 01.01.1999 r. Sporne jest natomiast przepracowanie co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze na dzień 01.01.1999 r.

Aby pracę można było uznać za wykonywaną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, musi odpowiadać pracy wskazanej w załączniku A do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Praca ta, zgodnie z brzmieniem § 2 ust 1 wymienionego rozporządzenia musi być wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wymaganym na danym stanowisku.

Stosownie do ustępu 2 § 2 w/w rozporządzenia okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w świadectwie pracy.

Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego przedmiotem postępowania w sprawie o wcześniejszą emeryturę jest ustalenie tego świadczenia z uwagi na warunki pracy, co oznacza konieczność poczynienia ustaleń dotyczących rodzaju i wymiaru zatrudnienia w warunkach szczególnych.

W sądowym postępowaniu odwoławczym możliwe jest ustalenie tych okresów także w oparciu o inne dowody niż stosowne zaświadczenie pracodawcy m. in. zeznania świadków (por. uchwała SN z 21 września 1984, sygn. akt III UZP 48/84 niepublikowana LEX nr 14630)

W rozpoznawanej sprawie, jak wyżej wskazano pracodawca uznając pracę odwołującego się za wykonywaną w szczególnych warunkach kwalifikował ją raz jako wymienioną w dziale II, raz w dziale XIV.

Problem aktualnie sprowadza się zatem do oceny czy stanowisko odwołującego podlega przyporządkowania go do działu II dotyczącego stricte energetyki czy do działu XIV obejmującego stanowiska pracy bez względu na branżę. W dziale tym pod poz. 1 mowa jest o pracy niezautomatyzowanej palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego.

W wiążącym dla niniejszego postępowania stanowisku Sądu Apelacyjnego w Łodzi wyklucza się możliwość rozszerzania kwalifikacji stanowiska pracy poza branżę jakiej zostało przypisane. Wyjaśnienia wymagało zatem czy pomimo zmian nazewnictwa stanowiska odwołujący się w spornym czasie wykonywał w istocie nadal niezautomatyzowane prace palacza pieców przemysłowych czy też pracując jako maszynista kotła w innej branży niż energetyka narażony był na działanie takich samych czynników jak pracownicy energetyki, w ramach której takie prace są zaliczone do pracy w szczególnych warunkach.

W ocenie Sądu praca jaką odwołujący się wykonywał na stanowisku określanym zamiennie palacz i maszynista kotła opowiada pracy na stanowisku o jakim mowa w dziale XIV poz. 1 rozporządzenia RM z 7.02.1983r.: prace nie zautomatyzowane palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego. Okresowo, w części czasu pracy odwołujący się formalnie jako ślusarz remontowy wykonywał też pracę oczyszczacza kotłów przemysłowych parowych lub wodnych, na stanowisku o jakim mowa w dziale XIV poz. 2 w/w rozporządzenia. Praca ta uzupełniała dobową normę czasu pracy.

W przepisach branżowych – zarządzeniu Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z 06.08.1983r. (Dz.Urz. MG 83.1.2.) stanowiska te ujęte są w dziale XIV odpowiednio: poz. 1 pkt2:” maszynista kotłów-palacz „ i poz.2 pkt 3 „ ślusarz remontowy”.

Prace jakie odwołujący się wykonywał nie należą do prac wymienionych w dziale II.

Odwołujący wykazał więc okres 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Spełnił zatem wszystkie warunki stażowe wymienione w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Wiek 60 lat ukończył 9.04.2014r. i od tej daty sąd przyznał mu świadczenie. (wniosek o emeryturę złożył w dniu 11.03.2014r.)

Mając na uwadze powyższe na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc. Sąd orzekł jak w pkt 1 wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono w pkt.2 wyroku na podstawie art. 108§ 1 kpc i 98 kpc. Zgodnie z § 6 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.02.163.1348 ze zm.) stawka minimalna w sprawie z ubezpieczenia społecznego wynosi 60 zł, a biorąc pod uwagę nakład pracy pełnomocnika odwołującego się Sąd zasądził od ZUS zwrot kosztów za obie instancje w wysokości podwójnej stawki minimalnej.