Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt SDI 70/15
POSTANOWIENIE
Dnia 11 lutego 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Stanisław Zabłocki (przewodniczący)
SSN Michał Laskowski (sprawozdawca)
SSN Andrzej Stępka
Protokolant Anna Kuras
przy udziale Naczelnego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej Grzegorza
Wrony
w sprawie lekarza A. S.,
obwinionego z art. 53 ustawy z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich w zw. z
art. 1 pkt. 3 Kodeksu Etyki Lekarskiej i in.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 11 lutego 2016 r.,
kasacji, wniesionej przez obrońcę obwinionego,
od orzeczenia Naczelnego Sądu Lekarskiego z dnia 16 stycznia 2015 r.,
utrzymującego w mocy orzeczenie Okręgowego Sądu Lekarskiego w […] z dnia 3
kwietnia 2014 r.,
1. oddala kasację,
2. kosztami sądowymi postępowania kasacyjnego, w tym
wydatkami w kwocie 20 (dwadzieścia) złotych obciąża
obwinionego.
UZASADNIENIE
Okręgowy Sąd Lekarski w […], orzeczeniem z dnia 3 kwietnia 2014 r.,
uznał lekarza A. S. za winnego tego, że w dniu 24 maja 2012 r. w Spółdzielni
Usługowej Gabinet Reumatologiczny w […] wystawił P. S., kierowcy
2
transportu drogowego, zaświadczenie lekarskie o ocenie narażeń na
stanowisku pracy i braku przeciwwskazań zdrowotnych na stanowisku pracy,
jako podmiot uprawniony do wystawiania takich zaświadczeń, nie będąc
zarejestrowany w Rejestrze Lekarzy prowadzonym przez Wojewódzki
Ośrodek Medycyny Pracy, a ponadto wydał powyższe zaświadczenie z
uchybieniami merytorycznymi: nieaktualną pieczątką o treści „Lek. med. A.
S., lekarz uprawniony do badań lekarskich osób kierujących pojazdami nr
zaświadczenia […] wydaną przez Wojewodę […]” i jako nieuprawniony do
używania pieczątki „Badania profilaktyczne przeprowadził”, czym naruszył
par. 8 Rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej (MZiOS) z dnia
30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników,
zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń
lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy oraz art.
1 pkt 3 Kodeksu Etyki Lekarskiej i za to „na mocy art. 53 i 78 ustawy z dnia 2
grudnia 2009 r. o izbach lekarskich,” zgodnie z art. 83 ust. 1 tej ustawy ukarał
lekarza A. S. karą upomnienia.
Odwołanie od tego orzeczenia wniósł obrońca A. S. Zaskarżył
orzeczenie w całości i zarzucił:
 „obrazę art. 53 w zw. z art. 63 ustawy z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach
lekarskich poprzez stwierdzenie, że czyn A. S. stanowi przewinienie
zawodowe, co skutkowało bezpodstawnym wszczęciem oraz
prowadzeniem niniejszego postępowania;
 obrazę przepisów postępowania, mogącą mieć wpływ na treść wyroku,
mianowicie art. 413 § 2 pkt 1 i art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k. przez
sprzeczność między sentencją wyroku, a jego uzasadnieniem w kwestii
czy obwiniony był uprawniony do wystawiania zaświadczenia o
zdolności do pracy kierowcy transportu drogowego;
3
 obrazę przepisów postępowania, mogącą mieć wpływ na treść wyroku,
mianowicie art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k. polegającą na niewyjaśnieniu
podstawy prawnej wyroku, w jaki sposób obwiniony lekarz A. S.
naruszył art. 1 pkt 3 Kodeksu Etyki Lekarskiej;
 obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 30 k.k. w zw. z art. 112
ustawy z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich poprzez pominięcie
usprawiedliwionej nieświadomości bezprawności zachowania
obwinionego;
 obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 2
grudnia 2009 r. o izbach lekarskich poprzez przyznanie
Wojewódzkiemu Ośrodkowi Medycyny Pracy statusu pokrzywdzonego;
 art. 7 k.p.k. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów,
polegającą na dokonaniu ustaleń faktycznych przyjętych za podstawę
rozstrzygnięcia w oparciu o kserokopię niewierzytelną dokumentu, nie
zaś sam dokument.”
Obrońca obwinionego wniósł o umorzenie postępowania z uwagi na to, że
czyn obwinionego nie stanowi przewinienia zawodowego, a ewentualnie o
uniewinnienie obwinionego albo o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i
przekazanie sprawy Okręgowemu Sądowi Lekarskiemu do ponownego
rozpoznania.
Naczelny Sąd Lekarski, orzeczeniem z dnia 16 stycznia 2015 r.,
utrzymał zaskarżone orzeczenie w mocy.
Kasację od tego orzeczenia wniósł obrońca obwinionego. Zaskarżył
orzeczenie w całości i zarzucił:
 „obrazę art. 53 w zw. z art. 63 ustawy z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach
lekarskich poprzez uznanie, że niespełnienie wszystkich wymogów
formalnych określonych w rozporządzeniu, a nie w ustawie przy
4
jednoczesnym posiadaniu stosownych uprawnień przez A. S. stanowi
przewinienie zawodowe, co skutkowało bezpodstawnym wszczęciem
oraz prowadzeniem postępowania przeciwko A. S.;
 obrazę przepisów postępowania, mogącą mieć wpływ na treść wyroku,
mianowicie art. 413 § 2 pkt 1 i art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k. przez
sprzeczność między sentencją wyroku, a jego uzasadnieniem poprzez
nierozstrzygnięcie kwestii, czy obwiniony był uprawniony do
wystawienia zaświadczenia o zdolności do pracy kierowcy transportu
drogowego, czy też nie;
 obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść orzeczenia,
mianowicie art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k. polegającą na niewyjaśnieniu
podstawy prawnej wyroku, w jaki sposób obwiniony lekarz A. S.
naruszył art. 1 pkt 3 Kodeksu Etyki Lekarskiej, naruszając przepis rangi
ustawy, a nie rozporządzenia;
 art. 42 ust. 1 Konstytucji RP w zw. z art. 1 § 1 k.k. w zw. z art. 112
ustawy o izbach lekarskich poprzez stwierdzenie możliwości
popełnienia przewinienia zawodowego, którego znamiona określone
zostały w rozporządzeniu, a nie przepisie rangi ustawowej;
 obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 30 k.k. w zw. z art. 112
ustawy z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich poprzez pominięcie
usprawiedliwionej nieświadomości bezprawności zachowania
obwinionego, która nie wynikła z nieznajomości przepisów ustawy, ale
jedynie z przepisów wykonawczych określonych w rozporządzeniu;
 obrazę przepisów prawa materialnego, tj. art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 2
grudnia 2009 r. o izbach lekarskich w zw. z art. 167 k.p.k. poprzez
przyznanie Wojewódzkiemu Ośrodkowi Medycyny Pracy statusu
pokrzywdzonego, które spowodowało uczestniczenie w postępowaniu
5
zawodowym przeciwko A. S. podmiotu nieuprawnionego, naruszając
tym samym zasadę kontradyktoryjności.”
Obrońca wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia Naczelnego Sądu
Lekarskiego i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja obrońcy A. S. nie jest zasadna. Do takiego wniosku
doprowadziła analiza poszczególnych zarzutów sformułowanych w tym
nadzwyczajnym środku zaskarżenia. Odnosząc się do nich w kolejności
określonej w kasacji stwierdzić należy, że po pierwsze, z orzeczenia
Okręgowego Sądu Lekarskiego w […] wynika, iż podstawę odpowiedzialności
zawodowej lekarza A. S. stanowił przepis art. 53 ustawy z dnia 2 grudnia 2009
r. o izbach lekarskich, który stwierdza, że członkowie izb lekarskich podlegają
odpowiedzialności zawodowej za naruszenie zasad etyki lekarskiej oraz
przepisów związanych z wykonywaniem zawodu lekarza. Przepis art. 53
ustawy z dnia 2 grudnia 2009 r. o Izbach Lekarskich powiązany został w
orzeczeniu ze wskazaną regulacją Kodeksu Etyki Lekarskiej – art. 1 pkt 3 i
wiążącymi lekarzy przepisami Rozporządzenia MZiOS z dnia 30 maja 1996 r.
w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu
profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich
wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (§ 8). Tym samym
zrealizowany został wymóg oparcia odpowiedzialności zawodowej na
przepisie rangi ustawowej. Nie można tym samym podzielić zawartego w
kasacji poglądu jakoby odpowiedzialność ukaranego lekarza wynikała jedynie
z przepisów zawartych w rozporządzeniu.
Po drugie, w zaskarżonym orzeczeniu, a także w orzeczeniu sądu
pierwszej instancji, nie doszło do sprzeczności pomiędzy częścią
dyspozytywną orzeczenia a jego uzasadnieniem. Z orzeczeń obu instancji
6
wynika wyraźnie, że A. S. nabył w przeszłości jako lekarz uprawnienia do
wystawiania przedmiotowych zaświadczeń dla kierowców. Jednocześnie ze
wskazanego w orzeczeniu przepisu § 8 Rozporządzenia MZiOS z dnia 30 maja
1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu
profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich
wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy wynika, że obok
posiadania uprawnień dotyczących lekarza, do wystawienia zaświadczenia
konieczne jest nadto zarejestrowanie uprawnionego lekarza w rejestrze
prowadzonym przez właściwy Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy. A. S.
nie figurował w tym rejestrze. Nie skorzystał z możliwości zgłoszenia do
właściwego wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy wniosku o dokonanie
wpisu do rejestru lekarzy przeprowadzających badania. Sprzeczność
wykazywana przez obrońcę najpierw w odwołaniu, a potem w kasacji ma
zatem charakter pozorny. Obwiniony spełniał bowiem tylko część warunków
do wystawienia stosownego zaświadczenia, miał stosowne uprawnienia jako
lekarz, nie został jednak wymieniony w odpowiednim rejestrze, co pozbawiało
go prawa do wydawania przedmiotowych zaświadczeń. Rozporządzenie
powołane w orzeczeniu obowiązuje od 1996 r., od tego czasu funkcjonuje
także wspomniany rejestr, a przeprowadzanie przedmiotowych badań wymaga
prowadzenia określonej w § 9 dokumentacji.
Dodatkowo zauważyć należy, że w postępowaniu dotyczącym
odpowiedzialności zawodowej lekarzy nie mogło dojść do wskazanego w
kasacji naruszenia art. 413 k.p.k. i 424 k.p.k. Wprawdzie w ustawie o izbach
lekarskich w art. 112 mówi się o odpowiednim stosowaniu w postępowaniu w
przedmiocie odpowiedzialności zawodowej przepisów Kodeksu postępowania
karnego, ale tylko w sprawach nieuregulowanych w ustawie. Tymczasem w
art. 89 tej ustawy zawarty został przepis kompleksowo określający co zawierać
powinno orzeczenie i jego uzasadnienie. Zgodnie z regułami odpowiedniego
7
stosowania przepisów innej ustawy, wynikającymi zresztą z art. 112
omawianej ustawy, znajduje ona zastosowanie wtedy, gdy brak stosownej
regulacji (lub jest ona niepełna) w ustawie, w której znalazło się stosowne
odwołanie. Wobec powyższego zarzuty kasacji odwołujące się do naruszeń art.
413 § 2 pkt 1 k.p.k. i 424 § 1 pkt 1 k.p.k. są chybione, a prawidłowo
wskazywać by mogły ewentualnie na naruszenia art. 89 ust. 1 pkt 4 i art. 89
ust. 3 pkt 2 ustawy o izbach lekarskich.
Po trzecie, nie można uznać, aby sąd rozpoznający odwołanie w tej
sprawie pominął kwestie usprawiedliwionej nieświadomości bezprawności
zachowania obwinionego. Zagadnienie to zostało dostrzeżone przez Naczelny
Sąd Lekarski i, aczkolwiek skrótowo, zostało także omówione w uzasadnieniu
orzeczenia. Wydawanie przedmiotowych zaświadczeń o zdolności do pracy
jako kierowcy jest dziedziną specyficzną i wymaga znajomości przepisów jej
dotyczących. Obwiniony wiedział, że od lat nie pracuje w jednostce, której
zadaniem jest wystawianie przedmiotowych zaświadczeń, powinien przed
wystawieniem zaświadczenia P. S. zapoznać się z obowiązującymi i to od
szeregu lat regulacjami. Nie czyniąc tego musiał brać pod uwagę, że może
naruszyć obowiązujące przepisy. Ponadto osoba wykonująca zawód lekarza z
natury rzeczy zobowiązana jest do zapoznawania się ze zmieniającymi się
przepisami dotyczącymi tego zawodu np. reguł wystawiania recept na
poszczególne leki. Ignorowanie tych regulacji prowadzi do ich złamania, a
także jest zachowaniem naruszającym normy etyczne i może prowadzić do
pociągnięcia do odpowiedzialności zawodowej. Świadomość takiego stanu
rzeczy jest powszechna i nie wymaga szczególnego dowodzenia.
Po czwarte wreszcie, rozstrzygnięcie kwestii prawidłowego nadania
statusu pokrzywdzonego Wojewódzkiemu Ośrodkowi Medycyny
Pracy, aczkolwiek interesująca pod względem jurydycznym, nie może mieć
znaczenia dla rozstrzygnięcia w tej konkretnej sprawie. Fakt dopuszczenia tej
8
instytucji do udziału w postępowaniu w charakterze strony nie wywarł na bieg
postępowania przeciwko A. S. takiego wpływu, który mógłby stanowić o
zasadności albo niezasadności kasacji. W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy
uznał, że brak jest podstaw do rozstrzygnięcia zagadnienia poruszonego w tym
zarzucie.
Biorąc pod uwagę powyższe kasację oddalono.
kc