Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 maja 2014 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy

i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 maja 2014 r. w Warszawie

sprawy A. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek odwołania A. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 15 stycznia 2013 roku, znak: (...)

- zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje A. S. prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od dnia 1 października 2012 na stałe.

Sygn. akt VII U 431/13

UZASADNIENIE

Wnioskodawca A. S. w dniu 14 lutego 2013 r., za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. złożył do Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie odwołanie od orzeczenia Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 27 grudnia 2012r. Wskazał, iż jest ono krzywdzące i niesprawiedliwe. Podniósł, że od urodzenia jest osobą niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym, a stan jego zdrowia wyklucza wykonywanie pracy w pozycji stojącej, przy czym cierpi on również na dużą krótkowzroczność (k. 2 a.s.).

Wykonując zobowiązanie nałożone przez Sąd, ubezpieczony w piśmie z dnia 28 marca 2013 r. wskazał, iż odwołuje się od decyzji ZUS z dnia 15 stycznia 2013 r. o numerze (...) (k. 9 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie z dnia 15 marca 2013 r. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podniósł, że ubezpieczony został uznany przez Komisję Lekarską ZUS za osobę zdolną do pracy. W związku z powyższym, decyzją z dnia 15 stycznia 2013 r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do wnioskowanego świadczenia (k. 4-4v a.s.).

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony A. S., urodzony w dniu (...), w dniu 25 października 2012 r. wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń społecznych z wnioskiem o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy (k. 1-2 a.r.). Do wniosku ubezpieczony załączył kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych (k. 3 a.r.).

Organ rentowy wszczął postępowanie wyjaśniające, w toku którego ubezpieczony został skierowany na badanie do lekarza orzecznika ZUS. Lekarz orzecznik ZUS w oparciu o posiadaną dokumentację lekarską po zbadaniu odwołującego wydał w dniu 15 listopada 2012r. orzeczenie, w którym uznał, że ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy (k.25 a.r.). W związku z wniesieniem sprzeciwu odwołujący się skierowany został na badanie do komisji lekarskiej ZUS, która orzeczeniem z dnia 27 grudnia 2012 r. również uznała, że badany nie jest niezdolny do pracy (k.33 a.r.).

W oparciu o stanowisko komisji lekarskiej ZUS organ rentowy wydał w dniu 15 stycznia 2013r. decyzję ((...)), którą odmówił ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Organ rentowy rozstrzygnięcie decyzji oparł na przepisach ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W związku z niekorzystną decyzją organu rentowego A. S. złożył odwołanie do Sądu Okręgowego, inicjując tym samym niniejsze postępowanie.

Sąd Okręgowy w toku postępowania dowodowego ustalił, że u ubezpieczonego stwierdzono obniżenie ostrości wzroku obu oczu zwłaszcza oka prawego wynikające
z wysokiej, degeneracyjnej krótkowzroczności. Ostrość wzroku oka prawego = 0,08 z korekcją -18,0 dioptrii sferycznych, ostrość wzroku oka lewego = 0,3 z korekcją -16,0 dioptrii sferycznych i +2,0 dioptrie cylindryczne. Obniżona ostrość widzenia z bliska w obu oczach zwłaszcza w oku prawym (w odpowiedniej korekcji). Z innych odchyleń od stanu prawidłowego stwierdzono nieznaczne opadnie powiek górnych o nieznanej etiologii oraz zmiany degeneracyjne związane z wysoką krótkowzrocznością w siatkówce w obu oczach. W 2005r. ubezpieczony był diagnozowany celem ewentualnej operacji refrakcyjnej, stwierdzono wówczas ostrość wzroku: w oku prawym = 0,3 i w oku lewym = 0,5 (w odpowiedniej korekcji okularowej). W wykonanym wtedy badaniu pola widzenia stwierdzono zawężenie pola do ok.30° z poszerzeniem tzw. plam ślepych (dodatkowy mroczek okołocentralny k-33-34). Ze względu na zmiany zdyskwalifikowano wówczas wnioskodawcę z zabiegu operacyjnego. W październiku 2012r. stwierdzono obniżenie ostrości wzroku w oku prawym do 0,1 z zachowaniem dość dobrej ostrości widzenia w oku lewym (w odpowiedniej korekcji k-7). Obecnie nastąpiła progresja zmian z pogorszeniem ostrości widzenia także oka lewego. Wnioskodawca jest osobą całkowicie niezdolną do wykonywania pracy. Niezdolność ta powstała po październiku 2012r. i ma charakter trwały (opinia biegłego okulisty R. S. k. 22 a.s.).

Badaniem ortopedycznym stwierdzono u odwołującego się zniekształcenie stóp, ze szpotawością (w większym stopniu po stronie prawe ), zwiększonym wydrążeniem podłużnym i ograniczeniem ruchomości. Chód bez lasek, ze zmniejszoną propulsją stóp, kręgosłup szyjny i kręgosłup lędźwiowy z prawidłowym zakresem ruchów, kończyny górne bez widocznej nieprawidłowości, z pełna ruchomością. Aktualny stan zdrowia wnioskodawcy ogranicza jego zdolność do wykonywania prac fizycznych, związanych z długotrwałym chodzeniem, zwłaszcza po nierównościach terenu. Stan ten występuje od dzieciństwa i w okresie zatrudnienia nie uległ istotnemu pogorszeniu. Wnioskodawca może wykonywać wszelkie prace fizyczne, nie wymagające długotrwałego chodzenia. Dlatego też, uwzględniając kwalifikacje zawodowe wnioskodawcy, a w zasadzie ich brak, z przyczyn ortopedycznych nie stwierdzono niezdolności do pracy (opinia biegłego ortopedy M. G. k. 33 a.s.).

W piśmie procesowym z dnia 11 grudnia 2013r. organ rentowy wniósł o powołanie innego biegłego okulisty lub uzupełnienie wyników badania przedmiotowego okulistycznego przez biegłego R. S. (k. 45 a.s.). W związku z powyższym Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 16 grudnia 2013 r. dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego lekarza specjalisty chorób oczu innego niż dr R. S. (2) (k. 48 a.s.).

Ponownym badaniem okulistycznym stwierdzono u A. S.: VOD=0.08 z kor. -18.0 dsph (...)= 0.3 z kor. -16.0 dsph/ +2.0 cyl ax 90, Sn do bl. OP= 1.0 z kor. j.w., OL= 0.75 z kor.j.w.; brak odwodzenia gałki ocznej prawej; niedomykalność szpar powiekowych. Pole widzenia zawężone do 30 stopni / z 2005 roku/ i poszerzenie plamy ślepej. Odcinek przedni: gałki bez zadrażnienia. Rogówki gładkie, przezierne, soczewki przezroczyste. Dno oka= Tarcze n. II bl .różowe, płaskie, granice wyraźne, otoczone obszarem zaniku naczyniówki. Rozrzedzenia naczyniówkowo-siatkówkowe oraz zmiany zwyrodnieniowe siatkówek na obwodzie i w plamkach, naczynia siatkówki zwężone. U odwołującego się rozpoznano wysoką zwyrodnieniową krótkowzroczność obu oczu z astygmatyzmem oraz niedowidzenie oka prawego dużego stopnia, praktyczną jednooczność, niedomykalność szpar powiekowych, niedowład n. odwodzącego prawego, ograniczenie pola widzenia do 30 stopni. Z przyczyn okulistycznych stwierdzono, że odwołujący się jest osobą całkowicie niezdolną do pracy ze względu na obniżenie ostrości wzroku / 0.08 i 0.3 z korekcją / w wyniku wysokiej zwyrodnieniowej krótkowzroczności obu oczu, dużego niedowidzenia oka prawego i lewego oraz znacznego ograniczenia pola widzenia do 30 stopni, co czyni go całkowicie niezdolnym do pracy. Całkowita niezdolność do pracy powstała po październiku 2012 roku i ma charakter trwały (opinia biegłego okulisty B. M. k. 86-87 a.s.).

W piśmie procesowym z dnia 12 maja 2014 r. organ rentowy wniósł o powołanie innego biegłego okulisty, gdyż kwestionował wskazaną przez biegłą datę powstania
u ubezpieczonego niezdolności do pracy. Ponadto wskazał, że wg aktualnie obowiązujących w ZUS standardów orzeczniczych, podane wartości dają podstawę do orzeczenia częściowej, a nie całkowitej niezdolności do pracy (k. 101 - 102 a.s.).

Sąd wziął pod uwagę że obydwaj biegli sądowi zgodnie stwierdzili, że ubezpieczony jest całkowicie niezdolny do pracy, a niezdolność ta powstała po październiku 2012 roku. Ubezpieczony na rozprawie w dniu 29 maja 2014 r. oświadczył, że po październiku 2012r. nie były przeprowadzone żadne badania jego aparatu wzroku. W świetle tych informacji Sąd nie przeprowadził uzupełniającego dowodu z opinii biegłych sądowych- specjalistów chorób oczu, gdyż stwierdził, że biegli sądowi nie mieliby do dyspozycji żadnej dokumentacji medycznej pozwalającej na ustalenie daty powstania całkowitej niezdolności do pracy. W tej sytuacji, Sąd dopuścił dowód z przesłuchania ubezpieczonego celem ustalenia, daty powstania całkowitej niezdolności do pracy, tj. celem ustalenia, kiedy ubezpieczony przestał widzieć na lewe oko. Ubezpieczony oświadczył, że w październiku 2012 r. udał się on do lekarza okulisty, który ocenił, że wzrok uległ pogorszeniu. Po sierpniu 2012r. ubezpieczony nigdzie nie pracował, a stracił wzrok w lewym oku w grudniu 2012 r. i wówczas powstała jego całkowita niezdolność do pracy.

Sąd oddalił wniosek organu rentowego o sporządzenie kolejnej opinii biegłego okulisty (protokół k.105-106 a.s.), gdyż okoliczności dotyczące niezdolności ubezpieczonego do pracy zostały już gruntownie wyjaśnione w dwóch sporządzonych opiniach sądowych, a przeprowadzenie dowodu wnioskowanego przez organ rentowy prowadziłoby jedynie do nieuzasadnionego przedłużenia postepowania.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dowodów
z dokumentów zawartych w aktach sprawy i aktach rentowych. Zdaniem Sądu powyżej przytoczone dokumenty, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Dokumenty nie były przez strony kwestionowane w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem wynikające z treści tych dokumentów okoliczności należało uznać za bezsporne i mające wysoki walor dowodowy. Jednocześnie w toku sprawy Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych lekarzy specjalistów w celu jednoznacznego ustalenia stanu zdrowia ubezpieczonego. Zdaniem Sądu, opinie biegłych z dziedziny okulistykii ortopedii są prawidłowe i logiczne, odnoszą się oczywiście jedynie do zakresu poszczególnych specjalności biegłych. Opinia biegłego okulisty B. M., jest zdaniem Sądu wyczerpująca i wiarygodna. Zaznaczenia wymaga, że organ rentowy dwukrotnie kwestionował wydane przez biegłych okulistów opinie.

Jak wyżej podniesiono, w związku z faktem, iż ubezpieczony po październiku 2012 r. nie został poddany żadnym specjalistycznym badaniom niecelowym było, w ocenie Sądu dopuszczenie dowodu z opinii kolejnego biegłego okulisty odnośnie daty powstania niezdolności do pracy.

W zakresie tym, Sąd w drodze wyjątku, ze względu na brak możliwości poczynienia ustaleń w drodze dowodu z opinii biegłego sądowego, dopuścił dowód z przesłuchania strony celem ustalenia daty powstania niezdolności do pracy. W tym stanie rzeczy, w ocenie Sądu, zgromadzony w sprawie materiał dowodowy stanowił wystarczającą podstawę do wydania orzeczenia kończącego postępowanie, a zarzuty podniesione przez organ rentowy nie uzasadniały merytorycznego zakwestionowania opinii kolejnego powołanego w sprawie biegłego okulisty i brak było podstaw do dopuszczenia dowodu z opinii innego biegłego z pominięciem wydanej opinii.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie zważył co następuje:

Odwołanie A. S. wniesione w dniu 25 października 2012r. od decyzji organu rentowego z dnia 15 stycznia 2013r. (znak: (...)) jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie rozważań niniejszej sprawy Sąd Okręgowy wskazuje, że elementem spornym niniejszego postępowania było jednoznaczne określenie czy ubezpieczony jest osobą niezdolną do pracy.

W tym względzie zdaniem Sądu uzasadnione jest odwołanie się do słusznej tezy wyrażonej w orzecznictwie, według której „postępowanie sądowe w sprawach dotyczących ubezpieczenia rentowego wszczynane jest w rezultacie odwołania wniesionego przez ubezpieczonego od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Ma więc ono charakter odwoławczy. Jego przedmiotem jest ocena zgodności z prawem - w aspekcie formalnym i materialnym - decyzji wydanej przez organ rentowy na wniosek ubezpieczonego lub z urzędu. Jest zatem postępowaniem kontrolnym. Badanie owej legalności decyzji i orzekanie o niej jest możliwe tylko przy uwzględnieniu stanu faktycznego oraz prawnego istniejącego w chwili wydawania decyzji. Mówiąc inaczej - o zasadności przyznania lub odmowy przyznania świadczenia decydują okoliczności istniejące w chwili ustalania do niego prawa. Postępowanie dowodowe przed sądem jest postępowaniem sprawdzającym, weryfikującym ustalenia dokonane przez organ rentowy. Biegli sądowi nie zastępują lekarza orzecznika ZUS. Zgodnie z posiadaną wiedzą specjalistyczną poddają ocenie merytorycznej trafność wydanego przez niego orzeczenia o zdolności wnioskodawcy do pracy lub jej braku” (Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 20 maja 2004 roku, II UK 395/03, OSNAPiUS rok 2005, Nr 3, poz. 43.).

Ponadto w myśl art. 57 ust. 1. ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( (Dz. U. z 2013r. poz. 1440; ze zm.) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1. jest niezdolny do pracy;

2. ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3. niezdolność do pracy powstała w okresach składkowych wymienionych w ustawie, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Z powyższego jednoznacznie wywieść można, że w art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku określono warunki konieczne do powstania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Warunki te muszą być spełnione łącznie. Prawo do renty uzależnione pozostaje przede wszystkim od samego faktu wystąpienia niezdolności do pracy, a ponadto niezbędne jest posiadanie wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego oraz powstanie niezdolności do pracy nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania okresów wymienionych w ustawie (z uwzględnieniem art. 57 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku).

Sąd Okręgowy podziela również tezę wyrażoną w orzecznictwie, według której przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności oraz rokowania co do jej odzyskania uwzględnia się zarówno stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, jak i możliwość wykonywania pracy dotychczasowej lub podjęcia innej oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne ubezpieczonego (art. 13 ust. 1 ustawy)” (Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 28 stycznia 2004 roku, II UK 222/03, OSNAPiUS rok 2004, Nr 19, poz. 340.). Reasumując prawo do świadczenia rentowego z tytułu niezdolności do pracy przysługuje zatem w wypadku wypełnienia wszystkich przesłanek z art. 57 pkt.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku.

Jak wynika z zebranego materiału dowodowego w postaci akt rentowych i opinii biegłych lekarzy specjalistów zdaniem Sądu, wnioskodawca z przyczyn okulistycznych jest osobą trwale całkowicie niezdolną do pracy ze względu na obniżenie ostrości wzroku / 0.08 i 0.3 z korekcją / w wyniku wysokiej zwyrodnieniowej krótkowzroczności obu oczu, dużego niedowidzenia oka prawego i lewego oraz znacznego ograniczenia pola widzenia do 30 stopni. W toku postępowania ustalono także, że w grudniu 2012 r. ubezpieczony przestał widzieć na lewe oko i stał się osobą całkowicie niezdolną do pracy. Tym samym wnioskodawca spełnił wszystkie ustawowe przesłanki niezbędne do otrzymania świadczenia rentowego z tytułu trwałej całkowitej niezdolności do pracy.

Ustalenie terminu od jakiego Sąd Okręgowy uznał za zasadne przyznać wnioskodawcy prawo do renty wynika z dyspozycji art. 129 pkt 1. ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zgodnie z którym świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Ogólną zasadą prawa emerytalno-rentowego jest, że świadczenia wypłaca się na wniosek zainteresowanego, poczynając od dnia powstania prawa do renty (tj. spełnienia ustawowych warunków), lecz nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o świadczenie.

W związku z okolicznością, że ubezpieczony wystąpił z wnioskiem o przyznanie prawa do świadczenia w dniu 25 października 2012 r. Sąd Okręgowy przyznał odwołującemu prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności na stałe od dnia 1 października 2012 r. tj. od miesiąca w którym zgłoszono wniosek.

Organ rentowy wskazał, że nie zgadza się z opinią biegłego sądowego okulisty
w kwestii ustalenia daty powstania niezdolności do pracy tj. ustalenia, iż wystąpiła ona po październiku 2012 r. Sąd dokonując oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wobec stanowczych wniosków płynących z opinii biegłych okulistów uznał, iż w sprawie nie było potrzeby dalszego mnożenia opinii, ani powoływania kolejnych biegłych na okoliczności, które zostały już dostatecznie wyjaśnione. Opinie te, należało bowiem przy uwzględnieniu treści art. 233 § 1 k.p.c. ocenić jako fachowe, rzetelne oraz pełne. Mając na uwadze powyższe Sąd nie uwzględnił wniosku organu rentowego o dopuszczenie dowodu z opinii kolejnego biegłego okulisty. Potrzeba powołania innego biegłego, bądź też uzupełnienia opinii winna bowiem wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonych opinii (por. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 sierpnia 1999 roku, I PKN 20/99, OSNP 2000/22/807).

W sprawie bezspornym faktem było istotne pogorszenie stanu zdrowia odwołującego się w związku z czym, w ocenie Sądu w drodze wyjątku ustalenie okoliczności daty powstania niezdolności do pracy przeprowadzone zostało w oparciu o twierdzenia biegłych oraz przesłuchania strony celem zapobieżeniu przewlekania postępowania, jak również przy uwzględnieniu faktu, iż ostatnie zatrudnienie ubezpieczonego zakończyło się z dniem 31 sierpnia 2013r. i od tamtej pory pozostaje on bez środków do życia.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., orzekł jak sentencji wyroku.

kk