Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 listopada 2013 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący: SSO Andrzej Turliński

Protokolant: Maciej Gembarzewski

po rozpoznaniu w dniu 18 października 2013 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z odwołania A. W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

z udziałem zainteresowanych:

1.  (...) S.A. w R. (poprzednio (...) S.A.)

2.  (...) S.A. w L. (poprzednio (...)
Sp. z o.o. w W.),

o wstrzymanie sprzedaży energii elektrycznej

na skutek odwołania od decyzji pozwanego z dnia 13 sierpnia 2009 r. znak Nr (...)

I.  uchyla zaskarżoną decyzję,

II.  zasądza od Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki na rzecz A. W. kwotę 377 zł (trzysta siedemdziesiąt siedem złotych) z tytułu kosztów zastępstwa procesowego za II instancję.

SSO Andrzej Turliński

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 sierpnia 2009 r. nr (...) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki po rozpatrzeniu wniosku A. W. stwierdził, że wstrzymanie w dniu 12 lutego 2009 r. dostarczania energii elektrycznej do nieruchomości położonej w miejscowości B. przy ul. (...) przez (...) SA, nie było nieuzasadnione.

W decyzji tej wydanej na podstawie art. 8 ust. 1 Prawa energetycznego – ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. (tekst jednolity Dz.U. z 2006 Nr 89, poz. 625 z późniejszymi zmianami – ostatnią opublikowaną w Dz.U. z 2009 r. Nr 69, poz. 586) Prezes URE uznał, że wstrzymanie w dniu 12 lutego 2009 r. przez (...) Sp. z o.o. w W. na zlecenie (...) SA sprzedaży energii elektrycznej A. W. było uzasadnione w świetle przesłanek art. 6 ust. 3a Prawa energetycznego. Poprzedzone bowiem było ustaleniem, że odbiorca energii zalegał sprzedawcy z opłatami za energię na łączną kwotę 3194,72 zł i wyczerpany został wobec niego tryb postępowania określony w powołanym przepisie, a poprzedzający wstrzymanie sprzedaży w sytuacji dalszej zwłoki w zapłacie należności. Bezsporne przy tym było, że należność ta była sporna między sprzedawcą a nabywcą energii. Okoliczność owa nie została wzięta pod uwagę przy wydaniu decyzji, ponieważ zdaniem Prezesa URE, jeżeli A. W. kwestionował rozliczenia pieniężne ze sprzedawcą, powinien uiścić sporną kwotę z otrzymanych faktur, do czego zobowiązuje go kompleksowa umowa sprzedaży energii elektrycznej, a dopiero potem dochodzić swoich praw przed sądem powszechnym wytaczając sprzedawcy powództwo o zapłatę.

Od wydanej w sprawie decyzji odwołanie do Sądu Okręgowego w Warszawie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów złożył A. W..

Zaskarżając decyzję w całości domagał się jej zmiany przez ustalenie, że wstrzymanie sprzedaży energii elektrycznej do jego domu w dniu 12 lutego 2009 r. było nieuzasadnione.

W szczególności podniósł, iż zarówno opłatę w kwocie 154,57 zł jak i w kwocie 3.070,15 zł ustalono na podstawie odczytu licznika, który został uznany za uszkodzony. Z tego powodu odwołujący się obu należności nie zapłacił. W chwili wniesienia odwołania były one sporne dla stron umowy kompleksowej. A. W. domagał się od sprzedawcy ustalenia obu opłat na poziomie średnich opłat miesięcznych za 2008 r. przy uwzględnieniu przysługującego mu deputatu. Ponadto w dniu 30 stycznia 2009 r. dokonał wpłaty 30 zł wskazując, że jest to opłata za energię za styczeń 2009 r. Została ona jednak zaliczona przez sprzedawcę na poczet spornego długu za 2008 r.

Zdaniem powoda (odwołującego się) sprzedawca energii (...) SA nie miał prawa wstrzymać w dniu 12 lutego 2009 r. sprzedaży energii w sytuacji, gdy sporne było istnienie po stronie powoda długu z tytułu zakupionej energii za okres i w kwocie wymienionej w wezwaniu do zapłaty z dnia 23 stycznia 2009 r. poprzedzającym wyłączenie prądu.

Pozwany Prezes URE żądał oddalenia odwołania. Podał, że dla oceny zasadności wstrzymania sprzedaży energii decydujące znaczenie miało wyczerpanie przez sprzedawcę określonej w art. 6 ust. 3a Prawa energetycznego procedury poprzedzającej odłączenie odbiorcy od sieci energetycznej oraz nie kwestionował faktu nieuiszczenia należności z otrzymanych faktur. Prezes podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji, według którego fakt istnienia sporu co do zgłoszonej przez powoda korekty wysokości należności z tytułu sprzedaży energii elektrycznej za 2007 i 2008 r. nie mógł być wzięty pod uwagę w decyzji, ponieważ Prezes URE nie posiada uprawnień do rozstrzygania tego rodzaju spraw spornych. Powód uprawniony był do wystąpienia ze stosownym roszczeniem na drogę cywilnoprawną, ale czynności takiej nie podjął ograniczając się do odmowy uiszczenia żądanych należności.

Wyrokiem z dnia 12 października 2010 r. Sąd Okręgowy w Warszawie uchylił zaskarżoną decyzję, jako wydaną z rażącym naruszeniem prawa, albowiem jej adresatem powinien być dystrybutor energii – (...) Sp. z o.o., a nie jej sprzedawca (...) SA.

Apelację od tego wyroku złożył pozwany Prezes URE. Jednak została ona oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 8 września 2011 r.

Na skutek skargi kasacyjnej pozwanego Sąd Najwyższy uchylił ten wyrok wraz z poprzedzającym go wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji. Sąd Najwyższy przesądził, że w sprawie o nieuzasadnione wstrzymanie dostarczania energii status strony przysługuje zarówno przedsiębiorstwu obrotu (wobec którego odbiorca ma zaległość) jaki przedsiębiorstwu dystrybucyjnemu (które wstrzymuje i wznawia dostarczanie energii).

Rozpoznając ponownie sprawę Sąd Okręgowy w Warszawie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił, co następuje.

W dniu 31 sierpnia 2010 r. (...) SA w W. (spółka przejmowana) połączyła się z (...) SA w R. w zamian za jej akcje. Spółka przejmująca na podstawie art. 494 § 1 ksh wstąpiła we wszystkie prawa i obowiązki Spółki przejmowanej na zasadzie sukcesji uniwersalnej.

W wyniku połączenia Spółka przejmowana została rozwiązana bez przeprowadzenia likwidacji (vide aktualny na dzień 1 września 2010 r. odpis z (...) SA w R. i oświadczenie jej pełnomocnika w piśmie procesowym (K 61-72 akt sądowych).

Z kolei również we wrześniu 2010 r. powstała (...) SA w L., która w tym czasie przejęła (...) Spółkę z o.o. w W.. Także i to przyjęcie nastąpiło na podstawie art. 492 § 1 pkt 1 ksh. W wyniku połączenia Spółka przejęta została rozwiązana bez przeprowadzenia likwidacji, a Spółka przejmująca na podstawie art. 494 § 1 ksh wstąpiła we wszystkie jej prawa i obowiązki na zasadzie sukcesji uniwersalnej (vide oświadczenie pełnomocnika (...) SA w L. i pełny odpis z KRS tej Spółki z dnia 18 października 2010 r. K – 236 i K – 249 – 258 akt sądowych)/

Następnie Sąd ustalił, że w dniu 12 listopada 2001 r. w O. A. W. zawarł z Zakładem (...) spółką akcyjną w W. umowę sprzedaży i przesyłu energii elektrycznej do nieruchomości położonej w miejscowości B. gmina L. przy ul. (...), w wyniku której podłączono do przedmiotowej nieruchomości licznik energii elektrycznej (bezsporne, twierdzenia decyzji – k. 4, twierdzenia odwołania – k. 7, umowa sprzedaży energii elektrycznej – k. 27 – 29 verte akt sprawy administracyjnej).

Wobec konieczności wdrożenia prawa Unii Europejskiej (dalej: UE) do systemu prawa polskiego dokonana została nowelizacja Pr.En., skutkiem której wymuszone zostało rozdzielenie przedsiębiorstw energetycznych. M.in. doszło do rozdzielenia działalności dotychczas jednego przedsiębiorstwa energetycznego na (...) jako przedsiębiorstwo dystrybucyjne i (...) jako przedsiębiorstwo obrotu (niekwestionowane twierdzenia odpowiedzi na odwołanie – k. 41, zawiadomienie o wszczęciu postępowania – k. 1 – 11 verte akt sprawy administracyjnej).

W dniu 22 października 2008 r. A. W. wniósł do Rejonu Energetycznego w O. o sprawdzenie licznika na nieruchomości przy ul. (...) w miejscowości B. (podanie – k. 86 akt sprawy administracyjnej).

W wyniku przeprowadzonej kontroli przez (...) został zdemontowany dotychczasowy licznik i zamontowany nowy (upoważnienie do kontroli – k. 39 akt sprawy administracyjnej, legitymacje do przeprowadzenia kontroli – k. 40 akt sprawy administracyjnej, karta ewidencyjna demontażu licznika – k. 41 akt sprawy administracyjnej, protokół kontroli – k. 42 – 42 verte akt sprawy administracyjnej).

Zdemontowany licznik został przesłany do laboratorium celem przeprowadzenia badania, w wyniku którego stwierdzono nieprawidłowości w jego działaniu (protokół Nr (...) – k. 43 akt sprawy administracyjnej).

A. W. nie uregulował należności wynikających z wystawionych w ramach umowy faktur (...) oraz (...) z terminami płatności 15 stycznia 2009 r. (bezsporne twierdzenia decyzji – k. 5, odwołania – k. 6, faktura VAT (...) – k. 30 – 31 akt sprawy administracyjnej, faktura (...) – k. 32 – 33 akt sprawy administracyjnej)

W dniu 23 stycznia 2009 r. (...) wystosowała do A. W. wezwanie do zapłaty powstałego zadłużenia w terminie 14 dni pod rygorem wstrzymania dostaw energii elektrycznej oraz wypowiedzenia umowy, a wezwanie to A. W. odebrał w dniu 27 stycznia 2009 r. (wezwanie do zapłaty – k. 25 akt sprawy administracyjnej, potwierdzenie odbioru wezwania – k. 26 akt sprawy administracyjnej).

W dniu 9 lutego 2009 r. zostało wystawione przez (...) polecenie wstrzymania dostaw energii elektrycznej do nieruchomości A. W., zaś odłączenia dokonali pracownicy (...) w dniu 10 lutego 2009 r. (niesporne, polecenie wyłączenia zawierające odręczne notatki – k. 44 akt sprawy administracyjnej).

Powód kwestionował istnienie należności z obu wymienionych wcześniej faktur z uwagi na zawyżone wskazania uszkodzonego licznika prądu i nieuwzględnienie przy rozliczeniach prowadzonych przez przedsiębiorstwo obrotu przysługującego powodowi deputatu (K-1, 15 i 16 oraz 19 i 20 akt adm.).

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Do rozstrzygnięcia sprawy zastosowanie ma ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne w brzmieniu opublikowanym w jej tekście jednolitym – Dz.U. z 2006 r. Nr 86, poz. 625 z późniejszymi zmianami, z których ostatnia opublikowana została w Dz.U. z 2009 r. Nr 69, poz. 586.

W stanie faktycznym sprawy zastosowanie miał przepis art. 6 ust. 3a Prawa energetycznego w brzmieniu: „Przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją (…) energii, mogą wstrzymać dostarczanie paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła w przypadku, gdy odbiorca zwleka z zapłatą za pobrane paliwo gazowe, energię elektryczną lub ciepło albo świadczone usługi co najmniej miesiąc po upływie terminu płatności, pomimo uprzedniego powiadomienia na piśmie o zamiarze wypowiedzenia umowy i wyznaczenia dodatkowego, dwutygodniowego terminu do zapłaty zaległych i bieżących należności”.

Z przepisu tego wynika, że do stwierdzenia zasadności wstrzymania dostarczania energii elektrycznej konieczne jest istnienie po stronie odbiorcy długu z powyższego tytułu przez co najmniej miesiąc po upływie terminu płatności oraz wyczerpanie przez sprzedającego ściśle określonego aktu staranności (trybu postępowania) przed czynnością faktyczną wstrzymania sprzedaży energii.

Od początku postępowania administracyjnego A. W. kwestionował istnienie wobec sprzedawcy długu za odebraną w 2008 r. energię elektryczną, w tym należności sprzedawcy wskazanych w wezwaniu do zapłaty z dnia 23 stycznia 2009 r. (K-25 akt adm.), których nieuiszczenie zagrożone zostało wstrzymaniem sprzedaży energii.

W tej sytuacji, skoro zostało już wszczęte postępowanie administracyjne i w jego trakcie okazało się, że sporne jest istnienie zadłużenia, zachodziła konieczność rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego czy z powołanego wyżej tytułu odbiorca energii jest dłużnikiem sprzedawcy. Jest to zagadnienie ze sfery stosunków cywilno-prawnych podlegające kompetencji sądu powszechnego.

W związku z tym, Prezes URE powinien był postępowanie zawiesić na podstawie art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a. do czasu rozstrzygnięcia tego zagadnienia przez sąd powszechny. Po zawieszeniu postępowania Prezes działając zgodnie z art. 100 § 1 k.p.a. miał do wyboru albo wystąpić samodzielnie do Sądu o rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego albo wezwać jedną ze stron do wystąpienia o to w wyznaczonym terminie, chyba że strona wykazałaby, że już zwróciła się w tej sprawie do właściwego Sądu (tak też komentarz – Prawo Energetyczne pod red. Z. Murasa i M. Swory z 2010 r. w wykładni art. 6 ust. 3a Prawa energetycznego – wyjaśnienie nr 28).

Należy podkreślić, że przepis art. 6 ust. 3a Prawa energetycznego ma na celu ochronę odbiorców energii przed nadużyciami przewagi kontraktowej nad odbiorcami przez przedsiębiorców energetycznych.

Między innymi dlatego Prezes URE rozstrzygając spór o ustalenie czy wstrzymanie przez przedsiębiorcę energetycznego dostarczania energii było nieuzasadnione ma obowiązek szczegółowo zbadać wszystkie przesłanki wymienione w art. 6 ust. 3a Prawa energetycznego. W rozpoznawanej sprawie nie wziął pod uwagę przesłanki istnienia po stronie odbiorcy długu wobec sprzedawcy energii co w świetle przytoczonych przepisów było niedopuszczalne i doprowadziło do wydania przedwczesnej decyzji.

Sąd nie wziął pod uwagę oświadczenia pełnomocnika powoda złożonego na rozprawie w dniu 18 października 2013 r. (K-237 akt sądowych), według którego obaj zainteresowani wystąpili z pozwami przeciwko powodowi o zapłatę należności z faktur wymienionych w wezwaniu do zapłaty, po którym nastąpiło wyłączenie prądu. Powództwo (...) SA zostało oddalone, a postępowanie w sprawie z powództwa (...) SA umorzono w wyniku cofnięcia pozwu.

Twierdzenia powoda nie zostały poparte dowodami, a pozostałe strony nie potwierdziły faktów z jego oświadczenia.

W tym stanie rzeczy Sąd działając na podstawie art. 479 ⁵³ § 2 k.p.c. uwzględnił odwołanie A. W. i uchylił zaskarżoną decyzję (pkt I wyroku).

O kosztach postępowania, przy uwzględnieniu wytycznej zawartej w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2013 r., orzeczono stosownie do wyniku sporu na podstawie art. 98 i 99 k.p.c. w pkt II wyroku, przy uwzględnieniu faktu, że tylko w postępowaniu przed sądem apelacyjnym powód reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika wniósł do protokołu rozprawy wniosek o zasądzenie kosztów postępowania (K-140 akt sądowych).

SSO Andrzej Turliński