Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 lipca 2016 r.

Sąd Rejonowy w C. I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący – SSR Daniel Mychliński

Protokolant – Aleksandra Czaplicka

po rozpoznaniu na rozprawie

w dniu 22 czerwca 2016 r. w C.

spraw z powództw K. L. i Z. L.

przeciwko (...) w C.

o zapłatę po 15.000,00 zł

orzeka:

I.  w sprawie z powództwa K. L.

1.  powództwo oddala,

2.  zasądza od powoda K. L. na rzecz pozwanego (...) w C. kwotę 2.400,00 zł (dwa tysiące czterysta złotych), tytułem zwrotu kosztów procesu;

II.  w sprawie z powództwa Z. L.

1.  powództwo oddala,

2.  zasądza od powódki Z. L. na rzecz pozwanego (...) w C. kwotę 2.400,00 zł (dwa tysiące czterysta złotych), tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 1090/15

UZASADNIENIE

Powód K. L. w dniu 17 listopada 2015 r. złożył pozew, w którym wnosił o zasądzenie od pozwanego (...) w C. kwoty 15.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 26 lipca 2015 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu podniesiono, że powód posiadał w pozwanym Banku 6 udziałów, w tym 1 udział obowiązkowy oraz 5 udziałów nadobowiązkowych, każdy w wysokości 5.000,00 zł. W dniu 11 marca 2014 r. złożył pozwanemu oświadczenie o wypowiedzeniu udziałów nadobowiązkowych. Okres wypowiedzenia zgodnie § 8 ust. 1 pkt 1 statutu wynosił 180 dni od dnia złożenia wniosku o ich zwrot, a zatem termin ten upłynął we wrześniu 2014 r. Natomiast rozliczenie banku z członkiem z tego tytułu następowało w terminie 30 dni od dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego przez Zebranie Przedstawicieli za rok, w którym upłynął okres wypowiedzenia (§ 9 ust. 6 statutu). Zebranie Przedstawicieli pozwanego odbyło się w dniu 25 czerwca 2015 r. na którym to zostało zatwierdzone sprawozdanie finansowe banku za rok 2014 r. Tym samym 30-dniowy termin rozliczenia z inwestorem z tytułu udziałów nadobowiązkowych upływał w dniu 25 lipca 2015 r.

Sprawa ta została zarejestrowana pod sygn. akt I C 1090/15.

Powódka Z. L. w dniu 17 listopada 2015 r. również złożyła pozew, żądając zasądzenia od pozwanego (...) w C. kwoty 15.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 26 lipca 2015 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu podniesiono, że powódka posiadała w pozwanym Banku 6 udziałów, w tym 1 udział obowiązkowy oraz 5 udziałów nadobowiązkowych, każdy w wysokości 5.000,00 zł. W dniu 11 marca 2014 r. złożyła pozwanemu oświadczenie woli o wypowiedzeniu udziałów nadobowiązkowych. Okres wypowiedzenia zgodnie § 8 ust. 1 pkt 1 statutu wynosił 180 dni od dnia złożenia wniosku o ich zwrot, a zatem termin ten upłynął we wrześniu 2014 r. Natomiast rozliczenie z członkiem z tego tytułu następowało w terminie 30 dni od dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego przez Zebranie Przedstawicieli za rok, w którym upłynął okres wypowiedzenia (§ 9 ust. 6 statutu). Zebranie Przedstawicieli pozwanego odbyło się w dniu 25 czerwca 2015 r. na którym to zostało zatwierdzone sprawozdanie finansowe banku za rok 2014 r. Zatem 30-dniowy termin rozliczenia z inwestorką z tytułu udziałów nadobowiązkowych upływał w dniu 25 lipca 2015 r.

Sprawa ta została zarejestrowana pod sygn. akt I C 1091/15.

W dniu dnia 26 listopada 2015 r. w/w sprawy połączono do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia i zarządzono dalsze ich prowadzenie pod sygnaturą I C 1090/15.

Pozwany (...)w odpowiedzi na pozwy wnosił o ich oddalenie w całości oraz o zasądzenie od powodów na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na pozwy pozwany przyznał, iż powodowie pismami z dnia 12 marca 2014 r. wypowiedzieli 5 z 6 posiadanych przez siebie udziałów członkowskich w (...) w C. o wartości 5.000,00 zł każdy, tj. o łącznej wartości 25.000,00 zł. Wypowiedziane przez powodów udziały członkowski miały charakter udziałów nadobowiązkowych, w rozumieniu § 9 ust. 2 Statutu.

Pozwany Bank podkreślił, że powodowie nadal są jego członkami, bowiem zgodnie z § 8 ust. 1 Statutu Banku posiadają po jednym udziale w wysokości 5.000,00 zł. Pozwany podniósł również, że w dniu 24 lipca 2015 r. wypłacił powodom po 2 wypowiedziane przez nich udziały o łącznej wartości 10.000,00 zł, które zostały przez niego wyemitowane po dniu 31 grudnia 2011 r. Roszczenie powodów o wypłatę pozostałych 3 wypowiedzianych udziałów o łącznej wartości 15.000,00 zł każdy, wyemitowanych przed dniem 31 grudnia 2011 r. nie jest zaś możliwe do spełnienia z uwagi na nadzwyczajną zmianę stosunków, tj. zmianę stanu prawnego w zakresie przepisów Unii Europejskiej, tj. wejścia w życie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz. U. UE L 176/1 z dnia 27 czerwca 2013 r.) mających bezpośrednie zastosowanie w niniejszej sprawie. W ocenie pozwanego w obecnym stanie prawnym, ocenianym na dzień doręczenia pozwu, ewentualny zwrot wpłat na wypowiedziane udziały członkowskie wyemitowane przed dniem 31 grudnia 2011 r. bez zgody organu nadzoru tj. Komisji Nadzoru Finansowego, stanowić będzie naruszenie obowiązujących przepisów prawa.

W toku procesu, powodowie K. L. i Z. L. podnosili, iż w ich ocenie normy w/w rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. nie mogą mieć wpływu na wymagalność roszczenia członków Banku, którzy złożyli skuteczne oświadczenie o wypowiedzeniu udziałów. Interpretacja przepisów rozporządzenia zaproponowana przez pozwanego jest w ich ocenie nieprawidłowa. Niedopuszczalna jest bowiem sytuacja prawna członka Banku, w której od wyłącznej decyzji pozwanego lub KNF zależy wymagalność roszczenia o zapłatę z tytułu wypowiedzianych udziałów. Bank jako profesjonalna instytucja finansowa winien zaspokoić roszczenie i uzupełnić kapitał własny lub ewentualnie wystąpić do KNF o wyrażenie zgody na obniżenie uszczuplonego kapitału. Jest to jednak obowiązek Banku wobec instytucji nadzoru i nie może mieć wpływu na jednostronne kształtowanie stosunku prawnego między Bankiem a jego członkami.

Sąd Rejonowy, ustalił co następuje:

K. L. i Z. L. złożyli deklarację przystąpienia do (...) w C. i są nadal jego członkami. Każde z nich posiadało po 6 udziałów w Banku, w tym jeden z nich był udziałem obowiązkowym.

bezsporne

Pismami z dnia 11 marca 2014 r. K. L. i Z. L., powołując się na § 9 Statutu Banku wystąpili do (...) w C. o zwrot wpłaconych ponad statutową normę 5 udziałów w tym Banku.

dowód: pisma z dnia 11 marca 2014 r. (k. 10 i k. 59)

(...) w C. poinformował K. L. i Z. L., iż odmawia zwrotu udziałów wpłaconych przed dniem 31 grudnia 2011 r. w kwocie 15.000,00 zł, które pozostawać będą nadal w funduszach własnych (...) w C., albowiem musi uzyskać w tym zakresie zgodę Komisji Nadzoru Finansowego. Poinformował jednocześnie, że rozliczenie z tytułu wypowiedzianych 2 udziałów, które zostały wpłacone po 31 grudnia 2011 r. w łącznej wysokości 10.000,00 zł zostanie dokonane do 24 lipca 2015 r.

dowód: pisma Banku z dnia 7 lipca 2015 r. (k. 12-13 i k. 61-62)

W dniu 24 lipca 2015 r. pozwany Bank wypłacił powodom po 10.000,00 zł, stanowiących wartość 2 udziałów wyemitowanych po dniu 31 grudnia 2011 r.

bezsporne

Wobec braku zapłaty pozostałej kwoty z tytułu udziałów nadobowiązkowych w wysokości po 15.000,00 zł, powodowie pismami z dnia 8 lipca 2015 r. wezwali (...) w C. do jej zapłaty w terminie do dnia 25 lipca 2015 r., pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego. Pomimo upływu terminu zakreślonego w wezwaniach pozwany Bank nie spełnił świadczenia, a pisma pozostały bez odpowiedzi.

bezsporne

(...) w C., w oparciu o art. 77 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012, w dniu 20 marca 2015 r. skierował do Komisji Nadzoru Finansowego wniosek o zezwolenie na obniżenie funduszy własnych o kwotę 18.555.000 zł, z tytułu: wypowiedzenia członkostwa przez udziałowców banku, co dotyczyło 34 udziałowców na kwotę 6.980.000 zł, wypowiedzenia części udziałów, co dotyczyło 43 udziałowców (w tym powodów: K. L. i Z. L.) na kwotę 11.430.000 zł oraz śmierci członka, co dotyczyło 2 udziałowców na kwotę 145.000 zł.

bezsporne

Decyzją z dnia 23 grudnia 2015 r., Komisja Nadzoru Finansowego nie wyraziła zgody na obniżenie przez (...) w C. funduszy własnych o kwotę 18.555.000 zł, stanowiącej 59,68 % funduszu udziałowego zaliczanego do funduszy własnych na dzień 30 września 2015 r.

W uzasadnieniu decyzji KNF wskazał, że w tej sprawie znajdą zastosowanie przepisy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 648/2012 – Dz. U. UE L 176/1 z dnia 27 czerwca 2013 r. (rozporządzenie CRR). Podniósł, że nie są spełnione przesłanki przewidziane w art. 29 tego rozporządzenia, które warunkują możliwość zaliczenia danych instrumentów kapitałowych (tu: udziałów) do kapitału podstawowego Tier I. Ze względu na brzmienie art. 484 i 486 rozporządzenia CRR fundusz udziałowy niniejszego Banku zaliczany jest do funduszy własnych (zasada prawa nabytych). Organ nadzoru nie może więc wydać zgody na obniżenie funduszy własnych Banku z powodu braku możliwości zastąpienia tych instrumentów (udziałów) instrumentami funduszy własnych o tej samej lub większej jakości na warunkach, które są stabilne z punktu widzenia zdolności dochodowej danej instytucji. Brak takiej możliwości wynika z faktu, że nowo objęte udziały, które miałyby zostać zaliczone do funduszy własnych, musiałyby spełniać warunki określone w art. 29 rozporządzenia CRR w związku z art. 10 ust. 3 Rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) nr 241/2014 z dnia 7 stycznia 2014 r. uzupełniającego rozporządzeni Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących wymogów w zakresie funduszy własnych obowiązujących instytucje. KNF wskazał – odnosząc się do informacji i dokumentów finansowych przekazanych przez (...), z których wynikało, iż na koniec 2015 r. odnotowana zostanie strata bilansowa w kwocie 23.161.000,00 zł. – że uwzględnienie straty w sprawozdawczości Banku spowoduje pomniejszenie kapitału rezerwowego, a tym samym obniżenie planowanego na 30 czerwca 2016 r. współczynnika kapitału podstawowego Tier I do poziomu 4,41% oraz współczynnika kapitału Tier I do poziomu 4,70% planowanego na 30 czerwca 2016 r. Minima regulacyjne dla nich wynoszą zaś odpowiednio 4,50 % dla współczynnika kapitału podstawowego Tier I oraz 6% dla współczynnika kapitału Tier I.

Decyzja ta jest ostateczna.

dowód: decyzja KNF z dnia 23 grudnia 2015 r. (k. 159-161)

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o dokumenty złożone przez strony, a które zostały przywołane wyżej. Przedłożone dokumenty tworzą jasny i spójny obraz przedmiotowej sprawy w zakresie członkostwa powodów K. L. i Z. L. w (...) w C., żądania przez nich zwrotu wpłaconych ponad statutową normę 5 udziałów, prowadzonej korespondencji między stronami i prezentowanych przez nich stanowisk.

Zrekonstruowany stan faktyczny nie był między stronami sporny. Spór ma charakter sporu prawnego i sprowadza się do kwestii skutków jakie odnosi w sferze uprawnień powodów odmowna decyzja KNF na obniżenie funduszy własnych (...) w C..

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Roszczenia powodów K. L. i Z. L. okazały się niezasadne.

Pozwany (...) w C., jako bank spółdzielczy, prowadzi działalność bankową na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (t.j.: Dz. U. z 2015 poz. 128) oraz ustawy z dnia 7 grudnia 2000 r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających (tj.: Dz. U. z 2014 poz. 109).

Zgodnie z art. 2 pkt 1 ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających, bank spółdzielczy jest spółdzielnią, do którego w zakresie nieuregulowanym w tej ustawie i w ustawie Prawo bankowe, stosuje się ustawę z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze (tj.: Dz.U. 2013 poz. 1443).

Zgodnie z art. 126 ustawy Prawo bankowe, w celu zapewnienia bezpieczeństwa
ekonomicznego bank jest zobowiązany posiadać fundusze własne, dostosowane do rozmiaru
prowadzonej działalności. Zgodnie zaś z art. 127 ust. 1 pkt 1 i 2 tej ustawy, fundusze własne banku stanowią: fundusze podstawowe banku oraz fundusze uzupełniające. Fundusze podstawowe w banku spółdzielczym to, wedle ust. 2 pkt. 1 lit c) przywołanego artykułu,
wpłacony fundusz udziałowy oraz fundusz zasobowy i fundusz rezerwowy. Fundusz
udziałowy to z kolei kapitał powstały z wpłat udziałów członkowskich (at. 78 § 1 pkt 1 Prawa spółdzielczego). Stosowne zapisy o funduszach pozwanego Banku, skorelowane z w/w przepisami, ujęto w § 43 Statutu Banku.

W dniu 1 stycznia 2014 r. w polskim porządku prawnym zaczęło obowiązywać rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca
2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz. U. UE L 176/1 z dnia 27 czerwca 2013 r.), zwane rozporządzeniem CRR, które wprowadziło surowsze wymogi kapitałowe w instytucjach nadzorowanych (bankach) oraz przyznało kompetencje w obszarze nadzoru ostrożnościowego Komisji Nadzoru Finansowego. Ponadto rozporządzenie wprowadziło nową definicję funduszy własnych i warunków ich pomniejszania (obniżania). Zgodnie z art. 72 tego rozporządzenia fundusze własne instytucji finansowych stanowią sumę kapitału Tier I i Tier II. Rozporządzenie to postawiło wymóg, aby banki utrzymywały fundusze własne na odpowiednich poziomach. Zgodnie z art. 92 rozporządzenia CRR – z zastrzeżeniem art. 93 i 94 – instytucje finansowe muszą spełniać następujące wymogi w zakresie funduszy własnych:

a) współczynnik kapitału podstawowego Tier I na poziomie 4,5 %;

b) współczynnik kapitału Tier I na poziomie 6 %;

c) łączny współczynnik kapitałowy na poziomie 8 % (…).

Zgodnie z zasadą praw nabytych określoną w art. 484 rozporządzenia CRR, fundusz
udziałowy banku spółdzielczego, na który składają się wpłaty udziałów członkowskich, stanowi kapitał podstawowy Tier I banku spółdzielczego w zakresie udziałów wyemitowanych przed dniem 31 grudnia 2011 r. Potwierdza to wykaz form instrumentów kapitałowych obowiązujących w Polsce, które kwalifikują się jako instrumenty w kapitale podstawowym Tier I. Wykaz ten, na podstawie art. 26 ust. 3 rozporządzenia CRR, został sporządzony przez Europejski Urząd Nadzoru Bankowego (EUNB). Z wykazu EUNB wynika jednoznacznie, że wśród instrumentów kapitałowych przewidzianych w polskim porządku prawnym udziały członkowskie spółdzielni wyemitowane przed dniem 31 grudnia 2011 r. zaliczają się do kapitału podstawowego Tier I na mocy powołanego przepisu rozporządzenia CRR.

Pozwany Bank – co nie ulega wątpliwości – wypłacił każdemu z powodów wartość 2 wypowiedzianych udziałów w łącznej kwocie 10.000,00 zł, wyemitowanych po dniu 31 grudnia 2011 r., w terminie przewidzianym w Statucie pozwanego Banku. Udziały te, zgodnie z przepisami rozporządzenia CRR, nie zaliczają się do kapitału podstawowego Tier I.

Zgodnie natomiast z treścią art. 77 rozporządzenia CRR, dana instytucja ma obowiązek uzyskać uprzednio zezwolenie od właściwego organu, aby przeprowadzić jedno lub oba następujące działania:

a)  obniżenie, wykup lub odkup instrumentów w kapitale podstawowym Tier I emitowanych przez daną instytucję w sposób dozwolony mającym zastosowanie prawem krajowym,

b)  przeprowadzenie wezwania do sprzedaży, wykupu, spłaty lub odkupu instrumentów dodatkowych w Tier I lub instrumentów w Tier II – stosownie do przypadku – przed upłynięciem ich umownego terminu zadalności.

Wskazany powyżej kapitał podstawowy Tier I w banku to tzw. „kapitał wysokiej jakości”, zapewniający bezpieczeństwo klientów oraz członków banku spółdzielczego, jak również mający decydujący wpływ na stabilność funkcjonowania danej instytucji finansowej. Z tych powodów jego obniżenie (pomniejszenie) obwarowane jest szeregiem wymogów, w tym uzyskaniem zgody organu nadzoru, w Polsce – Komisji Nadzoru Finansowego.

Bez zgody Komisji Nadzoru Finansowego, instytucja nadzorowana (bank) nie ma prawnej możliwości obniżenia funduszy własnych. W niniejszej sprawie oznacza to, że wypłata wypowiedzianych udziałów, wyemitowanych przed dniem 31 grudnia 2011 r., jako czynność skutkująca obniżeniem funduszy własnych (...) w C., nie mogła nastąpić bez uprzedniej zgody Komisji Nadzoru Finansowego. Wypłata wypowiedzianych udziałów bez takiej zgody niewątpliwie stanowiłoby naruszenie bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa.

Warto tu podkreślić – co wynika z pisma Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 19 kwietnia 2016 r. (k. 178) – że postępowanie administracyjne zakończone wydaniem w dniu 23 grudnia 2015 r. decyzji nr (...)_ (...), prowadzone na wniosek (...) w C., obejmowało zezwolenie na obniżenie funduszy własnych właśnie z tytułu wypowiedzenia udziałów członkowskich. Komisja podkreśliła, że w tej analizowanej sytuacji, złożenie takiego wniosku było konieczne.

Zbieżne ze stanowiskiem KNF, jest także stanowisko Sądu Apelacyjnego w Łodzi, wyrażone w uzasadnieniu postanowienia wydanego w dniu 15 stycznia 2016 r. w sprawie I ACz 2315/15 (k. 219-223). Sąd ten wskazał, że to z uwagi na konieczność zachowania bezpieczeństwa dla sektora finansowego w państwie przyjęto regulacje prawne uzależniające wypłatę udziałów od uprzedniej zgody organu nadzoru, czyli Komisji Nadzoru Finansowego.

Podkreślił, że decyzja tego organu jest kluczowa dla zasądzenia wypłaty kwoty stanowiącej równowartość udziałów i tylko po jej wydaniu, Sąd będzie władny wydać wyrok.

Podniósł także, że udziałowcy banku spółdzielczego nie są jego klientami, a udziały nie stanowią lokaty kapitału, którą można rozwiązać w każdym czasie. Udziały Banku stanowią swego rodzaju inwestycję i ich wypłata po wypowiedzeniu wiąże się z odpowiednią procedurą, która nie może być pominięta, i właśnie jej istotną częścią jest zgoda na wypłatę udziałów udzielona przez Komisję Nadzoru Bankowego.

Podobne stanowisko zajął Sąd Okręgowy w Płocku w uzasadnieniu postanowienia z dnia 23 października 2015 r., wydanego w sprawie I C 1901/15 (k. 112-113), gdzie stwierdził, że obniżenie funduszy własnych banku emitowanych przed dniem 31 grudnia 2011 r. zgodnie z art. 77-78 rozporządzenia CRR możliwe jest jedynie po uprzednim uzyskaniu zgody instytucji nadzorującej bank. Następnie decyzja organu nadzoru otwiera drogę do wykupu udziałów, bez nieuzasadnionej straty i narażania pozwanego na kary finansowe.

Sąd orzekający w niniejszej sprawie przychyla się do zaprezentowanego wyżej stanowiska.

Pozwany Spółdzielczy Bank Spółdzielczy wystąpił więc do Komisji Nadzoru Finansowego o wyrażenie zgody na obniżenie funduszy własnych o kwotę 18.555.000 zł w związku z wypowiedzeniem członkostwa przez udziałowców Banku i wypowiedzeniem części udziałów oraz w związku ze śmiercią członków Banku.

Decyzją z dnia 23 grudnia 2015 r., Komisja Nadzoru Finansowego nie zezwoliła na obniżenie przez (...) w C. funduszy własnych o powyższą kwotę, która stanowiła aż 59,68 % funduszu udziałowego zaliczanego do funduszy własnych na dzień 30 września 2015 r.

Organ nadzoru wykazał, że z analizy załączonych przez pozwanego do wniosku o obniżenie funduszy własnych dokumentów finansowych, wynika, że instytucja ta na koniec 2015 r. odnotuje stratę bilansową w kwocie 23.161.000 zł. Powyższe oznacza, iż uwzględnienie tej straty w sprawozdawczości Banku spowoduje pomniejszenie kapitału rezerwowego, a tym samym obniżenie planowanego na 30 czerwca 2016 r. współczynnika kapitału podstawowego Tier 1 do poziomu 4,41% oraz współczynnika kapitału Tier 1 do poziomu 4,70% planowanego na 30 czerwca 2016 r. Minima regulacyjne – co przywoływano już wyżej – wynoszą dla nich zaś odpowiednio 4,50 % dla współczynnika kapitału podstawowego Tier I oraz 6% dla współczynnika kapitału Tier I.

Brak zgody Komisji Nadzoru Finansowego na obniżenie funduszy własnych skutkuje tym, iż pozwany nie ma obecnie prawnej możliwości wypłacenia wypowiedzianych udziałów powodom. bez narażenia Banku na poważną szkodę, a także kary finansowe.

Zgodnie bowiem z art. 138 ust. 3 Prawa bankowego, w razie stwierdzenia, że Bank narusza prawo, Komisja Nadzoru Finansowego może min.: nałożyć na bank karę finansową do wysokości 10 milionów złotych (art. 138 ust. 3 pkt 3a Prawa bankowego), a nawet uchylić zezwolenie na utworzenie banku i podjąć decyzję o jego likwidacji (art. 138 ust. 3 pkt 4 Prawa bankowego). Z powyższego wynika, że w przypadku spełnienia przez pozwany Bank roszczenia powodów mogły by zostać na niego nałożone sankcje, które mogłyby przybrać formę wysokiej kary finansowej, a nawet likwidacji Banku.

Wypłata tych udziałów stanowiłaby zatem oczywiste, a w świetle powołanych ostrzeżeń KNF także rażące, naruszenie przepisów rozporządzenia CRR. Ponadto, godziłaby w interesy pozostałych członków pozwanego Banku oraz jego klientów.

W tym miejscu, warte podkreślenia jest, że rozporządzenia Unii Europejskiej (prawo wtórne) zgodnie z art. 288 Traktu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej ma zasięg ogólny, wiąże w całości i ma bezpośrednie zagłosowanie we wszystkich Państwach Członkowskich Unii Europejskiej. Rozporządzenie ma zatem pełny skutek bezpośredni. Powyższe oznacza, że rozporządzenie UE z chwilą wejścia w życie wiąże zarówno państwa jak i podmioty prywatne. Nie jest przy tym konieczne dokonanie aktu inkorporacji rozporządzenia do prawa wewnętrznego danego państwa członkowskiego (por. A. Wróbel, Stosowanie prawa Unii Europejskiej przez sądy, Warszawa 2010, s. 60). Potwierdza to także art. 521 rozporządzenia CRR, który wyraźnie stanowi o bezpośrednim skutku Rozporządzenia.

Należy dodatkowo wskazać, że zgodnie z art. 91 ust. 3 Konstytucji RP w przypadku
sprzeczności pomiędzy polską ustawą z prawem stanowionym przez Unię Europejską,
pierwszeństwo ma prawo unijne. Przepis ten wyraża tzw. zasadę pierwszeństwa. Zatem,
powołane przez powodów przepisy prawa polskiego i Statutu Banku, w razie sprzeczności „ustępują” bezwzględnie obowiązującemu prawu unijnemu.

Wobec powyższego, za w pełni uzasadnione należy uznać twierdzenie, iż
rozporządzenie CRR ma charakter obowiązujący w Polsce, i wiąże nie tylko pozwanego, ale
i powodów, a nadto ma pierwszeństwo przed przywołanymi w pozwie przepisami ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających się oraz Statutu pozwanego.

W tym miejscu należy przytoczyć dodatkowo przepisy prawa spółdzielczego, które definiują dwa odrębne rodzaje udziałów, tj. udziały obowiązkowe, od których zadeklarowania zależy przyjęcie w poczet członków spółdzielni oraz udziały nieobowiązkowe określone jako udziały dalsze. Artykuł 19 § 2 prawa spółdzielczego stanowi, że członek spółdzielni uczestniczy w pokrywaniu jej strat do wysokości zadeklarowanych udziałów. Ustawa nie określa, z jakiego rodzaju udziałów straty powinny zostać pokryte. Przepis ten nie wymienia udziałów nieobowiązkowych jako tych, które z powyższej regulacji byłyby wyłączone. Wolą ustawodawcy było objęcie dyspozycją art. 19 § 2 prawa spółdzielczego obydwu rodzajów udziałów. Każdy z nich może służyć pokryciu straty (wyrok SA w Szczecinie z dnia 24 sierpnia 2011 r., I ACa 433/11, LEX nr 1103474).

Wskazać więc należy, iż fundusz udziałowy, w skład którego wchodzą wpłaty z tytułu zadeklarowanych udziałów nie jest lokatą ani depozytem środków pieniężnych udziałowców. Bycie członkiem banku spółdzielczego jest rodzajem działalności inwestycyjnej i wiąże się z odpowiedzialnością za instytucję, której udziałowiec pozostaje częścią. Zgodnie z treścią art. 1 § 1 prawa spółdzielczego, spółdzielnia (a zatem i bank spółdzielczy) jest dobrowolnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby osób, o zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym, prowadzącym w interesie swoich członków wspólną działalność gospodarczą na zasadach rozrachunku gospodarczego i mogącym prowadzić także na ich rzecz działalność społeczną i oświatowo - kulturalną. Powodowie nie są zatem klientami banku i jako inwestorzy powinni mieć świadomość zarówno pozytywnej, jak i negatywnej strony działalności inwestycyjnej, zwłaszcza, że we wcześniejszym okresie, tj. przed nastaniem kryzysu gospodarczego, brali udział tylko w pozytywnych aspektach bycia udziałowcem (...) w C., tj. uzyskiwali wypłaty nadwyżki bilansowej, a także posiadali szereg uprawnień korporacyjnych (prawo udziału w Zebraniu Przedstawicieli i Zebraniu Grupy Członkowskiej Banku Spółdzielczego, prawo uzyskiwania od organów banku informacji dotyczących jego działalności, prawo do zapoznawania się z treścią rocznych sprawozdań finansowych banku oraz protokołów Zebrania Przedstawicielki, Zebrania Grupy Członkowskiej, prawo do wybierania i bycia wybieranym do organów banku, prawo do zgłaszania wniosków dotyczących działalności banku i żądania informacji o sposobie ich załatwiania).

Obecnie w dobie kryzysu gospodarczego wielu udziałowców banków spółdzielczych stara się o zwrot wpłaconych udziałów. W (...) w C. obecna skala wypowiedzeń nie znajduje precedensu w jego historii. Obniżenie funduszy własnych z tytułu wypowiedzenia udziałów przez wielu udziałowców, w tym powodów, dotyczy kwoty ponad 18.000.000 zł. Tego typu masowe wypłaty mogą spowodować upadek Banku, z czym związane będą ogromne straty finansowe nie tylko po stronie udziałowców, ale również po stronie klientów banku – klientów detalicznych, klientów profesjonalnych lub też uprawnionych kontrahentów. Aby temu zapobiec nowe przepisy unijne uzależniają wypłatę udziałów od uprzedniej zgody organu nadzoru.

Trzeba tu bowiem mieć na względzie nie tylko dobro powodów, ale również innych osób (innych udziałowców czy kontrahentów banku). Gdyby przyznać rację K. L., Z. L. i innym udziałowcom, którzy są w identycznej sytuacji i przychylić się ku ich roszczeniom, kapitał pozwanego Banku gwałtownie zacząłby topnieć, zmniejszać się, co doprowadziłoby do jego upadku. Analiza pism KNF wskakuje, że kondycja finansowa (...) w C. nie jest obecnie na tyle dobra, by można było zastąpić wypowiedziane instrumenty finansowe (udziały), instrumentami funduszy własnych o tej samej lub większej jakości na warunkach, które są stabilne z punktu widzenia zdolności dochodowej.

Konkludując należy stwierdzić, iż pozwany Bank prawidłowo, tj. zgodnie z decyzją KNF nie wypłacił żadnemu z powodów wypowiedzianych przez nich udziałów. Decyzja ta – wbrew twierdzeniu strony powodowej – jest kluczowa dla rozstrzygniecie niniejszej sprawy, bowiem wskazuje w jakiej kondycji finansowej jest pozwany Bank oraz wyjaśnia, iż w wypadku wypłaty zaburzona zostałaby nie tyle stabilność Banku, co interes i bezpieczeństwo jego pozostałych udziałowców i klientów.

Tym samym nie znajdując obecnie podstaw do zasądzenia żądanych kwot, sąd oddalił roszczenia każdego z powodów, o czym orzekł w pkt I ppkt 1 i w pkt II ppkt 1 wyroku.

Należy w tym miejscu wskazać, że powodowie nie tracą bezpowrotnie uprawnienia do zwrotu wartości wypowiedzianych udziałów. Będą bowiem mogli starać się o wypłatę tych środków w chwili, gdy kondycja Banku ulegnie poprawie, a KNF zaakceptuje stosowne obniżenie kapitałów Banku. Nie zachodzić tu też będzie powaga rzeczy osądzonej, gdyż nawet przy jednolitej podstawie prawnej, to zmiana okoliczności faktycznych, wynikająca choćby z decyzji pozytywnej KNF, spowoduje, że będziemy mieli do czynienia już z innym roszczeniem, a więc z roszczeniem opartym na innych od tych zgłoszonych w niniejszej sprawie podstawach faktycznych.

Rozstrzygając w pkt I ppkt 2 i w pkt II ppkt 2 wyroku o kosztach procesu, Sąd oparł się na zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu wyrażonej w art. 98 KPC, obciążając tymi kosztami każdego z powodów. Zgodnie z treścią art. 98 KPC strona przegrywająca sprawę ma bowiem obowiązek zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Podzielając stanowisko zajęte przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 3 lutego 2012 r., w sprawie I CZ 164/11 (publ. LEX nr 1254636), zgodnie z którym połączenie kilku oddzielnych spraw cywilnych w celu ich łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia (art. 219 KPC) nie pozbawia spraw ich odrębności, zwrot kosztów procesu przysługuje uprawnionej stronie odrębnie w każdej z połączonych spraw. Na kwotę zasądzoną z tego tytułu od każdego z powodów na rzecz pozwanego złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego w kwocie 2.400,00 zł, ustalone zgodnie z § 6 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013. Poz. 490).

Z powyższych przyczyn Sąd orzekł, jak w sentencji wyroku.