Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 maja 2016 r.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Regina Stępień

Protokolant: star. sekr. sądowy Ewelina Trzeciak

po rozpoznaniu w dniu 25 maja 2016 r. w Legnicy

sprawy z wniosku C. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o umorzenie należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne i Fundusz Pracy

na skutek odwołania C. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 17 marca 2015 r.

znak (...)

I.  zmienia decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. z dnia 17 marca 2015 r. znak (...) w punkcie drugim w ten sposób, iż wskazuje że warunkiem umorzenia należności jest spłata należności niepodlegających umorzeniu:

- na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych za okres od czerwca 2001 roku do listopada 2004 roku w kwocie 4 893,06 złotych wraz odsetkami ustalonymi na dzień 12 kwietnia 2016 roku w kwocie 7 479, 45 złotych,

- na Fundusz Ubezpieczenia Zdrowotnego za okres od czerwca 2000 roku do listopada 2004 roku w kwocie 75, 95 złotych wraz z odsetkami ustalonymi na dzień 12 kwietnia 2016 roku w kwocie 179, 49 złotych,

- na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od czerwca 2001 roku do listopada 2004 roku w kwocie 340,78 złotych wraz z odsetkami ustalonymi na dzień 12 kwietnia 2016 roku w kwocie 520,11 złotych,

wraz z odsetkami naliczonymi do dnia wpłaty – w terminie 12 miesięcy od uprawomocnienia wyroku,

II.  w pozostałym zakresie odwołanie oddala.

SSO Regina Stępień

Sygn. akt V U 425/15

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia 17 marca 2015r.,znak (...), działając na podstawie przepisów ustawy z dnia 9 listopada 2012r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarcza (Dz.U. z 2012 r. poz. 1551, dalej „ustawa abolicyjna”) określił należności płatnika składek C. J. na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne i Fundusz Pracy według stanu na dzień 1 sierpnia 2015r., które będą podlegały umorzeniu, ze wskazaniem, iż warunkiem umorzenia tych należności jest nieposiadanie na dzień wydania decyzji o umorzeniu zaległości, niepodlegających umorzeniu należności z tytułu składek za okres od 1 stycznia 1999r.

W odwołaniu od powyższej decyzji wnioskodawca C. J. zaskarżył ją w części dotyczącej ustalenia, że istnieją należności niepodlegające umorzeniu. Zarzucił, iż w decyzji tej nie wskazano kwot należności niepodlegających umorzeniu i dalszych warunków umorzenia, a ogólna kwota tych należności, wyliczona na 12.955,35 zł nie została sprecyzowana odnośnie kwot zaległych składek na poszczególne ubezpieczenia i okresów za jakie były należne. Jednocześnie podniósł w stosunku do tej kwoty zarzut przedawnienia, wskazując, że zaległości składkowe na tą kwotę wynikają z faktu zatrudnienia 6 pracowników w okresie od 2001 do końca 2004 r., zatem przedawnienie składek najpóźniej wymagalnych niepodlegających umorzeniu nastąpiło z dniem 31 grudnia 2014 r.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. wniósł o jego oddalenie, uzasadniając swoje stanowisko jak w zaskarżonej decyzji, podkreślając, że płatnik mógł wystąpić o ustalenie stanu należności niepodlegających umorzeniu. Odnosząc się do zarzutu ich przedawnienia wskazał, że bieg terminu przedawnienia nie upłynął, gdyż był zawieszany wskutek podejmowanych czynności egzekucyjnych, w tym z powodu złożenia przez płatnika wniosków o abolicję dnia 10 czerwca 2014 r. i 8 stycznia 2015 r.

Sąd ustalił:

W dniu 8 stycznia 2015r., w związku z zaprzestaniem prowadzenia działalności gospodarczej z dniem 30 grudnia 2004 r., wnioskodawca złożył w ZUS wniosek o umorzenie należności z tytułu nieopłaconych składek jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność na podstawie przepisów ustawy z dnia 9.11.2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność za okres 01.01.1999 r. do 30.12.2004 r.

W jego wykonaniu, ZUS decyzją z dnia 17 marca 2015 r., znak (...), określił, iż według stanu na dzień 8 stycznia 2015 r. umorzeniu będą podlegały należności ubezpieczonego z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne za okresy: 05/1999-06/1999, 09/1999-01/2000, 07/2000-08/2000, 06/2000, 09/2001-04/2003, 06/2003-12/2004 w łącznej kwocie 52328,24 zł, na ubezpieczenie zdrowotne za te same okresy w kwocie 13708,92 zł oraz na Fundusz Pracy za te okresy w kwocie 3746,44 zł. W punkcie II tej decyzji organ postanowił, iż warunkiem umorzenia tych należności jest spłata należności niepodlegających umorzeniu za okres od 1 stycznia 1999r. – w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji. Wnioskodawca otrzymał tę decyzję wraz z ulotką informującą o dalszym toku postępowania, w której m.in. wskazano, iż należności z tytułu składek niepodlegających umorzeniu wynoszą łącznie 12 955,35 zł.

D o w ó d: akta ZUS: decyzja z dn. 17.03.2015 r., wniosek z dn. 8.01.2015r., ulotka informacyjna.

Wnioskodawca, na dzień 12 kwietnia 2016 r. posiadał zaległości składkowe nie objęte postępowaniem o umorzenie, wraz z odsetkami na ten dzień, w kwocie:

- na ubezpieczenie społeczne za okres od czerwca 2001r. do listopada 2004r. – 4893,06 zł plus odsetki 7479,45 zł,

- na ubezpieczenie zdrowotne za okresy: czerwiec 2000r., od września 2002r. do stycznia 2003r., od stycznia 2004 do listopada 2004r. - w kwocie 75,95 zł plus odsetki w kwocie 179,49 zł,

- na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okresy: czerwiec 2001, od września 2001 do czerwca 2002r., od sierpnia 2002r. do kwietnia 2003r., od czerwca 2003r. do listopada 2004r. -w kwocie 340,78 zł plus odsetki 520,11 zł.

Dowód: informacja ZUS k. 64-65v.

Organ rentowy na podstawie kolejnych tytułów wykonawczych prowadził przeciwko wnioskodawcy postępowanie egzekucyjne za zaległości z tytułu składek za okres od maja 1999 r. do grudnia 2004r. Dnia 19 marca 2010 r. płatnik odebrał tytułu wykonawcze dotyczące zaległości składkowych za okresy: 01/2000, 06/2000-08/2000, 06/2001, 09/2001-11/2001. Za kolejne okresy zaległości składkowych, tj. za okresy: 12/2001, 01/2002-04/2003, 06/2003-12/2004 tytułu wykonawcze zostały doręczone płatnikowi zastępczo z dniem 20 stycznia 2010r. Postanowieniem z dnia 20 czerwca 2012 r. postępowanie egzekucyjne zostało umorzone na żądanie wierzyciela.

Dnia 10 czerwca 2014 r. wnioskodawca złożył pierwszy wniosek o abolicje składek. Wskutek jego cofnięcia, organ rentowy umorzył postepowanie nim wywołane. Decyzja w tym zakresie uprawomocniła się z dniem 28 października 2014 r.

Dowód: akta ubezpieczeniowe, w tym pismo Wydziału Rozliczeń Kont Płatników Składek ZUS z dn. 28.04.2015r. , postanowienie o umorzeniu egzekucji.

Sąd zważył:

Odwołanie jest uzasadnione jedynie częściowo.

Zgodnie z treścią art. 8 ust.1 ustawy z dnia 9 listopada 2012r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarcza (Dz. U.2012.1551) - ZUS wydaje decyzje określającą warunki umorzenia, w której ustala także kwoty należności, o których mowa w ust. 1 i 6, z wyłączeniem kosztów egzekucyjnych. Przepis ten wyraźnie stanowi, iż w decyzji musza znaleźć się kwoty należności, o których mowa w ust. 1 i 6 oraz warunki umorzenia. Zaś warunki umorzenia, o których mowa w art. 1 ust. 8 ustawy znajdują się w art. 1 ust. 10-12 ustawy abolicyjnej. Ust. 10 wskazuje, iż warunkiem umorzenia należności, o których mowa w ust. 1 i 6, jest nieposiadanie na dzień wydania decyzji, o której mowa w ust. 13 pkt 1, niepodlegających umorzeniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz na Fundusz Emerytur Pomostowych, za okres od dnia 1 stycznia 1999r. W myśl ust. 11 niepodlegające umorzeniu należności, o których mowa w ust.10, podlegają spłacie w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji, o której mowa w ust. 8. Zakład Ubezpieczeń Społecznych obowiązany jest zatem w decyzji wydanej na podstawie art. 1 ust. 8 wskazać kwotę podlegających umorzeniu należności i określić wszystkie warunki jakie musi spełnić ubezpieczony aby w przyszłości uzyskać decyzję o umorzeniu niezapłaconych należności, skoro zgodnie z treścią ustępu 13 art. 1 ustawy abolicyjnej, Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzję o:

1) umorzeniu należności, o których mowa w ust. 1 i 6 - po spełnieniu warunku, o którym mowa w ust. 10, z uwzględnieniem ust. 7, 11 i 12, lub

2) odmowie umorzenia należności, o których mowa w ust. 1 i 6 - w przypadku niespełnienia warunku, o którym mowa w ust. 10, z uwzględnieniem ust. 7, 11 i 12.

Z treści ust. 13 wynika zatem, że warunkiem umorzenia należności, o których mowa w ust. 1 i 6, jest nieposiadanie na dzień wydania decyzji, o której mowa w ust. 13 pkt 1, niepodlegających umorzeniu składek. Z kolei niepodlegające umorzeniu należności podlegają spłacie w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji, o której mowa w ust. 8.

Decyzję o umorzeniu należności organ rentowy wydaje więc dopiero po spłacie niepodlegających umorzeniu należności, o których mowa w ust. 10 w terminie wskazanym w ustępie 11 lub 12. Natomiast decyzję o odmowie umorzenia należności organ rentowy wydaje wówczas, gdy w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji, o której mowa w art. 1 ust. 8, niepodlegające umorzeniu należności, o których mowa w ust. 10 nie zostaną spłacone albo - w przypadku, gdy w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji, o której mowa w art. 1 ust. 8, niepodlegające umorzeniu należności, z wyłączeniem składek finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek, zostaną rozłożone na raty albo zostanie odroczony termin ich płatności - nie zostaną one opłacone zgodnie z ustalonymi warunkami.

Powyższe uregulowania jednoznacznie wskazują, że w decyzji wydanej na podstawie art. 1 ust. 8, która jest decyzją określającą warunki umorzenia, musi zostać wskazana kwota niepodlegających umorzeniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, FP, FGŚP i (...) za okres od dnia 1 stycznia 1999 r., do których opłacenia jest obowiązany wnioskodawca wraz z wszelkimi kosztami dodatkowymi wymienionymi w ustawie. Skoro bowiem jednym z warunków umorzenia zaległości jest zapłata należności niepodlegających umorzeniu, to w decyzji, o której mowa w art. 1 ust. 8 ustawy abolicyjnej, musi zostać wskazana ta kwota. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku, z dnia 10 grudnia 2014 r., III AUa 671/14, LEX).

W niniejszej sprawie organ rentowy uchybił temu wymaganiu. Organ wskazał termin spłaty należności niepodlegających umorzeniu, ale nie wskazał kwot niepodlegających umorzeniu składek.

Wydanie decyzji nie zawierającej koniecznego elementu w postaci określenia kwot składek niepodlegających umorzeniu pozbawiło wnioskodawcę możliwości weryfikacji warunków umorzenia. Nie realizuje tego obowiązku organu rentowego przesłanie do wnioskodawcy ulotki ogólnej treści o toku postępowania związanego z umorzeniem należności wraz ze wskazaniem sumy należności niepodlegających umorzeniu– te bowiem okoliczności winny znaleźć się wprost w treści decyzji ustalającej warunki umorzenia należności składkowych.

Stąd skarżoną decyzję Sąd uznał za niepełną w swym rozstrzygnięciu. Wymagała ona uzupełnienie w postaci dookreślenia warunku umorzenia wskazanych w niej należności składkowych poprzez wskazanie kwot i okresów składek niepodlegających umorzeniu.

Odnośnie kwot składek nieobjętych ustawą abolicyjną, Sąd za wiarygodne i prawidłowe uznał wyliczenia przedstawione przez organ rentowy na żądanie Sądu, które nie były kwestionowane pod względem rachunkowym przez wnioskodawcę.

Z kolei stawiany przez płatnika zarzut przedawnienia powyższych należności składkowych, dotyczących okresu od czerwca 2000 r. do listopada 2004r., okazał się być chybiony w kontekście ustalonych okoliczności sprawy, w szczególności dotyczących przebiegu postępowania emerytalnego, a nadto wobec treści obowiązujących przepisów prawnych odnośnie przedawnienia należności z tytułu składek.

Należy wskazać, iż do 31 grudnia 2002r. art. 24 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009r., Nr 205, poz. 1585 ze zm.), dalej: ustawa systemowa, stanowił, iż należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, a w przypadku przerwania biegu przedawnienia, o którym mowa w ust. 5, po upływie 10 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne. Od 01 stycznia 2003r. powołany przepis obowiązywał w brzmieniu nadanym mu ustawą z dnia 18 grudnia 2002r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U., Nr 241, poz. 2074), zgodnie z którym, należności z tytułu składek przedawniają się po upływie 10 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne, z zastrzeżeniem ust. 5-5d.

Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym w orzecznictwie Sądu Najwyższego, dziesięcioletni okres przedawnienia przewidziany w art. 24 ust. 4 ustawy systemowej w brzmieniu nadanym mu przez powołaną ustawę nowelizującą z dnia 18 grudnia 2002r., znajduje zastosowanie do należności z tytułu składek, które stały się wymagalne przed dniem 01 stycznia 2003r., jeżeli do tej daty nie uległy przedawnieniu według przepisów dotychczasowych (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 08 lipca 2008r., I UZP 4/08, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 02 lipca 2008r., II UZP 5/08, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 listopada 2007r., I UK 147/07, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lipca 2007r., I UK 37/07).

W rozpoznawanej sprawie bezspornie, roszczenia z tytułu składek, powstałe najwcześniej od czerwca 2000 r. (dot. składek zdrowotnych) i od czerwca 2001 (pozostałe składki) nie przedawniły się do dnia 31 grudnia 2002r., zgodnie z obowiązującym wówczas 5-letnim terminem przedawnienia. Tym samym, do roszczeń tych, jak również powstałych po 31 grudnia 2002r., miał zastosowanie 10-letni termin przedawnienia, określony w art. 24 ust. 4 ustawy systemowej w brzmieniu nadanym mu powołaną wyżej ustawą zmieniającą z dnia 18 grudnia 2002r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw.

Ustawą nowelizującą z dnia 28.04.2011 r. (Dz.U. Nr 138, poz. 808), która weszła w życie dnia 20.07.2011 r. dodano do art. 24 ust. 5f, zgodnie z którym w przypadku wydania przez ZUS decyzji ustalającej obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym, podstawę wymiaru składek lub obowiązek opłacania składek na te ubezpieczenia, bieg terminu przedawnienia ulega zawieszeniu od dnia wszczęcia postępowania do dnia, w którym decyzja stała się prawomocna. Na mocy art. 5 ust. 1 i 2 tej ustawy powyższą regulację stosuje się także do należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, nieopłaconych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, jeżeli nie upłynął jeszcze termin ich dochodzenia, przy czym okoliczności uzasadniające zawieszenie biegu terminu przedawnienia, określone w art. 24 ust. 5f ustawy systemowej, w brzmieniu nadanym w.w. nowelizacją, uwzględnia się również wtedy, gdy okoliczności te wystąpiły przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy.

Przepis art. 24 ust. 4 ustawy systemowej został ponownie znowelizowany ustawą z dnia 16 września 2011r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców (Dz.U., Nr 232, poz. 1378). Zgodnie z nowym brzmieniem powołanego przepisu, należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne, z zastrzeżeniem ust. 5-6.

Zwrócić jednakże należy uwagę, iż w art. 27 ust. 1 i 2 powołanej ustawy nowelizującej z dnia 16 września 2011r. wprowadzono regulację, zgodnie z którą, do przedawnienia należności z tytułu składek, którego bieg rozpoczął się przed 01 stycznia 2012r., stosuje się przepisy w brzmieniu nadanym tą ustawą, z tym, że bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia 01 stycznia 2012r. Jeżeli jednak przedawnienie rozpoczęte przed dniem 01 stycznia 2012r. nastąpiłoby zgodnie z przepisami dotychczasowymi wcześniej, przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.

Należy tez wskazać, że od dnia 1 stycznia 2003 r., dodany w art. 24 ust. 5b otrzymał następujące brzmienie „bieg terminu przedawnienia zostaje zawieszony od dnia wszczęcia do dnia zakończenia postepowania egzekucyjnego oraz postepowania przed sądem” zaś od 1 lipca 2004r. Treść ust. 5b uległa kolejnej zmianie ustawą nowelizującą z dnia 20.04.2004 r. (Dz.U. Nr 121, poz. 1264), która weszła w życie 1.07.2004 r. i nadała mu następującą treść, obowiązującą do chwili obecnej: „bieg terminu przedawnienia zostaje zawieszony od dnia podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności z tytułu składek, o której dłużnik został zawiadomiony, do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego”.

Zdaniem Sądu, z powołanych przepisów wynika, iż nie mogło dojść do przedawnienia należności składkowych niepodlegających abolicji, skoro przed czerwcem 2010r. płatnik odebrał tytuły wykonawcze dotyczące spornych należności, najwcześniej wymagalnych, co stanowiło wszczęcie administracyjnego postępowania egzekucyjnego, trwającego do roku 2012 r. W okresie tym nastąpiło zawieszenie 10-letniego terminu przedawnienia tych należności.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności, Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję jedynie poprzez uzupełnienie jej rozstrzygnięcia, orzekając jak w punkcie I sentencji. Dalej idące odwołanie Sąd oddalił (pkt II), nie znajdując podstaw do jego uwzględnienia, w oparciu o art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.