Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 lipca 2016 r.

Sąd Rejonowy w Puławach IV Wydział Pracy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Magdalena Gałkowska

Ławnicy: Wiesław Sowa, Bożena Mizak

Protokolant st. sekr. sądowy Agnieszka Wójciak

po rozpoznaniu w dniu 5 lipca 2016 r. w Puławach

sprawy z powództwa M. D.

przeciwko Przedsiębiorstwu (...) S.A.

o odszkodowanie za straty w związku z podpisaniem porozumienia zmieniającego warunki umowy o pracę oraz za stosowany mobbing

I.  oddala powództwo;

II.  nie obciąża powódki kosztami procesu.

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 27 kwietnia 2016r. powódka M. D. wnosiła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanego Przedsiębiorstwa (...) S.A. w L. kwoty 17.000 zł tytułem odszkodowania za zmianę warunków płacy oraz stanowiska pracy w okresie ochronnym przed emeryturą.

Na rozprawie w dniu 5 lipca 2016r. powódka sprecyzowała swoje żądanie w ten sposób, że dalej domagała się zasądzenia na jej rzecz od pozwanego Przedsiębiorstwa kwoty 17.000 zł tytułem odszkodowania za poniesione przez nią straty w związku z podpisaniem przez nią porozumienia zmieniającego na niekorzyść warunki umowy o pracę oraz z tytułu stosowanego wobec niej mobbingu.

Pozwane Przedsiębiorstwo (...) S.A. w L. powództwa nie uznawało i wnosiło o oddalenie.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka zawarła z pozwanym Przedsiębiorstwem (...) S.A. w L. umowę o pracę zawartej na czas nieokreślony od 1 stycznia 2007r. na stanowisko kierownika Apteki w K. D. z wynagrodzenie 5400 zł ( akta osobowe).

Od dnia 1 grudnia 2009r. zawarte zostało Porozumienie pomiędzy stronami, zgodne z którym wynagrodzenie zasadnicze powódki ustalono na kwoty 6000 zł (akta osobowe).

W dniu 9 października 2012r. zawarte zostało Porozumienie pomiędzy stronami zgodne z którym wynagrodzenie zasadnicze powódki ustalono od dnia 1 października 2012r. na kwotę 5.700 zł ( k.5, akta osobowe).

W dniu 20 listopada 2013r. do Apteki w K. D. przyjechała U. N. i K. J., które przedstawiły powódce przygotowane pismo – Porozumienie, proponujące powódce przejście na stanowisko magistra farmacji i zmniejszenie jej wynagrodzenia, powódka przeczytała to pismo i następnie ustalono, że powódka zgadza się na zmianę stanowiska pracy lecz z wynagrodzeniem 5.500 zł, a wtedy przygotowane zostało kolejne pismo -- Porozumienie pomiędzy stronami, zgodne z którym, od dnia 1 grudnia 2013r. powódka miała pracować na stanowisku magistra farmacji z wynagrodzeniem 5500 zł i powódka takie pismo podpisała ( zeznania świadka U. N. -k48v-49v, zeznania powódki słuchanej w trybie art. 299 kpc- k49v-50, akta osobowe). Powódka podjęła pracę na tym stanowisku ( bezsporne).

Powyższy stan faktyczny sad ustalił w oparciu o zeznania powódki słuchanej w trybie art. 299 kp, zeznania świadka U. N., które to zeznania nie zawierają żadnych sprzeczności pomiędzy sobą, zgodnie opisują stan faktyczny, a także korelują z dokumentami znajdującymi się w aktach sprawy i aktach osobowych, których prawdziwość nie była kwestionowana przez żadną ze stron. Zeznania te więc należy obdarzyć wiarą w całości.

Sąd Rejonowy zważył co następuje:

Żądanie powódki zasądzenia na jej rzecz od pozwanego Przedsiębiorstwa kwoty 17.000 zł tytułem odszkodowania za poniesione przez nią straty w związku z podpisaniem przez nią porozumienia zmieniającego na niekorzyść warunku umowy o pracę oraz z tytułu stosowanego wobec niej mobbingu, nie zasługuje na uwzględnienie- w świetle ustalonego wyżej stanu faktycznego i przepisów prawa.

Powódka składając to żądanie twierdziła, że wprawdzie podpisała dwa Porozumienia z pracodawcą - jedno z 9 października 2012r., zgodne z którym jej wynagrodzenie zasadnicze zmniejszyło się z 6.000 zł do kwoty 5700 zł i drugie- w dniu 20 listopada 2013r, zgodne z którym od dnia 1 grudnia 2013r. powódka przestała pracować na stanowisku Kierownika apteki i rozpoczęła pracę na stanowisku magistra farmacji z wynagrodzeniem 5500 zł, lecz w momencie podpisywania tych Porozumień nie miała ona wiedzy, że jej stosunek pracy podlega szczególnej ochronie przed wypowiedzeniem, a w szczególności przed niekorzystnym obniżeniem jej wynagrodzenia.

Zatem powódka w toku procesu próbowała doprowadzić do uznania, iż wprawdzie podpisała ona oba te Porozumienia, a więc złożyła oświadczenia woli, to jednak, wobec tego, że zainicjowane zostały te porozumienia płacowe przez pracodawcę, a jej zdaniem pracodawca nie miał prawa, o czym dowiedziała się później, aby w okresie przedemerytalnym dokonać zmiany jej warunków pracy i płacy na jej niekorzyść. Na skutek zaś zawartych Porozumień z dnia 9 października 2012r. i z dnia 20 listopada 2013r. w zakresie obniżenia jej wynagrodzenia z 6.000 zł do najpierw - 5700 zł a potem do 5500zł, poniosła ona szkodę. Powódka wprawdzie nie domagała się uchylenia od skutków prawnych złożonych przez siebie oświadczeń woli, to jednak należy podnieść, że rodzaj złożonego przez powódkę roszczenia wymaga przeanalizowania- pod względem zgodności z prawem, przedmiotowych oświadczeń woli złożonych przez nią.

Porozumienie stron, polega na wymianie zgodnych oświadczeń woli w rozumieniu art. 60 kc w zw. z art. 300 kp. Zgodnie z art.61§1 kc w zw. z art. 300kp, oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy do niej doszło w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. W świetle utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego, pracownik może uchylić się od skutków prawnych wynikających ze złożonego oświadczenia woli, jeśli było ono dotknięte wadą ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2002 w sprawie I PKN 156/01). W przedmiotowej sprawie, bezspornym jest, że to pozwany pracodawca był inicjatorem zawarcia Porozumień z powódką zarówno co do obniżenia wynagrodzenia, jak i co do zmiany stanowiska pracy, lecz poza sporem też jest że powódka dobrowolnie przystała na te propozycje i dobrowolnie podpisała oba te Porozumienia. Zgodnie z treścią art. 84 kc w zw. z art. 300 kp, w razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od skutków prawnych jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć. Posługując się terminem błąd, art. 84 odwołuje się do potocznego jego rozumienia. Według powszechnie przyjętego określenia, błąd polega na fałszywym, mylnym wyobrażeniu o otaczającej rzeczywistości. W tym znaczeniu błąd oznacza pewną zaszłość psychiczną i wyraża się w mylnym wyobrażeniu o rzeczywistym stanie sprawy (o prawdziwym stanie rzeczy) lub w ogóle brakiem takiego wyobrażenia. O błędzie można mówić więc wówczas, gdy zachodzi niezgodność między rzeczywistością a jej odbiciem w świadomości podmiotu. Można tylko powoływać się na błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie , nie złożyłby oświadczenia tej treści. Powódka twierdzi właśnie, że podpisała te Porozumienia nie mając wiedzy, że wobec tego iż znajduje się ona w okresie przedemerytalnym i pracodawca nie może zmienić warunków w pracy i płacy na jej niekorzyść a więc niejako pod wpływem błędu. Jednakże, choć to pozwany pracodawca miał niewątpliwie wolę zmniejszenia powódce wynagrodzenia i to on sporządził treść obu Porozumień, to jednak powódka miała możliwość – co wynika z zeznań świadka U. N., ale też i zeznań powódki słuchanej w trybie art. 299 kpc, aby zapoznać się z propozycją pozwanego, przenalizować pod kątem prawnym i dopiero wtedy podjąć decyzję czy podopisywać Porozumienie czy też nie.

Reasumując więc warunki pracy i płacy ustalone dobrowolnie przez strony stosunku pracy w treści obu Porozumień były i są wiążące i nie można powiedzieć iżby pracodawca spowodował szkodę u powódki.

Podstawę odpowiedzialności pracodawcy wobec pracownika w stosunkach pracy może stanowić przepis art. 471 k.c. w związku z art. 300 k.p. Tak stanowisko zajął Sądu Najwyższego w wyroku z dnia 13 października 2004 r. w sprawie II PK 36/04 ( OSNP 2005/8/106) .

Zgodnie z treścią art. 471 kc dłużnik jest obowiązany do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Konstrukcja odpowiedzialności odszkodowawczej za naruszenia zobowiązania opiera się na trzech przesłankach: fakcie, z którym system prawny wiąże czyjąś odpowiedzialność, związku przyczynowym między zdarzeniem a powstałą szkodą zaś ciężar udowodnienia faktu aktualizującego odpowiedzialność istnienia związku przyczynowego między nienależytym wykonaniem zobowiązania przez pozwanego a powstałą szkodą spoczywa na powodzie, jako na osobie, która z tychże faktów wywodzi skutki prawne ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 8 marca 2007r. w sprawie I ACa 29/07).

Jak już wyżej podniesiono, powódka wprawdzie w wyniku zawartych pomiędzy stronami stosunku pracy Porozumień co do wysokości wynagrodzenia od dnia 1 października 2012r. otrzymuje niższe wynagrodzenie niż wcześniej, ale nie jest to spowodowane jednostronną, nieuprawnioną niezgodną z prawem decyzją pracodawcy, tylko obniżenie wynagrodzenia z kwoty 6.000 zł - najpierw do kwoty 5700 zł, a potem do 5.500 zł nastąpiło z woli obu stron stosunku pracy, a w szczególności za zgodą powódki. Zatem nie zaistniała podstawowa przesłanka tej odpowiedzialności, czyli istnienie zobowiązania po stronie pozwanego do wypłacania powódce wynagrodzenia w wysokości 6.000 zł.

Podnieść jeszcze należy, iż powódka domagając się odszkodowania w wysokości 17.000 zł, to oprócz żądania uznania, iż pozwany pracodawca spowodował u niej szkodę w postaci straty poniesionej przez nią w związku z podpisaniem przez nią porozumienia zmieniającego na niekorzyść warunki umowy o pracę, to także domaga się uznania, że stosowany był wobec niej mobbingu. Tymczasem zgodnie z § 3 art. 94 ³ kp pracownik, u którego mobbing wywołał rozstrój zdrowia, może dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę a zgodnie z § 4 pracownik, który wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów. Poza sporem jest, że powódka nadal jest pracownikiem pozwanego a więc nie doszło do rozwiązania stosunku pracy. Zatem brak jest przesłanki aby dochodzić odszkodowanie za stosowanie wobec niej – według niej, mobbingu.

Zatem żądanie powódki skierowane wobec pracodawcy sąd oddalił.

O kosztach Sąd orzekł w oparciu o przepis art. 102k.p.c., który to przepis ustanawia zasadę słuszności, będącą odstępstwem od zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Jest to rozwiązanie szczególne, nie podlegające wykładni rozszerzającej, wymagające do swego zastosowania wystąpienia wyjątkowych okoliczności.

Do okoliczności branych pod uwagę przez sąd, przy ocenie przesłanek zastosowania dyspozycji omawianego przepisu, zaliczyć można nie tylko te związane z samym przebiegiem postępowania, ale również dotyczące stanu majątkowego i sytuacji życiowej strony. Za trafny należy uznać pogląd, iż sama sytuacja ekonomiczna strony przegrywającej, nawet tak niekorzystna, że strona bez uszczerbku dla utrzymania własnego i członków rodziny nie byłaby w stanie ponieść kosztów, nie stanowi podstawy zwolnienia - na podstawie art. 102 k.p.c. - od obowiązku zwrotu kosztów przeciwnikowi, chyba że na rzecz tej strony przemawiają dalsze szczególne okoliczności, które same mogłyby być niewystarczające, lecz łącznie z trudną sytuacją ekonomiczną wyczerpują znamiona wypadku szczególnie uzasadnionego.

Taka właśnie sytuacja zaistniała w okolicznościach niniejszej sprawy. Powódka bowiem wprawdzie otrzymuje obecnie wynagrodzenie w wysokości, które z pewnością wystarcza jej na codzienne potrzeby, lecz uiszczenie przez nią zwrotu kosztów procesu mogłoby spowodować pogorszenie jej sytuacji finansowej, tym bardziej, że jest obecnie w okresie tuz przed emeryturą. Powódka zaś decydując się na dochodzenie swoich praw na drodze sądowej, niewątpliwie była subiektywnie przekonana o zasadności swego roszczenia.