Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 sierpnia 2016 r.

Sąd Rejonowy w Bełchatowie, II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SR D. S.

Protokolant: A. P.

w obecności Prokuratora U. S.

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 sierpnia 2016 r.

sprawy R. Ś. , urodzonego (...) w P., syna T. i A. z domu S.,

oskarżonego o to, że:

w dniu 25 maja 2016 roku w miejscowości Ż., gmina K., woj. (...), w ruchu lądowym jechał jako kierujący motorowerem marki R. o numerze rejestracyjnym (...) będąc w stanie nietrzeźwości wyrażającym się w zawartości 1,85 mg alkoholu w litrze wydychanego powietrza, tj. o czyn z art. 178a § 1 kk,

1.oskarżonego R. Ś. uznaje za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu wyczerpującego dyspozycję art. 178a § 1 kk i za tak przypisany czyn na podstawie art. 178a § 1 kk w zw. z art. 34 § 1a pkt 1 kk i art. 35 § 1 kk wymierza mu karę 8 (ośmiu) miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w ilości 30 (trzydziestu) godzin w stosunku miesięcznym;

2. na podstawie art. 42 § 2 kk orzeka wobec oskarżonego środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres 3 (trzech) lat;

3. na podstawie art. 43a § 2 kk orzeka od oskarżonego R. Ś. na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej świadczenie pieniężne w kwocie 5.000 (pięciu tysięcy) złotych;

4. zasądza od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. E. G. w B. 959,40 (dziewięćset pięćdziesiąt dziewięć złotych 40/100) złotych tytułem kosztów nie opłaconej pomocy prawnej świadczonej oskarżonemu z urzędu w postępowaniu karnym;

5. zwalnia oskarżonego od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych.

II K 594/16

UZASADNIENIE

W dniu 25 maja 2016 roku po godzinie 17.00 J. M. przebywał na posesji swego znajomego E. S. w miejscowości (...). Mężczyźni siedzieli na podwórzu.

J. M. usłyszał warkot silnika zbliżającego się motocykla. Po chwili do jego uszu doszedł głośny huk, trzask dobiegający od strony drogi prowadzącej przez Ż.. Dźwięk silnika ustał.

Mężczyźni od razu wybiegli na drogę. Na środku jezdni leżał motorower marki R., a obok niego spoczywał mężczyzna, nie dający oznak życia. Innych osób na miejscu zdarzenia nie było. Leżący nie posiadał na sobie koszuli, zaś obok niego na drodze znajdował się kask ochronny. Po chwili motorowerzysta zaczął się poruszać, po czym wstał, odkopnął kask na pobocze i usiadł poza jezdnią.

J. M. wraz ze znajomym podeszli do niego i zapytali o samopoczucie. Wygląd i mowa siedzącego wskazywały, że może on znajdować się pod wpływem alkoholu, który był nadto od niego wyczuwalny. Z uwagi na to, że motorowerzysta uskarżał się na ból ręki, barku i pleców, udzielający mu pomocy zadzwonili na pogotowie i policję. J. M. odstawił (...) na pobocze.

(zeznania świadka J. M. k. 6-7, 44 odwrót; wyjaśnienia oskarżonego R. Ś. k. 44-44 odwrót; notatka urzędowa k. 1)

Przybyli na miejsce zdarzenia funkcjonariusze policji ustalili, że kierującym motorowerem marki R. o numerze rejestracyjnym (...) był R. Ś.. Mężczyzna poinformował policjantów, że chciał sobie pojeździć motorowerem, podczas skrętu stracił panowanie nad pojazdem i przewrócił się.

Funkcjonariusze zbadali stan trzeźwości motocyklisty. Badanie przeprowadzone u prowadzącego (...) mężczyzny wykazało w I próbie (godz. 17.55) obecność 1,85 mg/l alkoholu w powietrzu przezeń wydychanym, w II próbie (godz. 18.15) – obecność 1,81 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu, w III próbie (godz. 18.58) – obecność 1,72 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu, w IV próbie (godz. 19.30) – obecność 1,64 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu, w V próbie (godz. 20.02) – obecność 1,61 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu.

(protokół użycia alkosensora k. 2; protokół użycia alkometru k. 3; świadectwa wzorcowania k. 27-28; notatka urzędowa k. 1; zeznania świadka J. M. k. 6-7, 44 odwrót; wyjaśnienia oskarżonego R. Ś. k. 44-44 odwrót)

W czasie między zauważeniem R. Ś. przez mężczyzn udzielających mu jako pierwsi pomocy a przyjazdem pogotowia i policji nie spożywał on alkoholu, jak również innych płynów. Nie palił także papierosów.

(zeznania świadka J. M. k. 6-7, 44 odwrót)

R. Ś. jest kawalerem nie posiadającym nikogo na utrzymaniu. Nie włada żadnym majątkiem. Utrzymuje się z renty socjalnej.

Nie posiada prawa jazdy.

(oświadczenie oskarżonego R. Ś. k. 44; wyjaśnienia oskarżonego R. Ś. k. 44 odwrót)

R. Ś. nie był uprzednio karany sądownie za popełnienie przestępstw.

(dane o karalności k. 13)

R. Ś. nie cierpi na chorobę psychiczną, jest natomiast upośledzony umysłowo w stopniu lekkim, jak również uzależniony od alkoholu. W czasie popełnienia zarzucanego mu czynu miał on ograniczoną w nieznacznym stopniu zdolność rozpoznania znaczenia czynu i pokierowania swoim postępowaniem – jedynie z powodu upojenia alkoholowego, którego skutki mógł przewidzieć. Poczytalność R. Ś. w toku postępowania karnego nie budzi wątpliwości. Z uwagi jednak na deficyt intelektu w stopniu lekkim, prowadzenie przez niego rozsądnej obrony może być utrudnione.

(opinia psychiatryczna k. 21-23)

W trakcie postępowania przygotowawczego oskarżony nie przyznał się do dokonania zarzucanego mu czynu, odmawiając złożenia wyjaśnień.

Podczas rozprawy w dniu 29 sierpnia 2016 roku R. Ś. przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu, jak również złożył wniosek (zaakceptowany przez jego obrońcę z urzędu) w trybie określonym przez przepis art. 387 § 1 kpk o wymierzenie mu określonej kary i środków karnych.

(wyjaśnienia oskarżonego R. Ś. k. 12, 44-44 odwrót)

Sąd zważył, co następuje :

Z uwagi na fakt, iż oskarżony w przedmiotowej sprawie złożył wniosek - w trybie określonym przez przepis art. 387 § 1 kpk - o wymierzenie mu określonej kary i środków karnych, Sąd uwzględnił ów wniosek, nie przeprowadzając rozprawy w całości (art. 387 § 2 kpk), albowiem okoliczności popełnienia przestępstwa nie budziły wątpliwości, zaś uwzględnieniu wniosku nie sprzeciwił się oskarżyciel publiczny.

R. Ś. oraz jego obrońca z urzędu złożyli w sprawie wnioski o sporządzenie uzasadnienia wyroku. Korzystając z prawa do wniesienia środka odwoławczego od wydanego wyroku winni oni mieć jednak na względzie dyspozycję (ujawnionego podczas rozprawy) przepisu art. 447 § 5 kpk (stanowiącego ograniczenie w zakresie możliwego zakresu zarzutów podnoszonych w apelacji wobec skarżonego wyroku), w myśl którego podstawą apelacji nie mogą być zarzuty określone w art. 438 pkt 3 kpk (błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia) i art. 438 pkt 4 kpk (rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki (…), związane z treścią zawartego porozumienia, o którym mowa w art. (…) 387 kpk .

Dokonując ustaleń faktycznych w sprawie Sąd oparł się na wyjaśnieniach oskarżonego pochodzących z rozprawy (k. 44-44 odwrót), zeznaniach świadka J. M. (ujawnionych w trybie art. 387 § 5 kpk) i nieosobowych źródłach dowodowych.

W ocenie Sądu przymiot wiarygodności posiadają spójne i logiczne zeznania J. M.. Świadek ów przed zdarzeniem nie znał oskarżonego i nie łączyły go z nim żadne powiązania. Istotne jest to, iż J. M. (przebywając na dworze w dniu zdarzenia) usłyszał najpierw warkot silnika zbliżającego się motoru, a po chwili - głośny huk dobiegający od strony drogi prowadzącej przez wieś Ż.. Wówczas dźwięk silnika ustał. Świadek wraz ze znajomym od razu wybiegli na ulicę i na środku jezdni dostrzegli leżącego mężczyznę oraz motorower marki R.. Motorowerzysta początkowo nie dawał oznak życia (a zatem zasady logiki podpowiadają, iż musiał on spaść z jadącego motoroweru, gdyż mało prawdopodobne jest, by tego rodzaju skutek powstał np. w sytuacji prowadzenia (...) przez idącego mężczyznę). Innych osób na miejscu zdarzenia nie było (co również jest niezmiernie istotne z punktu widzenia możliwości przypisania oskarżonemu sprawstwa). Gdy do tego wszystkiego dodamy stanowisko R. Ś. zaprezentowane podczas rozprawy (przyznanie się do zarzucanego czynu), to okaże się, że możność przypisania oskarżonemu sprawstwa nie budzi żadnych wątpliwości.

Sąd uznał za wiarygodne wyjaśnienia R. Ś. z postępowania sądowego (k. 44-44 odwrót), gdyż znajdują one potwierdzenie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, w szczególności w protokole użycia alkosensora (k. 2), protokole użycia alkometru (k. 3) i zeznaniach J. M.. Tym samym należało odmówić oskarżonemu wiarygodności w zakresie jego wypowiedzi pochodzących z dochodzenia, kiedy to zanegował on swe sprawstwo, odmawiając złożenia wyjaśnień. Wersja jakoby to nie R. Ś. jechał przedmiotowym motorowerem albo też wersja polegająca na tym, iż szedł on obok pojazdu, który upadł na jezdnię, nie mogły się ostać, albowiem przeczą im zarówno zebrane w sprawie dowody, jak również zasady logiki i doświadczenia życiowego, o czym powyżej była mowa. Zgromadzony materiał dowodowy pozwala na jednoznaczne przyjęcie, że R. Ś. jechał jako kierujący motorowerem w ruchu lądowym, znajdując się w stanie nietrzeźwości.

Na przymiot wiarygodności zasługują również nieosobowe źródła dowodowe, tak więc Sąd odwołał się do nich w swych ustaleniach.

Mając na względzie powyższe rozważania Sąd doszedł do przekonania, że R. Ś. czynem swym wypełnił znamiona przestępstwa z art. 178a § 1 k.k. Znajdując się bowiem w stanie nietrzeźwości jechał on jako kierujący motorowerem marki R. o numerze rejestracyjnym (...) drogą publiczną w miejscowości Ż., tj. w ruchu lądowym.

Przeprowadzone badanie wykazało ponad wszelką wątpliwość obecność alkoholu w powietrzu wydychanym przez oskarżonego w rozmiarze pozwalającym na przyjęcie, iż był to stan nietrzeźwości w rozumieniu art. 115 § 16 k.k. Z uwagi na występującą rozbieżność co do stanu nietrzeźwości sprawcy (związaną z poddaniem go 5-krotnemu badaniu stanu trzeźwości), Sąd przyjął stopień nietrzeźwości wynikający z pierwszego badania, albowiem czas jego przeprowadzenia był najbardziej zbliżony do chwili popełnienia przedmiotowego przestępstwa.

Przypisanego czynu sprawca dopuścił się umyślnie. Jego zachowanie nosi cechy zawinienia. W czasie popełnienia zarzucanego mu czynu miał on co prawda ograniczoną w nieznacznym stopniu zdolność rozpoznania znaczenia czynu i pokierowania swoim postępowaniem, ale było to jedynie następstwem upojenia alkoholowego, którego skutki mógł przewidzieć.

Przy wymiarze kary na korzyść oskarżonego poczytano przyznanie się przezeń (przed Sądem) do popełnienia zarzucanego czynu, jak również jego dotychczasową niekaralność sądową za popełnienie przestępstw.

Istotną okolicznością obciążającą oskarżonego był stan jego nietrzeźwości, przekraczający blisko ośmiokrotnie ustawową granicę tego stanu. Jego postawa świadczy o rażącym lekceważeniu przezeń zasad obowiązujących w ruchu drogowym. Tego rodzaju postępowanie musi spotkać się zatem z jednoznaczną i zdecydowaną reakcją wymiaru sprawiedliwości.

W ocenie Sądu przestępstwo, jakiego dopuścił się oskarżony, cechuje znaczny stopień społecznej szkodliwości. Popełniając je sprawca naruszył zasady bezpieczeństwa obowiązujące w komunikacji. Wskazać należy nadto, iż przedmiotowego czynu dopuścił się on z zamiarem bezpośrednim, świadomie wprawiając się w stan nietrzeźwości a następnie jadąc motorowerem jako kierujący. Naruszył w ten sposób jedną z podstawowych skodyfikowanych zasad obowiązujących w ruchu lądowym (art. 45 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym – tekst jednolity: Dz. U. z 2012 roku, poz. 1137 ze zm.) - zasadę trzeźwości odnoszącą się do każdego kierującego pojazdem - poruszając się motorowerem w stanie nietrzeźwości po drodze publicznej.

Przy uwzględnieniu wskazanych faktów Sąd doszedł do przekonania, że właściwą reakcją prawno - karną na czyn, jakiego dopuścił się R. Ś., będzie kara ograniczenia wolności. W ocenie Sądu tego rodzaju kara w określonym w wyroku wymiarze (w dolnych granicach ustawowego zagrożenia) spełni swe zadania w zakresie oddziaływania zapobiegawczego i wychowawczego względem oskarżonego oraz uczyni zadość potrzebom w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Z punktu widzenia obecnej sytuacji sprawcy (pozostawanie bez pracy) jest to – w ocenie Sądu – kara najwłaściwsza i w największym stopniu mogąca wdrożyć go (jako osobę młodą) do przestrzegania prawa.

Fakt skazania oskarżonego za przestępstwo określone w art. 178a § 1 k.k. stanowił rację orzeczenia względem niego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych. Ze względu na brzmienie art. 42 § 2 k.k. orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych było obligatoryjne.

W myśl regulacji (art. 42 § 2 k.k.) obecnie obowiązującej - od dnia 18 maja 2015 roku (na mocy ustawy z dnia 20 marca 2015 roku o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw - Dz. U. z 2015 r., poz. 541) - Sąd orzeka, na okres nie krótszy niż 3 lata, zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych albo pojazdów mechanicznych określonego rodzaju, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa określonego w art. 42 § 1 k.k. był w stanie nietrzeźwości (…).

Sąd doszedł do przekonania, że celowe jest określenie przedmiotowego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na minimalny okres trzech lat (bez wyłączenia jakiejkolwiek kategorii prawa jazdy). Biorąc pod uwagę to, że sprawca jechał jako kierujący motorowerem w godzinach popołudniowych drogą publiczną prowadzącą przez niewielką miejscowość, będąc w stanie nietrzeźwości przekraczającym blisko ośmiokrotnie ustawową granicę tego stanu, Sąd uznał, iż właśnie tego rodzaju reakcja karna będzie adekwatna do czynu, jakiego się dopuścił. Fakt umyślnego naruszenia przez oskarżonego jednej z podstawowych zasad obowiązujących w ruchu drogowym czyni celowym prewencyjne wyeliminowanie R. Ś. z tego ruchu w orzeczonej przez Sąd formie. W ocenie Sądu porządek i bezpieczeństwo na drogach w niemałym stopniu zależą od stosowania właściwej represji, która powinna stanowić jeden z istotnych elementów zwalczania i zapobiegania przestępczości drogowej (szczególnie gdy zważy się na okoliczność nagminności przestępstw z art. 178a § 1 k.k., mimo zdecydowanego wzmożenia represyjności prawa karnego w tym zakresie od dnia 18 maja 2015 roku). Orzeczenie wobec oskarżonego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych w określonej w wyroku wysokości i formie nie powinno stanowić, w ocenie Sądu, nadmiernej uciążliwości dla niego. Sąd nie znalazł w szczególności żadnych okoliczności, które mogłyby przemawiać za jakąkolwiek możliwością ograniczenia przedmiotowego zakazu. Środek ów ma bowiem uzmysłowić R. Ś. naganność podjętego przezeń działania, zapobiegając jednocześnie temu, by w przyszłości tego rodzaju zachowanie z jego strony nie powtórzyło się.

Podstawą zasądzenia od sprawcy na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej kwoty 5.000 złotych tytułem świadczenia pieniężnego był art. 43a § 2 k.k. (dodany przez ustawę z dnia 20 lutego 2015 roku o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw - Dz. U. z 2015 r., poz. 396). Zważyć należy w tym miejscu, iż w okresie między 18 maja 2015 roku a 1 lipca 2015 roku obowiązywał (wprowadzony na mocy ustawy z dnia 20 marca 2015 roku o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw - Dz. U. z 2015 r., poz. 541) we wskazanym zakresie przepis art. 49 § 2 k.k. (obecnie uchylony) w brzmieniu obecnie obowiązującego przepisu art. 43a § 2 kk. Począwszy od dnia 18 maja 2015 roku przepisy prawa karnego nakazują Sądowi – w przypadku skazania sprawcy za przestępstwo z art. 178a § 1 k.k. - orzeczenie obligatoryjnego świadczenia na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości co najmniej 5.000 złotych.

O kosztach obrony udzielonej oskarżonemu z urzędu Sąd orzekł na podstawie
§ 4 ust. 1 i ust. 3, § 17 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. z 2015 r., poz.1801).

Podstawą zwolnienia R. Ś. od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa poniesionych w sprawie wydatków był art. 624 § 1 k.p.k. Sąd miał w tej mierze na uwadze fakt, że oskarżony jest osobą bezrobotną, utrzymującą się z renty socjalnej. Zwolnienie oskarżonego od opłaty nastąpiło w oparciu o art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych (tekst jednolity: Dz. U. z 1983 r. Nr 49, poz. 152 ze zm.).