Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 kwietnia 2016r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 kwietnia 2016r. w S.

odwołania M. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 13 stycznia 2015 r. (Nr (...) )

w sprawie M. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do emerytury

I.  zmienia zaskarżoną decyzję i ustala M. B. prawo do emerytury od dnia 01 listopada 2014 roku;

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. na rzecz M. B. kwotę 60 (sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt IV U 237/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13.01.2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił ubezpieczonemu M. B. prawa do emerytury w wieku obniżonym. Swoje stanowisko organ rentowy uzasadnił tym, iż ubezpieczony nie udowodnił posiadania na dzień 1.01.1999 r. okresów składkowych i nieskładkowych w wymiarze 25 lat oraz okresu 15 lat wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Od decyzji tej odwołanie złożył M. B.. Ubezpieczony wskazał, iż przez ponad 15 lat pracował w warunkach szczególnych, świadcząc prace na stanowiskach: kierowcy pojazdu ciężarowego o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony w zakładzie pracy (...) J. K., spawacza w (...) spółka cywilna oraz hydraulika w „ Zakładzie Usług (...) i Gazowych R. W.”. Podniósł, iż od 1.07.1971 r. do 31.08.1971 r. pracował w gospodarstwie rolnym rodziców, stąd też legitymuje się 25 letnim ogólnym stażem pracy (odwołanie k. 1).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie powołując się na argumentację wyrażoną w zaskarżonej decyzji. ZUS wskazał, iż po wydaniu zaskarżonej decyzji ubezpieczony przedstawił nową dokumentację. W wyniku jej rozpatrzenia, ostatecznie M. B. wykazał na dzień 1.01.1999 r. ogólny staż pracy w wymiarze 24 lat, 10 miesięcy i 26 dni oraz staż pracy w warunkach szczególnych wynoszący 14 lat i 5 miesięcy. Odnosząc się do niezaliczenia do ogólnego stażu pracy okresu od dnia 1.07.1971 r. do 31.08.1971 r. ZUS stwierdził, iż praca w gospodarstwie rolnym rodziców świadczona podczas wakacji przez dziecko uczęszczające do szkoły ponadpodstawowej nie ma charakteru pracy stałej, a jest jedynie udziałem w wykonywaniu typowych obowiązków domowych. Praca wykonywana w ciągu dwóch miesięcy w roku nie miała, zdaniem ZUS, wpływu na funkcjonowanie gospodarstwa (odpowiedź na odwołanie k. 2-4).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Ubezpieczony M. B., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 14.11.2014 r. wniosek o przyznanie prawa do emerytury, w którym wskazał, iż nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego (wniosek k. 1-4 a. e.). Na podstawie przedłożonych dokumentów, w tym m. in. świadectw wykonywania pracy w warunkach szczególnych wydanych przez (...) w M. (k. 15-16 i k. 27-28 a. e.) ogólnych świadectw pracy z (...) s. c. w S., Usług (...) w W. (k. 17, k. 20 a. e.) oraz wydanego przez PHU (...) w M. ogólnego świadectwa pracy i świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych (k. 21-22 a. e.) organ rentowy uznał za udowodniony staż ubezpieczeniowy M. B. w wymiarze 24 lat, 10 miesięcy i 26 dni, w tym 20 lat, 8 miesięcy i 15 dni okresów składkowych i 7 dni okresów nieskładkowych. ZUS zaliczył również uzupełniająco do stażu pracy okres 4 lat, 2 miesięcy i 4 dni pracy na roli, tj. czas od 25.06.1972 r. do 6.03.1973 r. oraz od 10.01.1974 r. do 30.06.1977 r. ZUS nie zaliczył do stażu ubezpieczeniowego okresu pracy M. B. w gospodarstwie rolnym rodziców od 4.09.1970 r. do 24.06.1972 r., gdyż ubezpieczony uczęszczał wtedy do szkoły znajdującej się w innej miejscowości niż miejsce położenia gospodarstwa rolnego i przez to nie mógł świadczyć pracy stale i w pełnym wymiarze. ZUS nie uwzględnił również jako okresu składkowego pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym od 1.12.1992 r. do 30.06.1993 r., ponieważ M. B. nie przedłożył zaświadczenia o opłacaniu składek na fundusz ubezpieczeń społecznych rolników. Organ rentowy przyjął, iż ubezpieczony wykazał 13 lat i 7 miesięcy pracy w warunkach szczególnych. Na okres ten przypada zatrudnienie w (...) w M. od 1.07.1977 r. do 31.01.1991 r. Jako pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nie zaliczył okresu zatrudnienia w PHU (...) w M. od 2.03.1998 r. do 31.12.1998 r. z uwagi na błędy formalne świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych, tj. niepowołania się na stosowne przepisy resortowe. Powyższe stało się podstawą do wydania w dniu 13.01.2015 r. zaskarżonej decyzji, w której ZUS odmówił przyznania ubezpieczonemu prawa do emerytury w wieku obniżonym (k. 35 a. e.).

Na skutek przedłożenia przez ubezpieczonego w dniu 12.02.2015 r. korekty świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych wydanego przez PHU (...) w M. (k. 44 a. e.), organ rentowy wydał w dniu 18.02.2015 r. decyzję (k. 48 a. e.), w której zaliczył jako pracę w wyżej wymienionych warunkach zatrudnienie od 2.03.1998 r. do 31.12.1998 r. Tym samym ZUS ustalił, iż M. B. posiada na dzień 1.01.1999 r. staż ubezpieczeniowy w wymiarze 24 lat, 10 miesięcy i 26 dni, w tym 14 lat i 5 miesięcy pracy w warunkach szczególnych. Powyższe stało się ostatecznym stanowiskiem ZUS.

Rodzice ubezpieczonego, S. i L. B. w latach 1944-2011 zamieszkiwali w W. -gmina M. i posiadali gospodarstwo rolne o powierzchni 5 ha. Ubezpieczony był zameldowany i zamieszkiwał w tej miejscowości w okresie od 1954 r. do 1983 r. W dniu 24.06.1972 r. ubezpieczony ukończył 3-letnią naukę w (...) Szkole Zawodowej w P.. M. B. okresy wakacyjne, w tym czas od 1.07.1971 r. do 31.08.1971 r. spędzał w domu i pracował przez całe dnie w gospodarstwie rolnym rodziców. Zajmował się m. in., wyprowadzaniem krów na pastwisko, wywożeniem obornika oraz wykonywaniem prac polowych takich jak żniwa czy sianokosy. Starsze siostry ubezpieczonego nie mieszkały w rodzinnym domu i nie pomagały w gospodarstwie rolnym. Brat M. B. zajmował się pracą zawodową. Praca w gospodarstwie rolnym spoczywała na rodzicach ubezpieczonego. Gospodarstwo rodziny B. nie było zmechanizowane.

W okresie od 16.05.1991 r. do 31.07.1991 r. M. B. był zatrudniony w (...) spółka cywilna w S. na stanowisku spawacza. Ubezpieczony był zatrudniony w pełnym wymiarze i stale, przez 8 godzin dziennie, tj. od 7.00 do 15.00 zajmował się wyłącznie spawaniem podzespołów do kombajnów służących do zbioru porzeczek.

W okresie od 1.04.1995 r. do 30.09.1996 r. ubezpieczony był zatrudniony w przedsiębiorstwie Usługi (...) w W. na stanowisku hydraulika. W okresie tym, od 1.01.1996 r. do 9.05.1996 r. ubezpieczony korzystał z urlopu bezpłatnego. M. B. zatrudniony był w pełnym wymiarze. Do jego zadań należało wyłącznie układanie i zespalanie rur w wykopach o głębokości ok. 2 m. Powyższe odbywało się na budowach w W.. Ubezpieczony świadczył pracę w wymiarze od 10 do 12 godzin dziennie.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zeznania ubezpieczonego (k. 23-23v), zeznania świadków: R. B. (k. 15v), J. P. (k. 15v-16), Z. K. (k. 16), M. P. (k. 16), L. S. (k. 16-16v), A. D. (k. 18v), poświadczenie o adresach i okresach zameldowania wydane przez Urząd Gminy M. (k. 11 a. e.), zaświadczenie wydane przez Urząd Gminy M. (k. 12 a. e.), duplikat świadectwa ukończenia (...) Szkoły Zawodowej w P. (k. 13 a. e.), świadectwo pracy wydane przez (...) spółka cywilna w S. (k. 17 a. e.), świadectwo pracy wydane przez Usługi (...) w W. (k. 20 a. e.).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego jest uzasadnione.

Zgodnie z art. 184 ust.1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli: 1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz 2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27. Z kolei w art. 27 ust. 1 pkt 2 przywołanej ustawy wskazano, iż okres składkowy i nieskładkowy powinien dla mężczyzn wynieść co najmniej 25 lat. W § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. nr 8 poz. 43) określono, iż okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Paragraf 4 pkt 1 i 3 wymienionego wyżej rozporządzenia stanowi, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W pierwszej kolejności rozważyć należy, czy ubezpieczony legitymuje się okresem składkowym i nieskładkowym w wymiarze 25 lat. Dlatego też należało ustalić, czy sporny czas pracy M. B. w gospodarstwie rolnym rodziców od 1.07.1971 r. do 31.08.1971 r. może zostać uwzględniony jako okres składkowy na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Przepis ten pozwala bowiem na takie zakwalifikowanie przypadających przed dniem 1.01.1983 r. okresów pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia.

Jak wynika ze spójnych i logicznych zeznań ubezpieczonego oraz świadków R. B. i J. P., M. B. w okresach wakacyjnych przez całe dnie pracował w gospodarstwie rolnym. Zeznania te zasługują na wiarygodność. Nie ulega bowiem wątpliwości, że okres letni to czas wzmożonej pracy w rolnictwie, z uwagi na konieczność wykonania prac polowych takich jak żniwa i sianokosy. Należy również pamiętać, iż w omawianym okresie prace w rolnictwie wykonywane były ręcznie, co wpływało na ich pracochłonność. Gospodarstwo rolne rodziców ubezpieczonego obejmowało powierzchnię 5 ha i z pewnością jego prowadzenie wymagało znacznej ilości pracy. Sąd dał przy tym wiarę treści zeznań ubezpieczonego, iż w spornym okresie w gospodarstwie rolnym pracowali jego rodzice oraz on. Brat ubezpieczonego zajmował się wówczas pracą zawodową. Dlatego też uznać należy, iż praca M. B. miała istotny wpływ na funkcjonowanie gospodarstwa. Należy ją określić jako stałą i wykonywaną w wymiarze powyżej 4 godzin dziennie. W orzecznictwie przyjęto, iż można kwalifikować pracę w gospodarstwie rolnym świadczoną jedynie w okresach wakacyjnych jako okres składkowy w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Jak wskazał chociażby Sąd Apelacyjny w Łodzi w uzasadnieniu do wyroku z dnia 5 sierpnia 2015 r. III AUa 727/15, odnośnie pracy w trakcie wakacji szkolnych, orzecznictwo od lat przyjmuje, że - choćby praca ta stanowiła tylko udział (pomoc) w wykonywaniu typowych obowiązków domowych, zwyczajowo wymaganych od dziecka będącego członkiem rolniczej wspólnoty rodzinnej - należy zaaprobować stanowisko, że z uwagi na stosunkowo długi, ciągły i ustabilizowany czas jej wykonywania (trwający wszak ponad dwa miesiące w każdym roku kalendarzowym), spełnia ona kryteria wystarczające do uwzględnienia w pracowniczym stażu emerytalnym (por. np. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 19 grudnia 2000 r., II UKN 155/00, OSNAPiUS 2002 Nr 16, poz. 394 oraz z dnia 3 czerwca 2014 r., III UK 180/13, niepublikowany).

Kolejnym zagadnieniem istotnym dla rozstrzygnięcia w przedmiocie nabycia przez ubezpieczonego prawa do emerytury w wieku obniżonym było ustalenie, czy M. B. legitymował się wymaganym okresem 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Analiza zebranego w sprawie materiału dowodowego daje podstawy do stwierdzenia, iż ubezpieczony przepracował ponad 15 lat w szczególnych warunkach. Do stażu pracy uznanego ostatecznie przez ZUS, tj. okresu 14 lat i 5 miesięcy doliczyć bowiem należy okres pracy od 16.05.1991 r. do 31.07.1991 r. w (...) spółka cywilna w S. na stanowisku spawacza oraz od 1.04.1995 r. do 30.09.1996 r. (z wyłączeniem korzystania z urlopu bezpłatnego od 1.01.1996 r. do 9.05.1996 r.) w Usługi (...) w W. na stanowisku hydraulika.

Na wstępie odnieść się należy do zatrudnienia M. B. w (...) spółka cywilna w S.. W toku postępowania nie udało się pozyskać akt osobowych ubezpieczonego prowadzonych u tego pracodawcy. Mimo powyższego, nie ulega jednak wątpliwości, iż M. B. świadczył od 16.05.1991 r. do 31.07.1991 r. w pełnym stale i w pełnym wymiarze pracę spawacza, na co wskazują korespondujące z sobą zeznania ubezpieczonego oraz zatrudnionych w podobnym okresie w (...) spółka cywilna w S. świadków Z. K. i M. P.. Zeznania te zasługują na wiarę. Dlatego też pracę tę należy uznać za pełnioną w warunkach szczególnych, stosownie do załącznika nr 1, Wykazu A, Działu XIV poz. 12 wymienionego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r.

Oprócz powyższego okresu, do pracy w warunkach szczególnych, stosownie do treści załącznika nr 1, Wykazu A, Działu V poz. 1 (roboty wodnokanalizacyjne oraz budowa rurociągów w głębokich rowach) wymienionego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. należy zaliczyć okres pracy M. B. jako hydraulika w przedsiębiorstwie Usługi (...) w W.. Również i w przypadku tego zatrudnienia, nie udało się pozyskać akt osobowych ubezpieczonego prowadzonych przez wyżej wymienionego pracodawcę. Jak zeznał ubezpieczony oraz zatrudnieni w podobnym okresie w tym podmiocie świadkowie L. Skup i (...), M. B. wykonywał pracę hydraulika w wykopach o głębokości ok. 2 m, gdzie zajmował się układaniem i zespalaniem rur. Świadkowie różnie oceniali głębokość tych wykopów, wskazując na ich wymiar od 1,5 m do nawet 8 m. Nie ulega jednak wątpliwości, iż wykopy te uznać należy za głębokie i wypełniające przesłankę z poz. 1 wyżej wymienionego przepisu. Omawianą pracę M. B. wykonywał stale i w pełnym wymiarze, nie licząc okresu przebywania na urlopie bezpłatnym, tj. od 1.01.1996 r. do 9.05.1996 r. Stąd też praca ta powinna zostać zakwalifikowana jako pełniona w warunkach szczególnych.

Wskazać przy tym należy, iż decydujące znaczenie dla kwalifikacji danego zatrudnienia jako pracy w warunkach szczególnych kluczowe znaczenie ma nie nazwa stanowiska określona w dokumentach pracowniczych, a rodzaj faktycznie wykonywanej pracy. Dlatego też samo nieprzedstawienie stosownego świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych lub jego uchybienia formalne nie mogą przekreślać uznania, iż praca o wymienionym charakterze była rzeczywiście świadczona, skoro powyższy wniosek wypływa ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w tym ze złożonych zeznań oraz ogólnych świadectw pracy.

Tym samym, M. B. spełnił wszystkie warunki, wyrażone w przywołanych wyżej przepisach, by być uprawnionym do pobierania emerytury w wieku obniżonym, począwszy od 1.11.2014 r., tj. od pierwszego dnia miesiąca, w którym złożył wniosek o przyznanie spornego prawa.

Rozstrzygnięcie o kosztach Sąd oparł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 kpc w zw. z art. 99 kpc w zw. z § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t. j. Dz. U. z 2013 r. poz. 490) w zw. z § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 29.07.2015 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2015 poz. 1078) oraz w zw. z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1804).

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy, na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 kpc, orzekł jak w wyroku.