Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CNP 69/14
POSTANOWIENIE
Dnia 23 października 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący)
SSN Anna Kozłowska
SSN Hubert Wrzeszcz (sprawozdawca)
w sprawie ze skargi Wspólnoty Mieszkaniowej "Z."
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
wyroku Sądu Okręgowego w W.
z dnia 18 października 2012 r.,
w sprawie z powództwa "F." Spółki z o.o.
przeciwko Wspólnocie Mieszkaniowej "Z."
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 23 października 2015 r.,
odrzuca skargę i zasądza od Wspólnoty Mieszkaniowej
"Z." na rzecz "F." spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
1217 (tysiąc dwieście siedemnaście) zł tytułem
kosztów postępowania przed Sądem Najwyższym.
UZASADNIENIE
2
Wyrokiem z dnia 18 października 2012 r. Sąd Okręgowy oddalił apelację
pozwanej, którą zaskarżono wyrok Sądu Rejonowego w W. w części zasądzającej
od pozwanej na rzecz powódki 24.448,20 zł z ustawowymi odsetkami od
określonych kwot i orzekającej o kosztach procesu.
Od wyroku Sąd drugiej instancji pozwana wniosła skargę o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia,
ustanowiona ustawą z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks
postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych
(Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98) jest – podobnie jak skarga kasacyjna – środkiem
prawnym sformalizowanym. Wysokie wymagania formalne stawiane skardze są
związane nie tylko z jej specjalną, nadzwyczajną funkcją w systemie prawa, ale
wynikają także z potrzeby spełnienia wysokich oczekiwań profesjonalnych.
Zgodnie z art. 4245
§ 1 k.p.c. skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego orzeczenia powinna zawierać oznaczenie orzeczenia, od którego
została wniesiona, przytoczenie jej podstaw i ich uzasadnienia, wskazanie przepisu
prawa, z którym zaskarżone orzeczenie jest niezgodne, uprawdopodobnienie
wyrządzenia szkody, spowodowanej przez wydanie orzeczenia, którego skarga
dotyczy, wykazanie, że wzruszenie zaskarżonego orzeczenia w drodze innych
środków prawnych nie było i nie jest możliwe i wniosek o stwierdzenie niezgodności
orzeczenia z prawem.
Wymienione wymagania skargi mają charakter konstrukcyjny i powinny być
spełnione kumulatywnie. To oznacza, że skarga niespełniająca któregokolwiek
z nich jest dotknięta tzw. brakiem istotnym, nienaprawialnym w trybie właściwym
dla usuwania braków i podlega odrzucenie bez wzywania do ich usunięcia. Każde
z tych wymagań przewidzianych w art. 4245
§ 1 k.p.c. – na co Sąd Najwyższy
wielokrotnie zwracał uwagę – ma charakter samoistny, powinno być zatem
spełnione niezależnie od innych wymagań (por. postanowienia Sąd Najwyższego:
3
z dnia 20 lipca 2005 r., IV CNP 1/05, OSNC 2006, nr 1, poz. 17, i z dnia
18 stycznia III CNP 21/05, nie publ.).
Z porównania art. 4244
i art. 4245
§ 1 pkt 2 i 3 k.p.c. wynika jednoznacznie,
że ustawodawca oddzielił podstawy skargi, a więc także przepisy składające się na
ich uzasadnienie, od przepisu prawa, z którym zaskarżone orzeczenie jest
niezgodne. Postawienie przez prawodawcę jako dwu odrębnych wymagań
przytoczenia podstaw i ich uzasadnienia oraz wskazania przepisu prawa, z którym
zaskarżone orzeczenie jest niezgodne było – jak wyjaśniono w piśmiennictwie
i orzecznictwie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 2006 r.,
III CNP 23/05, OSNC 2006, nr 7-8, poz.140) – zabiegiem w pełni świadomym
i uzasadnionym. Po pierwsze, podkreśla się, że instytucja skargi o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia została ustanowiona w celu
stworzenia możliwości realizacji uprawnień wypływających z art. 4171
§ 2 k.c.,
zagwarantowanych w art. 77 ust. 1 Konstytucji, przewidującym odpowiedzialność
Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez niezgodne z prawem działania przy
wykonywaniu władzy publicznej. Jest w tej sytuacji oczywiste, że niezgodność z
prawem uzasadniająca odpowiedzialność Skarbu Państwa musi być - już na etapie
wnoszenia skargi - jasno określona przez wskazanie przepisu, z którym zaskarżone
orzeczenie jest niezgodne. Po drugie, same wady postępowania poprzedzającego
wydanie zaskarżonego orzeczenia, zarzucane w ramach podstaw, nie zawsze
powodują niezgodność orzeczenia z prawem (por. art. 4244
k.p.c.), a jeśli nawet tak
się dzieje, to przepisy wskazane jako naruszone w ramach podstaw nie muszą być
tożsame z przepisami (przepisem), z którym orzeczenie jest niezgodne. Z tych
przyczyn, zważywszy także na względy czysto normatywne, tj. na konstrukcję art.
4245
k.p.c., skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
orzeczenia powinna zawierać stanowiące jej samodzielny element wskazanie
przepisu prawa, z którym zaskarżone orzeczenie jest niezgodne. Odwołanie się
do podstaw skargi lub jej uzasadnienia nie stanowi spełnienia wymagania
przewidzianego w art. 4245
§ 1 pkt 3 k.p.c. Sąd Najwyższy musi mieć jasno
określone kryteria oceny zgodności (niezgodności) z prawem zaskarżonego
orzeczenia, nie może więc zastępować strony w tym zakresie ani modyfikować jej
stanowiska.
4
Tymczasem skarżąca, ujmując oba omawiane elementy skargi łącznie
w punkcie drugim skargi, przytoczyła w nim przepisy stanowiące naruszenia prawa
materialnego i prawa procesowego, na których oparła skargę, i ich uzasadnienie,
nie wskazała natomiast – mając na względzie w wyżej przedstawionym rozumieniu
wymaganie przewidziane w art. 4245
§ 1 pkt 3 k.p.c. – przepisu prawa, z którym
z którym zaskarżony wyrok jest niezgodny. W tej sytuacji należało uznać,
że skarga jest dotknięta nienaprawialnym istotnym brakiem w postaci
niewskazania przepisu prawa, z którym zaskarżone orzeczenie jest niezgodne.
Wymaganie przewidziane w art. 4245
§ 1 pkt 2 k.p.c. stanowi – co podkreślił
Trybunał Konstytucyjny (por. orzeczenia z dnia 12 lipca 2011 r., SK 49/08, OTK-A
2011, nr 6, poz. 55, i z dnia 20 października 2011 r., Ts 132/10, OTK-B 2011, nr 6,
poz. 442) – najistotniejsze z sześciu wymagań konstrukcyjnych, które musi spełniać
skarga. Oddaje ono istotę skargi („jej jądro”) jako środka, którego celem jest
wykazanie niezgodności zaskarżonego orzeczenia z prawem, a więc z konkretnym
przepisem obowiązującego prawa. Zdaniem Trybunału wskazanie przepisu,
z którym koliduje zaskarżone orzeczenie stanowi differentia specifica skargi
i pozwala na odróżnienie jej od innych szeroko rozumianych środków zaskarżenia.
Do wymagań konstrukcyjnych skargi należy także wykazanie, że wzruszenie
zaskarżonego orzeczenia w drodze innych środków prawnych nie było i nie jest
możliwe. W literaturze i orzecznictwie przyjmuje się, że ten obciążający skarżącego
obowiązek oznacza przeprowadzenie prawniczej analizy przepisów dotyczących
środków prawnych, których zastosowanie jest niedopuszczalne lub które z innych
przyczyn nie mogły odnieść skutku. Zgodnie z art. 4245
§ 1 pkt 5 k.p.c. skarżący
musi „wykazać” (a więc nie „wskazać”, „przytoczyć” czy „uwiarygodnić”),
że wzruszenie zaskarżonego orzeczenia w drodze innych środków prawnych nie
było i nie jest możliwe. Musi więc ujawnić i przedstawić tę okoliczność w sposób
wyczerpujący i niebudzący wątpliwości oraz w drodze stosownego wywodu
dowieść jej istnienia i przekonująco uzasadnić. Podkreśla się, że nie chodzi tylko
o skargę kasacyjną czy skargę o wznowienie postępowania, ale także o inne
środki prawne pozwalające na zmianę lub uchylenie orzeczenia, ewentualnie
służące pozbawieniu lub ograniczeniu wykonalności (por. postanowienie Sądu
5
Najwyższego z dnia 27 stycznia 2006 r., III CNP 23/05, OSNC 2006, nr 7-8,
poz. 140).
Przedstawiony przez skarżącą wywód w celu wykazania, że wzruszenie
zaskarżonego wyroku w drodze innych środków prawnych nie było i nie jest
możliwe nie odpowiada wyżej przedstawionym wymaganiom. Brak podstaw do
wznowienia postępowania został ograniczony do przytoczenia przepisów Kodeksu
postępowania cywilnego określających podstawy wznowienia, nie ma prawniczej
analizy przepisów służących pozbawieniu lub ograniczeniu wykonalności
zaskarżonego wyroku. W tej sytuacji należało uznać, że skarga nie spełnia również
wymagania przewidzianego w art. 4245
§ 1 pkt 5 k.p.c.
Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji
postanowienia (art. 4248
§ 1 k.p.c. oraz 98 w związku z art. 42412
, art. 39821
i art.
391 § 1 k.p.c.).
kc