Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powodowie T. I., T. K., M. B., M. P., M. N. i K. H. wnieśli o zasądzenie, na swoją rzecz, od pozwanej Izby Celnej w S. należności tytułem dopłaty do wypoczynku w kwotach: T. I. 997,64 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 28 kwietnia 2010 r. do dnia zapłaty, T. K. 499 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 28 kwietnia 2010 r. do dnia zapłaty, M. B. 1.496,46 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 29 kwietnia 2010 r. do dnia zapłaty, M. P. 1.496,46 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 28 kwietnia 2010 r. do dnia zapłaty, M. N. 1.995,28 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 29 kwietnia 2010 r. do dnia zapłaty oraz K. H. 1.995 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 29 kwietnia 2010 r. do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu swoich powództw (sprawy zostały połączone do wspólnego rozpoznania i wyrokowania postanowieniem tut. Sądu z dnia 10 czerwca 2014 r.) powodowie wskazywali, że pomimo złożenia wniosków o dopłatę do wypoczynku, pozwana – najwyraźniej oczekując na wejście w życie nowego rozporządzenia, regulującego zasady przyznawania dodatku - rozpoznała je dopiero w kwietniu 2010 r. Powodowie podkreślili, że dotychczas obowiązujące rozporządzenie znacznie korzystniej określało wysokość dodatku. Nowy akt prawny – rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 lutego 2010 r. w sprawie świadczeń socjalnych funkcjonariuszy celnych i członków ich rodzin zawierało przepis przejściowy, w myśl którego do wniosków nierozpoznanych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy tego rozporządzenia. Funkcjonariusz otrzymał więc zapłatę w niższej kwocie. Powodowie powołali się także na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 kwietnia 2013 r., który uznał wskazany przepis za niezgodny z Konstytucją RP. Wyrok został opublikowany w dniu 10 maja 2013 r. Powodowie wskazywali nadto, że roszczenie nie uległo przedawnieniu, ponieważ przed upływem 3 lat od dnia, w którym stało się wymagalne, wystąpili o zapłatę dodatku w pełnej wysokości.

W niniejszych sprawach (jeszcze przed połączeniem do wspólnego rozpoznania i wyrokowania) zostały wydane nakazy zapłaty.

Strona pozwana w sprzeciwach od nakazu zapłaty wniosła o oddalenie powództw i zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Uzasadnienie zostało oparte głównie na zarzucie przedawnienia. Zdaniem pozwanej Izby Celnej za moment wymagalności przedmiotowego świadczenia, a w związku z tym również za początek biegu terminu przedawnienia roszczenia, zgodnie z argumentacją z uzasadnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego, należy przyjąć dzień złożenia wniosku o wypłatę dodatku w styczniu 2010 r. Trybunał bowiem uznał, że nabycie prawa do dopłaty do wypoczynku następuje wraz z nabyciem w danym roku prawa do urlopu wypoczynkowego oraz wraz ze złożeniem pisemnego wniosku.

W dniu 15 kwietnia 2016 r. wpłynęło do akt sprawy pismo procesowe strony pozwanej, w którym wskazano, iż w dniu 16 grudnia 2014 r. zapłacono powodom dochodzone przez nich kwoty roszczenia głównego wraz z ustawowymi odsetkami naliczonymi za okres od dnia 10 maja 2013 r. do dnia 16 grudnia 2014 r. Powodowie - - wyraźnie zobowiązani do ustosunkowania się twierdzeń zawartych w ww. piśmie procesowym, w terminie 7 dni, pod rygorem przyjęcia, że ich nie kwestionują – nie zakwestionowali dokonania wypłaty.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

T. I., T. K., M. B., M. P., M. N., K. H. byli funkcjonariuszami pełniącymi służbę w Izbie Celnej w S.. W stycznia 2010 roku złożyli wnioski o wypłatę świadczenia socjalnego dla funkcjonariuszy Służby Celnej w postaci dopłaty do wypoczynku. Według zasad obowiązujących do dnia 19 marca 2010 roku dopłata do wypoczynku była wyższa niż według zasad obowiązujących po tej dacie. Funkcjonariusze otrzymali dopłaty do wypoczynku wyliczone według zasad obowiązujących od 20 marca 2010 r.

T. I., T. K., M. B., M. P., M. N., K. H. wezwali Izbę Celną w S. do dobrowolnego spełnienia świadczenia, składając w kwietnia 2013 r. Dyrektorowi I. wezwanie do zapłaty. Izba Celna odmówiła wypłaty świadczenia pismem z dnia 28 października 2013 r., podnosząc zarzut przedawnienia.

W dniu 16 grudnia 2014 r. Izba Celna wypłaciła wszystkim ww. funkcjonariuszom dochodzone przez nich kwoty wraz z ustawowymi odsetkami naliczanymi za okres od 10 maja 2013 r. do 16 grudnia 2014 r.

Niesporne, a nadto dowód: wezwania do zapłaty – k. 5, 33, 62, 127, 222, 254, pisma Izby Celnej z dnia 28 października 2013 r. – k. 7, 35, 61, 125, 224, 252, zestawienie z dnia 11 marca 2015 r. – k. 727, dokumentacja zgromadzona w aktach osobowych funkcjonariuszy;

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwa okazały się niemal w pełni uzasadnione, a niewielka ich korekta dotyczyła ustawowych odsetek. Strona pozwana uiściła w toku postępowania dochodzone należności główną oraz odsetki ustawowe za okres od dnia 10 maja 2013 r. do dnia 16 grudnia 2014 r. Tym samym okoliczności faktyczne rozpoznawanej sprawy nie były sporne, a finalnie spór skoncentrował się wokół okresu, za jaki winny przysługiwać odsetki ustawowe.

Podstawę roszczenia powodów stanowi art. 135 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 roku o Służbie Celnej, w myśl którego funkcjonariuszom i członkom ich rodzin, byłym funkcjonariuszom, w tym emerytom i rencistom i członkom ich rodzin, mogą być przyznawane świadczenia socjalne. Poprzednio kwestie te regulował art. 42 ustawy z dnia 24 lipca 1999 r. o Służbie Celnej (Dz. U. Nr 72, poz. 802 i Nr 110, poz. 1255), na podstawie którego zostały wydane przepisy wykonawcze, które obowiązywały, na mocy art. 242 ust. 1 ustawy o Służbie Celnej z 2009 roku, w dacie złożenia przez powodów wniosku, a mianowicie Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 maja 2000 roku w sprawie rodzaju i zakresu świadczeń socjalnych, które mogą być przyznane funkcjonariuszom celnym i członkom ich rodzin (Dz.U. Nr 39, poz.450).

Zgodnie z § 1 tego rozporządzenia funkcjonariuszowi celnemu, który w związku z pełnieniem służby nabył w danym roku kalendarzowym prawo do urlopu wypoczynkowego oraz małżonkowi funkcjonariusza, dzieciom własnym, dzieciom małżonka, dzieciom przysposobionym i dzieciom przyjętym na wychowanie, które:

1) nie ukończyły 18 lat, a w razie uczęszczania do szkoły - 24 lat albo 25 lat, jeżeli odbywają studia w szkole wyższej, a ukończenie 24 lat przypada na ostatni lub przedostatni rok studiów, albo

2) stały się osobami całkowicie niezdolnymi do wykonywania pracy przed osiągnięciem wieku określonego w pkt 1

- zwanymi dalej "członkami rodziny funkcjonariusza", przysługuje, na pisemny wniosek funkcjonariusza, raz w roku kalendarzowym, świadczenie w postaci dopłaty do wypoczynku.

Dopłata do wypoczynku przysługuje na każdą uprawnioną osobę w wysokości procentowej minimalnej stawki uposażenia zasadniczego według najniższej grupy uposażenia zasadniczego, obowiązującej w Służbie Celnej w dniu 1 stycznia roku kalendarzowego, w którym funkcjonariusz nabył prawo do urlopu wypoczynkowego: 1) za 2000 r. - 19,35%, 2) od 2001 r. - 32,85%.

Liczbę uprawnionych członków rodziny funkcjonariusza, na których przysługuje dopłata do wypoczynku, ustala się według stanu rodzinnego funkcjonariusza, istniejącego w dniu nabycia prawa do urlopu wypoczynkowego za dany rok kalendarzowy, chyba że stan ten dla funkcjonariusza jest korzystniejszy w dniu złożenia wniosku o wypłatę tego świadczenia, nie później jednak niż w ostatnim dniu służby pełnionej w danym roku kalendarzowym.

Z dniem 20 marca 2010 r. – wobec utraty mocy wcześniej wskazanego rozporządzenia, zaczęło obowiązywać rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 lutego 2010 r. w sprawie świadczeń socjalnych funkcjonariuszy celnych i członków ich rodzin (Dz. U. 2010 r., Nr 33, poz.177 ), którego przepisy ustalają wysokość dopłaty do wypoczynku w sposób mniej korzystny niż przepisy poprzednio obowiązujące, a mianowicie - jak stanowi § 2 – na każdą uprawnioną osobę w wysokości 0,127 kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla funkcjonariuszy Służby Celnej. Przepis §10 rozporządzenia stanowił, że jego przepisy w zakresie świadczenia socjalnego - dopłaty do wypoczynku obowiązują nie tylko na przyszłość, do wniosków złożonych po dniu wejścia w życie nowych przepisów, ale mają zastosowanie również „do wniosków w sprawach o przyznanie świadczeń socjalnych przysługujących w 2010 r. złożonych i nierozpatrzonych przed dniem wejścia w życie tego rozporządzenia”. Rozporządzenie to zawiera również regulacje odnoszące się do terminu rozliczenia dopłat do wypoczynku, wskazując w § 2 ustęp 6, że ma się ona odbywać w kolejnych kwartałach roku, jednak nie później niż raz na pół roku, a wypłata ma nastąpić do końca miesiąca następującego po zakończeniu okresu rozliczenia.

Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 23 kwietnia 2013 roku wydanym w sprawie P 44/10, po rozpoznaniu pytań prawnych zgłoszonych przez sądy rejonowe w S.i O. orzekł, że „§ 10 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 lutego 2010 r. w sprawie świadczeń socjalnych funkcjonariuszy celnych i członków ich rodzin (Dz. U. 2010 r., Nr 33, poz.177 ) w zakresie w jakim odnosi się do dopłaty do wypoczynku, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”.

Jako, że powodowie otrzymali od pozwanej należność główną i odsetki ustawowe za okres od dnia 10 maja 2013 r. do dnia 16 grudnia 2014 r. rozważenia wymagało, czy należne są im również odsetki za okres wcześniejszy, a więc od dnia 28 kwietnia 2010 r. lub 29 kwietnia 2010 r. do dnia 9 maja 2013 r.

W myśl art. 165 ust. 4 ww. ustawy o Służbie Celnej roszczenia z tytułu prawa do uposażenia i innych świadczeń oraz należności pieniężnych ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne, w przypadku zwłoki w wypłacie uposażenia, innych świadczeń oraz należności pieniężnych funkcjonariuszowi przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia, w którym uposażenie, inne świadczenie lub należność pieniężna stały się wymagalne. Jest to uregulowanie odmienne niż przewidziane w art. 481 §1 k.c., który odnosi się do opóźnienia (w odróżnieniu do art. 481 §3 k.p.c., gdzie mowa o zwłoce). Pojęcie „zwłoki” rozumieć należy jako pojęcie kwalifikowanego opóźnienia w wypłacie świadczenia, opóźnienia zawinionego przez dłużnika, a zatem opóźnienia, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność. W ocenie Sądu w niniejszej sprawie nie sposób uznać, by strona pozwana w okresie od 28 kwietnia 2010 r. do dnia 9 maja 2013 r. pozostawała w zwłoce. Zwłokę stronie pozwanej można bowiem przypisać dopiero od daty publikacji wyroku Trybunału Konstytucyjnego, albowiem dopiero po ogłoszeniu tego orzeczenia pozwana uzyskała wiedzę co do ostatecznego ukształtowania stanu prawnego w zakresie należności socjalnych funkcjonariuszy Służby Celnej. Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne oraz podlegają publikacji w Dzienniku Ustaw i w razie stwierdzenia niekonstytucyjności przepisu prowadzą do jego uchylenia z obowiązującego porządku prawnego. Przed datą ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego działania pozwanej należy postrzegać jako znajdujące uzasadnienie w normie prawnej. Dopiero uznanie spornej regulacji za niekonstytucyjną stworzyło możliwość wypłaty zaległych świadczeń funkcjonariuszom celnym. Do dnia 10 maja 2013 r. nie można zatem mówić o zwłoce pozwanej, która uzasadniałaby przyznanie odsetek ustawowych.

Tym samym powództwa oddalono – zarówno w zakresie należności głównej, jak i odsetek za okres od 10 maja 2013 r. do 16 grudnia 2014 r. (powodowie nie cofnęli pozwów w tym zakresie mimo zapłaty ww. kwot), jak również co do żądania odsetek ustawowych za okres od dnia 28 kwietnia 2010 r., czy 29 kwietnia 2010 r. do dnia 9 maja 2013 r.

Z uwagi na uiszczenie przez stronę pozwaną należności głównej, powodów należy uznać za stronę wygrywającą niniejszą sprawę. W związku z powyższym, na mocy art. 98 § 1 k.p.c., obciążono pozwaną obowiązkiem zwrotu powodom kwoty po 30 zł tytułem uiszczonej opłaty od zażalenia. Opłaty tej nie zasądzono na rzecz powódki K. H. w związku z rozpoznaniem wniosku o przyznanie kosztów zastępstwa procesowego, z uwagi na toczące się postępowanie zażaleniowe, przez Sąd Okręgowy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w S. postanowieniem z dnia 21 września 2015 r. Jednocześnie w punkcie VII wyroku, w związku z wygraniem sprawy przez K. H., reprezentowaną przez profesjonalnego pełnomocnika – radcę prawnego, zasądzono od strony pozwanej na rzecz powódki K. H., na podstawie §6 pkt 3 w zw. z §11 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (mając na uwadze datę wszczęcia sprawy), kwotę 450 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

ZARZĄDZENIE

1.  Odnotować;

2.  Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanego,

3.  Przedłożyć z apelacją lub za miesiąc.

13.06.2016 r.