Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 lipca 2016r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 lipca 2016r. w S.

odwołania B. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 26 stycznia 2016 r. (Nr (...))

w sprawie B. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do odsetek

zmienia zaskarżoną decyzję i ustala, że ubezpieczonemu B. P. przysługuje prawo do wypłaty odsetek od 16 stycznia 2015 r. do 27 stycznia 2016 r. od renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy należnej ubezpieczonemu za okres od dnia 01 stycznia 2015 r. do 31 stycznia 2016 r.

Sygn. akt IV U 234/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 stycznia 2016r. Nr (...)Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., działając na podstawie art.118 ust. 1, 1a, 2 i 3 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, odmówił B. P. prawa do wypłaty odsetek od wyrównania renty z tytułu niezdolności do pracy za okres od 1.01.2015r. do 31.01.2016r. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ rentowy wskazał, że akta emerytalno-rentowe do ZUS wpłynęły w dniu 28.12.2015r. W związku z brakiem danych niezbędnych do podjęcia wypłaty świadczenia wdrożono postępowanie wyjaśniające, w wyniku którego w dniu 19.01.2016r. ubezpieczony złożył oświadczenie, iż w okresie wstrzymania renty, tj. od 01.01.2015r. nie pracował i nie osiągał żadnych przychodów. Decyzją z dnia 22.01.2016r. dokonał wypłaty świadczenia za okres od 1.01.2015r. do 31.01.2016r. Świadczenie przekazano na rachunek bankowy w dniu 28.01.2016r. W ocenie organu rentowego, dzień wpływu prawomocnego orzeczenia nie może być traktowany automatycznie w każdym przypadku za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności. W świetle tego przepisu nie ma przeszkód prawnych, aby w konkretnej sprawie prowadzone było (po dniu wpływu orzeczenia) postępowanie wyjaśniające w zakresie innej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. W związku z tym, że decyzja z dnia 22.01.2016r. została wydana z zachowaniem terminów ustawowych (art. 118 ust. 1, 1a, 2 i 3 w/w ustawy) wniosek o wypłatę odsetek został załatwiony decyzją odmowną.

Odwołanie od w/w decyzji wniósł ubezpieczony B. P., wskazując, iż należą mu się odsetki od wyrównania renty (k. 1-1v akt sprawy).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, powołując się na przepisy prawa i argumentację zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji (odpowiedź organu rentowego na odwołanie k. 9-10 akt sprawy).

Sąd ustalił, co następuje:

Wnioskodawca B. P. dnia 14 maja 2014r. wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z wnioskiem o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (wniosek k. 295 akt organu rentowego). Składając powyższy wniosek B. P. był w trakcie pobierania renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy, która przyznana mu została do 31 maja 2014 r. na podstawie decyzji z dnia 2 czerwca 2011 r. (decyzja k.281 akt organu rentowego). Decyzją z 24 lipca 2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. przyznał wnioskodawcy B. P. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1 czerwca 2014r. do 31 grudnia 2014r. (k. 302 akt organu rentowego).

Odwołanie od decyzji z dnia 24 lipca 2014r. złożył B. P., wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy i na dłuższy okres niż to wynika z zaskarżonej decyzji, z uwagi na jego zły stan zdrowia. Na skutek odwołania ubezpieczonego sprawa przekazana została do Sądu Okręgowego w Siedlcach IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, gdzie toczyła się pod sygnaturą akt IV U 920/14. Wyrokiem z 7 grudnia 2015r. wydanym w powyższej sprawie Sąd Okręgowy w Siedlcach zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał B. P. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1 czerwca 2014r. do dnia 31 grudnia 2017r. Podstawę rozstrzygnięcia stanowiła opinia biegłych neurologa, ortopedy, psychiatry, kardiologa, pulmonologa. Biegli uznali ubezpieczonego za częściowo niezdolnego do pracy wyjaśniając, iż wskazana niezdolność istniała w dniu 15.05.2014 r. (data złożenia wniosku o rentę) i w dniu 1 stycznia 2015 r. Biegli ustalili okres trwania tej niezdolności do 31 grudnia 2017 r. Wskazali również, że dokumentacja lekarska zawarta w aktach organu rentowego dawała podstawy do ustalenia takiej niezdolności. Biegły lekarz kardiolog wyjaśnił, iż schorzenia kardiologiczne, na które ubezpieczony choruje od kilkunastu lat tj. nadciśnienie tętnicze i przewlekła choroba niedokrwienna serca nadal naruszają sprawność organizmu i sprowadzają częściową niezdolność do pracy. Przebieg choroby wieńcowej ma charakter niestabilny i nawracający. W stosunku do badania lekarskiego w dniu 17 maja 2011 r. nie nastąpiła poprawa stanu zdrowia ubezpieczonego, a wręcz przeciwnie doszło do rozwoju kolejnego istotnego zwężenia w tętnicy wieńcowej i ubezpieczony w kwietniu 2014 r. miał wykonany zabieg rozszerzenia gałęzi pośredniej lewej tętnicy wieńcowej z założenie stentu. W ocenie biegłego psychiatry przebyty przez ubezpieczonego w przeszłości uraz głowy i mózgu mógł doprowadzić do takiego uszkodzenia (...), które skutkuje obecnie łagodnymi zaburzeniami funkcji poznawczych oraz zmianami charakterologicznymi i osobowości w postaci organicznych zaburzeń osobowości i zachowania. Powyższe powoduje iż ubezpieczony z przyczyn psychiatrycznych jest również częściowo niezdolny do pracy.

Odpis wyroku z dnia 7 grudnia 2015r. wraz z uzasadnieniem oraz aktami rentowymi został doręczony (...) Oddział w S. w dniu 28 grudnia 2015 r. Powyższy wyrok zmieniający decyzję organu rentowego z dnia 24 lipca 2014r. uprawomocnił się 12 stycznia 2016r. (wyrok Sądu Okręgowego w Siedlcach z 7 grudnia 2015r. k.67 akt IV U 920/14 i opinia biegłych k.41-44 tych akt; zwrotne potwierdzenie odbioru, k. 75 akt IV U 920/14).

Decyzją z dnia 22 stycznia 2016r. organ rentowy, wykonując prawomocny wyrok Sądu Okręgowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 7 grudnia 2015r. przeliczył od 1 czerwca 2014r., tj. od daty określonej w wyroku sądu, rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy i ustalił prawo do renty do dnia 31 grudnia 2017r. Termin płatności renty organ rentowy ustalił na 15 dzień każdego miesiąca. Jednocześnie organ rentowy poinformował ubezpieczonego, że należność za okres od 1 stycznia 2015r. do 31 stycznia 2016r. zostanie przekazana na rachunek w banku w kwocie 10717,15 zł netto (decyzja z 22 stycznia 2016r., k. 330 akt rentowych).

Wnioskiem z dnia 11 grudnia 2015r. B. P. wystąpił do organu rentowego o wypłacenie należnej renty wraz z odsetkami za cały rok 2015 (wniosek z 11 grudnia 2015 r., k. 345 akt rentowych).

Zaskarżoną decyzją z 26 stycznia 2016r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do wypłaty odsetek od wyrównania renty z tytułu niezdolności do pracy za okres od 1.01.2015r. do 31.01.2016r. (decyzja z 26 stycznia 2016r., k. 346 akt rentowych).

Należności z tytułu renty do dnia 31 grudnia 2014r. zostały wypłacone wnioskodawcy w terminie. Świadczenie za okres od 1 stycznia 2015r. do dnia 31 stycznia 2016r. zostało przekazane na rachunek bankowy ubezpieczonego w dniu 28 stycznia 2016r. (okoliczność bezsporna).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie B. P. okazało się uzasadnione.

Zgodnie z art. 85 ust. 1 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 121 j.t.), jeżeli Zakład – w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów – nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego, przy czym nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi okoliczności. Z kolei w myśl art. 118 ust.1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 748 j.t.) organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji, z uwzględnieniem ust. 2 i 3. Zgodnie z ust. 1a wskazanego przepisu w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego, za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wypływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Wreszcie w myśl ust. 2 powyższego przepisu jeżeli w wyniku decyzji zostało ustalone prawo do świadczenia oraz jego wysokość organ rentowy dokonuje wypłaty świadczenia w terminie określonym w ustępie 1. Jeżeli na podstawie przedstawionych środków dowodowych nie jest możliwe ustalenie prawa lub wysokości świadczenia, za datę wyjaśnienia ostatniej okoliczności, o której mowa w ust. 1, uważa się datę końcową dodatkowego terminu do przedstawienia niezbędnych dowodów, wyznaczonego przez organ rentowy albo datę przedstawienia tych dowodów (art. 118 ust. 3).

W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji organ rentowy wskazał, że brak jest podstaw do wypłaty odsetek, gdyż decyzja z dnia 22 stycznia 2016r. została wydana z zachowaniem terminów ustawowych (art. 118 ust. 1, 1a, 2 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS), bowiem akta emerytalno-rentowe wraz z odpisem wyroku do ZUS wpłynęły w dniu 28 grudnia 2015r., zaś w dniu 19 stycznia 2016r. ubezpieczony złożył oświadczenie o braku zatrudnienia i uzyskiwania przychodu w okresie wstrzymania renty, tj. od 1 stycznia 2015r.

Zgodnie z orzecznictwem i doktryną odpowiedzialność za błędy Lekarza Orzecznika i Komisji Lekarskiej ponosi organ rentowy. Jak wskazał Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku z dnia 11 września 2007 r., sygn. akt P 11/07 (OTK-A 2007/8/97), 30-dniowy termin określony w art. 118 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych powinien być liczony od dnia doręczenia wyroku sądu tylko wtedy, gdy ustalenie prawa do świadczenia dopiero w postępowaniu sądowym nie było następstwem okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność organ rentowy. W przeciwnym wypadku, gdy opóźnienie w ustaleniu prawa do świadczenia było spowodowane okolicznościami, za które odpowiada organ rentowy (w tym błędne orzeczenie Lekarza Orzecznika ZUS lub Komisji Lekarskiej ZUS w sprawie niezdolności do pracy), termin ten będzie liczony od dnia, w którym organ rentowy, gdyby działał prawidłowo, powinien był ustalić prawo do świadczenia. Jak wywiódł Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 21 czerwca 2012 r., III UK 110/11 (LEX nr 1227452), wydanie orzeczenia w przedmiocie niezdolności do pracy oraz jego kontrola dokonywana przez głównego lekarza orzecznika oddziału, stanowią niezbędne etapy postępowania prowadzonego przez organ rentowy w sprawach o świadczenia rentowe. Ponadto, zarówno lekarz orzecznik, jak i główny lekarz orzecznik oddziału, działają w ramach organu rentowego. Jeśli zatem wydanie nieprawidłowej decyzji w sprawie o rentę z tytułu niezdolności do pracy byłoby następstwem niewłaściwej oceny stanu zdrowia osoby ubiegającej się o to świadczenie, dokonanej przez lekarza orzecznika lub głównego lekarza orzecznika oddziału, a więc następstwem niewłaściwych ustaleń faktycznych, to błąd taki należy uznać za błąd organu rentowego, powodujący jego odpowiedzialność na podstawie art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Wobec tego organ rentowy musi zapłacić odsetki od nieprzyznanego w terminie świadczenia, jeśli sąd przyznał prawo do niego na podstawie dokumentów już znanych zakładowi.

W świetle powołanych wyżej przepisów oraz stanowiska judykatury stwierdzić należy, że dla odpowiedzialności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych istotnym jest zatem, czy organ rentowy dysponował takimi informacjami, które umożliwiłyby mu dokonanie prawidłowej oceny stanu zdrowia ubezpieczonego jeszcze na etapie postępowania przed organem, innymi słowy - czy istniały przeszkody, by Lekarz Orzecznik ZUS oraz Komisja Lekarska ZUS wydali orzeczenie stwierdzające częściową niezdolność do pracy na dłuższy okres niż tylko do 31 grudnia 2014r.

W niniejszej sprawie okolicznością niezbędną do wydania decyzji z dnia 24 lipca 2014r. było dokonanie oceny stanu zdrowia ubezpieczonego. B. P. zaskarżając w/w decyzję przyznającą mu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy do 31 grudnia 2014r., żądał m.in. przyznania prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy i na dłuższy okres niż to wynika z powołanej decyzji. Postępowanie dowodowe przeprowadzone przez Sąd w sprawie o sygn. akt IV U 920/14 dało podstawy do zmiany decyzji z dnia 24 lipca 2014r. i ustalenia, iż ubezpieczonemu przysługuje prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1 czerwca 2014r. do dnia 31 grudnia 2017r. W swojej opinii z dnia 2 czerwca 2015r. biegli lekarze jednoznacznie wskazali, że dokumentacja lekarska zawarta w aktach organu rentowego dawała podstawy do ustalenia częściowej niezdolności do pracy na taki okres, tj. okres dłuższy niż to ustalił Lekarz Orzecznik oraz Komisja Lekarska ZUS. W tych okolicznościach tak krótki okres, na który organ rentowy ustalił ubezpieczonemu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy został ustalony błędnie przez lekarzy orzeczników ZUS, a za powyższy błąd odpowiedzialność ponosi organ rentowy. Dlatego też niewątpliwie wnioskodawcy przysługuje prawo do odsetek od wypłacanych co miesiąc kwot renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od daty wymagalności pierwszej z tej należności do dnia poprzedzającego dzień faktycznej wypłaty świadczenia rentowego za okres od 1 stycznia 2015r. do 31 stycznia 2016r. Ostatnią niezbędną okolicznością do wydania prawidłowej decyzji przez organ rentowy byłoby orzeczenie przez Lekarza Orzecznika prawidłowej przewidywanej daty trwania częściowej niezdolności do pracy, a nie wpływ odpisu wyroku Sądu Okręgowego w Siedlcach z dnia 7 grudnia 2015r. czy też złożenie przez ubezpieczonego oświadczenia o braku zatrudnienia i uzyskiwania przychodu. Tym samym koniecznym stało się stwierdzenie, że organ rentowy wydał wadliwą decyzję, przyznając ubezpieczonemu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy do końca grudnia 2014r., gdy możliwe było wydanie decyzji zgodnej z prawem, gdyby tylko Lekarz Orzecznik prawidłowo ustalił okres trwania częściowej niezdolności do pracy. Powyższe oznacza, że opóźnienie w prawidłowym ustaleniu prawa do świadczenia i dokonaniu jego wypłaty w terminie jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność. Ze względu na to, że podstawą wydania decyzji organu rentowego było błędne orzeczenie Lekarza Orzecznika i Komisji Lekarskiej ZUS, ustalające okres trwania częściowej niezdolności do pracy do końca grudnia 2014r., a wypłata tych należności nastąpiła terminowo do końca 2014r., zatem prawo do odsetek przysługuje wnioskodawcy dopiero od dnia następnego po dniu wymagalności należności z tytułu renty za styczeń 2015r.

Na mocy art. 85 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest obowiązany do wypłaty odsetek od świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Świadczenie rentowe za styczeń 2015 r. ubezpieczony B. P. powinien otrzymać do 15 stycznia 2015r., zatem organ rentowy pozostawał w zwłoce od dnia następnego, czyli 16 stycznia 2015r., do dnia poprzedzającego dzień wypłaty należności za okres od 1 stycznia 2015r. do 31 stycznia 2016r. (wypłata w/w należności nastąpiła w dniu 28 stycznia 2016r.). Co za tym idzie, Sąd ustalił, że ubezpieczonemu przysługuje prawo do wypłaty odsetek od 16 stycznia 2015r. do 27 stycznia 2016r., liczonych od kwoty renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy należnej ubezpieczonemu za okres od dnia 1 stycznia 2015r. do 31 stycznia 2016r.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc, Sąd zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 26 stycznia 2016 r. i orzekł jak w sentencji wyroku.