Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 8 stycznia 2016 roku Sąd Rejonowy w Kaliszu w punkcie 1 - zasądził od pozwanego (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w J. na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. kwotę 688,13 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwot: 404,67 zł od dnia 4 września 2012 roku do dnia 3 marca 2015 roku; 698,62 zł od dnia 29 września 2012 roku do dnia 3 marca 2015 roku; 209,51 zł od dnia 21 grudnia 2012 roku do dnia 3 marca 2015 roku; 291,85 zł od dnia 29 stycznia 2013 roku do dnia 3 marca 2015 roku; 404,67 zł od dnia 27 września 2013 roku do dnia 3 marca 2015 roku; 355,47 zł od dnia 27 września 2013 roku do dnia 3 marca 2015 roku; 539,41 zł od dnia 22 marca 2014 roku do dnia 3 marca 2015 roku; 197,36 zł od dnia 4 marca 2015 roku do dnia zapłaty; 490,77 zł od dnia 22 marca 2014 roku do dnia zapłaty; w punkcie 2 – w pozostałym zakresie umorzył postępowanie; w punkcie 3 – zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 645 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania (wyrok k. 74, uzasadnienie k. 79-83).

Apelację od powyższego wyroku złożył pozwany zaskarżając go w części uwzględniającej powództwo, to jest zakresie punktu 1, zarzucając:

- naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię przepisu art. 451 § 1 k.c. oraz niezastosowanie art. 65 k.c. i przyjęcie, że wybór długu przez dłużnika powinien wynikać z opisu (tytułu) przelewu, podczas gdy zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego wola dłużnika może być wyrażona w każdy sposób, a w konsekwencji ustalenie, że pozwany nie dokonał wyboru długu, choć wynikało to jednoznacznie z treści oświadczenia zawartego w sprzeciwie od nakazu zapłaty jak i samej kwoty spełnionego świadczenia;

- naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię przepisu art. 451 § 3 k.c. poprzez przyjęcie, że przepis ten znajduje zastosowanie również w odniesieniu do długów przedawnionych;

- naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 118 k.c. w zw. z art. 554 k.c. i przyjęcie, że roszczenie powoda o zapłatę odsetek nie przedawniło się pomimo upływu okresu przedawnienia roszczenia głównego.

Podnosząc powyższe zarzuty apelujący wniósł o rozpoznanie sprawy na rozprawie i zmianę wyroku w zaskarżonej części i oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, a także zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (apelacja k. 86-90).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Przedmiotowa sprawa podlegała rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym uregulowanym w art. 505 ¹ k.p.c. - art. 505 ¹⁴ k.p.c. Wówczas Sąd Okręgowy na podstawie art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. ogranicza uzasadnienie jedynie do wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku w postępowaniu odwoławczym z przytoczeniem przepisów prawa.

Apelacja pozwanego jest zasadna tylko w niewielkiej części.

Twierdzenie strony pozwanej, że powód bezpodstawnie zaliczył dokonaną przez pozwanego w toku postępowania sądowego wpłatę w wysokości 2.904,20 zł na poczet wszystkich należności głównych wynikających z faktur wyszczególnionych w pozwie złożonym w elektronicznym postępowaniu upominawczym, poczynając od najdalej wymagalnych, jest bezzasadny. Zważyć bowiem należy, że z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie nie wynikają żadne przesłanki do dokonania innego zaliczenia niż wynikające z art. 451 § 3 k.c., zgodnie z którym w braku oświadczenia dłużnika lub wierzyciela spełnione świadczenie zalicza się przede wszystkim na poczet długu wymagalnego, a jeżeli jest kilka długów wymagalnych - na poczet najdawniej wymagalnego.

Wskazać należy, że wszystkie wymagalne względem pozwanego należności wyszczególnione w pozwie w ośmiu roszczeniach (k. 1-2 odwrót), zostały uwzględnione w wydanym przeciwko pozwanemu nakazie zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 16 lutego 2015 roku w sprawie o sygn. akt VI Nc-e 180120/15 (nakaz zapłaty k. 4). Podnieść również należy, że pozwany w dniu 27 lutego 2015 roku (uznanie rachunku w dniu 2 marca 2015 roku) dokonał na rzecz powoda wpłaty kwoty 2.904,20 zł wskazując w tytule tej wpłaty właśnie: „nakaz zapłaty VI Nc-e 180120/15” (potwierdzenie przelewu k. 6). W związku z tym, że nie wskazał w tytule przelewu, na poczet których z należności dokonuje zapłaty (art. 451 § 1 k.c.), zasadnie powód rozliczył wpłaconą kwotę, zgodnie z zasadami kodeksu cywilnego (art. 451 § 3 k.c.), a więc poczynając od najdalej wymagalnych zobowiązań. Tym samym dokonał całości spłat należności głównych objętych roszczeniami oznaczonymi w pozwie od 1 do 6, zaliczając pozostałość wpłaty na poczet części roszczenia nr 7, z którego do zapłaty została: kwota 197,36 zł oraz niespłacone roszczenie nr 8.

Podkreślić należy, że w chwili otrzymania przelewu (dokonanego 27.02.2015r.) powód nie mógł znać treści sprzeciwu pozwanego od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu elektronicznym, który do Sądu Rejonowego w Lublinie wpłynął dopiero w dniu 5 marca 2015r. (k.5). Co więcej, w aktach sprawy brak jest dowodu na to, że odpis tegoż sprzeciwu w ogóle został doręczony powodowi. Pozwany nie może zatem skutecznie powoływać się na to, że w tym sprzeciwie dostatecznie wyraził swoją wolę co do tego, które zobowiązania chciał spłacić przelewem.

Z pisma przygotowawczego powoda z dnia 10 grudnia 2015r. (k.46) wynika, że otrzymał on dopiero w dniu 7 września 2015r. odpis sprzeciwu pozwanego, złożonego przez pozwanego na wezwanie Sądu Rejonowego w Kaliszu (k.30 i nast.). Było to więc po upływie 7 miesięcy od otrzymania przelewu i po zdecydowaniu przez pozwanego o sposobie zaliczenia wpłaty.

Zobowiązanie przedawnione jest w dalszym ciągu zobowiązaniem ważnym (staje się tzw. zobowiązaniem naturalnym), jedynie na mocy przepisów prawa cywilnego dłużnik może uchylić się od jego zaspokojenia (art. 117 § 2 k.c.). Może jednak tego nie czynić i spłacić swoje zobowiązanie, pomimo upływu terminu przedawnienia. W niniejszej sprawie tak też się stało. Obecne tłumaczenie pozwanego, że inna była jego intencja przy dokonywaniu przelewu na rachunek powoda jest bezskuteczne, ponieważ wskazany w przelewie tytuł jego dokonania dawał powodowi zasadne prawo do opisanego wyżej zaliczenia przelanej kwoty.

Wobec powyższego (tj. spłaty zobowiązań przedawnionych), podniesiony w złożonym w dniu 5 marca 2015 roku (data nadania: 2 marca 2015 roku) sprzeciwie od nakazu zapłaty zarzut przedawnienia co do roszczeń określonych w punkcie 1,2,3 pozwu należało uznać za spóźniony, a w punkcie 4 – za bezzasadny.

Wskazać należy, że wbrew twierdzeniom skarżącego roszczenie o zapłatę odsetek za opóźnienie z chwilą powstania uzyskuje byt niezależny od długu głównego i ulega przedawnieniu według własnych reguł, a więc osobno za każdy dzień opóźnienia, w związku z czym może być dochodzone również po upływie przedawnienia roszczenia głównego, przy czym w wypadku podniesienia przez dłużnika skutecznego zarzutu przedawnienia, odsetki podlegają uwzględnieniu tylko za okres do chwili przedawnienia roszczenia głównego (por. Sąd Najwyższy w: uchwale z dnia 10 listopada 1995 roku, III CZP 156/95, OSNCP 1996, Nr 3, poz. 31, wyroku z dnia 19 stycznia 1990 roku, IV CR 294/89, OSNCP 1991, nr 2-3, poz. 33 i wyroku z dnia 19 maja 2005 roku, V CK 445/03, Lex nr 277889). Za skuteczny należy uznać zatem złożony przez pozwanego zarzut przedawnienia roszczeń w stosunku do należności odsetkowych od spłaconych zobowiązań naturalnych.

Roszczenie o odsetki za opóźnienie w zapłacie ceny wynikającej z umowy sprzedaży zawartej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy przedawnia się, tak jak roszczenie o zapłatę tej ceny, z upływem dwuletniego terminu ustanowionego w art. 554 k.c. (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2005 roku, III CZP 42/04 OSNC 2005/9/149, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 2003 roku, III CZP 37/03, OSNC 2004, nr 5, poz. 70), gdyż roszczenie o zapłatę ceny nie jest roszczeniem o świadczenie okresowe, którego termin przedawnienia określa art. 118 § 1 k.c. (tak uchwała Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2005 roku, III CZP 42/2004).

Z powyższego względu zasadnym było oddalenie powództwa w zakresie przedawnionych odsetek od spłaconych roszczeń oznaczonych w pozwie w punktach 1,2 i 3, których dwuletni termin przedawnienia upłynął przed dniem złożenia pozwu, a więc odsetek od kwot 404,67 zł, 698,62 zł i 209,51 zł.

Uwzględniwszy powyższe rozważania, wyrok należało zmienić w pkt I na podstawie przepisu art. 386 § 1 k.p.c. jedynie w zakresie odsetek i apelację w pozostałym zakresie oddalić w punkcie II na podstawie art. 385 k.p.c.

W związku ze zmianą zaskarżonego rozstrzygnięcia na skutek apelacji pozwanego jedynie w zakresie odsetek, co pozostaje bez wpływu na rozstrzygnięcie co do roszczenia głównego stanowiącego przedmiot sporu przed Sądem I instancji, wniosek pozwanego o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego należało oddalić jak w punkcie III.