Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 26 marca 2013 r. nakazał pozwanemu L. P., aby przywrócił powódce J. P. posiadanie lokalu użytkowego o powierzchni (...) m kw, położonego w B. przy ul. (...) na dziedzińcu budynku, poprzez wydanie powódce kluczy do drzwi wejściowych tego lokalu oraz usunięcie wszelkich fizycznych przeszkód w dostępie do tego lokalu w postaci blokady drzwi wejściowych oraz zakazał pozwanemu naruszania posiadania tego lokalu w przyszłości /pkt 1/; zasądził od pozwanego L. P. na rzecz powódki J. P. kwotę 373 zł tytułem zwrotu kosztów procesu /pkt 2/ i nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności /pkt 3/.

Z ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd I instancji wynikało, że powódka od dnia 7 kwietnia 2009r. posiadała lokal użytkowy położony w B. przy
ul. (...) na podstawie umowy najmu zawartej z pozwanym. W tym lokalu prowadziła działalność gospodarczą w postaci sklepu pod szyldem Salon (...). Pozwany jest właścicielem przedmiotowego lokalu. Zgodnie z § (...) umowy najmu w przypadku nieopuszczenia lokalu przez najemcę na dzień rozwiązania umowy, najemca upoważnił wynajmującego do wyniesienia i zmagazynowania całości towaru i wszystkich innych ruchomości i nakładów, które na ten dzień znajdowały się w lokalu. Wszelkie koszty oraz niebezpieczeństwo utraty lub uszkodzenia powyższych rzeczy w całości obciążają najemcę. Strony postanowiły, że niniejsze upoważnienie jest nieodwołalne. Pismem z dnia 18 marca 2011 r., pozwany uprzedził powódkę o zamiarze wypowiedzenia umowy najmu w związku z zaległościami w płatności czynszu oraz wyznaczył jej dodatkowy miesięczny termin do zapłaty zaległości. W dniu (...) maja 2012r. pozwany złożył powódce oświadczenie o wypowiedzeniu umowy najmu i jednocześnie wezwał ją do opuszczenia lokalu. Powódka nie zgodziła się z tym rozwiązaniem, czemu dała wyraz w pismach z dnia (...) maja 2012 r. i 18 maja 2012 r. Do dnia 18 maja 2012 r. dotychczasowe posiadanie powódki było spokojne i niezakłócone. W tym dniu pozwany - nie powiadamiając wcześniej powódki - pozbawił ją posiadania lokalu w ten sposób, że zamknął lokal poprzez umieszczenie na drzwiach wejściowych blokady w postaci zabicia ich powierzchni płytą oraz zastawienia wejścia doniczkami z roślinnością, uniemożliwiając w ten sposób całkowicie powódce korzystanie z tego lokalu. Pozwany pismami z dnia 21 maja 2012r. i 28 maja 2012r., powołując się na upoważnienie wynikające z §17 umowy najmu, poinformował powódkę, że wydane zostaną jej niektóre ruchomości. Następnie w dniu 24 maja 2012 r. pracownicy pozwanego rozwiercili zamki w drzwiach prowadzących do lokalu i weszli do środka pomieszczenia i zaczęli pakować znajdujący się tam towar i inne ruchomości do kartonów przez nich przyniesionych. M. M. zgodnie z poleceniem pozwanego wymienił zamki w drzwiach. Czynności te były dokonywane bez powiadomienia powódki. Pismem z dnia 24 maja 2012r. pełnomocnik powódki wezwał pozwanego do dobrowolnego przywrócenia posiadania powódce, wyznaczając w tym celu termin do dnia 29 maja 2012 r. Pozwany nie udzielił odpowiedzi na przedmiotowe wezwanie jak i również nie przywrócił naruszonego posiadania.

Przechodząc do oceny prawnej tych ustaleń Sąd Rejonowy wskazał, że powódka wywodziła swoje roszczenie z art. 344 kpc, a zatem nie musiała wykazywać przysługującego jej tytułu prawnego do lokalu, a jedynie konieczne było wykazanie ostatniego stanu posiadania i faktu jego naruszenia. Sąd stwierdził, że pozwany L. P. uniemożliwił powodce J. P. swobodne korzystanie z przedmiotowego lokalu. P. to zeznania świadków: T. J., S. P., M. M. i P. C.. Spór między stronami koncentrował się wokół kwestii bezprawności działania pozwanego. Strona pozwana podnosiła bowiem, że w oparciu o §17 umowy najmu przysługiwało jej uprawnienie do wejścia w posiadanie lokalu, zmagazynowania ruchomości, ich sprzedaży w celu pokrycia kosztów tej czynności. Ponadto jego zdaniem mógł to uczynić w ramach przysługującego mu prawa zastawu wynikającego z istoty stosunku najmu lokalu.

W ocenie Sądu Rejonowego, w realiach niniejszej sprawy, bezprawności działania pozwanego nie uchylał zapis § (...) umowy najmu. Sąd uznał, że to postanowienie umowne dotyczy wyłącznie rzeczy ruchomych, a nie przedmiotu umowy najmu, tj. lokalu użytkowego. W konsekwencji czynności podjęte przez pozwanego w dniach 18 maja 2012r. i 24 maja 2012r. stanowiły samowolne naruszenie posiadania. W ocenie Sądu bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy jest oczywista okoliczność, że wykonanie tego postanowienia wymagało współpracy ze strony powódki, w tym wymagało wejścia do lokalu. Nie zmieniało to faktu, że powódka nie upoważniła pozwanego do zajęcia lokalu i uniemożliwienia jej dalszego korzystania z niego. Ewentualny brak współpracy ze strony powódki w żadnym razie nie uprawniał pozwanego do samowolnego objęcia lokalu w posiadanie. Winien on ewentualny spór rozwiązać na drodze sądowej. Sąd podkreślił, że z ochrony posesoryjnej może skorzystać posiadacz niezależnie od kwalifikacji jego posiadania, a więc będący nawet w złej wierze. Z tego względu w sprawie nie zachodziła potrzeba badania posiadania przez powódkę tytułu prawnego do lokalu oraz skuteczności wypowiedzenia umowy najmu.

W ocenie Sądu chybiona była argumentacja pozwanego dotycząca przysługującego mu ustawowego prawa zastawu, które uprawniało go do objęcia lokalu w posiadanie. Sąd podkreślił, że z art. 670 kc w zw. z art. 680 kc i art. 671 § 2 kc wynika dla wynajmującego uprawnienie do „sprzeciwienia się" usunięciu rzeczy obciążonych zastawem, a nie do objęcia w posiadanie przedmiotu najmu, tj. spornego lokalu użytkowego i uniemożliwienia powódce korzystania z niego. Ponadto z przeprowadzonego postępowania dowodowego nie wynikało, aby powódka podejmowała jakiekolwiek działania mające na celu usunięcie tych rzeczy. Wręcz przeciwnie zamierzała ona nadal prowadzić działalność gospodarczą wykorzystując posiadane ruchomości. Jednocześnie Sąd zauważył, że zastawem objęte są wyłącznie rzeczy ruchome stanowiące własność albo współwłasność najemcy, tymczasem powódka wskazywała, że sporne rzeczy stanowią własność osób trzecich. W ocenie Sądu niezasadne byłoby odnoszenie się do hipotetycznych rozważań pozwanego dotyczących możliwości podjęcia przez powódkę bezprawnych działań polegających na usuwaniu zajętych rzeczy, czy uniemożliwianiu ich wydania. Stanowią one jedynie zbyt daleko idące przypuszczenia i zarzuty, a nie dotyczą faktów.

Odnośnie postawionego przez pozwanego zarzutu naruszenia art. 5 kc, Sąd stwierdził, że wprawdzie posesoryjny charakter sporu nie zwalnia sądu od obowiązku oceny roszczeń powódki z punktu widzenia ich zgodności z zasadami współżycia społecznego, to jednak powództwo o naruszenie posiadania powinno ulec oddaleniu tylko w razie rażącej kolizji roszczenia z tymi zasadami. Ponadto Sąd zauważył, że wyrok wydany w procesie posesoryjnym ma charakter tymczasowy w tym znaczeniu, że nie rozstrzygając o prawach stron, nie zamyka drogi do ich dochodzenia. Z tych zasadniczych przyczyn Sąd Rejonowy uwzględnił roszczenie powódki (na podstawie art.344 § 1 kc). O kosztach procesu orzekł po myśli art. 98 kpc. Nadał też wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności (na podstawie art. 333 § 2 kpc).

W dniu 2 kwietnia 2013 r. pozwany złożył zażalenie, którym zaskarżył postanowienie zawarte w punkcie 3 (trzecim) wyroku, a więc w przedmiocie nadania wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności. Domagał się jego uchylenia, a ewentualnie zmiany poprzez uzależnienie natychmiastowej wykonalności od złożenia przez powódkę na rachunek depozytowy Sądu kwoty 2 492 zł tytułem odszkodowania, stanowiącego równowartość jednomiesięcznego czynszu najmu netto za bezumowne korzystanie z lokalu, należnego pozwanemu wówczas, kiedy pozwana obejmie lokal w posiadanie. Domagał się ponadto zasądzenia na swoją rzecz od powódki zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego.

W dniu 6 maja 2013 r. pozwany złożył apelację od powyższego wyroku. Zaskarżył wyrok w całości i domagał się jego zmiany poprzez oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powódki na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Skarżący zarzucił Sądowi I instancji naruszenie:

- art. 233 § 1 kpc poprzez niewszechstronne rozważenie zebranego w sprawie materiału dowodowego, a w konsekwencji wadliwe ustalenie, że nie zawiadomił on pozwanej o zamiarze wejścia w posiadanie lokalu;

- art. 344 § 1 kc poprzez jego błędne zastosowanie w wyniku przyjęcia, że naruszenie posiadania było bezprawne;

- art. 65 kc poprzez ustalenie, że upoważnienie zawarte w § (...) umowy najmu nie uprawniało pozwanego do wejścia w posiadanie lokalu, wyniesienia i zmagazynowania znajdujących się w nim ruchomości.

W uzasadnieniu skarżący podniósł, że prawidłowa interpretacja zgromadzonych w sprawie dowodów winna doprowadzić Sąd do wniosku, że pozwany zawiadomił powódkę o zamiarze skorzystania z przysługującego mu uprawnienia określonego w § (...) umowy. Nastąpiło to pismem z dnia 21 maja 2013r. Ponadto twierdził, że skoro powódka nie postawiła zarzutu nieważności tego postanowienia umowy, jak również Sąd Rejonowy tak go nie ocenił, to określone w nim upoważnienie było prawnie skuteczne. W związku z tym pozwany pozbawiając powódkę możliwości korzystania z lokalu, wykonywał swoje uprawnienie, wobec czego jego działanie nie było bezprawne. Skarżący podniósł też, że upoważnienie przewidziane w § (...) umowy zostało mu przyznane w sposób nieodwołalny. W związku z tym po rozwiązaniu umowy łączącej strony najemczyni nie mogła sprzeciwić się wejściu przez wynajmującego (pozwanego) do lokalu i usunięciu z niego należących do niej rzeczy. Zwrócił on również uwagę, że to powódka poprzez niepłacenie czynszu najmu doprowadziła do rozwiązania łączącej ich umowy. Natomiast jego postępowanie było nakierowane na ograniczenie szkody, jaką ponosił przez dalsze zajmowanie przez nią lokalu bez uzyskania za to zapłaty (apelacja pozwanego – k.158 do 161).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego nie znajduje uzasadnienia. Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych w zakresie niezbędnym do rozstrzygnięcia sprawy, w szczególności co ostatniego spokojnego posiadania lokalu użytkowego przez powódkę i faktu jego naruszenia przez pozwanego. Te okoliczności były w istocie niesporne między stronami Zatem te ustalenia faktyczne Sąd odwoławczy przyjmuje także za podstawę swego orzeczenia. Podziela też w całości ocenę prawną tych ustaleń, z wnioskiem końcowym, że pozwany dokonał naruszenia posiadania powódki samowolnie (a więc bezprawnie).

Przepis art. 344 § 1 kc przewiduje ochronę posesoryjną posiadacza w przypadku, gdy jego posiadanie zostanie naruszone samowolnie tj. bez podstawy prawnej. Samowolność naruszającego posiadanie jest wyłączona jedynie wówczas, gdy przepis prawa pozwala na taką ingerencję w stan posiadania, gdy wynika to z orzeczenia Sądu lub z decyzji administracyjnej. Żadna z tych sytuacji w sprawie nie zachodziła. Ostatnią przyczynę uchylającą samowolność naruszenia posiadania stanowi zgoda samego posiadacza na naruszenie jego posiadania. Wbrew twierdzeniom apelującego § (...) umowy najmu łączącej strony, dokładnie przywołany w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, takiej zgody powódki nie zawierał.

Sąd Rejonowy dokonał prawidłowej wykładni tego postanowienia i wyprowadził trafny wniosek, że dotyczył on wyłącznie rzeczy ruchomych, a nie pozbawienia najemcy posiadania udostępnionego lokalu. Na podstawie tego zapisu powód L. P. nie uzyskał zgody pozwanej J. P. na objęcie w posiadanie spornego lokalu, a jedynie otrzymał prawo do wyniesienia i zmagazynowania całości towaru i wszystkich innych ruchomości i nakładów, które na ten dzień znajdowały się w przedmiocie najmu. Wbrew jego zapatrywaniu taki zapis postanowienia umowy mógłby zostać wykonany jedynie w takiej sytuacji, gdyby najemczyni przekazała pozwanemu klucze do tego lokalu i wyraziła zgodę na wejście do niego oraz wyniesienie znajdujących się tam rzeczy, które do niej należały. Ponadto mogłoby do tego dojść, gdyby powódka zgodziła się na otwarcie tych drzwi przez wynajmującego kluczami będącymi w jego posiadaniu. Z taką sytuacją niewątpliwie nie mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Pozwany nie uzyskał zgody drugiej strony umowy na wejście do tego lokalu, a tym bardziej na uniemożliwienie jej wejścia i korzystania z lokalu. Co więcej ,powódka w pismach z 17 i 18 maja 2013r. sprzeciwiała się wydaniu przedmiotowego lokalu. W tej sytuacji, chcąc doprowadzić do odzyskania lokalu po zakończeniu najmu, mógł on podjąć inne środki przewidziane prawem.

Mając wskazane okoliczności na uwadze i podzielając w pełni argumenty przywołane w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia stwierdzić należy, że Sąd I instancji słusznie uwzględnił powództwo J. P. o przywrócenie naruszonego posiadania. Dla porządku jedynie zaznaczyć należy, że dla rozstrzygnięcia tej sprawy, wbrew stanowisku skarżącego, nie miało znaczenia to, czy dokonał on skutecznego wypowiedzenia łączącej strony umowy najmu, jak również kwota zaległości w zapłacie czynszu najmu obciążająca powódkę. Pamiętać bowiem należy, że zgodnie z art. 478 kpc w sprawach o naruszenie posiadania Sąd bada jedynie ostatni stan posiadania i fakt jego naruszenia, nie rozpoznając samego prawa ani dobrej wiary pozwanego.

Zatem żaden z zarzutów postawionych przez skarżącego w apelacji nie był zasadny. Należy uznać, że Sąd I instancji dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych oraz ich właściwej oceny prawnej. Nastąpiła ona z zastosowaniem odpowiednich przepisów proceduralnych oraz przepisu art. 344 § 1 kc normującego powództwo posesoryjne.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy oddalił apelację pozwanego, jako nieuzasadnioną (na podstawie art. 385 kpc). Porządkując w istocie kwestie procesowe umorzył postępowanie wywołane zażaleniem powoda z dnia 2 kwietnia 2013r., jako bezprzedmiotowe (na podstawie art.355§1 kpc w związku z art.391§1 kpc). Pozwany zaskarżył apelacją wyrok Sądu Rejonowego w całości, a zatem także w zakresie nadania wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności. Skoro Sąd odwoławczy oddalił apelację w całości, to zażalenie pozwanego nie wymagało już oddzielnego rozstrzygnięcia merytorycznego (było zbędne). O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł na podstawie art. 108 § 1 kpc w zw. z art. 98 § 1 kpc i § 7 pkt 4 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. 490 z 2013r.).