Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 lipca 2016r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Katarzyna Antoniak

po rozpoznaniu w dniu 15 lipca 2016r. w Siedlcach na rozprawie

odwołania Z. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 13 stycznia 2016 r. znak: (...)

w sprawie Z. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do odsetek

oddala odwołanie.

Sygn. akt: IV U 150/16 UZASADNIENIE

Decyzją z 13 stycznia 2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., działając na podstawie art.85 ust.1 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art.118 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych odmówił Z. P. prawa do wypłaty odsetek od kwoty wyrównania emerytury, do której prawo ustalone zostało wyrokiem Sądu Okręgowego w Siedlcach z 15 maja 2014r. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ rentowy wskazał, że nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie w przyznaniu prawa do świadczenia. Prawo do emerytury zostało ustalone wyrokiem Sądu, a wykonując ten wyrok organ zachował termin przewidziany w art.118 ust.1 ustawy emerytalnej ,tj. decyzję przyznającą świadczenie wydał w terminie 30 dni od wpływu wyroku do organu. Ponadto Sąd nie orzekł w wyroku o odpowiedzialności organu rentowego za opóźnienie w ustaleniu lub wypłacie świadczenia ani o odsetkach. Wypłacie podlegała zatem kwota świadczenia za okres od 1 grudnia 2013r. (data przyznania świadczenia) do 31 lipca 2014r. i została ona dokonana w dniu 6 lipca 2014r. (decyzja z 13 stycznia 2016r. k.58 akt emerytalnych).

Odwołanie od w/w decyzji złożył Z. P. wnosząc o jej zmianę i ustalenie, że przysługuje mu prawo do wypłaty odsetek od kwoty emerytury za okres od 1 grudnia 2013r. do dnia wypłaty. W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony podniósł m.in., że w chwili wydawania decyzji o odmowie prawa do emerytury organ rentowy miał wszystkie dane pozwalające na wydanie decyzji zgodnej z prawem, a w postępowaniu sądowym nie ustalono żadnych nowych przesłanek istotnych dla prawa do emerytury. Przyczyną odmowy prawa do emerytury była odmienna interpretacja przez ZUS okresu służby wojskowej jako pracy w szczególnych warunkach. Dlatego w ocenie ubezpieczonego organ rentowy ponosi odpowiedzialność za opóźnienie w ustaleniu prawa do emerytury i wypłaceniu świadczenia, a w tych okolicznościach jest zobowiązany do wypłaty odsetek (odwołanie k.1-4 akt sprawy).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie powołując się na przepisy prawa i argumentację zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji (odpowiedź organu rentowego na odwołanie k.5-7 akt sprawy).

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 6 grudnia 2013r. wpłynął do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. wniosek Z. P., urodzonego w dniu (...), o emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Do wniosku ubezpieczony załączył własne oświadczenie oraz zeznania świadków R. Z. i T. Ł. na okoliczność, że w okresie od 8 maja 1984r. do 1 października 1985r. mimo przeniesienia do biura technologicznego nadal w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę na stanowisku ostrzarza-szlifierza w Zakładach (...) w S. (wniosek o emeryturę z 6 grudnia 2013r. wraz z załącznikami w postaci oświadczenia wnioskodawcy i zeznań świadków k.1-7 akt emerytalnych).

Po rozpoznaniu powyższego wniosku decyzją z 2 stycznia 2014r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury na podstawie art.184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wskazując, że udowodniony przez ubezpieczonego na dzień 1 stycznia 1999r. okres zatrudnienia w szczególnych warunkach wynosi 13 lat, 8 miesięcy i 21 dni zamiast wymaganych przez ustawę 15 lat pracy w takich warunkach. Organ rentowy wskazał, że do okresu pracy w szczególnych warunkach zaliczył okres zatrudnienia ubezpieczonego w Zakładzie (...) w S. od 15 marca 1969r. do 7 maja 1984r. (z wyłączeniem służby wojskowej od 23 kwietnia 1970r. do 15 września 1971r.) - na podstawie świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach z 7 września 1994r. - złożonego na k.34 akt rentowych ubezpieczonego, a także że do pracy w szczególnych warunkach nie zaliczył okresu zatrudnienia ubezpieczonego w powyższym zakładzie pracy od 8 maja 1984r. do 1 października 1985r., gdyż przedłożone zeznania świadków nie stanowią środka dowodowego na potwierdzenie pracy w szczególnych warunkach (decyzja z 2 stycznia 2014r. o odmowie prawa do emerytury k.9 akt emerytalnych).

Na skutek odwołania ubezpieczonego od powyższej decyzji, sprawa przekazana została do Sądu Okręgowego w Siedlcach IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, gdzie początkowo toczyła się pod sygnaturą akt IV U 176/14. W odwołaniu ubezpieczony wnosił o zaliczenie do okresu pracy w szczególnych warunkach pominiętego przez organ rentowy okresu służby wojskowej od 23 kwietnia 1970r. do 15 września 1971r. powołując się na regulację zawartą w art.108 ustawy z 1967r. o powszechnym obowiązku obrony, a także okresu pracy na stanowisku ostrzarza-szlifierza w Zakładzie (...) w S. od 8 maja 1984r. do 1 października 1985r. (odwołanie k.2-5 akt sprawy IV U 176/14). Wyrokiem z 15 maja 2014r. Sąd Okręgowy w Siedlcach uwzględnił odwołanie ubezpieczonego do decyzji z 2 stycznia 2014r. w ten sposób, że zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że ubezpieczonemu przysługuje prawo do emerytury od 1 grudnia 2013r. Sąd Okręgowy ustalił, że do okresu pracy ubezpieczonego w szczególnych warunkach należy doliczyć okres odbywania przez ubezpieczonego służby wojskowej od 23 kwietnia 1970r. do 15 września 1971r. zgodnie z ówczesnym brzmieniem ustawy z 21 listopada 1967r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Ubezpieczony spełnił warunki do zaliczenia tego okresu do stażu pracy w szczególnych warunkach, gdyż przed powołaniem do służby wykonywał pracę w szczególnych warunkach na stanowisku ostrzarza i w przeciągu 30 dni od zakończenia służby powrócił do pracy na tymże stanowisku (wyrok Sądu Okręgowego w Siedlcach z 15 maja 2014r. wraz z uzasadnieniem k.19 i 22-24 akt IV U 176/14).

W ustawowym terminie ,tj. w dniu 20 maja 2014r. organ rentowy złożył wniosek o sporządzenie uzasadnienia w/w wyroku Sądu oraz o doręczenie mu go wraz z uzasadnieniem i aktami ubezpieczeniowymi (wniosek o uzasadnienie wyroku k.20 akt IV U 176/14).

W dniu 4 czerwca 2014r. wpłynął do organu rentowego odpis wyroku Sądu Okręgowego w Siedlcach z 15 maja 2014r. w sprawie IV U 176/14 wraz z uzasadnieniem oraz pouczeniem o sposobie i terminie wniesienia apelacji (wyrok wraz z uzasadnieniem k.26-29 akt emerytalnych). Organ rentowy nie wniósł apelacji od powyższego wyroku, w następstwie czego wyrok ten uprawomocnił się w dniu 20 czerwca 2014r. (14 dni o wpływu uzasadnienia wyroku do organu rentowego) - postanowienie o stwierdzeniu prawomocności wyroku z 15 maja 2014r. k.19v akt IV U 176/14 SO w Siedlcach.

W dniu 13 czerwca 2014r., a zatem jeszcze przed uprawomocnieniem się powyższego wyroku, organ rentowy wydał decyzję, w której przyznał ubezpieczonemu od 1 grudnia 2013r. ,tj. od daty określonej w wyroku z 15 maja 2014r. emeryturę. Jako termin płatności emerytury organ rentowy ustalił 6. dzień każdego miesiąca. Jednocześnie organ rentowy poinformował ubezpieczonego, że należność za okres od 1 grudnia 2013r. do 31 lipca 2014r. zostanie przekazana na rachunek w banku (decyzja o przyznaniu emerytury z 13 czerwca 2014r. k.32-33 akt emerytalnych). Wypłata należności za powyższy okres została dokonana w dniu 3 lipca 2014r. (pismo organu rentowego z 3 czerwca 2016r. k.12 akt sprawy oraz oświadczenie pełnomocnika organu rentowego - protokół rozprawy z 15 lipca 2016r. k.16 akt sprawy).

W odwołaniu od w/w decyzji 13 czerwca 2014r. zarejestrowanej pod sygnaturą akt IV U 856/14 ubezpieczony zakwestionował wysokość emerytury oraz wypłatę wyrównania świadczenia za miniony okres bez odsetek (odwołanie k.2-4 akt IV U 856/14 załączonych do sprawy IV U 855/14 dotyczącej odwołania ubezpieczonego od decyzji z 7 lipca 2014r. dotyczącej wysokości renty). Wyrokiem z 3 czerwca 2015r. w sprawie IV U 855/14 Sąd Okręgowy w Siedlcach oddalił odwołania ubezpieczonego od w/w decyzji w sprawie wysokości renty i emerytury oraz w przedmiocie prawa do odsetek od emerytury (wyrok z 3 czerwca 2015r. k.13 akt IV U 855/14 SO w Siedlcach). Na skutek apelacji ubezpieczonego od powyższego wyroku w części dotyczącej odsetek, postanowieniem z 9 listopada 2015r. Sąd Apelacyjny w Lublinie uchylił powyższy wyrok z 3 czerwca 2015r. w części dotyczącej odsetek od emerytury i przekazał sprawę do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.. W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia Sąd Apelacyjny wskazał, że Sąd Okręgowy nie mógł rozstrzygnąć o prawie ubezpieczonego do odsetek, gdyż w tej sprawie organ rentowy nie wydał dotychczas decyzji. Dlatego koniecznym stało się przekazanie żądania ubezpieczonego o wypłatę odsetek, zgłoszonego po raz pierwszy w odwołaniu od decyzji z 13 czerwca 2014r., do rozpoznania organowi rentowemu (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 9 listopada 2015r. wraz z uzasadnieniem k.40 i 44-48 akt IV U 855/14 SO w Siedlcach).

Po rozpoznaniu wniosku ubezpieczonego o wypłatę odsetek od emerytury zaskarżoną decyzją z 13 stycznia 2016r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do wypłaty odsetek z argumentacją przedstawioną na wstępie niniejszego uzasadnienia (decyzja z 13 stycznia 2016r. k.58 akt emerytalnych).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie Z. P. okazało się nieuzasadnione.

Zgodnie z art.85 ust.1 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych jeżeli Zakład – w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów – nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek określonych przepisami prawa cywilnego, przy czym nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności. Z kolei w myśl art.118 ust.1 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji, z uwzględnieniem ust.2 i 3. Zgodnie z ust.1a wskazanego przepisu w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wypływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Wreszcie w myśl ust.2 powyższego przepisu jeżeli w wyniku decyzji zostało ustalone prawo do świadczenia oraz jego wysokość organ rentowy dokonuje wypłaty świadczenia w terminie określonym w ustępie 1.

W sprawie bezsporne jest, że decyzją z 2 stycznia 2014r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa o emerytury w obniżonym wieku emerytalnym – na podstawie art.184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wobec ustalenia, że na dzień 1 stycznia 1999r. ubezpieczony nie wykazał co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Niesporne jest również to, że wyrokiem z 15 maja 2014r. wydanym w sprawie IV U 176/14 Sąd Okręgowy w Siedlcach – na skutek odwołania ubezpieczonego zmienił powyższą decyzję i ustalił prawo ubezpieczonego do emerytury od 1 grudnia 2013r. ,tj. od miesiąca zgłoszenia wniosku o świadczenie. Fakt zmiany przez Sąd decyzji organu rentowy nie oznacza jednak automatycznie, że po stronie ubezpieczonego powstało prawo do wypłaty odsetek. W myśl przytoczonego wyżej uregulowania art.85 ust.1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych prawo do wypłaty odsetek powstaje bowiem w sytuacji, gdy organ rentowy nie ustalił prawa do świadczenia i (lub) nie wypłacił tego świadczenia w przewidzianym ustawą terminie 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, z wyłączeniem sytuacji, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności.

Występując w dniu 6 grudnia 2013r. z wnioskiem o emeryturę ubezpieczony, mając ukończony 63. rok życia, ubiegał się o emeryturę w niższym wieku emerytalnym na podstawie art.184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z §2 ust.2 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983r. Nr 8, poz.43 ze zm.) okresy pracy, w których praca wykonywana była w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym wg wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie przedmiotowego lub w świadectwie pracy. Do wniosku o emeryturę ubezpieczony nie załączył świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach. Świadectwo takie znajdowało się natomiast w aktach rentowych ubezpieczonego (na k.34 akt za wnioskiem o rentę z 25 lipca 1994r.). Świadectwo to wystawił były pracodawca ubezpieczonego – Zakłady (...) w S. w dniu 7 września 1994r. stwierdzając w nim, że w okresie od 15 marca 1969r. do 7 maja 1984r., co stanowi 15 lat, 1 miesiąc i 24 dni, ubezpieczony wykonywał pracę w szczególnych warunkach na stanowisku ostrzarza. Organ rentowy rozpoznając wniosek emerytalny ubezpieczonego przenalizował powyższy dokument – i jak wynika z zaskarżonej decyzji - uwzględnił wskazany w nim okres do pracy w szczególnych warunkach, wyłączając jednak ze stażu pracy w szczególnych warunkach okres odbywania przez ubezpieczonego służby wojskowej od 23 kwietnia 1970r. do 15 września 1971r. W efekcie powyższego, okres pracy ubezpieczonego w szczególnych warunkach okazał się krótszy niż wymagane 15 lat, co skutkowało odmową prawa do emerytury. Jak wynika z przedstawionych wyżej ustaleń, Sąd Okręgowy w Siedlcach w sprawie IV U 176/14 uwzględnił odwołanie ubezpieczonego od powyżej decyzji wskazując, że okres służby wojskowej należy zaliczyć ubezpieczonemu do stażu pracy w szczególnych warunkach. W ocenie Sądu rozpoznającego niniejszą sprawę, okoliczność zmiany na mocy wyroku sądu decyzji odmawiającej ubezpieczonemu prawa do emerytury nie oznacza, że organ rentowy od początku mógł wydać prawidłową decyzję o przyznaniu świadczenia. Zmiana decyzji przez Sąd nie wynikała tylko z zastosowania przepisu art.108 ustawy z 21 listopada 1967r. o obowiązku obrony Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, którego wykładnia - w kwestii zaliczenia służby wojskowej do okresu pracy w szczególnych warunkach – przez dłuższy czas była zresztą niejednolita, ale też z ustaleń dotyczących daty, w której ubezpieczony powrócił do pracy po odbyciu służby wojskowej. Jak wskazał Sąd Okręgowy w uzasadnieniu wyroku z 15 maja 2014r. warunkiem zaliczenia okresu służby wojskowej do stażu pracy w szczególnych warunkach był powrót pracownika – zatrudnionego przed obyciem służby w szczególnych warunkach – do pracy w przeciągu 30 dni od zakończenia służby wojskowej. Z danych zawartych w aktach rentowych, m.in. z ogólnego świadectwa pracy z 7 września 1994r. (na k.32 akt rentowych) organ rentowy powziął wiedzę o dacie zakończenia przez ubezpieczonego służby wojskowej, nie dysponował natomiast dokumentami wskazującymi na datę, w której ubezpieczony powrócił do pracy po odbyciu służby wojskowej. W tym zakresie ustalenia poczynił dopiero Sąd Okręgowy w sprawie IV U 176/14 przeprowadzając dowód z dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych ubezpieczonego z okresu zatrudnienia w Zakładach (...) w S., w tym z karty obiegowej przyjęcia do pracy po zakończeniu służby wojskowej, na podstawie której ustalił, że ubezpieczony powrócił do pracy w dniu 25 września 1971r. (vide: uzasadnienie wyroku z15 maja 2014r. k.22v i 23v-24 akt IV U 176/14). Dopiero te ustalenia, jako pełne, pozwoliły Sądowi Okręgowemu na ocenę, czy służba wojskowa może być zaliczona do stażu pracy w szczególnych warunkach i w konsekwencji na zmianę decyzji z 2 stycznia 2014r., a w tych okolicznościach nie można uznać odpowiedzialności organu rentowego za opóźnienie w ustaleniu prawa i wypłacie świadczenia. W przedstawionym stanie za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji o prawie do świadczenia należy uznać dzień wpływu do organu rentowego prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego – wyroku Sądu. Jak wyżej ustalono wyrok z 15 maja 2014r. wpłynął do organu rentowego w dniu 4 czerwca 2014r. (był jeszcze wówczas nieprawomocny), a decyzję wykonującą ten wyrok organ rentowy wydał w dniu 13 czerwca 2014r., a wypłaty świadczenia dokonał w dniu 3 lipca 2014r., a zatem przed upływem 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji w przedmiocie prawa do świadczenia – tu od wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego - art.118 ust.1 i 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszach Ubezpieczeń Społecznych. W tych okolicznościach brak jest podstaw do ustalania prawa ubezpieczonego do wypłaty odsetek za opóźnienie w przyznaniu i wypłacie emerytury poczynając od 1 grudnia 2013r. ,tj. od daty przyznania emerytury ustalonej wyrokiem Sądu z 15 maja 2014r.

Mając na uwadze powyższe względy Sąd na podstawie art.477 ¹⁴§1 kpc odwołanie ubezpieczonego oddalił.