Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 4 października 2013 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Marek Boniecki (spr.)

Sędziowie: SO Sławomir Buras

SO Cezary Klepacz

Protokolant: protokolant sądowy Agnieszka Baran

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 października 2013 r. w Kielcach

sprawy z wniosku B. B.

z udziałem J. B.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji wnioskodawczyni

od postanowienia Sądu Rejonowego w Kielcach

z dnia 28 marca 2013 r., sygn. akt I Ns 806/11

postanawia: oddalić apelację oraz wniosek uczestnika o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

II Ca 831/13

Uzasadnienie postanowienia Sądu Okręgowego w Kielcach

z dnia 4 października 2013 r.

B. B.wniosła o podział majątku wspólnego poprzez przyznanie na rzecz uczestnika J. B.szczegółowo opisanej nieruchomości w C.i zasądzenie na rzecz wnioskodawczyni kwoty 125 000 zł tytułem spłaty.

Uczestnik J. B.przyłączył się do wniosku co do zasady i sposobu podziału. Zakwestionował wartość nieruchomości oraz wniósł o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym.

Postanowieniem z dnia 28 marca 2013 r. Sąd Rejonowy w Kielcach dokonał podziału majątku byłych małżonków B. B.i J. B., obejmującego prawo własności nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem mieszkalnym położonej w C., gmina S., o numerze ewidencyjnym (...)i powierzchni 1165 m ², dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...), w ten sposób, że własność tej nieruchomości przyznał wyłącznie na rzecz uczestnika (pkt I); zasądził tytułem spłaty od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni kwotę 72 005,21 zł, płatną w terminie 6 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia, z ustawowymi odsetkami na wypadek uchybienia terminowi płatności (pkt II); oddalił wniosek uczestnika o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym (pkt III) oraz orzekł o kosztach sądowych (pkt. IV i V) i kosztach postępowania (pkt VI).

Sąd pierwszej instancji ustalił stan faktyczny szczegółowo zaprezentowany w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia, z którego wynika, że wnioskodawczyni i uczestnik zawarli małżeństwo w dniu 30 sierpnia 2008 r. Małżonkowie otrzymali łącznie około 30 000 zł jako prezenty ślubne od członków rodziny. Pieniądze te wpłacili na konto bankowe. Nie zawierali majątkowej umowy małżeńskiej. Uczestnik pracował po skończeniu szkoły najpierw jako kierowca w Polsce, a następnie półtora roku przed ślubem podjął pracę w Wielkiej Brytanii. Wnioskodawczyni studiowała w K., gdzie mieszkała podczas roku akademickiego w wynajętym pokoju. Sytuacja ta nie zmieniła się po ślubie. Małżonkowie jeszcze przed ślubem rozpoczęli poszukiwania działki, bowiem chcieli wybudować dla siebie dom. Uczestnik w dniu 28 sierpnia 2007 r. kupił za kwotę 21 880 zł beton komórkowy. Pieniądze na zakup działki uczestnik zgromadził jeszcze przed ślubem w banku (...) SA, na koncie, do którego upoważnienie miała jego matka. Pieniądze te pochodziły z jego wynagrodzenia za pracę wykonywaną w Wielkiej Brytanii. Małżonkowie B.zdecydowali się na zakup działki w C., z tym, że w okresie, gdy uczestnik był w Polsce, nie było współwłaściciela tej działki, który miał wrócić wówczas, gdy wnioskodawca musiał już być w Wielkiej Brytanii. Małżonkowie postanowili więc, że uczestnik udzieli żonie pełnomocnictwa. Aktem notarialnym z dnia 16 października 2008 r. uczestnik wyraził zgodę dla swojej żony B. B.na działanie w stosunku do majątku objętego wspólnością majątkową małżeńską, polegające na zakupie za fundusze i do majątku wspólnego małżonków B., nieruchomości położonej w C.objętej KW (...), a następnie aktem notarialnym z dnia 27 października 2008 r. wnioskodawczyni kupiła za kwotę 40 000 zł ww. nieruchomość do majątku objętego wspólnością majątkową. Wnioskodawczyni zapłaciła sprzedającym cenę działki gotówką, którą do kancelarii notarialnej po uprzednim wypłaceniu z konta, przywiozły matka i siostra uczestnika. Po zakupie nieruchomości uczestnik miał zgromadzone na koncie około 60 000 zł, z których część zarobiona była już po zawarciu związku małżeńskiego. Po kupnie działki uczestnik założył konto wspólne ze swoją żoną. Wnioskodawczyni i uczestnik postanowili o budowie domu na zakupionej działce. Budowa rozpoczęła się pod koniec kwietnia 2009 r. Małżonkowie B.nabyli projekt architektoniczny domu za 1790 zł, byli także odbiorcami przyłącza instalacji elektroenergetycznej, za co ponieśli opłatę w wysokości 1651,97 zł. Wnioskodawczyni zajmowała się również kwestiami podatkowymi związanymi z prowadzoną budową. Decyzje administracyjne zatwierdzające projekt budowlany i udzielające pozwolenie na budowę wydawane były dla obojga małżonków. Wnioskodawczyni na początku lipca 2009 r. wyjechała do Anglii do pracy. Wróciła do Polski 20 września 2009 r, przywożąc zarobione pieniądze w kwocie około 10 000 zł. W tym czasie mąż wnioskodawczyni przez 3 tygodnie przebywał w kraju, na budowie. Ojciec wnioskodawczyni zajmował się zamawianiem potrzebnych materiałów, ich przywożeniem oraz pomagał fizycznie przy budowie domu. Budowa domu była prowadzona głównie ze wspólnych środków małżeńskich. Ojciec wnioskodawczyni sfinansował zakup drzewa na budowę dachu przedmiotowego domu, dał także 4 500 zł na dalszą budowę, kupował drobne rzeczy. Podczas trwania budowy wnioskodawczymi i uczestnik mieli wspólne konto, pieniądze zaś potrzebne do wykonywania kolejnych etapów budowy były z tego konta wypłacane w zależności od bieżących potrzeb i stanu budowy. W budowę domu zaangażowani byli także osobiście oboje małżonkowie. Przy budowie pracowali także brat wnioskodawczyni, mąż jej siostry oraz bracia uczestnika. Wnioskodawczyni ukończyła studia w czerwcu 2010 r. Przez cały 5-letni okres studiów otrzymywała stypendium naukowe. Na III roku studiów pracowała na umowę zlecenie, uzyskując z niej dochód w wysokości 1500 zł W okresie wakacyjnym 2006/2007 pracowała w Stanach Zjednoczonych, skąd przywiozła kwotę ponad 10000 zł. Przed zawarciem związku małżeńskiego posiadała około 20 000 zł oszczędności, które trzymała u swoich rodziców. Wnioskodawczyni utrzymywała się po ślubie ze stypendium, prezentów ślubnych i własnych wcześniejszych oszczędności. W czerwcu 2010 r. budowa został wstrzymana, z powodu pogarszających się relacji pomiędzy małżonkami. W okresie wakacyjnym, bezpośrednio przed rozwodem wnioskodawczyni i uczestnik zlikwidowali wspólne konto. Uczestnik wziął z likwidowanego konta 15 000 zł, wnioskodawczyni zaś 6 000 zł. Wyrokiem z dnia 2 listopada 2010 r. Sąd Okręgowy orzekł o rozwiązaniu przez rozwód małżeństwa pomiędzy wnioskodawczynią i uczestnikiem. Wnioskodawczyni i uczestnik nie prowadzili wspólnego gospodarstwa domowego, nie mają wspólnych dzieci. Wybudowany wspólnie dom jest w stanie surowym – wstawione są okna. Wartość rynkowa nieruchomości według stanu na dzień 24 listopada 2010 r., tj. daty ustania wspólności majątkowej wynosi 211 716 zł, zaś wartość niezabudowanej działki wg takiego samego stanu – 45 825,58 zł.

W ustalonym przez siebie stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał wniosek uczestnika o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym za bezzasadny w świetle art. 43 §2 k.r.o. z uwagi na brak ważnych powodów w rozumieniu powoływanego przepisu.

Przyznając dorobkową nieruchomość uczestnikowi, Sąd pierwszej instancji kierował się zgodnym w tym zakresie wnioskiem byłych małżonków. Sąd ten przyjął jednocześnie, że wartość gruntu oraz betonu komórkowego stanowią nakład z majątku osobistego uczestnika na majątek wspólny. Co do drugiej pozycji, to materiał ten został kupiony przez uczestnika przed ślubem. Odnośnie z kolei zakupu gruntu, przyznane zostało, że był on nabyty za pieniądze uczestnika zgromadzone przez niego jeszcze przed małżeństwem. Zdaniem Sądu udzielenie pełnomocnictwa wnioskodawczyni do nabycia nieruchomości do majątku wspólnego było spowodowane chęcią ułatwienia formalności związanych z budową, z uwagi na pobyt uczestnika za granicą, a nadto nie przesądzało o pochodzeniu środków na zakup gruntu. Za podstawę rozstrzygnięcia o nakładach Sąd Rejonowy przyjął art. 45 §1 k.r.o., zaś o spłacie art. 212 §3 k.r.o.

Postanowienie powyższe zaskarżyła apelacją wnioskodawczyni w części, tj. w zakresie punktów II, IV i VI postanowienia. Skarżąca zarzuciła: 1) obrazę prawa procesowego, tj. art. 187 §1 pkt 1 k.p.c. oraz art. 321 §1 k.p.c. w zw. z art. 13 §2 k.p.c. poprzez uwzględnienie przy ustalaniu wysokości spłaty na rzecz wnioskodawczyni nakładów w łącznej wysokości 67 705, 58 zł, w sytuacji gdy w postępowaniu przed Sądem I instancji nie doszło do zgłoszenia wniosku w tym zakresie przez uczestnika, a on sam nie określił treści takiego żądania; 2) obrazę prawa procesowego, tj. art. 244 §1 k.p.c. poprzez czynienie ustaleń na podstawie zeznań świadków i przesłuchania uczestnika w charakterze strony odmiennych od treści dokumentu urzędowego (aktu notarialnego z dnia 16 października 2008 roku) stanowiącego dokument urzędowy w rozumieniu przepisów k.p.c., który stanowił dowód tego, co zostało w nim zaświadczone; 3) obrazę prawa materialnego, tj. art. 45 §1 k.r.o. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że wierzytelność w kwocie 45 825,58 zł stanowi nakład z majątku osobistego na majątek wspólny podlegający zwrotowi: 4) obrazę prawa procesowego, tj. art. 100 k.p.c. poprzez obciążenie wnioskodawczyni kosztami postępowania w równej części z uczestnikiem, pomimo, iż określenie należnej sumy zależało od wzajemnego obrachunku, a także brak uwzględnienia przy rozstrzygnięciu o kosztach opłaconej przez wnioskodawczynię opłaty od wniosku w wysokości 1000 zł.

W konkluzji skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonej części postanowienia poprzez zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni tytułem spłaty kwoty 105 858 zł płatnej w terminie sześciu miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia wraz z ustawowymi odsetkami na wypadek uchybienia płatności oraz zasądzenie od uczestnika na rzecz skarżącej kosztów postępowania.

Uczestnik wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności stwierdzić należy, iż Sąd Rejonowy prawidłowo, z poszanowaniem reguł wskazanych w art. 233 §1 k.p.c. ustalił stan faktyczny sprawy, który zasadniczo nie był kwestionowany przez uczestników postępowania. W tej sytuacji brak było przeszkód, aby Sąd Okręgowy przyjął go za własny.

Nietrafiony okazał się zarzut apelacji dotyczący naruszenia art. 187 §1 pkt 1 k.p.c. i art. 321 §1 k.p.c. w zw. z art. 13 §2 k.p.c. Jakkolwiek zgodzić należy się z poglądem skarżącej, że zgłoszenie na podst. art. 45 §1 k.r.o. do rozliczenia wierzytelności z tytułu nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny małżonków w postępowaniu o podział takiego majątku winno nastąpić wg zasad zgłaszania żądań w procesie, to nie sposób nie zauważyć, że uczestnik wymogowi temu sprostał. W piśmie procesowym z dnia 12 marca 2013 r. (k. 216) wyartykułował żądanie zwrotu kwoty 45 825,58 zł stanowiącej zwaloryzowaną wartość gruntu nabytego ze środków zgromadzonych w okresie przedmałżeńskim oraz zwaloryzowanej kwoty 21 880 zł jako ceny nabytych przed ślubem bloczków betonowych. Uczestnik przytoczył również okoliczności faktyczne na uzasadnienie swojego żądania. Wszelkie zatem wymogi obligatoryjne pozwu określone w art. 187 §1 k.p.c. zostały spełnione, co czyni jednocześnie bezzasadnym zarzut orzeczenia ponad żądanie.

Nie można zgodzić się także ze skarżącą co do tego, że Sąd pierwszej instancji, przeprowadzając dowód z zeznań świadków oraz przesłuchania uczestnika co do treści oświadczenia zawartego w akcie notarialnym z 16 października 2008 r., naruszył przepis art. 244 §1 k.p.c. Na wstępie zauważyć należy, iż w przypadku uznania, że dowody o charakterze osobowym były w tej sytuacji niedopuszczalne, należałoby zarzucić obrazę art. 247 k.p.c., a nie art. 244 §1 k.p.c. Ponadto art. 247 k.p.c. nie stoi na przeszkodzie prowadzeniu dowodów co do rzeczywistej intencji składających oświadczenie woli w dokumencie urzędowym (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 września 2011 r., V CSK 427/10, LEX nr 1095853). Należy także pamiętać o tym, że wyrażone w art. 244 §1 k.p.c. domniemanie prawdziwości zaświadczenia zawartego w dokumencie urzędowym ma charakter wzruszalny, stosownie do treści art. 234 k.p.c.

Chybiony również okazał się zarzut naruszenia art. 45 §1 k.r.o. Wnioskodawczyni wtoku postępowania przed Sądem pierwszej instancji przyznała, że beton komórkowy został przez uczestnika nabyty przed zawarciem małżeństwa, podobnie jak środki na kupno nieruchomości gruntowej (k. 108). Skarżąca próbowała wykazywać, że uczestnik udzielając jej pełnomocnictwa do kupna nieruchomości za fundusze i do majątku wspólnego, przeniósł te środki do majątku wspólnego. Z interpretacją taką zgodzić się nie można. Uczestnik w żadnym miejscu nie zawarł oświadczenia o przekazaniu zgromadzonych uprzednio pieniędzy na majątek wspólny. Zawarta w oświadczeniu zgoda na dysponowanie funduszami dotyczyła tych należących do majątku wspólnego, które w dacie sporządzania aktu notarialnego już istniały. Treść zgody w powiązaniu z treścią umowy sprzedaży nieruchomości z dnia 27 października 2008 r. przekonuje, że wolą J. B.było, aby nieruchomość weszła do majątku wspólnego. Samo natomiast stwierdzenie, że nabycie następuje z funduszy wspólnych nie stanowiło o przekazaniu pieniędzy zgromadzonych przez uczestnika na majątek wspólny, albowiem brak było wyraźnego oświadczenia J. B.w tym zakresie. W ocenie Sądu Okręgowego brak jest przy tym wystarczających podstaw do przyjęcia złożenia oświadczenia o przekazaniu środków z majątku osobistego w sposób dorozumiany.

Sąd Rejonowy wydał także prawidłowe rozstrzygnięcie co do kosztów postepowania. W istocie w rozpoznawanej sprawie brak było podstaw do odstąpienia od zasady wyrażonej w art. 520 §1 k.p.c. W tzw. sprawach działowych nie zachodzi sprzeczność interesów, gdyż jego uczestnicy zasadniczo w takim samym stopniu zainteresowani są rozstrzygnięciem sprawy i wyjściem ze stanu wspólności (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2012 r., V CZ 30/12, LEX 1231642).

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podst. art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 §2 k.p.c. oddalił apelację.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 520 §1 k.p.c., w oparciu o przytoczoną wyżej argumentację co do kosztów postepowania przed Sądem Rejonowym.

SSO C. Klepacz SSO M. Boniecki SSO S. Buras

Zarządzenie: odpis postanowienia z uzasadnieniem doręczyć adw. T. K..