Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 listopada 2015r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Katarzyna Antoniak

po rozpoznaniu w dniu 23 listopada 2015r. w Siedlcach na rozprawie

odwołania K. U.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 25 lutego 2015 r. (Nr (...) )

w sprawie K. U.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

zmienia zaskarżoną decyzję i ustala, że K. U. przysługuje prawo do wypłaty renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy za okres od 1 marca 2015 roku do 31 maja 2015 roku.

Sygn. akt IV U 452/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 lutego 2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, od dnia 1 marca 2015r. wstrzymał ubezpieczonej K. U. dalszą wypłatę renty z tytułu niezdolności do pracy, wskazując że komisja lekarska ZUS w orzeczeniu z 5 lutego 2015r. ustaliła, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy.

Odwołanie od w/w decyzji złożyła ubezpieczona K. U. wnosząc o jej zmianę i ustalenie, że przysługuje jej prawo do wypłaty renty. W uzasadnieniu stanowiska wskazała m.in., że w 2014r. została uznana za niezdolną do pracy i z tego tytułu przyznano jej prawo do renty. Następnie – w 2015r. na podstawie kolejnych badań stwierdzono, że nie jest niezdolna do pracy i odebrano jej prawo do (odwołanie k.1-3 akt sprawy).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, powołując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji. Nadto organ rentowy wyjaśnił, że decyzją z 9 czerwca 2014r. przyznano ubezpieczonej rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1 kwietnia 2014r. do 31 maja 2015r. Następnie na podstawie art.14 ust.5 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, sprawa została przekazana do rozpatrzenia przez komisję lekarską ZUS, która orzeczeniem z 5 lutego 2015r. w wyniku badania lekarskiego nie stwierdziła u ubezpieczonej niezdolności do pracy. Powyższe skutkowało wydaniem decyzji z 25 lutego 2015r., w której zgodnie z art.134 w/w ustawy, organ rentowy z dniem 1 marca 2015r. wstrzymał ubezpieczonej dalszą wypłatę renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy oraz w oparciu o art.57 ustawy odmówił prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (odpowiedź na odwołanie organu rentowego k.5-6 akt sprawy).

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczona K. U. w dniu 10 kwietnia 2014r. wystąpiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z wnioskiem o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (wniosek k.1 akt rentowych). Rozpoznając powyższy wniosek organ rentowy skierował ubezpieczoną na badanie przez lekarza orzecznika ZUS, który w orzeczeniu z dnia 8 maja 2014r. uznał ubezpieczoną za częściowo niezdolną do pracy do 31 maja 2015r., przy czym jako datę powstania częściowej niezdolności do pracy określono 27 listopada 2013r. (orzeczenie lekarza orzecznika k.26 akt rentowych). Do orzeczenia tego Prezes Zakładu nie wniósł zarzutu wadliwości i orzeczenie to stało się podstawą do wydania decyzji z 9 czerwca 2014r., w której Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. przyznał ubezpieczonej prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1 kwietnia 2014 r. (tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek) do 31 maja 2015r. (decyzja z 9 czerwca 2014r. k.42-43 akt rentowych). Powołana decyzja organu rentowego jest prawomocna.

W toku pobierania świadczenia, wobec wątpliwości co do zgodności orzeczenia lekarza orzecznika z zasadami orzecznictwa lekarskiego, Lekarz Inspektor Nadzoru Orzecznictwa Lekarskiego w trybie nadzoru Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych skierował sprawę do rozpatrzenia przez Komisję Lekarską ZUS (pismo z 12 stycznia 2015r. k.62 akt rentowych). W orzeczeniu z 5.02.2015r. komisja lekarska ZUS nie stwierdziła u ubezpieczonej niezdolności do pracy (orzeczenie komisji lekarskiej ZUS k.64 akt rentowych). Wobec powyższego zaskarżoną decyzją z 25 lutego 2015r. organ rentowy od 1 marca 2015r. wstrzymał dalszą wypłatę na rzecz ubezpieczonej renty z tytułu niezdolności do pracy (decyzja z 25 lutego 2015r. k.66 akt rentowych).

Biegli lekarz psychiatra oraz psycholog w opinii sporządzonej na zlecenie Sądu stwierdzili u ubezpieczonej organiczne zaburzenia nastroju i stwierdzili, że schorzenia te nie powodują u ubezpieczonej niezdolności do pracy (opinia biegłych k.20-21 akt sprawy).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie K. U. zasługiwało na uwzględnienie.

Decyzją z dnia 9 czerwca 2014r. ubezpieczona miała przyznane prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy w okresie od 1 kwietnia 2014r. do 31 maja 2015r. W toku pobierania w/w świadczenia - w styczniu 2015r. Lekarz Inspektor Nadzoru Orzecznictwa Lekarskiego ZUS w nadzwyczajnym trybie nadzoru nad ustaleniami orzeczniczymi skierował sprawę do Komisji Lekarskiej Zakładu. W ocenie Sądu, nadzwyczajny tryb, który został zastosowany w sprawie - pomimo ustalenia przez komisję lekarską, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy - nie uzasadniał wstrzymania wypłaty renty. Podkreślenia wymaga, że decyzja przyznająca ubezpieczonej prawo do renty uzyskała walor prawomocności.

W podobnym stanie faktycznym wypowiadał się Sąd Najwyższy w sprawie I UK 190/13, który stwierdził, że zmiana z urzędu prawomocnej decyzji o przyznaniu renty nie może być dokonana w oparciu o wydane - w wykonaniu uprawnień nadzorczych Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych - orzeczenie komisji lekarskiej oparte wyłącznie na odmiennej ocenie dowodu z orzeczenia lekarskiego będącego podstawą poprzedniej decyzji (art.14 ust.5 pkt 3 w związku z art.114 ust.1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2013 r., poz. 1440 ze zm.). Sąd Najwyższy wskazał, że niezależnymi od siebie przesłankami wstrzymania prawa do świadczeń uzależnionych od niezdolności do pracy są stwierdzenie, że prawo do tych świadczeń nie istniało, jak też wykazanie, że prawo to istniało, lecz ustało wskutek zmiany okoliczności. Obydwie te przesłanki wymienione są w art.134 ustawy emerytalnej, lecz tylko jedna w art.107 tej ustawy. Zapobieżeniu ustaleniu prawa na podstawie orzeczenia lekarza orzecznika budzącego uzasadnione podejrzenia co do zgodności ze stanem faktycznym lub zasadami orzecznictwa o niezdolności do pracy służyć ma przysługujące Prezesowi Zakładu w toku postępowania regulowanego w art.14 ustawy emerytalnej i w rozporządzeniu Ministra Polityki Społecznej z dnia 14 grudnia 2004r. w sprawie orzekania o niezdolności do pracy, uprawnienie zgłoszenia zarzutu wadliwości orzeczenia (art.14 ust.2d ustawy emerytalnej i § 13 rozporządzenia). Łącznie z takim zarzutem Prezes może przekazać sprawę do rozpatrzenia komisji lekarskiej. Wykonywanie czynności nadzorczych przez Prezesa Zakładu, jako podmiotu sprawującego zwierzchni nadzór nad prawidłowością i jednolitością stosowania zasad orzecznictwa lekarskiego, nie jest wyłączone także po wydaniu i uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń, a to w trybie art. 14 ust.5 pkt 3 ustawy emerytalnej. To, czy zmienione w drodze nadzoru orzeczenie lekarskie może - i w jakich warunkach - być podłożem wydania nowej decyzji, wymaga jednak odniesienia się do ugruntowanego w orzecznictwie Sądu Najwyższego poglądu co do związania stanem prawnym wynikającym z prawomocnej decyzji administracyjnej, której zmiana - w drodze ponownego rozpatrzenia uprawnień - może nastąpić wyłącznie na zasadach określonych w art.114 ust.1 ustawy emerytalnej, a więc ze względu na mające wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość, przedłożone nowe dowody lub ujawnione okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji. Korekta błędu w ocenie dowodów w nowym orzeczeniu lekarskim nie przekłada się wprost na możliwość wzruszenia prawomocnej decyzji (por. uchwałę Sądu Najwyższego z 5 czerwca 2003r., III UZP 5/03, OSNP 2003 nr 18, poz. 442 oraz wyroki: z 28 stycznia 2004r. w sprawie II UK 228/03, OSP 2006 nr 10, poz.118, z 5 maja 2005r. w sprawie III UK 242/04, OSNP 2006 nr 3-4, poz. 54 i z 4 października 2006r. w sprawie II UK 30/06, OSNP 2007 nr 19-20, poz. 289).

Sąd Najwyższy w powołanym wcześniej wyroku z 3 grudnia 2013 r. wydanym w sprawie I UK 190/13 (OSNP 2015/2/28) wskazał także, że odmienna ocena dowodów jako przyczyna wstrzymania prawa do świadczeń z tytułu niezdolności do pracy wprowadza niedopuszczalne w państwie prawnym poczucie niepewności u osób pobierających świadczenia. W konsekwencji naprawienie domniemanego przez organ rentowy błędu co ustaleń nie może nastąpić na podstawie art.107 ustawy emerytalnej, jak też w wykonaniu uprawnień nadzorczych Prezesa ZUS, gdy po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń nie zostaną przedłożone nowości wskazane w art.114 ust.1 ustawy. Stanowisko takie znajduje również uzasadnienie w treści art.1 Protokołu Nr (...) do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzonego w Paryżu w dniu 20 marca 1952r., stanowiącego o ochronie własności i szerzej praw nabytych (Dz.U. z 1995 r. Nr 36, poz. 175 ze zm.).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, należy stwierdzić, że nie zostały przedłożone żadne nowe dowody czy też ujawnione okoliczności istniejące przed wydaniem decyzji a wcześniej nieznane, lecz jedynie Prezes Zakładu za pośrednictwem Lekarza Inspektora Nadzoru Orzecznictwa Lekarskiego ZUS, wykorzystując przysługujące mu uprawnienia dokonał ponownego zbadania sprawy i przekazał ją do komisji lekarskiej ZUS. Jednak fakt, iż takie uprawnienia istnieją nie oznacza automatycznie, że daje to prawo do wstrzymania wypłaty świadczenia i zmiany prawomocnej decyzji o prawie do renty z tytułu niezdolności do pracy. Okoliczności pozwalające na ponowne ustalenie prawa do świadczenia zostały regulowane w art.114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Powołany przepis stanowi, że prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość. W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie takie wyjątkowe okoliczności nie zachodzą. Niewątpliwie ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy było wynikiem błędu organu rentowego, polegającego na oparciu decyzji z 9 czerwca 2014r. na orzeczeniu lekarza orzecznika z 8 maja 2014r., stwierdzającego częściową niezdolność ubezpieczonej do pracy. Korekta tego błędu nastąpiła na skutek zakwestionowania orzeczenia przez naczelnego lekarza ZUS w nadzwyczajnym trybie nadzorczym określonym w art.14 ust.5 pkt 3 w/w ustawy, co skutkowało wydaniem w dniu 5 lutego 2015r. przez komisję lekarską Zakładu orzeczenia, w którym nie stwierdzono u ubezpieczonej niezdolności do pracy. Co za tym idzie, od samego początku stan zdrowia ubezpieczonej został oceniony błędnie, a ubezpieczona nie powinna mieć przyznanej renty. Powyższe potwierdziła również opinia biegłych lekarza psychiatry i psychologa, którzy uznali ubezpieczoną za zdolną do pracy. Niemniej jednak Sąd Okręgowy w całości podziela zaprezentowane powyżej stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z 3 grudnia 2013r. (I UK 190/13). Skoro bowiem prawo do świadczenia zostało przyznane, a ubezpieczona pobierała rentę za okres 11 miesięcy (od 1 kwietnia 2014r. do 28 lutego 2015r.), to organ rentowy nie miał podstawy prawnej do wstrzymania świadczenia, tylko dlatego, że wydając decyzję z 9 czerwca 2014r. oparł się na błędnej ocenie stanu zdrowia ubezpieczonej dokonanej przez lekarza orzecznika. Samo odmienne orzeczenie komisji lekarskiej Zakładu nie daje podstawy do wstrzymania wypłaty renty. Organ rentowy z chwilą wydania orzeczenia przez lekarza orzecznika ma 14 dni na wniesienie zarzutu wadliwości. W niniejszej sprawie zarzut wadliwości orzeczenia lekarza orzecznika w ustawowym terminie nie został zgłoszony. Z tych względów Sąd uznał, że zaskarżona decyzja z 25 lutego 2015r., wstrzymująca dalszą wypłatę renty z tytułu niezdolności do pracy na rzecz ubezpieczonej jest nieprawidłowa.

Mają na uwadze powyższe, na podstawie art.477 ¹⁴§2 kpc, Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że K. U. przysługuje prawo do wypłaty renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy za okres od 1 marca 2015r. do 31 maja 2015r.