Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PK 190/13
POSTANOWIENIE
Dnia 20 grudnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Maciej Pacuda
w sprawie z powództwa G. S.
przeciwko Skarbowi Państwa - Zakładowi Karnemu w K.
o zapłatę,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 20 grudnia 2013 r.,
na skutek skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego w Z. z
dnia 9 kwietnia 2013 r.,
1) odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania,
2) zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1200 (jeden
tysiąc dwieście) złotych tytułem kosztów postępowania
kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Z. wyrokiem z
dnia 9 kwietnia 2013 r. oddalił apelację pozwanego Skarbu Państwa – Zakładu
Karnego w K. od wyroku Sądu Rejonowego w Z. z dnia 31 stycznia 2013 r., którym
to wyrokiem Sąd Rejonowy uwzględnił powództwo G. S. i zasądził na jego rzecz od
pozwanego kwotę 47.737,50 zł z ustawowymi odsetkami tytułem pomocy
finansowej na uzyskanie lokalu mieszkalnego.
Pozwany Skarb Państwa – Zakład Karny w K. wniósł do Sądu Najwyższego
skargę kasacyjną od wyroku Sądu Okręgowego, zaskarżając ten wyrok w całości i
zarzucając mu naruszenie prawa materialnego, to jest art. 170 ust. 1 w związku z
2
art. 171 oraz art. 171 i art. 184 ust. 1, jak również art. 187 pkt 2 ustawy z dnia 9
kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej (Dz.U. Nr 79, poz. 523 ze zm.).
We wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania skarżący powołał
się na występowanie w sprawie istotnego zagadnienia prawnego, które w jego
opinii nie doczekało się rozstrzygnięcia w orzecznictwie sądowym, to jest „czy
pomoc finansowa na uzyskanie lokalu mieszkalnego, o której mowa w art. 184 ust.
1 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej (Dz.U. Nr 79, poz. 523, z
późn. zm.), przysługuje funkcjonariuszowi Służby Więziennej w służbie stałej
wyłącznie w sytuacji, gdy na dzień składania wniosku o udzielenie pomocy do
nabycia lokalu jeszcze nie doszło, czy również w sytuacji, gdy lokal został nabyty
przed datą złożenia wniosku?”.
Uzasadniając tak sformułowany wniosek, skarżący podniósł między innymi,
że art. 187 pkt 2 ustawy o Służbie Więziennej określa negatywną przesłankę
przydziału funkcjonariuszowi lokalu mieszkalnego. Zgodnie z tym przepisem, lokalu
mieszkalnego na podstawie decyzji administracyjnej nie przydziela się
funkcjonariuszowi posiadającemu w miejscowości, w której pełni służbę, lub w
miejscowości pobliskiej lokal mieszkalny (dom) stanowiący odrębną nieruchomość,
odpowiadający co najmniej przysługującej mu powierzchni mieszkalnej. W ocenie
skarżącego, ustawodawca ukształtował określoną w powołanym przepisie
przesłankę w sposób obiektywny, tj. samo już posiadanie lokalu w miejscowości
pełnienia służby lub miejscowości pobliskiej, bez konieczności wykazania
jakichkolwiek innych dodatkowych warunków, wyklucza możliwość udzielenia
pomocy, przy czym pomoc ta jest wykluczona bez względu na to czy miałaby
dotyczyć nabytego właśnie, czy też innego lokalu. Za taką interpretacją, zdaniem
skarżącego, przemawia wykładnia literalna wskazanego przepisu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Stosownie do art. 3989
§ 1 k.p.c. Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną
do rozpoznania, jeżeli w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne (pkt 1),
istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub
wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów (pkt 2), zachodzi nieważność
3
postępowania (pkt 3) lub skarga jest oczywiście uzasadniona (pkt 4). Wypada
również dodać, iż zgodnie z art. 3984
§ 2 k.p.c., określającym wymogi formalne
skargi kasacyjnej, skarga kasacyjna powinna zawierać wniosek o przyjęcie do
rozpoznania i jego uzasadnienie. Należy zatem stwierdzić, że wniosek o przyjęcie
skargi kasacyjnej do rozpoznania powinien wskazywać, że zachodzi przynajmniej
jedna z okoliczności wymienionych w powołanym wcześniej art. 3989
§ 1 k.p.c., a
jego uzasadnienie winno zawierać argumenty świadczące o tym, że rzeczywiście,
biorąc pod uwagę sformułowane w ustawie kryteria, istnieje potrzeba rozpoznania
skargi przez Sąd Najwyższy. Skarga kasacyjna nie jest bowiem (kolejnym)
środkiem zaskarżenia przysługującym od każdego rozstrzygnięcia sądu drugiej
instancji kończącego postępowanie w sprawie, z uwagi na przeważający w jej
charakterze element interesu publicznego. Służy ona kontroli prawidłowości
stosowania prawa, nie będąc instrumentem weryfikacji trafności ustaleń
faktycznych stanowiących podstawę zaskarżonego orzeczenia.
Jeśli więc wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania, poprzez
odwołanie się do art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c. (w oryginale, zapewne wskutek
oczywistej omyłki, został powołany art. 3989
§ 1 pkt 2 k.p.c., dotyczący potrzeby
wykładni przepisów prawnych), jak w rozpoznawanej sprawie, wskazuje na
występowanie w sprawie istotnego zagadnienia prawnego, to w uzasadnieniu tego
wniosku (sporządzonym odrębnie od uzasadnienia podstaw kasacyjnych) winno
zostać sformułowane zagadnienie prawne oraz przedstawione argumenty prawne,
które wykażą możliwość różnorodnej oceny zawartego w nim problemu. Zgodnie ze
stanowiskiem wyrażonym w judykaturze, skarżący ma w tym zakresie obowiązek
wywiedzenia i uzasadnienia występującego w sprawie problemu prawnego w
sposób zbliżony do tego, jaki jest przyjęty przy przedstawianiu zagadnienia
prawnego przez sąd odwoławczy na podstawie art. 390 k.p.c. (por. postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2006 r., V CSK 75/06, niepublikowane). Oznacza
to w praktyce, iż zagadnienie prawne musi odpowiadać określonym wymaganiom, a
mianowicie: 1) być sformułowane w oparciu o okoliczności mieszczące się w stanie
faktycznym sprawy wynikającym z dokonanych przez sąd ustaleń (por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 17 kwietnia 1996 r., II UR 5/96, OSNP 1997 nr 3, poz. 39 i
postanowienie z dnia 7 czerwca 2001 r., III CZP 33/01, LEX nr 52571), 2) być
4
przedstawione w sposób ogólny i abstrakcyjny tak, by umożliwić Sądowi
Najwyższemu udzielenie uniwersalnej odpowiedzi, nie sprowadzającej się do samej
subsumcji i rozstrzygnięcia konkretnego sporu (por. postanowienia Sądu
Najwyższego: z dnia 15 października 2002 r., III CZP 66/02, LEX nr 57240; z dnia
22 października 2002 r., III CZP 64/02 LEX nr 77033 i z dnia 5 grudnia 2008 r.,
III CZP 119/08, LEX nr 478179), 3) pozostawać w związku z rozpoznawana sprawą
i 4) dotyczyć zagadnienia budzącego rzeczywiście istotne (a zatem poważne)
wątpliwości. Istotność zagadnienia prawnego konkretyzuje się zaś w tym, że w
danej sprawie występuje zagadnienie prawne mające znaczenie dla rozwoju prawa
lub znaczenie precedensowe dla rozstrzygnięcia innych podobnych spraw.
Twierdzenie o występowaniu istotnego zagadnienia prawnego jest uzasadnione
tylko wtedy, kiedy przedstawiony problem prawny nie został jeszcze rozstrzygnięty
przez Sąd Najwyższy lub kiedy istnieją rozbieżne poglądy w tym zakresie,
wynikające z odmiennej wykładni przepisów konstruujących to zagadnienie (por.
postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 10 marca 2010 r., II UK 363/09, LEX nr
577467, czy też z dnia 12 marca 2010 r., II UK 400/09, LEX nr 577468).
Przedmiotowa skarga kasacyjna została oparta wyłącznie na zarzucie
naruszenia przepisu prawa materialnego, co oznacza, że wobec braku
adekwatnych proceduralnych zarzutów kasacyjnych, Sąd Najwyższy jest związany
ustaleniami faktycznymi oraz oceną materiału dowodowego dokonaną w
uzasadnieniu zaskarżonego wyroku (art. 39813
§ 2 k.p.c.). Wynika z nich natomiast
jednoznacznie, że „dom w takim stanie, w jakim został nabyty, nie nadawał się do
zamieszkania przed przeprowadzeniem remontu (…), co oznacza, że potrzeby
mieszkaniowe powoda nie były zaspokojone, a tym samym, w dniu złożenia
wniosku o pomoc finansową, nie posiadał prawa do lokalu mieszkalnego w
rozumieniu ustawy”.
W przedmiotowej sprawie Sąd Najwyższy w pełni przychyla się do
stanowiska i argumentów zaprezentowanych w postanowieniu Sądu Najwyższego z
dnia 14 października 2013 r., II PK 120/13 (dotychczas niepublikowanym),
wydanym w sprawie o analogicznym charakterze, w uzasadnieniu którego
stwierdzono między innymi, iż według art. 184 ust. 1 ustawy o Służbie Więziennej,
funkcjonariuszowi w służbie stałej, który spełnia warunki do przydziału lokalu
5
mieszkalnego, a który lokalu tego nie otrzymał na podstawie decyzji
administracyjnej o przydziale, przysługuje pomoc finansowa na uzyskanie lokalu
mieszkalnego w spółdzielni mieszkaniowej albo domu jednorodzinnego lub lokalu
mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, położonych w miejscowości
pełnienia służby lub miejscowości pobliskiej.
Pomoc finansowa, o której mowa w tym przepisie, jest uprawnieniem,
którego celem jest zamieszkiwanie funkcjonariusza w służbie w miejscowości
pełnienia służby lub miejscowości pobliskiej. Świadczenie to ma charakter
szczególny, przysługuje bowiem nie w związku z uzyskaniem lokalu, domu
mieszkalnego, ale na ich uzyskanie, czyli w celu uzyskania mieszkania
umożliwiającego funkcjonariuszowi zamieszkiwanie w miejscowości pełnienia
służby lub w miejscowości pobliskiej. Realizacja tego uprawnienia zależy przede
wszystkim od tego, czy funkcjonariusz występujący o pomoc ma zaspokojone
potrzeby mieszkaniowe w miejscu pełnienia służby. Wobec tego decydująca dla
realizacji spornego uprawnienia nie jest data nabycia lokalu, czy też data złożenia
wniosku o udzielenie pomocy, ale dążenie do zmiany sytuacji mieszkaniowej
funkcjonariusza składającego wniosek o przyznanie świadczenia, który zgłaszając
wniosek nie ma zaspokojonych potrzeb mieszkaniowych w miejscowości pełnienia
służby, lub w miejscowości pobliskiej. Jednakże nabycie przez funkcjonariusza
mieszkania, czy domu mieszkalnego przed złożeniem wniosku o przyznanie
pomocy finansowej, automatycznie nie wyklucza przyznania tej pomocy, jeżeli
nadal, tj. bez konieczności przeprowadzenia generalnego remontu nabytego lokalu,
nie ma on zaspokojonych potrzeb mieszkaniowych w miejscowości pełnienia służby
lub pobliskiej. Przy nabyciu lokalu chodzi bowiem o lokal nadający się do
zamieszkania, którym nie jest dom lub lokal w budowie, w stanie surowym lub
wymagający kapitalnego remontu.
Powyższy pogląd jest prezentowany również w orzecznictwie Naczelnego
Sądu Administracyjnego, powołanym w uzasadnieniu wyroku Sądu drugiej instancji,
na tle wykładni art. 91 poprzednio obowiązującej ustawy o Służbie Więziennej z
dnia 26 kwietnia 1996 r. (Dz.U. z 2002 r. Nr 207, poz. 1761 ze zm.), który w bardzo
zbliżony sposób do obecnie obowiązującego art. 184, statuował negatywne
przesłanki udzielenia pomocy finansowej na uzyskanie lokalu. Należy tym samym
6
uznać, że również to orzecznictwo zachowało aktualność na gruncie
obowiązującego stanu prawnego.
Na marginesie powyższych rozważań Sąd Najwyższy zauważa także, iż
całkowicie nietrafne jest uwaga poczyniona w uzasadnieniu wniosku o przyjęcie
skargi kasacyjnej do rozpoznania, jakoby ustawodawca, wprowadzając pojęcie
„posiadania” w miejsce „własności” lub „współwłasności”, rozszerzył negatywną
przesłankę przyznania pomocy finansowej. Skarżący zdaje się bowiem nie
zauważać, że w poprzednim stanie prawnym art. 91 ustawy z dnia 26 kwietnia
1996 r. jako negatywną przesłankę wymieniał nie tylko wymienione w pkt 2
własność lub współwłasność domu lub lokalu, ale w pkt 1 do przesłanek
wykluczających uzyskanie pomocy finansowej zaliczył również „zajmowanie” lokalu
mieszkalnego lub domu.
Przedstawione w skardze kasacyjnej zagadnienie prawne rozmija się z
poczynionymi przez Sąd drugiej instancji i niekwestionowanymi przez skarżącego
ustaleniami faktycznymi, a nadto nie ma istotnego charakteru, ponieważ na gruncie
owych ustaleń w dacie złożenia wniosku o przyznanie pomocy finansowej powód
nie miał zaspokojonych potrzeb mieszkaniowych, skoro nabył lokal nienadający się
do zamieszkania i wymagający kapitalnego remontu.
Kierując się przedstawionymi motywami, Sąd Najwyższy uznał, iż strona
skarżąca nie wykazała potrzeby rozpoznania skargi kasacyjnej. Dlatego, na
podstawie art. 3989
§ 2 k.p.c., a w odniesieniu do kosztów postępowania
kasacyjnego na podstawie art. 98 § 3 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c. oraz § 6 i §
12 ust. 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w
sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb
Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego
ustanowionego z urzędu, orzekł jak w sentencji.
eb