Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 czerwca 2016 roku

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie, Wydział III Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Elżbieta Wiatrzyk-Wojciechowska

Protokolant: Katarzyna Ponikiewska

po rozpoznaniu w dniu 30 czerwca 2016 roku w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa B. B.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

I.  zasądza od (...) S.A. w W. na rzecz B. B.:

a.  kwotę 190.000 zł (sto dziewięćdziesiąt tysięcy złotych) wraz z:

- ustawowymi odsetkami od kwoty 108.000 zł (sto osiem tysięcy) za okres od dnia 20 listopada 2012 roku do dnia 31 grudnia 2015 r. zaś od dnia 01 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie,

- ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 82.000 zł (osiemdziesiąt dwa tysiące) za okres od dnia 14 kwietnia 2016 roku do dnia zapłaty,

b. kwotę 10.800 zł (dziesięć tysięcy osiemset złotych) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia 14 kwietnia 2016 roku do dnia zapłaty,

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie,

III.  zasądza od (...) S.A. w W. na rzecz B. B. kwotę 7.126,46 zł (siedem tysięcy sto dwadzieścia sześć złotych czterdzieści sześć groszy) tytułem kosztów procesu, w tym kwotę 2.400 zł (dwa tysiące czterysta złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego,

IV.  poleca Skarbowi Państwa – Sądowi Okręgowemu Warszawa – Praga w Warszawie pobrać od (...) S.A. w W. kwotę 820,31 zł (osiemset dwadzieścia złotych trzydzieści jeden groszy) tytułem zwrotu wydatków oraz kwotę 7.640 zł (siedem tysięcy sześćset czterdzieści złotych) tytułem nieuiszczonej opłaty od rozszerzonego powództwa.

Sygn. akt III C 54/16

UZASADNIENIE

B. B. wniosła do Sądu Rejonowego w Legionowie w dniu 29 stycznia 2013 r. (data stempla nadania) pozew przeciwko (...) S.A. o zapłatę kwoty 48.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 20 listopada 2012 r. do dnia zapłaty z tytułu zadośćuczynienia za krzywdę doznaną na skutek wypadku z dnia 14 września 1997 r. Domagała się także zasądzenia kosztów procesu na jej rzecz (k.1-6).

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 27 lutego 2013 r. Sąd Rejonowy w Legionowie zasądził zgodnie z żądaniem pozwu, sygn. akt I Nc 520/13 (k.15).

Pozwany (...) S.A. w W. w sprzeciwie od powyższego nakazu zapłaty, zaskarżył go w całości, wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu. Wskazał, że powódce została w postępowaniu likwidacyjnym przyznana kwota 60.000 zł, która została pomniejszona o 30 % przyczynienie się powódki do powstania. W rezultacie powódka otrzymała kwotę 42.000 zł. Takie stanowisko w kwestii przyczynienia się zajmował także w sprzeciwie powołując się na opinię z dnia 8 grudnia 1997 r. sporządzoną w postępowaniu karnym w sprawie II K 54/09 przez biegłego z zakresu techniki samochodowej i ruchu drogowego J. M.. Zdaniem pozwanego, wypłacona kwota rekomenduje krzywdę powódki (k.17-20).

Powódka w piśmie procesowym z dnia 30 listopada 2015 r. skierowanym także do Sądu Rejonowego w Legionowie – nadanym w dniu 01 grudnia 2015 r. (k. 358-367) rozszerzyła pozew domagając się zapłaty kwoty 200.800 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwot:

- 108.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 20 listopada 2012 r. do dnia zapłaty,

- 34.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia rozszerzonego powództwa do dnia zapłaty,

- 10.800 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia rozszerzonego powództwa do dnia zapłaty.

Do pisma procesowego z dnia 14 marca 2016 r. (k.391-397) złożonego do Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie dołączyła swoje pismo z dnia 14 marca 2015 r. w którym domagała się zapłaty przez pozwanego kwoty 200.800 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwot:

- 108.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 20 listopada 2012 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty,

- 34.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia rozszerzonego powództwa do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty,

- 10.800 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia rozszerzonego powództwa do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty.

Na rozprawie w dniu 28 czerwca 2016 r. (k.445v.) powódka wnosiła o zapłatę kwot:

- 48.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 20 listopada 2012 r. do dnia zapłaty,

- 108.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 20 listopada 2012 r. do dnia zapłaty,

- 34.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01 grudnia 2015 r. do dnia zapłaty,

- 10.800 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 01 grudnia 2015 r. do dnia zapłaty,

W piśmie procesowym z dnia 22 czerwca 2016 r. (k.447-448) powódka wniosła o zapłatę:

1) kwoty 190.000 zł z tytułu zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwot:

- 48.000 zł od dnia 20 listopada 2012 r. do dnia zapłaty,

- 108.000 zł od dnia 20 listopada 2012 r. do dnia zapłaty,

- 34.000 zł od dnia wniesienia rozszerzonego powództwa tj. od dnia 01 grudnia 2015 r. do dnia zapłaty,

2) kwoty 10.800 zł z tytułu zwrotu kosztów opieki osób trzecich wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia rozszerzonego powództwa tj. od dnia 01 grudnia 2015 r. do dnia zapłaty.

Pozwany zajmował niezmienne stanowisko, wnosił o oddalenie powództwa. Natomiast na rozprawie w dniu 28 czerwca 2016 r. (k.445v.) przyznał, że powódka w postępowaniu likwidacyjnym domagała się kwoty 150.000 zł z tytułu zadośćuczynienia i roszczenie to zgłosiła w piśmie z dnia 30 grudnia 2011 r., które wpłynęło do ubezpieczyciela w dniu 05 stycznia 2012 r.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 14 września 1997 r. w miejscowości I. doszło do wypadku komunikacyjnego, w którym piesza B. B. (nazwisko panieńskie S.) została potrącona przez W. K. kierującego autobusem marki J.. Sąd Rejonowy w Legionowie nakazem karnym z dnia 4 lutego 1998 r. uznał, że W. K. nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, że jadą prawym pasem jezdni z kierunku miejscowości D. w kierunku miejscowości J., wykonując manewr wymijania pieszych idących poboczem z prawej strony jezdni nie zachował szczególnej ostrożności, a zwłaszcza bezpiecznego odstępu od pieszych, nie zmniejszył prędkości lub nie zatrzymał się, w następstwie czego potrącił pieszą B. S., wskutek czego doznała ona obrażeń ciała i za ten czyn został skazany na karę grzywy z zamianą w razie jej nieuiszczenia na karę aresztu (k.81-82 akta II K 54/98, akta dołączone).

W chwili wypadku B. B. miała 17 lat, chodziła do szkoły. Mieszkała wówczas z matką i starszym bratem. Ojciec powódki zmarł w styczniu 1997 r. Matka prowadziła gospodarstwo rolne.

Po wypadku powódka została przewieziona do (...)Szpitala (...) w stanie ogólnym skrajnie ciężkim i była leczona w Klinice (...) od 14 września 1997 r. do 22 października 1997 r. Przyjęto ją z rozpoznaniem urazu wielonarządowego, stłuczenia mózgu, złamania piramidy kości skroniowej, kości klinowej i łuku jarzmowego po stronie prawej, porażenia obwodowego nerwu VII po prawej stronie, perforacji centralnej ucha środkowego, urazu brzucha z krwotokiem do jamy otrzewnej, pęknięcia wątroby, złamania obu kości przedramienia prawego, pourazowego zespołu psychoorganicznego (k.211). Doznała także ciężkiego urazu głowy z utratą przytomności a także złamania kręgów Th7 i Th8, porażenia obwodowego prawego nerwu twarzowego, urazu klatki piersiowej z odmą opłucnową po stronie prawej (opinia biegłych: chirurga K. K., neurologa M. Z. (1), chirurga i chirurga naczyniowego J. P.).

Bezpośrednio po wypadku u powódki zastosowane wiele zabiegów operacyjnych ratujących jej życie i zdrowie. Skutki tego wypadku powódka będzie odczuwała do końca życia. W wyniku obrażeń doznanych w tym wypadku została trwale naruszona anatomiczna struktura kręgosłupa i przedramienia prawego. Obecny stan nie rokuje poprawy. Powódka odczuwa przewlekłe dolegliwości bólowe kręgosłupa w godzinach porannych, podczas chodzenia, na zmianę pogody ograniczających możliwość wykonywania prac wymagających podnoszenia, przenoszenia ciężarów, pracy w pozycji wymuszonej w pochyleniu do przodu. Ograniczenia te mogą utrudniać także wykonywanie prac fizycznych. U powódki występuje ograniczenie ruchomości zakresów odcinka kręgosłupa. Biegły ortopeda K. K. stwierdził uszczerbek na zdrowiu łącznie w wysokości 20 % (k. 139-139v.).

U powódki są także inne trwałe skutki wypadku w postaci: niedowładu mięśni mimicznych twarzy po prawej z ich przykurczem i zanikiem, wgłębienie kości czołowej prawej, zaburzenia adaptacyjne pod postacią utrwalonej nerwicy związanej z urazem czaszkowo-mózgowym demonstrującej się uporczywymi bólami głowy, zaburzeniami pamięci, brakiem koncentracji uwagi, wzmożonej drażliwości, co istotnie zaburza powódce prawidłowe funkcjonowanie w społeczeństwie. Natomiast niedowład mięśni mimicznych twarzy powódki pogłębia także jej funkcjonowanie. Brak jest całkowitej szansy na powrót powódki do zdrowia, gdyż doznane urazy są trwałe i nie rokują poprawy. Biegła neurolog M. Z. (1) ustaliła 30 % uszczerbek na zdrowiu (k.208-210, k. 347-348, opinie).

Poza tym, na skutek wypadku u powódki doszło do pourazowego rozerwania błony bębenkowej ucha prawego środkowego skutkujące niedosłuchem w tych uchu, co uzasadniało przyjęcie 5 % uszczerbku na zdrowiu. Do czasu całkowitego zrośnięcia się błony bębenkowej dochodziło do stanów zapalnych ucha i pogłębiało się upośledzenie słuchu. Z tej przyczyny obecnie stwierdzono u powódki niedosłuch w uchu prawym. Nie ma szans na całkowity powrót słuchu w tym uchu w porównaniu z okresem sprzed wypadku. Ze względu jednakże na prawidłowy słuch w uchu lewym, powódka może funkcjonować społecznie (opinia biegłego z zakresu laryngologii i audiologii S. K., k. 246-252).

W wyniku urazów doznanych przez powódkę w tym wypadku i przeprowadzonych, zabiegów operacyjnych leczących skutki tych urazów u powódki stwierdzono widoczne blizny i zniekształcenia twarzy, blizny pooperacyjne głowy, twarzy, klatki piersiowej, brzucha, przedramienia prawego. Blizny te są trwałe, powodują upośledzenie funkcji estetycznych ciała, a ze względu na ich rozległość także nie kwalifikują się do jakichkolwiek zabiegów obecnie zmierzających do ich usunięcia. Łączny uszczerbek na zdrowiu spowodowany występowaniem u powódki blizn i zniekształceń pourazowych został oceniony na 31 % (opinia biegłego z zakresu chirurgii plastycznej C. D., k. 260-263).

Dodatkowo, biegły z zakresu chirurgii naczyniowej J. P. wskazał, że w wyniku urazu w postaci pęknięcia wątroby anatomiczna budowa narządowa zarówno wątroby jak i skóry została trwale naruszona. Przeprowadzone zabiegi chirurgiczne na brzuchu powódki skutkowały tym, że widoczna jest blizna ok. 30 cm sięgająca od mostka do okolicy pępka, która ma charakter blizny szpecącej, jest nieusuwalna, warunkująca przyznanie 7 % uszczerbku na zdrowiu. Uszczerbek ten ma charakter stały, co determinuje braku szansy na całkowity powrót zdrowia (opinia k. 334-337).

Ł. procentowy uszczerbek na zdrowiu powódki na skutek obrażeń doznanych w wypadku z dnia 14 września 1997 r. określony przez biegłych w/w specjalności wynosi 93 %. Powódka przeszła szereg zabiegów chirurgicznych, i rehabilitacyjnych. Ze względu na zakres obrażeń w obrębie układu nerwowego, wymagała opieki innych osób w podstawowych czynnościach życiowych przez okres około 6 miesięcy od wyjścia ze szpitala. Potrzebowała pomocy w takim zakresie jak: przygotowywanie posiłków, dbania o higienę osobistą i higienę pomieszczeń, pomoc w rehabilitacji domowej. Z uwagi zaś na uszkodzenia w układzie nerwowym pod postacią zmniejszonej sprawności psychoruchowej, powódka potrzebowała nadzoru i pomocy w prawidłowym funkcjonowaniu w wymiarze 2 godziny dziennie do roku od wypadku (k.208-210, k. 347-348, opinie). Po ponad pół roku po wyjściu ze szpitala, od następnego roku szkolnego, wróciła do szkoły i ją ukończyła, jednakże nigdy w zawodzie sprzedawcy nie pracowała ze względu na skutki wypadku i ograniczenia z tego wynikające, co wynika z opinii biegłych, o czym mowa wcześniej.

Powódka w 2007 r./2008 r. poznała swojego męża i wyszła za mąż. Ma dwoje dzieci w wieku 5 i 7 lat. Nie mieszka z mężem, rozstali się ze względu na skutki obrażeń doznanych przez powódkę w wypadku (drażliwość, nerwowość) i brak możliwości prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie. Powódka ma zaburzenia adaptacyjne pod postacią utrwalonej nerwicy związanej z urazem czaszkowo-mózgowym demonstrującej się uporczywymi bólami głowy, zaburzeniami pamięci, brakiem koncentracji uwagi, wzmożonej drażliwości, co istotnie zaburza powódce prawidłowe funkcjonowanie w społeczeństwie. W opiece nad dziećmi pomaga jej matka. Matka powódki pomaga w przywożeniu i odwożeniu dzieci do szkoły, przy odrabianiu prac domowych z dziećmi, sprzątaniu, pomocy w pracach codziennych, przy wykonywaniu których powódka odczuwa ból kręgosłupa. Powódka nadal z tej przyczyny zażywa środki przeciwbólowe. Pozostałe po wypadku rozległe blizny wywołują u powódki wstyd i skrępowanie, co w konsekwencji powoduje, że powódka latem nie zakłada ubrań z krótkim rękawem. Matka powódki ma ponad 70 lat, prowadzi gospodarstwo rolne, otrzymuje emeryturę. Powódka otrzymuje alimenty zasądzone na dzieci od ich ojca w kwocie 600 zł, oraz świadczenie w ramach programu 500+. Sama utrzymuje się z renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Rentę tę pobiera od 1 grudnia 1997 r. Obecnie od 1 kwietnia 2016 r. wynosi 882,56 zł brutto. Otrzymuje także kwotę 208,67 zł jako dodatek pielęgnacyjny (k.412, zaświadczenie z ZUS z dnia 22 kwietnia 2016 r.). Jej roczny dochód z 2015 r. wynosił 10.493,40 zł (k. 113, PIT 37).

Powyżej ustalony stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o przeprowadzone dowody z opinii biegłych: chirurga K. K. (k. 139-139v.), neurologa M. Z. (2) (k.208-210 i k. 347-348), laryngologa i audiologa S. K. (k. 246-252), chirurga naczyniowego J. P. (k.334-337), zaświadczenia z ZUS z dnia 22 kwietnia 2016 r. (k.412), PIT za 2015 r. i 2014 r. Sporządzone w sprawie opinie przez biegłych sądowych są wiarygodnym dowodem pozwalającym na dokonanie ustaleń w zakresie doznanych obrażeń, ich związku przyczynowego z wypadkiem, stanu zdrowia powódki. Opinie te są jednoznaczne, rzeczowe, poparte argumentacją uzasadniającą wnioski w nich zawarte. Nie były kwestionowane przez strony. Zdaniem Sądu wiarygodne są także zeznania powódki zarówno te złożone podczas przesłuchania informacyjnego jak i w charakterze strony. Sam fakt, ze powódka nie pamięta wiele szczegółów wynika z faktu, iż na skutek wypadku cierpi na zaburzeniea koncentracji, pamięci. Nie można więc negatywnie oceniać jej wypowiedzi z tej właśnie przyczyny.

Postanowieniem z dnia 21 czerwca 2016 r. Sąd dopuścił także dowód z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy II K 54/98, w tym wnioskowanej przez pozwanego w sprzeciwie opinii biegłego J. M. z zakresu ruchu drogowego. Opinia ta została sporządzona w innej sprawie, a więc w niniejszej sprawie może stanowić jedynie dowód z dokumentu, a nie dowód z opinii.

Sąd zważył, co następuje:

W myśl art. 822 § 1 i 2 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Jeżeli strony nie umówiły się inaczej, umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody, o jakich mowa w § 1, będące następstwem przewidzianego w umowie zdarzenia, które miało miejsce w okresie ubezpieczenia. Uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela – art. 822 § 4 k.c. i § 10 ust 1 i 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 9 grudnia 1992 r. w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów (Dz. U. z 1992 r. Nr 96, poz. 475) obowiązującego w dacie zdarzenia.

W niniejszej sprawie odpowiedzialność pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W., co do zasady nie była okolicznością sporną między stronami. Poza sporem było także to, że powódka w postępowaniu likwidacyjnym domagała się kwoty 150.000 zł z tytułu zadośćuczynienia i roszczenie to zgłosiła w piśmie z dnia 30 grudnia 2011 r., które wpłynęło do ubezpieczyciela w dniu 05 stycznia 2012 r. Okoliczność tę pozwany przyznał na rozprawie w dniu 28 czerwca 2016 r. (k.445v.). W postępowaniu likwidacyjnym pozwany przyznał kwotę 60.000 zł tytułem zadośćuczynienia a uznając, że powódka przyczyniła się do zaistnienia szkody w 30 %, wypłacił kwotę 42.000 zł.

Kwestią sporną w sprawie jest przyczynienie się powódki do zaistnienia szkody. Okoliczność tę powódka kwestionowała już w pozwie. Spór dotyczy także wysokości żądania, gdyż według pozwanego wypłacona kwota 42.000 zł rekompensuje krzywdę powódki.

Odnosząc się do pierwszych ze spornych kwestii należy wskazać, że pozwany nie wykazał aby powódka w jakimkolwiek stopniu przyczyniła się do zaistnienia zdarzenia, w tym także do rozmiaru odniesionej szkody/krzywdy. Pozwany w sprzeciwie od nakazu zapłaty powołał się na opinię biegłego z zakresu ruchu drogowego J. M. sporządzoną w sprawie II K 54/98. Opinia ta, jak zostało wskazane wcześniej, może stanowić jedynie dowód z dokumentu a nie dowód z opinii w rozumieniu art. 278 k.p.c. Pozwany w toku procesu nie zgłosił wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego, a przecież kwestia przyczynienia się powódki do zaistnienia szkody była sporna i ciężar udowodnienia tej okoliczności spoczywał na pozwanym, zgodnie z art. 6 k.c. Uzasadnienie nakazu karnego wydanego w sprawie II K 54/98 nie może w sprawie cywilnej zastępować przeprowadzenie dowodu i dokonanie na jego podstawie samodzielnych ustaleń w zakresie przyczynienia się powódki do zaistnienia szkody, i jej rozmiaru (vide: wyrok Sądu Najwyższego z 11 grudnia 1967 r., II PR 155/67). Z treści nakazu karnego wydanego w sprawie II K 54/98 w dniu 25 lutego 1998 r. nie wynika aby powódka przyczyniła się do zaistnienia wypadku. W tym nakazie karnym widnieje ustalenie czynu sprawcy, z którego wynika, że do zdarzenia doszło, gdy skazany W. K. kierując autobusem J. wykonywał manewr (…) wymijania pieszych idących poboczem (…) – k. 81 akt II K 54/98. Z dokumentu w postaci opinii biegłego J. M. z dnia 8 grudnia 1997 r., nie wynika jakie powódka jako poszkodowana naruszyła przepisy prawa, w szczególności z opinii tej nie wynika, by powódka idąc pieszo szła jezdnią i istotnie mimo realnego zagrożenia potrąceniem przez autobus nie zeszła na pobocze. Takiej okoliczności biegły J. M. w postępowaniu karnym nie ustalał, a pozwany nie wykazał w niniejszej sprawie. Zauważyć należy rozbieżności samego biegłego J. M. w swoich wywodach. Dotyczą one miejsca zdarzenia i zachowania powódki. Otóż, na stronie 2 tej opinii biegły wskazał, że „piesza poruszała się na granicy pobocze, jezdnia” (k.65 akt II K 54/98), zaś na stronie 1 tej opinii wskazał, że „z zeznań świadków oraz kierującego wynika, że piesza poruszała się prawym poboczem” (k.64 akt II K 54/98). Ta sprzeczność w postępowaniu karnym nie została wyjaśniona, zresztą dla ustalenia odpowiedzialności oskarżonego nie była istotna. Biegły J. M. w swojej opinii we wnioskach końcowych wyraził jedynie przypuszczenie, że powódka „prawdopodobnie miała możliwość głębszego wkroczenia na pobocze” (k.66 akt II K 54/98). Brak jest jednakże jednoznacznych ustaleń biegłego, czy jego zdaniem do zdarzenia doszło na poboczu, czy na granicy jezdnia – pobocze. Nadto brak jest informacji w oparciu o jakie okoliczności biegły przyjął prawdopodobieństwo, że powódka miała w zasięgu wzroku nadjeżdżający autobus i mogła głębiej usunąć się na pobocze. Brak jest w tym zakresie jakichkolwiek rozważań biegłego, brak jest dokonania przez niego analizy pomiarów, które wynikają ze szkicu miejsca wypadku drogowego (k.2 akt II K 54/98). Te wszystkie fakty dowodzą, że dokument w postaci opinii biegłego J. M. sporządzony w innej sprawie nie może stanowić wiarygodnego dowodu w niniejszej sprawie na okoliczność 30 % przyczynienia się powódki do zaistnienia szkody. Sąd zaś jest związany treścią nakazu karnego z dnia 4 lutego 1998 r. w sprawie II K 54/98, z którego wynika, że powódka w chwili potrącenia szła poboczem.

Odnosząc się zaś do wysokości żądania z tytułu zadośćuczynienia 190.000 zł (ponad kwotę 42.000 zł wypłaconą w postępowaniu likwidacyjnym) i żądania z tytułu zwrotu kosztów opieki w kwocie10.800 zł, zdaniem Sądu, żądania te są uzasadnione zgromadzonym materiałem dowodowym, za wyjątkiem części należności ubocznych od tych kwot.

Odnosząc się do żądania zadośćuczynienia wskazać trzeba, iż podstawa prawna tego roszczenia wynika z art. 445 § 1 k.c. w związku z art. 444 § 1 k.c. Przy ustalaniu wysokości należnego zadośćuczynienia należy wziąć pod uwagę zwłaszcza stopień cierpień fizycznych i psychicznych, ich intensywność i czas trwania, nieodwracalność następstw uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia (kalectwo, oszpecenie) oraz konsekwencje uszczerbku na zdrowiu w życiu osobistym i społecznym. Określając wysokość zadośćuczynienia pod uwagę należy wziąć cel, jakim jest złagodzenie doznanej przez poszkodowanego krzywdy. Określenie wysokości zadośćuczynienia za doznaną krzywdę powinno się opierać na obiektywnych i sprawdzalnych kryteriach, kierować się jego celami i charakterem przy uwzględnieniu jednak indywidualnej sytuacji poszkodowanego (por wyrok SN z dnia 12 września 2002 IV CKN 1266/00 LEX nr 80722). Zadośćuczynienie z art. 445 k.c. ma charakter kompensacyjny i tym samym jego wysokość musi przedstawiać jakąś ekonomicznie odczuwalną wartość. Jednocześnie jednak wysokość ta nie może być nadmierna w stosunku do doznanej krzywdy i powinna być utrzymana w rozsądnych granicach (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9.11.2007r. V CSK 245/07).

Oceniając żądanie zadośćuczynienia należy odnieść się do sytuacji powódki, doznanych obrażeń i jej cierpienia z chwili zdarzenia i zaistnienia szkody. Długi okres jaki upłynął od wypadku (14 września 1997 r.) do wniesienia pozwu (29 stycznia 2013 r.) nie może oznaczać, że zakres doznanej krzywdy i cierpienia jest mniejszy na skutek funkcjonowania powódki w społeczeństwie (ukończenia szkoły, założenia rodziny, urodzenia dzieci), jak wywodził pozwany. Ze sporządzonych w sprawie opinii przez biegłych lekarzy specjalistów: chirurga, chirurga naczyniowego, chirurga plastyka, laryngologa, neurologa wynika, że rozmiar, skala i trwałość skutków uszkodzenia ciała powódki w wypadku z dnia 14 września 1997 r. jest bardzo duży. W zasadzie każdy z biegłych sporządzając opinię w swojej dziedzinie wskazuje na trwałość takich skutków, brak możliwości powrotu do stanu zdrowia sprzed wypadku wskazując także na dużą liczbę zabiegów, których była poddana powódka po wypadku, rehabilitację. Nie ulega wątpliwości, że zabiegi te łączyły się z koniecznością ich przeprowadzenia znieczuleniu ogólny, z ogromnym cierpieniem fizycznym i psychicznym. Wprawdzie w sprawie nie została sporządzona opinia przez biegłego psychologa ale bez wątpienia mając na uwadze zasady doświadczenia życiowego, uwzględniając treść sporządzonych opinii stwierdzić należy, iż skala cierpienia była bardzo duża i cierpienie to było długotrwałe. Podkreślić trzeba, że powódka w chwili wypadku miła 17 lata. Była osobą młodą, zdrową, w pełni sił, chodziła do szkoły. Ze względu na wypadek i obrażenia ciała, wielomiesięczne leczenie, rehabilitację nigdy nie pracowała zawodowo. Powódka bezpośrednio po wypadku została przewieziona do szpitala na Oddział OIOM w stanie ogólnym skrajnie ciężkim (k.334). Przebywała w szpitalu od wypadku tj. od 14 września 1997 r. do 22 października 1997 r. Jej późniejsze życie diametralnie zmieniło się na skutek obrażeń doznanych w wypadku. Także obecnie skutki tych obrażeń determinują funkcjonowanie w społeczeństwie. Przez okres 6 miesięcy po opuszczeniu szpitala powódka była zdana wyłącznie na pomoc swojej matki. Nie mogła przygotowywać sama posiłków, dbać o higienę osobistą, o higienę otoczenia. Matka pomagała jej również podczas rehabilitacji domowej. U powódki doszło także do pourazowego rozerwania błony bębenkowej ucha prawego środkowego skutkującego niedosłuchem w tych uchu, co jest stanem nieodwracalnym. Rozmiar więc tego rodzaju kalectwa i wpływ na ocenę krzywdy powódki jest znaczny. Wprawdzie około 10 lat po wypadku powódka wyszła za mąż, jednakże jej małżeństwo nie przetrwało. Powódka cierpi na zaburzenia adaptacyjne pod postacią utrwalonej nerwicy związanej z urazem czaszkowo-mózgowym demonstrującej się uporczywymi bólami głowy, zaburzeniami pamięci, brakiem koncentracji uwagi, wzmożonej drażliwości, co istotnie zaburza powódce prawidłowe funkcjonowanie w społeczeństwie, i co niewątpliwie, jak zauważa powódka, miało wpływ na jej relacje z mężem. U powódki na skutek doznanych urazów w sposób trwały została naruszona anatomiczna budowa kręgosłupa i kości przedramienia, co powoduje przewlekłe dolegliwości bólowe kręgosłupa w godzinach porannych, podczas chodzenia, na zmianę pogody ograniczających możliwość wykonywania prac wymagających podnoszenia, przenoszenia ciężarów, pracy w pozycji wymuszonej w pochyleniu do przodu. Ograniczenia te utrudniają wykonywanie prac fizycznych. U powódki występuje ograniczenie ruchomości zakresów odcinka kręgosłupa. Nie ulega więc wątpliwości, że cierpienie powódki na skutek wypadku trwa nadal pomimo upływu niemal 20 lat od wypadku. Nadto trwale została naruszona anatomiczna budowa narządowa zarówno wątroby jak i skóry. Na brzuchu powódki jest blizna ok. 30 cm, przebiegająca od mostka do okolicy pępka, która ma charakter blizny szpecącej, jest nieusuwalna. Oprócz tej blizny powódka ma wiele innych blizn rozległych, widocznych i nieusuwalnych związanych z przebytymi operacjami, tj. blizny głowy, twarzy, klatki piersiowej, brzucha, przedramienia prawego. Dodatkowo powódka ma zniekształconą twarz. Blizny te są trwałe, powodują upośledzenie funkcji estetycznych ciała, a ze względu na ich rozległość także nie kwalifikują się obecnie do jakichkolwiek zabiegów. Blizny te powodują poczucie wstydu, dyskomfortu u 37 letniej powódki. Powódka, jak wynika z jej zeznań, latem nie zakłada ubrań z krótkim rękawem. Jest to okoliczność, którą także należało uwzględnić mimo faktu, że powódka wyszła za mąż i kwestię wstydu pokazywania własnego, oszpeconego ciała w pewnym stopniu z pewnością przełamała. Jednakże nadal powódka w toku zeznań akcentowała, że istnienie blizn wywołuje u niej ograniczenia i dyskomfort. Mając na uwadze treść opinii biegłego chirurga plastyka należy uznać, że jest tak jak twierdzi powódka. Nadto przy ocenie żądania Sąd uwzględnił także poczucie nieprzydatności, nieporadności powódki w pomocy swoim dzieciom przy odrabianiu lekcji, w opiece nad nimi. Powódka podkreślała, że jej matka pomaga dzieciom przy odrabianiu lekcji. Powódka, jak wynika z opinii biegłego neurologa ma zaniki pamięci, kłopoty z koncentracją. Jest to także trwały skutek obrażeń odniesionych w wypadku z dnia 14 września 1997 r.

Te wszystkie okoliczności wskazują, że przyznana w ramach zadośćuczynienia kwota 190.000 zł (a łącznie z kwotą 42.000 zł wypłaconą w postępowaniu likwidacyjnym to kwota 232.000 zł) będzie stanowiła właściwą rekompensatę za krzywdę i cierpienia jakich doznała powódka na wypadku z 14 września 1997 r. Jest to także odczuwalna ekonomicznie kwota dla powódki, która utrzymuje się z renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w kwocie 882,56 zł i dodatku pielęgnacyjnego w kwocie 208,67 zł (k.412).

Mając na uwadze fakt, że powódka w postępowaniu likwidacyjnym domagała się kwoty 150.000 z tytułu zadośćuczynienia i żądanie takie zgłosiła w piśmie z dnia 30 grudnia 2011 r., które wpłynęło do ubezpieczyciela w dniu 05 stycznia 2012 r. (k.445v. okoliczność przyznana) należy wskazać, że skoro w postępowaniu likwidacyjnym otrzymała kwotę 42.000 zł, to oznacza, że w zakresie odsetek ustawowych od kwoty 108.000 zł (150.000 zł – 42.000 zł) żądanie powódki jest zasadne w zakresie daty początkowej wskazanej w pozwie tj. od dnia 20 listopada 2012 r. (k.1). Ze względu zaś na zmianę przepisu art. 481 k.c. od dnia 1 stycznia 2016 r., dopiero od tej daty powódka może domagać się odsetek ustawowych za opóźnienie. W niniejszej sprawie powódka rozszerzyła powództwo po raz pierwszy w piśmie z dnia 30 listopada 2015 r. nadanym w dniu 1 grudnia 2015 r. i przesłanym bezpośrednio stronie przeciwnej (k.358-367). Podzielając stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w uchwale z dnia 21 stycznia 2016 r., III CZP 95/15), Sąd zasądził na podstawie art. 481 k.c. w związku z art. 455 k.c. odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 82.000 zł (190.000 zł – 108.000 zł) za okres od dnia 14 kwietnia 2016 r., gdyż powódka skutecznie, zgodnie z powołaną uchwałą Sądu Najwyższego, dopiero w dniu 15 marca 2016 r. (k.398, data nadania pisma datowanego na dzień 14 marca 2016 r.) złożyła pismo procesowe rozszerzające powództwo (k.391-397). Doręczenie pozwanemu odpisu tego pisma procesowego nastąpiło w dniu 30 marca 2016 r. (k.427). Doliczając, zgodnie z art. 455 k.c. 14 dni do daty 30 marca 2016 r., Sąd zasądził odsetki od dnia 14 kwietnia 2016 r.

Zgodnie z art. 444 § 1 zd. 1 k.c., w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Powódka w piśmie stanowiącym rozszerzone powództwo z dnia 30 listopada 2015 r. (k.363) domagała się kwoty 10.800 zł z tytułu kosztów opieki osoby trzeciej. Zdaniem Sądu jest to żądanie zasadne. Sam bowiem fakt, że matka powódki prowadząc gospodarstwo rolne, sprawowała nad powódką opiekę bezpośrednio po wypadku nie oznacza, że matka powódki była zobowiązana do sprawowania takiej opieki w celu zmniejszenia zobowiązań odpowiedzialnych za szkodę (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 29 kwietnia 2015 r. (I ACa 73/15). Powódka zasadnie domaga się zapłaty kwoty 10.800 zł wskazując na konieczność świadczenia pomocy przez osobę trzecią przez około 6 godzin dziennie x 30 dni w miesiącu x 10 zł za godzinę. Nie budzi zastrzeżeń Sądu także wysokość stawki wskazanej przez powódkę w tym piśmie, w szczególności mając na uwadze przyjęte kryterium doboru wysokości kwoty 10 zł za godzinę tj. minimalne i przeciętne wynagrodzenie w sektorze opieki społecznej w 1997 r. w regionie wg. danych GUS. Najniższe wynagrodzenie miesięczne od lipca 1997 r. wynosiło 450 zł (M.P z 1997 r. Nr 38, poz. 379), zaś przeciętne miesięczne wynagrodzenie w 1997 r. wynosił 1.061,93 zł. Zaznaczyć należy, iż powódka potrzebowała pomocy w szerokim aspekcie zarówno przy przygotowywaniu posiłków, robieniu zakupów, higienie osobistej, higienie otoczenia, zmiany pościeli, praniu, sprzątaniu. Zakres takich usług według PCK (dane na stronie internetowej) jest wyceniana na kwoty dużo wyższe niż dochodzi powódka, i oscyluje w granicach ponad 20 zł za godzinę. Na datę 1997 r. brak było danych z OPS w S. w zakresie cennika pomocy społecznej, co nie oznacza, że żądanie powódki w tym zakresie należało oddalić z tej przyczyny. Sąd uznał, że żądana kwota 10 zł mieściła się w granicach koniecznego wydatku związanego ze świadczeniem pomocy przez osobę trzecią w szerokim zakresie przez okres 6 miesięcy. Okoliczność taka wynika wprost z opinii biegłej neurologa M. Z. (1) (k.208-210, k. 347-348).

W pkt II Sąd oddalił powództwo w pozostałym zakresie jako niezasadne. Obejmuje to w szczególności żądanie odsetek od okresów wcześniejszych, jak domagała się powódka lub od innych kwot precyzując kilkakrotnie żądanie po rozszerzeniu powództwa. Jednocześnie należy wyjaśnić, iż nie było konieczności umarzania postępowania w żadnej części mając na uwadze treść ostatecznego stanowiska powoda z pisma z dnia 22 czerwca 2016 r. (k.447-448) oraz wyjaśnienia złożone na rozprawie w dniu 30 czerwca 2016 r. przez pełnomocnika powódki, że data 01 grudnia 2015 r., jest datą nadania pisma z dnia 30 listopada 2015 r. i tym samym jest datą określaną we wcześniejszych pismach (z dnia 30 listopada 2015 r.) jako data początkowa domagania się odsetek formułowanych jako „od dnia wniesienia rozszerzonego powództwa” – k. 393, 442.

W pkt III na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 7.126,46 zł tytułem kosztów procesu. Na kwotę tę składa się kwota 2.400 zł tytułem kosztu zastępstwa procesowego, zgodnie § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r., Nr 490 j.t.) w związku z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r. Nr 1804), 17 zł jako opłata od dokumentu pełnomocnictwa, 2.400 zł jako wniesiona opłata od pozwu przed rozszerzeniem powództwa, kwota 2.000 zł zaliczka na poczet wynagrodzenia dla biegłych (k.55) i poniesione wydatki związane z opiniami sporządzonymi przez biegłych (k.270, 307).

W pkt IV Sąd na podstawie art. 83 w związku z art. 113 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2016 r. Nr 623 j.t.) polecił pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie kwotę 820,31 zł tytułem zwrotu wydatków tymczasowo poniesionych i związanych z przyznanym wynagrodzeniem dla biegłych (k.341, 354) oraz kwotę 7.640 zł jako opłatę od rozszerzonego powództwa.