Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 31.01.2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił przyznania Z. W. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy po rozpatrzeniu wniosku z dnia 17.12.2012 r. Niezdolność do pracy ubezpieczonego – częściowa- istnieje od daty złożenia wniosku a w dziesięcioleciu poprzedzającym staż pracy wynosił mniej niż 5 lat. W sumie odwołujący udokumentował ogólny staż pracy 30 lat, 9 miesięcy i 14 dni.

W odwołaniu od tej decyzji powód domagał się przyznania renty z uwagi na ponad 30 letni staż pracy.

Organ rentowy wniósł o odrzucenie odwołania wobec niezłożeni sprzeciwu od orzeczenia lekarza orzecznika. Podtrzymał stanowisko zajęte w zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił i zważył, co następuje :

17.12.2012 r. ubezpieczony złożył wniosek o przyznanie prawa do renty. Lekarz orzecznik stwierdził, iż ubezpieczony jest częściowo niezdolny do pracy na okres do 31.01.2016 r. od złożenia wniosku. Wobec braku wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego decyzją z dnia 31.01.2012 r. odmówiono powodowi prawa do renty. Od orzeczenia orzecznika ubezpieczony nie złożył sprzeciwu. Organ rentowy ustalił jednocześnie ogólny staż pracy ubezpieczonego na 30 lat, 9 miesięcy i 14 dni.

Okoliczności bezsporne

Powołany w sprawie zespół biegłych uznał, iż ubezpieczony jest całkowicie niezdolny do pracy od 10.12.2012 r. do 01.2016 r. z uwagi na chorobę niedokrwienną serca pod postacią przebytego zawału a następnie z dusznicą bolesną a schorzenia neurologiczne i ortopedyczne ten stan pogłębiają.

Dowód : opinia biegłych k. 15-16

Pozwany organ rentowy nie złożył merytorycznych zarzutów do tej opinii a domagał się bądź odrzucenia odwołania bądź przekazania ponownego wniosku o rentę z uwagi na nową okoliczność- ujemna próba wysiłkowa.

Dowód : pismo z . 26

Wobec powyższego, odwołanie ubezpieczonego, w ocenie Sądu , podlegało uwzględnieniu.

Zgodnie z art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004r. Nr 39, poz. 353 ze zm.) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1) jest niezdolny do pracy;

2) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3) niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-4, 5 lit. a, pkt 6 i 12, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

2. Przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Przepis art. 57 ust. 2 wyodrębnia szczególną kategorię ubezpieczonych, którym przysługuje prawo do renty w związku z ustaleniem u nich stanu całkowitej niezdolności do pracy, którzy równocześnie legitymują się minimalnym składkowym i nieskładkowym okresem ubezpieczenia i nabywają prawo do renty z pominięciem warunków określonych w art. 57 ust. 1, między innymi bez związku pomiędzy prawem do świadczenia rentowego a podleganiem ubezpieczeniu społecznemu w okresie bezpośrednio poprzedzającym powstanie niezdolności do pracy, stanowiącym podstawową zasadę przyznawania świadczeń rentowych ( por. uzasadnienie wyroku z dnia 9 lutego 2010 r. Sąd Najwyższy I UK 223/09 - LEX nr 585716 ). W uchwale siedmiu sędziów SN z dnia 23 marca 2006 r., I UZP 5/05 (OSNPUSiSP 2006, nr 19-20, poz. 305) wyrażony został pogląd, że renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy (art. 57 ust. 2 ustawy o e.r. FUS), bez potrzeby wykazywania przewidzianego w art. 58 ust. 2 tej ustawy 5-letniego okresu składkowego i nieskładkowego przypadającego w ciągu ostatniego 10-lecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy. Tym samym nie tylko przepisu art. 57 ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do ubezpieczonego, który jest całkowicie niezdolny do pracy i wykazał staż ubezpieczeniowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet lub 25 lat dla mężczyzn, ale także nie stosuje się przepisu art. 57 ust. 1 pkt 2. Zdaniem Sądu Najwyższego wprowadzenie zmiany art. 57 ustawy o e. i r. z FUS, polegało na przeniesieniu sytuacji osób z długim stażem ubezpieczeniowym i całkowicie niezdolnych do pracy ze statusu ubiegających się o świadczenie przyznawane na zasadzie wyjątku, w oparciu o uznanie Prezesa ZUS, do statusu osób mających prawo podmiotowe do renty.

Od dnia 23.09.2011 r. zmieniono treść art. 58 w/wym ustawy, według którego : 1. Warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, w myśl art. 57 ust. 1 pkt 2, uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie co najmniej:

1) 1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat;

2) 2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat;

3) 3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat;

4) 4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat;

5) 5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

2. Okres, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy; do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty rodzinnej.

3. Jeżeli ubezpieczony nie osiągnął okresu składkowego i nieskładkowego, o którym mowa w ust. 1, warunek posiadania wymaganego okresu uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony został zgłoszony do ubezpieczenia przed ukończeniem 18 lat albo w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej lub w szkole wyższej oraz do dnia powstania niezdolności do pracy miał, bez przerwy lub z przerwami nieprzekraczającymi 6 miesięcy, okresy składkowe i nieskładkowe.

Zgodnie z dyspozycją ust. 4. - Przepisu ust. 2 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy, o którym mowa w art. 6, wynoszący co najmniej 25 lat dla kobiety i 30 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

A zatem, w ocenie Sądu, rozważenia wymagało prawo powoda do renty na podstawie art. 57 cyt. ustawy. Zgodnie z systemem orzekania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, w postępowaniu wywołanym odwołaniem do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych sąd rozstrzyga o prawidłowości zaskarżonej decyzji (art. 477 ¹⁴ § 2 i art. 477 ¹⁴a k.p.c.) w granicach jej treści i przedmiotu (Wyrok z dnia 23 kwietnia 2010 r. Sąd Najwyższy II UK 309/09 LEX nr 604210 ).

Natomiast w świetle powyższych rozważań prawnych uznać należy, że ubezpieczony spełnia wszystkie przesłanki warunkujące prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przewidziane przepisem art. 57 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych interpretowanym zgodnie z poglądem wyrażonym w uchwale siedmiu sędziów SN z dnia 23 marca 2006 r., I UZP 5/05 (OSNPUSiSP 2006, nr 19-20, poz. 305) ( stanowisko to całkowicie podziela Sąd ). Ma ponad 30 letni staż pracy i został uznany za osobę całkowicie niezdolną do pracy od 10.12.2012 r. do stycznia 2016 r.

Nadmienić należy, iż, zdaniem Sądu, nie było podstaw do ewentualnego odrzucenia odwołania ubezpieczonego na podstawie art. 477 ^{9 §} 3 ¹ k.p.c ( czego nie domagał się również ZUS ) wobec braku sprzeciwu od orzeczenia lekarza orzecznika.. Ubezpieczony domagał się przyznania renty z uwagi na ponad 30 letni staż pracy.

Ponadto art. 477 ¹⁴ . § 4. k.p.c stanowi, iż w sprawie o świadczenie z ubezpieczeń społecznych, do którego prawo jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, a podstawę do wydania decyzji stanowi orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub orzeczenie komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i odwołanie od decyzji opiera się wyłącznie na zarzutach dotyczących tego orzeczenia, sąd nie orzeka co do istoty sprawy na podstawie nowych okoliczności dotyczących stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, które powstały po dniu złożenia odwołania od tej decyzji. W tym przypadku sąd uchyla decyzję, przekazuje sprawę do rozpoznania organowi rentowemu i umarza postępowanie.

Wymienione w nim przesłanki rozstrzygnięcia sądu muszą być spełnione łącznie.

Jak wyraził się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27 października 2009 r. ( II UK 59/09 ) zasadą rządzącą stosunkami prawnymi ubezpieczenia społecznego jest to, że zmiana okoliczności lub ujawnienie nowych dowodów zawsze otwiera drogę do ponownego rozpoznania sprawy. W takiej sytuacji organ ubezpieczeń społecznych ponownie rozpatruje uprawnienia, niezależnie do tego, czy ujawnione okoliczności lub przedstawione dowody prowadzą do odmowy, czy do przyznania prawa lub odpowiednio ustalenia albo uchylenia zobowiązania.

W sprawie o świadczenie z ubezpieczenia społecznego, do którego prawo uzależnione jest od stwierdzenia niezdolności do pracy, ubezpieczony może w postępowaniu apelacyjnym zgłaszać nowe fakty i dowody na warunkach określonych w art. 381 k.p.c., ale muszą one dotyczyć okoliczności istniejących w dacie wydania decyzji przez organ rentowy (argument z art. 47714 § 4 k.p.c.). Biegli sądowi, przeprowadzający na zlecenie sądu badanie stanu zdrowia ubezpieczonego, nie zastępują lekarza orzecznika ZUS, ani komisji lekarskiej ZUS. Jedynie zgodnie z posiadaną przez nich wiedzą specjalistyczną poddają merytorycznej ocenie trafność wydanego orzeczenia o zdolności do pracy lub jej braku. Dlatego też późniejsza (po wydaniu decyzji) zmiana stanu zdrowia ubezpieczonego nie może stanowić - co do zasady - podstawy do uwzględnienia odwołania ( por. wyrok SN 2008-05-16 I UK 385/07 OSNP 2009/17-18/240 ).

Uwzględniając powyższe stanowisko Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że w okolicznościach niniejszego sporu nie było mowy o nowych okolicznościach - pomostowanie naczyń wieńcowych. Schorzenia rozpoznane u odwołującego były oceniane przez orzecznika ZUS. Sąd doszedł do wniosku, że pomimo stanowiska zgłaszanego przez organ rentowy, przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe nie dało podstaw do oddalenia odwołania ubezpieczonego , sporządzona opinia biegłych była wiarygodna , kompleksowa i należycie uzasadniona. Nie było także możliwości , co wykazano wcześniej, przekazania sprawy organowi rentowemu bądź odrzucenia odowłania.

Dlatego Sąd zgodnie z art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję orzekając jak w wyroku.

W pkt 2 wyroku Sąd Okręgowy zgodnie z przepisem art. 118 1a ustawy emerytalno- rentowej FUS z urzędu orzekał w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Zdaniem Sądu Okręgowego, w okolicznościach przedmiotowej sprawy nie wystąpiły podstawy do stwierdzenia odpowiedzialności organu rentowego, bowiem w trakcie prowadzonego postępowania orzeczniczego ustaleniu podlegało prawo ubezpieczonego do renty z uwagi na staż pracy. Uznając odwołującego za osobę częściowo niezdolną do pracy w oparciu o orzeczenie orzecznika pozwany organ rentowy musiał w zaskarżonej decyzji odnieść się do okresu ubezpieczenia. Oznacza to, że przyczyną, dla której ubezpieczony uzyskał prawo do żądanego świadczenia dopiero w następstwie postępowania sądowego nie była jedynie sama odmienna ocena stanu jego zdrowia dokonana przez biegłych sądowych, wobec czego nie wystąpiły podstawy do stwierdzenia odpowiedzialności pozwanego organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

SSO Joanna Siupka-Mróz