Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Poznań, 6 lipca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu IX Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący - SSO Katarzyna Krzymkowska

Protokolant - st. sekr. sądowy Paulina Kurowiak

po rozpoznaniu w dniu 24 czerwca 2015 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa M. G. i A. G.

przeciwko (...) Spółka Akcyjna w S.

z udziałem po stronie pozwanej interwenienta ubocznego: (...) S.A. w W.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanej (...) Spółka Akcyjna w S. na rzecz solidarnych powodów: M. G. i A. G. kwotę 10.000 EUR ( dziesięć tysięcy euro) wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 17 grudnia 2014 roku;

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powodów kwotę 6.846,00 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

/-/SSO K. Krzymkowska

UZASADNIENIE

Powodowie – M. G. i A. G., wspólnicy spółki cywilnej (...) wnieśli 20 stycznia 2015 r. pozew w imieniu własnym przeciwko pozwanemu (...) Spółka akcyjna w S., o zapłatę kwoty 86106 zł wraz z odsetkami ustawowymi od 17 grudnia 2014 r. do dnia zapłaty i kosztami procesu.

W uzasadnieniu pozwu powodowie podali, że zawarli z pozwanym 10 października 2014 r. umowę sprzedaży, której przedmiotem była sprzedaż przez pozwanego na rzecz powoda ciągnika siodłowego/podwozia S. R.*4 (...) wraz z zabudową i przyczepą W. z windą D. według zamówienia nr (...) i (...).

Termin dostawy został ustalony na 46. tydzień 2014 roku, zatem w okresie między 10 a 16 listopada 2014 r. Termin był istotny dla powodów z uwagi na duże zapotrzebowanie na przewóz.

Przy zawarciu umowy powodowie uiścili zadatek w kwocie 10000 EUR.

Pomimo upływu 46. tygodnia 2014 r. pozwany miał nie przygotować pojazdu do odbioru, toteż powodowie pismem z 15 grudnia 2014 odstąpili od umowy z pozwanym.

Powodowie podali, że skoro pozwany nie wykonał umowy, a wpłacili zadatek w kwocie 10000 EUR, to uprawnieni są - po odstąpieniu od umowy - do żądania dwukrotności zadatku, albowiem to oni byli stroną umowy sprzedaży.

Nakazem zapłaty z 28 stycznia 2015 r. w sprawie IX GNc 36/15, Sąd Okręgowy w Poznaniu orzekł w postępowaniu upominawczym w całości zgodnie z żądaniem pozwu.

W swoim sprzeciwie pozwany wniósł o oddalenie powództwa w części, tj. ponad kwotę 10.000 EUR, która to kwota stanowi zadatek wpłacony przy zawarciu umowy sprzedaży oraz przypozwanie (...) S.A. w W..

Pozwany przyznał, że zawarł z powodami umowę sprzedaży, o której mowa w pozwie. Pozwany wskazał, że w prawa i obowiązki kupującego z umowy sprzedaży wstąpił (...) Spółka akcyjna, który ostatecznie miał kupić pojazd z przyczepą. Pozwany wystawił 26.11.2014 dwie faktury VAT, które zostały opłacone przez firmę leasingową.

Pozwany przyznał, że na wniosek powodów dokonał zgłoszenia stosownych roszczeń, w związku z wadliwym wykonaniem zabudowy pojazdu i przyczepy do przypozwanego. Przypozwana 19 stycznia 2015 podjęła decyzję o wykonaniu nowej przyczepy, a deklarowany termin wydania nowej przyczepy miał zostać ustalony na 7 tydzień 2015 r., co powód miał w całości zaakceptować.

Pozwany nie zakwestionował uprawnienia powodów do żądania zwrotu kwoty wpłaconego zadatku jednak podniósł szereg zarzutów merytorycznych. Pozwany wskazał na brak legitymacji do odstąpienia od umowy sprzedaży. Podał również, że doszło do uzgodnienia pozwanej i powodów odnośnie przedłużenia terminu wydania pojazdu i przyczepy.

Pozwany wskazał także na zakres uprawnień kupującego w związku ze zwłoką sprzedawcy w wydaniu towaru, aby na zakończenie zakwestionować podstawy do żądania zwrotu zadatku w PLN skoro zadatek został wpłacony w EUR.

Strony do końca procesu podtrzymywały swoje dotychczasowe, a wyżej opisane, stanowiska. Powodowie pismem z 23 marca 2015 r. wobec dokonania przez pozwaną zapłaty części żądanej w niniejszej sprawie kwoty, cofnęli pozew co do kwoty 43053 zł i zrzekli się w tym zakresie roszczenia, wnosząc o zasądzenie kwoty 10000 EUR wraz odsetkami od 17.12.2014 r. do dnia zapłaty oraz odsetek od kwoty 10000 EUR od 17.12.2014 r. do 5.03.2015 r.

Pismem z 22 czerwca 2015 r. przystąpił do sprawy przypozwany – (...) S.A., jako interwenient uboczny. Interwenient poparł w całości stanowisko pozwanego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W czasie wniesienia pozwu powodowie prowadzili działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej m.in. w zakresie najmu pojazdów, natomiast pozwany prowadzi działalność gospodarczą w zakresie sprzedaż hurtowej i detalicznej pojazdów. Obecnie powodowie prowadzą działalność gospodarczą w (...) Spółka jawna.

okoliczności bezsporne, a nadto dowód – informacja odpowiadająca odpisowi aktualnemu z rejestru przedsiębiorców pozwanego (k. 18 i n.), wydruk z (...) powoda (k. 7) i powódki (k. 8), zeznania powoda M. G. (k. 157).

Powodowie, w ramach swojej spółki cywilnej, zawarli jako kupujący z pozwanym - jako sprzedającym, w dniu 10 października 2014 r. w T. P. umowę sprzedaży nr (...), zgodnie z którą pozwana zobowiązała się do sprzedaży i wydania, a powodowie do nabycia i odbioru:

a) ciągnika siodłowego/podwozia (...) : (...)*4 (...),

b) zabudowy i przyczepy W. z windą D. wg oferty (...)/01-02/2014 i zamówienia,

zgodnie ze specyfikacją techniczną stanowiącą załącznik nr 1 do niniejszej umowy.

W § 1 ust. 2 umowy strony oświadczyły, że możliwa jest cesja wszystkich praw i zobowiązań powodów z umowy na rzecz podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą w zakresie leasingu (finansujący). Cesja wszystkich praw i obowiązków powinna się odbyć za pisemną zgodą wszystkich trzech stron. W tym celu powodowie oraz finansujący powinni przedłożyć pozwanemu oświadczenie o cesji, według wzoru określonego w załączniku nr 5 do umowy, które w przypadku akceptacji będzie podpisane przez osoby uprawnione do reprezentacji pozwanego. Najpóźniej 2 dni przed dniem przygotowania do odbioru powodowie byli zobowiązani do przedstawienia w formie pisemnej pozwanemu danych faktycznego nabywcy przedmiotu sprzedaży (dane powodów bądź finansującego), niezbędne do wystawienia faktury VAT.

Strony ustaliły cenę sprzedaży netto jednego pojazdu/podwozie wchodzącego w skład przedmiotu sprzedaży na kwotę stanowiącą równowartość w PLN kwoty 88500 EUR za podwozie oraz 39900 EUR za zabudowę i przyczepę W. oraz windę D..

Wydanie przedmiotu sprzedaży nastąpić miało pod warunkiem zapłaty wszelkich należności na rzecz pozwanego z tytułu zawarcia umowy, w tym ewentualnych należności z tytułu opóźnienia w zapłacie ceny sprzedaży. Powodowie zobowiązali się do odebrania przedmiotu sprzedaży najpóźniej w terminie 7 dni po dniu przygotowania do odbioru. Przewidywany dzień przygotowania przedmiotu sprzedaży do odbioru nastąpić miał w 46 tygodniu 2014 i miał być wskazany w powiadomieniu.

Zgodnie z §5 ust. 1 umowy w dniu podpisania umowy powodowie wpłacić mieli na rachunek bankowy pozwanego zadatek, w rozumieniu art. 394 k.c., w wysokości 10000 EUR. W przypadku wykonania zobowiązań z umowy zadatek miał podlegać zaliczeniu na poczet ceny.

Zgodnie z §5 ust. 6 umowy powodowie zobowiązali się dokonać płatności w terminie wskazanym na fakturze.

Powodowie upoważnili pozwanego do zaliczenia wpłaconego przez nich zadatku na poczet wierzytelności pozwanego z tytułu sprzedaży przedmiotu sprzedaży w stosunku do finansującego w przypadku cesji wszelkich praw i obowiązków powodowie na rzecz finansującego, w trybie określonym w § 1 ust. 3 umowy.

Bezsporne, a nadto dowód - poświadczona za zgodność z oryginałem przez pełn. powoda będącego r. pr. kserokopia umowy nr (...) (k. 9 - 12).

Przy zawieraniu umowy była mowa o możliwości skorzystania z finansowania przez firmę leasingową, chociaż nie było jeszcze dokonanego wyboru tej firmy. Przy zawarciu umowy powodowie uiścili zadatek w kwocie 10000 EUR.

Nie doszło do pisemnej cesji praw i obowiązków z umowy sprzedaży między stronami, na rzecz firmy leasingowej.

Bezsporne (k. 157), a nadto dowód – zeznania świadka M. K. (k. 156), zeznania powoda (k. 157).

Pozwana złożyła stosowne zamówienia na produkcję pojazdu z przyczepą do (...) S.A. w W. i dostarczyła jej podwozie w październiku 2014 r.

Bezsporne, a nadto dowód - poświadczona za zgodność z oryginałem przez pełn. powoda będącego r. pr. kserokopia zamówienia nr (...) i (...) (k. 13 – 15)

Powód podpisał umowę leasingową z (...) Spółka akcyjna we W. na koniec listopada 2014 r.

W dniu 26 listopada 2014 r. pozwany otrzymał od (...) Spółka akcyjna we W. zamówienia na dostarczenie i zakup sprzętu (...) : (...)*4 (...), który miał następnie zostać oddany w użytkowanie klientowi tej spółki na podstawie umowy leasingu nr (...) – tj. powodom.

W dniu 26 listopada 2014 r. pozwany otrzymał od (...) Spółka akcyjna we W. zamówienia na dostarczenie i zakup sprzętu W. P. 19, który miał następnie zostać oddany w użytkowanie klientowi tej spółki na podstawie umowy leasingu nr (...) – tj. powodom.

(...) Spółka akcyjna we W. poprosił o wystawienie faktury w EUR, bez uwzględniania wpłaconego zadatku.

Pozwany wystawił na rzecz ww. podmiotu 2 faktury VAT z 26.11.2014:

- FV nr (...) dotyczącą (...)*4 (...) o numerze podwozia (...) na kwotę (...),30 EUR,

- FV nr (...) dotyczącą przyczepy W. P. o numerze podwozia (...) na kwotę (...),70 EUR.

Ww. FV zostały opłacone przez firmę leasingową.

Dowód - poświadczona za zgodność z oryginałem przez pełn. pozwanego będącego adw. kserokopia: wiadomości e-mail z 26.11.2014 (k. 75), ww. zamówień (k. 77 i 78), ww. FV (k. 87 i 89), dowód przelewu (k. 91 – 94); zeznania świadka M. K. (k. 155), zeznania powoda (k. 157).

Powodom zależało na czasie, toteż powód, na podstawie upoważnienia od pozwanego, osobiście pojechał odebrać wybudowany pojazd wraz z naczepą 6 grudnia 2014 r. od firmy (...) S.A. w W. .

Finalny odbiór u pozwanego został wyznaczony na 8 grudnia 2014 r. Wówczas okazało się, że przyczepa do samochodu nie została wykonana zgodnie z umową stron i do firmy (...) S.A. w W. zostały zgłoszone poprawki. (...) nie zostało wydane formalnie powodom 8 grudnia 2014 r. i zostało u pozwanego.

Bezsporne, a nadto dowód - zeznania świadka M. K. (k. 155), zeznania powoda (k. 157).

Na dzień 8 grudnia 2014 została wystawiona przez pozwanego faktura VAT na rzecz (...) Spółka akcyjna we W. z tytułu sprzedaży pojazdu, którego dotyczyła umowa nr (...) z powodami. Były wówczas już uregulowane wszystkie formalności związane z rejestracją pojazdu. Pojazd został zarejestrowany na (...) Spółka akcyjna we W.

Dowód - zeznania świadka M. K. (k. 155), poświadczona za zgodność z oryginałem przez pełn. pozwanego będącego adw. kserokopia dowodu rejestracyjnego pojazdu o numerze podwozia (...) (k. 143-144), zeznania powoda (k. 158).

W związku z upływem 46 tygodnia 2014 r. i nie przygotowaniem pojazdu objętego umową sprzedaży nr (...) do odbioru, powodowie najpierw pismem z dnia 9 grudnia 2014 r. wezwali do wykonania tej umowy w terminie 3 dni od otrzymania wezwania, aby następnie pismem z 15 grudnia 2014 odstąpić od umowy sprzedaży nr (...) z pozwanym. Powodowie zażądali również niezwłocznego zwrotu zadatku w podwójnej wysokości – tj. (...) EUR.

Dowód - poświadczone za zgodność z oryginałem przez pełn. powoda będącego r. pr. kserokopia ww. pism powodów wraz z dowodami nadania i doręczenia (k. 16 – 24).

Powód udał się 19 lutego 2015 r. na wyznaczone przez pozwanego spotkanie w siedzibie firmy (...) S.A. w W. celem oceny poprawności wykonaniu zestawu S. z zabudową i przyczepą W. wg umowy (...). W korespondencji e-mail z pracownikiem pozwanego powód twierdził, że strony nie łączy żadna umowa. Powód widział możliwość przystąpienia do negocjowania warunków (w szczególności cenowych) nowej umowy dotyczącej zakupu u pozwanego rzeczonego zestawu. 19 lutego 2015 nie doszło do żadnych negocjacji. Pojazd, który powód oglądał tego dnia był zgodny z zawartą z pozwaną umową sprzedaży (...).

Dowód – wydruk wiadomości e-mail (k. 117), zeznania powoda(k. 158), zeznania świadka M. K. (k. 156-157).

Pozwany do dnia zamknięcia rozprawy nie uczynił zadość żądaniu pozwu; 5 marca 2015 r. pozwany zwrócił zadatek powodom.

Bezsporne, a nadto dowód – dewizowe polecenie wypłaty (k. 116).

Sąd uznał za wiarygodne wszystkie zgromadzone w sprawie dokumenty, albowiem ich moc dowodowa nie została przez żadną ze stron zakwestionowana, a stan faktyczny sprawy był zasadniczo bezsporny – problem sprawy dotyczył jego interpretacji pod względem prawnym. Dokumenty prywatne stanowiły dowód tego, że osoby, które je podpisały złożyły oświadczenia w nich zawarte (art. 245 k.p.c.), a dokument urzędowy (odpis KRS, wpis z CEIDG) stanowiły dowód tego, co zostało w nim urzędowo zaświadczone (art. 244 § 1 k.p.c.).

Dowody przedłożone przez powodów zostały poświadczone za zgodność z oryginałem przez ich pełnomocnika będącego radcą prawnym, co oznacza, że przedłożona kserokopia odwzorowuje oryginalny dokument prywatny (art. 6 ust. 3 Ustawy z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych ). Z analogiczną sytuacją mieliśmy do czynienia, jeśli chodzi o dokumenty przedłożone przez pozwanego reprezentowanego przez adwokata.

Sąd oddalił wniosek dowodowy interwenienta ubocznego o przesłuchanie świadka I. G. na okoliczność naprawy spornej naczepy, albowiem nie były to fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Z innych dowodów jasno wynika, że naprawa zakończyła się powodzeniem, ale dopiero 19 lutego 2015 r., kiedy powodowie zdążyli już dawno odstąpić od umowy z pozwanym i zażądać zwrotu zadatku w podwójnej wysokości. Kwestie rozliczeń stron, odbioru przedmiotu umowy od naprawiającego oraz innych roszczeń typu odszkodowawczego nie są przedmiotem tego procesu, toteż nie było potrzeby słuchania tego świadka na ww. okoliczności.

Przeprowadzony w sprawie dowód z przesłuchania świadka M. K. należało uznać za wiarygodny. Świadek ten zeznał wyczerpująco, zasadniczo spójnie z powodem oraz logicznie. Jego twierdzenia o rozmowach z powodem na temat spotkania stron 19 lutego 2015 r. nie zostały podważone treścią wiadomości e-mail z k. 117, skoro powód sam potwierdził, że do takiego spotkania w rzeczywistości doszło (k. 158). Co istotne – świadek wskazał, że przy zawieraniu umowy nie było wyznaczonej konkretnego przedsiębiorcy leasingowego gotowego wejść w prawa i obowiązki powodów - jako kupujących, z zawieranej z pozwany – jako sprzedawcą, umowy sprzedaży.

Sąd ograniczył ze względu na stosowne oświadczenie pełn. pozwanego (k. 155) – w myśl przepisu art. 302 § 1 zd. I k.p.c. - przesłuchanie stron do przesłuchania jednego z powodów.

M. G. zeznawał spójnie z wcześniej słuchanym świadkiem oraz logicznie i konsekwentnie. Podał on przyczyny złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy oraz potwierdził, że nigdy nie doszło do cesji praw i obowiązków kupującego na rzecz leasingodawcy, mimo zawarcia stosownej umowy z (...) S.A. Wiarygodna są również twierdzenia powoda o przesłankach odstąpienia od umowy z pozwanym oraz nieodebrania pojazdu i braku zgody powodów na przedłużenie spełnienie świadczenia przez pozwanego.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Powodowie żądali początkowo zapłaty od pozwanego kwoty 86106 zł wraz z odsetkami od 17.12.2014 tytułem zwrotu podwójnego zadatku danego przy zawarciu umowy sprzedaży z 10.10.2014 r.

Jednakże pismem z 23.03.2015 powodowie cofnęli pozew co do kwoty 43053 zł i zmienili żądanie pozwu na zapłatę kwoty 10000 EUR wraz z odsetkami i kosztami postępowania. Ograniczenie powództwa spowodowane było uiszczeniem przez pozwanego w toku procesu kwoty 10.000 Euro, jako zwrot otrzymanego zadatku. Tym samym odpadł zarzut pozwanego naruszenia przez powodów przepisu art. 358 § 2 zd. II k.c., albowiem zmiana powództwa była dopuszczalna w myśl przepisu art. 193 § 1 k.p.c.

Powodowie twierdzili, że przy zawarciu umowy uiścili zadatek w kwocie 10000 EUR, co jest bezsporne, a dodatkowo zostało potwierdzone przez słuchanego świadka – pracownika pozwanego.

Strony zawarły umowę nazwaną jako umowa sprzedaży ciągnika z naczepą. Zdaniem Sądu jest to kodeksowa umowa sprzedaży.

Zgodnie z art. 535 k.c. przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.

Umowę sprzedaży należy zaliczyć do umów wzajemnych, gdyż świadczenia pozwanego (przeniesienie na powodów własności ciągnika wraz z naczepą i dostarczenia go powodom) było odpowiednikiem świadczenia powodów (zapłaty ceny sprzedaży) – art. 487 § 2 k.c.

Zgodnie z art. 488 § 1 k.c. świadczenia będące przedmiotem zobowiązań z umów wzajemnych winny być spełnione jednocześnie, chyba że z umowy, z ustawy albo z orzeczenia Sądu lub decyzji innego właściwego organu wynika, iż jedna ze stron jest zobowiązana do wcześniejszego świadczenia.

Jeżeli świadczenia wzajemne powinny być spełnione jednocześnie, każda ze stron może powstrzymać się ze spełnieniem świadczenia, dopóki druga strona nie zaoferuje świadczenia wzajemnego (art. 488 § 2 k.c.).

Analizując treść powyższych przepisów należy stwierdzić, że leżący po stronie powodowej obowiązek zapłaty pozwanemu ceny sprzedaży, aktualizował się po wykonaniu obowiązków umownych przez pozwanego - tj. przeniesieniu na powodów własności sprzedawanego zestawu ciężarowego oraz dostarczeniu go kupującemu.

W przedmiotowej sprawie konieczna okazała się analiza umowy z 10.10.2014, albowiem pozwany twierdził, że ww. nie jest umową sprzedaży oraz wykazał stosownymi fakturami i dowodami przelewów, że cenę zestawu ciężarowego uiścił podmiot trzeci dla tego procesu – firma leasingowa, z którą umowę mają powodowie. Powód potwierdził tą ostatnią okoliczność w swoich zeznaniach.

Zważyć trzeba, że powodowie w §1 ust. 1 umowy z 10.10.2014 zobowiązali się do nabycia i odbioru przedmiotu sprzedaży. Jednakże w §5 ust. 6 ww. umowy zatytułowanym: zadatek, zapłata ceny sprzedaży, strony ustaliły, że nabywca (czyli zgodnie z definicją umowną: powodowie, a nie Finansujący – tj. firma leasingowa) zobowiązuje się dokonać płatności, w terminie wskazanym w fakturze. Faktura miała z kolei zwłaszcza obejmować - w myśl § 1 ust. 4 i § 5 ust. 3 umowy stron - dane faktycznego nabywcy przedmiot sprzedaży (dane powodów lub finansującego) i miała być wystawiona z tytułu sprzedaży przedmiotu sprzedaży na łączną kwotę określoną w § 3 ust. 1 umowy stron Cena sprzedaży.

Zaś w postanowieniu §7 ust. 2 pkt 1 rzeczonej umowy pozwany miał prawo odstąpić od umowy w wypadku, gdy nabywca (czyli powodowie, a nie Finansujący – tj. firma leasingowa) najpóźniej w terminie płatności FV nie wpłaci pełnej ceny sprzedaży.

Jak widać strony ustaliły w umowie nr (...) wynikające z przepisu art. 535 § 1 k.c. essentiallia negotii umowy sprzedaży – pozwany zobowiązał się do przeniesienia na powodów własności rzeczy i jej wydania, a pozwani do odebrania rzeczy i zapłaty ceny.

Zgodnie z § 1 ust. 3 umowy (k. 9) strony dopuściły cesję wszystkich praw i zobowiązań powodów na rzecz finansującego leasing ( możliwa jest cesja). Cesja wszystkich praw i obowiązków powinna się odbyć za pisemną zgodą wszystkich trzech stron.

Jak oświadczył jednak pełnomocnik pozwanego – nie doszło do pisemnej cesji praw i obowiązków umowy sprzedaży między stronami, na rzecz firmy leasingowej (k. 157 – oświadczenie pełn. pozwanych i zeznania powoda).

Zatem nie ma zastosowania postanowienie § 6 ust. 1 umowy z 10.10.2014, zgodnie z którym powodowie upoważnili pozwanego do zaliczenia wpłaconego przez nich zadatku na poczet wierzytelności pozwanej z tytułu sprzedaży pojazdu w stosunku do firmy leasingowej w przypadku cesji wszelkich praw i obowiązków powodów na rzecz finansującego w trybie określonym w § 1 ust. 3 umowy.

Żadna ze stron nie przedłożyła umowy leasingowej zawartej przez pozwanych. Sąd nie wziął pod uwagę wzoru takiej umowy przedłożonej przez powoda, albowiem nie jest to z całą pewnością umowa zawarta przez powodów, którzy mogli swobodnie negocjować z przedsiębiorstwem leasingowym warunki swojej umowy.

Nie ma przy tym znaczenia, że z zeznań powoda wynika, że zawarł umowę leasingu na koniec listopada 2014 r. (k. 157), a firma leasingowa zapłaciła cenę sprzedaży i przedmiotowa umowa leasingu jest jeszcze ważna (k. 158). Jeśli bowiem przyjąć - co uczynił Sąd - że powodowie zawarli z pozwanym umowę sprzedaży, to nie znajduje zastosowania przepis art. 709 ⁸ § 2 k.c., zgodnie z którym z chwilą zawarcia przez finansującego umowy ze zbywcą z mocy ustawy przechodzą na korzystającego uprawnienia z tytułu wad rzeczy przysługujące finansującemu względem zbywcy, z wyjątkiem uprawnienia odstąpienia przez finansującego od umowy ze zbywcą. Brak jest takiego przepisu w stosunku do umów sprzedaży, a pamiętać trzeba, że zgodnie z przepisem art. 356 § 1 k.c. jeżeli wierzytelność pieniężna – a taką była wierzytelność pozwanego o zapłatę ceny – jest wymagalna, wierzyciel nie może odmówić przyjęcia świadczenia od osoby trzeciej, chociażby działała bez wiedzy dłużnika. Rozliczenia między podmiotem faktycznie uiszczającym cenę, a podmiotem na rzecz, którego to świadczenie zostało spełnione to kwestia uboczna dla tego procesu.

Zauważyć również trzeba, że w umowie stron z 10.10.2014 brak jest podanego numeru podwozia pojazdu oraz naczepy – jedynymi cechami identyfikującymi rzecz jest jej nazwa handlowa producenta oraz – jedynie w stosunku do zabudowy ciągnika siodłowego i przyczepy – nr oferty i zamówienia. Natomiast faktury VAT wystawione przez pozwanego na rzecz (...) S.A. zawierają już numeru podwozia – zarówno przyczepy i samego ciągnika. Oznacza to, że niewykluczone jest, że pozwany otrzymał od firmy leasingowej cenę za taki sam zestaw ciężarowy jak w umowie nr (...), ale niekoniecznie ten sam.

Bez znaczenia przy tym dla przesłanek odpowiedzialności kontraktowej jest, ile umów dotyczących takiej samej czy tej samej rzeczy pozwany zawarł w rzeczywistości. Istotne jest, czemu nie zaprzeczał, że w terminie wynikającym z umowy z powodami, nie spełnił swojego świadczenia na rzecz powodów.

Wynika z tego, że powód, jako strona umowy sprzedaży z pozwanym, mógł odstąpić od tej umowy na podstawie przepisu art. 394 § 1 k.c. Zgodnie bowiem z tym przepisem w braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron, druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała – może żądać sumy dwukrotnie wyższej.

Zdaniem Sądu pozwany nie wykonał swojego zobowiązania. Zgodnie z 4 ust. 2 umowy – przewidywany dzień przygotowania przedmiotu sprzedaży do odbioru nastąpić miał w 46 tygodniu 2014 (k. 10).

Jak zeznał świadek pozwanego – finalny odbiór pojazdu został wyznaczony n 8 grudnia 2014 (k. 155), ale wówczas - co jest bezsporne - wyszły na jaw nieprawidłowości i nie nastąpił odbiór tego dnia.

Powód – mimo, że nie musiał w myśl przepisu art. 394 § 1 k.c. – wezwał pismem z 9.12.2014 do wykonania umowy sprzedaży z 10.10.2014 w terminie 3 dni od otrzymania pisma z zagrożeniem odstąpienia od umowy na mocy art. 491 k.c. i dochodzeniem zapłaty zadatku w podwójnej wysokości i naprawienia szkody (k. 16).

Wobec braku wykonania umowy w tym terminie, za które dłużnik (pozwany) ponosił odpowiedzialność (bezsporne) powód pismem z 15.12.2014 odstąpił - na mocy art. 491 k.c. - od umowy z 10.10.2014 i zażądał zapłaty 20000 EUR – tj. podwójnego zadatku.

W wyroku z 28 stycznia 2010 r. (CSK 219/10, GP 2010, nr 227, s. 8), Sąd Najwyższy przyjął, że do tego, żeby żądać zwrotu zadatku, wystarczy, że strona przeciwna nie wykonała zobowiązania – nie jest więc konieczne nawet odstąpienie od umowy.

Przeto, w ocenie Sądu nie ma przy tym znaczenia, że powód powoływał się w swoich pismach na przepis art. 491 k.c. jako podstawę odstąpienia, albowiem przepisy art. 471 i nast. k.c. znajdują zastosowanie mimo istnienia normy szczególnej z art. 394 § 1 k.c. (uchwała SN z 25 czerwca 2009 r., III CZP 39/09). Skoro przepis art. 491 § 1 k.c. przewiduje surowsze restrykcje niż przepis art. 394 § 1 k.c., to tym bardziej można z niego skorzystać, jeśli jest dodatkowo przepisem szczególnym.

Poza tym oświadczenie o odstąpieniu złożył osobiście powód, a nie jego profesjonalny pełnomocnik. W swoim oświadczeniu wyraźnie zażądał zwrotu zadatku w podwójnej wysokości. Zatem oświadczenie woli powoda trzeba interpretować jako odstąpienie od umowy na podstawie prawnej, która dawała mu możliwość żądania zwrotu zadatku w podwójnej wysokości – tj. na podstawie przepisu art. 394 § 1 k.c., a nie mylnie w tym oświadczeniu wskazanego przepisu art. 491 k.c.

Odnosząc się do zarzutów pozwanego przedstawionych w jego sprzeciwie stwierdzić należy po pierwsze, że zarzut braku legitymacji do odstąpienia od umowy sprzedaży był bezzasadny.

Jak bowiem wynika z powyższego - to powodowie są stroną umowy sprzedaży i jak o strona umowy mogli na ustawowej podstawie prawnej z art. 394 § 1 k.c. odstąpić od umowy i żądać podwójnego zadatku.

Dalej pozwany podawał, że powodowie nie są i nie byli uprawnieni do odstąpieniu od umowy sprzedaży zgodnie z umową leasingu. Pozwany nie przedstawił – wbrew normie wynikającej z przepisu art. 232 zd. I k.p.c. w zw. art. 6 k.c. przerzucającej na niego obowiązek dowodzenia w tym zakresie – żadnych wiarygodnych dowodów na tę okoliczność. O ile powód potwierdził, że w istocie zawarł z (...) S.A. umowę leasingu, o tyle pozostały nieznane jej postanowienia. W dodatku nie może być mowy o naruszeniu przepisu art. 709 ⁸ § 2 k.c., albowiem z ustalonego stanu faktycznego sprawy nie wynika, aby doszło do cesji praw i obowiązków z powodów na przedsiębiorstwo leasingowe.

Jeśli chodzi o zarzut dotyczący uzgodnień pozwanej i powodów odnośnie przedłużenia terminu wydania pojazdu i przyczepy wskazać trzeba, że postępowanie dowodowe tej okoliczności nie potwierdziło. Powód w swoich zeznaniach temu zaprzeczył, a pozwany nie przedstawił jakichkolwiek wiarygodnych dowodów na tę okoliczność. Wszak z zeznań powoda, a także pracownika pozwanego wynika, że 19 lutego 2015 r. odbyło się spotkanie, któremu oponował powód. Powód w wiadomości e-mail do pracownika pozwanego (k. 117) wyraźnie wskazał, że nie łączy stron żadna umowa. Dodatkowo w swoich zeznaniach powód wskazał, że po 8 grudnia 2014 r. nic się nie działo. Wywieść z tego trzeba, że strony nie zmieniły warunków umowy w zakresie przedłużenia terminu spełnienia świadczenia przez pozwanego.

Odnośnie zarzutu przekroczenia zakresu uprawnień kupującego w związku ze zwłoką sprzedawcy w wydaniu towaru - pozwana powołuje się na OWU, których nie przedłożyła, toteż nie wykazała w ogóle swoich twierdzeń z k. 46. Na marginesie można wskazać, że czym innym jest odstąpienie na umownej podstawie wynikające z Ogólnych warunków umów, a czym innym jest odstąpienie od umowy na ustawowej podstawie z art. 394 § 1 k.c. w sytuacji bezspornego dania zadatku przy zawarciu umowy. O ile przepis art. 394 § 1 k.c. jest przepisem semiimperatywnym ( w braku odmiennego zastrzeżenia umownego...), o tyle pozwany w żaden sposób nie wykazał, że strony co innego uzgodniły, niż wynikające z przepisu art. 394 k.c., skutki dania zadatku, choćby w rzeczonych OWU. Zwłaszcza, że strony wyraźnie wskazały w treści umowy jak rozumieją dany zadatek.

Ostatni zarzut braku podstaw do żądania zwrotu zadatku w PLN był zasadny dopóty, dopóki pismem z k. 113v powodowie nie zmienili żądania zapłaty pozwu na kwotę 10000 EUR (por. wyrok SN z 16 maja 2012, III CSK 273/11, k. 102-104).

Mając na uwadze powyższe, Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 10000 EUR.

O odsetkach ustawowych Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c., zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Pozwany bezsprzecznie od dnia następującego po dniu odbioru 16 grudnia 2014 r. wezwania do zapłaty kwoty dochodzonej pozwem (k. 18 -19 i 23) pozostaje w opóźnieniu ze spełnieniem świadczenia.

W punkcie II wyroku kosztami postępowania Sąd obciążył pozwanego jako stronę przegrywającą proces na zasadzie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., i z tego tytułu zasądził na rzecz powodów kwotę 6946 zł - w tym kwota 3329 zł tytułem zwrotu opłaty sądowej od podtrzymanego żądania pozwu oraz kwotę 3.617 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (kwota 17 zł z tytułu opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, kwota 3.600 zł z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika - § 6 pkt 6 w zw. z § 2 pkt 1 i 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych...).

/-/ SSO Katarzyna Krzymkowska