Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PK 3/14
POSTANOWIENIE
Dnia 6 maja 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Hajn
w sprawie z powództwa H. Ł.
przeciwko Urzędowi Kontroli Skarbowej w B.
o odszkodowanie,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 6 maja 2014 r.,
na skutek skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowego w B.
z dnia 29 sierpnia 2013 r.,
1. odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania,
2. zasądza od powoda na rzecz strony pozwanej 120 (sto
dwadzieścia) zł tytułem kosztów postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z 29 sierpnia 2013 r. Sąd Okręgowy w B. w sprawie z powództwa
H. Ł. przeciwko Urzędowi Kontroli Skarbowej w B. o odszkodowanie, oddalił
apelację powoda oraz orzekł o kosztach postępowania.
Powód zaskarżył powyższy wyrok w całości skargą kasacyjną. Wnosząc o
przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania powód wskazał na istnienie w sprawie
istotnego zagadnienia prawnego. W ocenie skarżącego istotne zagadnienie prawne
polega na ocenie: „czy w świetle przepisu art. 365 § 1 k.p.c. i art. 366 k.p.c.
dopuszczalne jest by sąd, nie dokonując we własnym zakresie oceny dowodów,
przyjął jako własne ustalenia faktyczne poczynione przez sąd orzekający w innym
2
postępowaniu, które toczyło się między tymi samymi stronami, lecz które nie
dotyczyło tego samego przedmiotu.”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Stosownie do art. 3989
§ 1 k.p.c. Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną
do rozpoznania, jeżeli w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne (pkt 1),
istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub
wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów (pkt 2), zachodzi nieważność
postępowania (pkt 3) lub skarga jest oczywiście uzasadniona (pkt 4). Wypada
również dodać, iż zgodnie z art. 3984
§ 2 k.p.c., określającym wymogi formalne
skargi kasacyjnej, skarga kasacyjna powinna zawierać wniosek o przyjęcie do
rozpoznania i jego uzasadnienie. Należy zatem stwierdzić, że wniosek o przyjęcie
skargi kasacyjnej do rozpoznania powinien wskazywać, że zachodzi przynajmniej
jedna z okoliczności wymienionych w powołanym wcześniej art. 3989
§ 1 k.p.c., a
jego uzasadnienie winno zawierać argumenty świadczące o tym, że rzeczywiście,
biorąc pod uwagę sformułowane w ustawie kryteria, istnieje potrzeba rozpoznania
skargi przez Sąd Najwyższy. Skarga kasacyjna nie jest bowiem (kolejnym)
środkiem zaskarżenia przysługującym od każdego rozstrzygnięcia sądu drugiej
instancji kończącego postępowanie w sprawie, z uwagi na przeważający w jej
charakterze element interesu publicznego. Służy ona kontroli prawidłowości
stosowania prawa, nie będąc instrumentem weryfikacji trafności ustaleń
faktycznych stanowiących podstawę zaskarżonego orzeczenia.
Jeśli więc wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania, przez
odwołanie się do art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c., jak w rozpoznawanej sprawie, wskazuje
na występowanie w sprawie istotnego zagadnienia prawnego, to w uzasadnieniu
wniosku (sporządzonym odrębnie od uzasadnienia podstaw kasacyjnych) winno
zostać sformułowane zagadnienie prawne oraz przedstawione argumenty prawne,
które wykażą możliwość różnorodnej oceny zawartego w nim problemu.
Zagadnienie prawne musi odpowiadać określonym wymaganiom, a mianowicie:
1) być sformułowane w oparciu o okoliczności mieszczące się w stanie faktycznym
sprawy wynikającym z dokonanych przez sąd ustaleń (wyrok Sądu Najwyższego z
3
17 kwietnia 1996 r., II UR 5/96, OSNP 1997 nr 3, poz. 39 i postanowienie z 7
czerwca 2001 r., III CZP 33/01, LEX nr 52571), 2) być przedstawione w sposób
ogólny i abstrakcyjny tak, by umożliwić Sądowi Najwyższemu udzielenie
uniwersalnej odpowiedzi, nie sprowadzającej się do samej subsumcji i
rozstrzygnięcia konkretnego sporu (postanowienia Sądu Najwyższego: z 15
października 2002 r., III CZP 66/02, LEX nr 57240; z 22 października 2002 r.,
III CZP 64/02 LEX nr 77033 i z 5 grudnia 2008 r., III CZP 119/08, LEX nr 478179),
3) pozostawać w związku z rozpoznawaną sprawą i 4) dotyczyć zagadnienia
budzącego rzeczywiście istotne (a zatem poważne) wątpliwości. Istotność
zagadnienia prawnego konkretyzuje się zaś w tym, że w danej sprawie występuje
zagadnienie prawne mające znaczenie dla rozwoju prawa lub znaczenie
precedensowe dla rozstrzygnięcia innych podobnych spraw. Twierdzenie o
występowaniu istotnego zagadnienia prawnego jest uzasadnione tylko wtedy, kiedy
przedstawiony problem prawny nie został jeszcze rozstrzygnięty przez Sąd
Najwyższy lub kiedy istnieją rozbieżne poglądy w tym zakresie, wynikające z
odmiennej wykładni przepisów konstruujących to zagadnienie (por. postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 2010 r., II UK 363/09, LEX nr 577467, czy też
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 marca 2010 r., II UK 400/09, LEX nr
577468).
Przedstawiona przez skarżącego kwestia nazwana przez niego istotnym
zagadnieniem prawnym nie spełnia wskazanych wyżej wymogów w rozumieniu art.
3989
§ 1 pkt 1 k.p.c. Kwestia, kiedy istnieje związanie prawomocnym wyrokiem była
wielokrotnie wyjaśniana przez Sąd Najwyższy (zob. w szczególności wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 11 lutego 2014 r., I UK 329/13, LEX nr 1444404).
W sprawie oddalono powództwo, przyjmując z powołaniem się na art. 365 §
1 k.p.c., że wniosek strony o przywrócenie terminu do odwołania się od
wypowiedzenia zmieniającego jest bezprzedmiotowy, ponieważ Sądy w sprawie
(sygn. akt Sądu Rejonowego i Okręgowego w B. VII P …/10, VI Pa …/11) z
powództwa powoda o zapłatę różnicy wynagrodzenia, jakie otrzymywał na
stanowisku wicedyrektora urzędu kontroli skarbowej, a wynagrodzeniem jakie
ustalone mu zostało na stanowisku inspektora kontroli skarbowej III stopnia,
prawomocnie oddaliły powództwo przyjmując, że pomiędzy stronami nie doszło do
4
wypowiedzenia warunków pracy i płacy, lecz do zawarcia porozumienia
zmieniającego. Sąd powołując się na judykaturę i piśmiennictwo zaznaczył, że choć
moc wiążąca dotyczy tylko orzeczenia sądu a nie jego uzasadnienia, to „związanie
orzeczeniem sądu rozciąga się na te ustalenia faktyczne zawarte w jego
uzasadnieniu, w oparciu o które bezpośrednio sąd zindywidualizował normę
prawną, czemu dał wyraz w rozstrzygnięciu”.
Zauważyć należy, że art. 365 § 1 k.p.c. ustanawia stan związania
prawomocnym orzeczeniem nie tylko stron i sądu, który je wydał, lecz również
innych sądów. Związanie prawomocnym wyrokiem oznacza, że sąd obowiązany
jest uznać, że kwestia prawna, która była już przedmiotem rozstrzygnięcia w innej
sprawie, a która ma znaczenie prejudycjalne w sprawie przez niego
rozpoznawanej, kształtuje się tak, jak przyjęto w prawomocnym wcześniejszym
wyroku. W późniejszej sprawie kwestia ta nie może być już w ogóle badana
(por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2014 r., I PK 295/13, niepubl.).
Treść wskazanego przez skarżącego zagadnienia prawnego świadczy też,
że skarżący neguje podstawową cechę związania prawomocnym wyrokiem którą
jest to, że moc wiążąca prawomocnego orzeczenia sądu charakteryzuje się dwoma
aspektami. Drugi aspekt mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia, określony jako
walor prawny rozstrzygnięcia (osądzenia) zawartego w treści orzeczenia, jest ściśle
związany z powagą rzeczy osądzonej (art. 366 § 1 k.p.c.) i występuje w nowej
sprawie pomiędzy tymi samymi stronami, choć przedmiot obu spraw jest inny. W
nowej sprawie występuje wówczas skutek pozytywny (materialny) rzeczy osądzonej
przejawiający się w tym, że rozstrzygnięcie zawarte w prawomocnym orzeczeniu
(rzecz osądzona) stwarza stan prawny taki, jaki z niego wynika. Sądy rozpoznające
między tymi samymi stronami nowy spór muszą zatem przyjmować, że dana
kwestia prawna kształtuje się tak, jak przyjęto to w prawomocnym, wcześniejszym
wyroku. Powagą rzeczy osądzonej objęta jest w zasadzie jedynie sentencja
wyroku, a nie jego uzasadnienie. Jednocześnie w orzecznictwie uznaje się, że
powaga rzeczy osądzonej rozciąga się również na motywy wyroku w takich
granicach, w jakich stanowią one konieczne uzupełnienie rozstrzygnięcia,
niezbędne dla wyjaśnienia jego zakresu. W szczególności, powagą rzeczy
osądzonej mogą być objęte ustalenia faktyczne w takim zakresie, w jakim
5
indywidualizują one sentencję jako rozstrzygnięcie o przedmiocie sporu i w jakim
określają one istotę danego stosunku prawnego (zob. np. wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 11 lutego 2014 r., I UK 329/13, LEX nr 1444404).
Z przytoczonych względów Sąd Najwyższy orzekł o odmowie przyjęcia
skargi kasacyjnej do rozpoznania na podstawie art. 3989
§ 2 k.p.c. O kosztach
postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. i § 12 ust. 4
pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w
sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb
Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego
ustanowionego z urzędu (jednolity tekst: Dz.U. z 2013 r., poz. 490).
eb