Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 sierpnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 18 sierpnia 2016r. w Katowicach

sprawy z odwołania J. S. (J. S.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

o prawo do emerytury górniczej

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w Katowicach z dnia 23 marca 2016r. sygn. akt X U 3691/13

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od organu rentowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. na rzecz ubezpieczonego J. S. kwotę 240 zł (dwieście czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za II instancję.

/-/ SSA W.Bzibziak /-/ SSA J.Pietrzak /-/ SSA M.Żurecki

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 871/16

UZASADNIENIE

Ubezpieczony J. S. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. z 4 października 2013r. o odmowie przyznania prawa do emerytury górniczej. Ubezpieczony domagał się zmiany tej decyzji poprzez przyznanie mu wnioskowanego świadczenia emerytalnego. Podniósł, iż organ rentowy ustalając okres pracy górniczej błędnie pominął 9-letni okres zatrudnienia ubezpieczonego w Ośrodku (...) Sp. z o.o. w K., powstałym w wyniku reorganizacji KWK (...), w której ubezpieczony był wcześniej zatrudniony. Odwołujący podkreślił, iż będąc pracownikiem w/w Ośrodka od 20 kwietnia 1994r. do 4 sierpnia 2003r. wykonywał pracę tego samego rodzaju i w takich samych warunkach jak uprzednio w KWK (...): u obu pracodawców praca ubezpieczonego polegała na dokonywaniu pod ziemią w kopalni węgla kamiennego pomiarów czynników szkodliwych i uciążliwych dla zdrowia. Jednakowy charakter pracy i tożsame warunki jej wykonywania uzasadniają stosowanie jednolitej kwalifikacji pracy ubezpieczonego jako pracy górniczej.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podtrzymał stanowisko wyrażone
w zaskarżonej decyzji, wnosząc o oddalenie odwołania ubezpieczonego. Organ rentowy wskazał, iż ubezpieczony wykazał 16 lat, 5 miesięcy i 25 dni pracy górniczej wymienionej
w art. 50c ust. 1 tj. wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Zaliczony do pracy górniczej okres obejmuje zatrudnienie ubezpieczonego od 2 września 1977r. do 19 kwietnia 1994r. po wyłączeniu okresów absencji chorobowej w wymiarze
1 miesiąca i 24 dni. Organ rentowy podkreślił, iż ubezpieczony nie udowodnił 25-letniego okresu pracy górniczej w rozumieniu art. 50c ust. 1 ustawy emerytalnej, nie wykazał również okresów pracy równorzędnej. Odnosząc się do zarzutów ubezpieczonego organ rentowy wyjaśnił, iż nie zaliczył do pracy górniczej zatrudnienia w Ośrodku (...) Sp. z o.o. w K. wobec braku miesięcznych wykazów zjazdów pod ziemię. Z ostrożności procesowej organ rentowy zaznaczył, iż ze świadectwa pracy z dnia
31 lipca 2007r. wynika, że odwołujący się w spornym okresie od początku zatrudnienia
tj. od 20 kwietnia 1994r. do 4 sierpnia 2003r. wykonywał pracę specjalisty ds. spraw ochrony środowiska - pomiarowy na dole i za ten okres winien przedłożyć wykaz zjazdów potwierdzający, że połowę dniówek roboczych w miesiącu świadczył pod ziemią. Z kolei
w okresie od 5 sierpnia 2003r. do 31 lipca 2007r. był specjalistą ds. ochrony środowiska - pomiarowym na powierzchni, a zatem nie wykonywał pracy górniczej w świetle art. 50a
ust. 1 i art. 50c ust. 1 ustawy emerytalnej.

Wyrokiem z dnia 23.03.2016r. Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od 1.08.2013r. oraz obciążył organ rentowy obowiązkiem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd ustalił:

Ubezpieczony J. S. (ur. (...)) w dniu 5 sierpnia 2013r. wystąpił
do organu rentowego z wnioskiem o emeryturę górniczą. Organ rentowy rozpoznając wniosek ubezpieczonego ustalił, że ubezpieczony udokumentował 16 lat, 5 miesięcy i 25 dni pracy górniczej. Do tego okresu zaliczono zatrudnienie ubezpieczonego od 2 września 1977r.
do 19 kwietnia 1994r. na stanowisku pomiarowego pod ziemią z wyłączeniem okresów absencji chorobowej w wymiarze 1 miesiąca i 24 dni.

Zaskarżoną decyzją z 4 października 2013r. organ rentowy odmówił przyznania ubezpieczonemu prawa do emerytury górniczej stwierdzając, iż odwołujący nie posiada wymaganych 25 lat pracy górniczej i równorzędnej.

Ośrodek (...) .. (...)" Sp. z o.o. w K., zatrudniający ubezpieczonego od 20 września 1994r. powstał w 1994r. w wyniku restrukturyzacji KWK (...). Ośrodek wykonuje usługi z zakresu środowiska pracy pod względem występowania czynników szkodliwych i uciążliwych dla zdrowia, na powierzchni i dole kopalń jak i w zakładach spoza górnictwa. Zajmuje się m.in. badaniem hałasu, oświetlenia, zapylenia, drgań mechanicznych, mikroklimatu na dole kopalni. Wykonując badania dla kopalń węgla kamiennego pracownicy (...) przeprowadzali pomiary na stanowiskach pracy dołowych i na powierzchni, stosownie do potrzeb danej kopalni. Badania były wykonywane dla potrzeb kopalń: KWK (...), KWK (...), KWK (...), KWK (...), KWK (...), KWK (...), KWK (...), KWK (...), KWK (...), KWK (...), a także innych zakładów świadczących usługi dla kopalń, m.in. dla KWK (...) i KWK (...) i wówczas badania były wykonywane także na stanowiskach pracy w tych kopalniach (pod ziemią i na powierzchni). To dana kopalnia określała zapotrzebowanie na dokonywanie pomiarów. Częstotliwość pomiarów zależała od ilości stanowisk pracy na dole kopalni, ilości oddziałów i tego czy badania dotyczyły nowego stanowiska czy stanowiska już istniejącego. Dla nowego stanowiska pracy pomiaru należało wykonać do 7 dni, a dla stanowiska istniejącego nie rzadziej niż raz do roku, chyba że wystąpiło przekroczenie normy, wówczas raz na pół roku. Przeciętnie Spółka (...)wykonywała pomiary dla około 100 stanowisk pracy w jednym miesiącu. W ciągu dnia badano warunki dla 3-4 stanowisk w zależności od ich rozmieszczenia, jeżeli stanowiska były blisko siebie, to przeprowadzano badania dla większej ilości stanowisk. Ośrodek (...) sp. z o.o. w K.
w początkowych latach istnienia zwracał się w pismach do ZUS o zaliczenie pracowników wykonujących pomiary na dole do pracowników dołowych, jednak nie otrzymał z ZUS pozytywnej odpowiedzi. Spółka (...) nie prowadziła własnej ewidencji zjazdów pracowników pod ziemię, taka ewidencja była prowadzona na kopalniach w książce zjazdów gości. W (...) prowadzono tylko ewidencję wyjazdów służbowych do poszczególnych kopalń. Książka wyjść pracowników za lata 1994-2003 uległa zniszczeniu.

Spółka (...) w latach 1994-2003 była największym podmiotem prowadzącym badania warunków pracy na powierzchni i na dole kopalń. Obsługiwała kopalnie (...) i praktycznie we wszystkich kopalniach wykonywała pomiary na dole, chociaż w niektórych kopalniach na zlecenia firm zewnętrznych. W województwie (...) było 36 podmiotów uprawnionych do badania warunków pracy, nie tylko na kopalniach ale też w innych branżach. Dla kopalń węgla kamiennego poza Spółką (...) badania wykonywały również Ośrodek (...) - dla KWK (...), (...) Laboratorium (...) dla KWK (...), laboratorium w S. dla KWK (...). (...) Spółka (...) miała odrębne laboratoria, KWK (...) też miała swoje laboratorium. Spółka (...) posiadała upoważnienie Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego do badania wszystkich parametrów, inne podmioty były upoważnione do przeprowadzania badań tylko niektórych parametrów. Spółka (...) wykonywała również badania na rzecz Centralnego Zakładu (...) w C. - (...). Badania przeprowadzano na dole kopalń: D., S., S. P., W. P., B., J. K., G.. Przeprowadzano badania na kopalni (...) dla Zakładu (...) B. (...) w KWK (...) wykonywał badania w ok. 95%, a Ośrodek (...) do 5%. W KWK (...) również badania warunków pracy przeprowadzała Spółka (...) i Główny Instytut Górnictwa, ale Instytut tylko w zakresie ekspertyz - (...) badał 100% warunków pracy. W KWK (...) jednostka wewnętrzna tylko badała hałas, a Spółka (...) wszystkie pozostałe parametry.

Ubezpieczony podjął pracę w Ośrodku (...) sp. z o.o. w K. na stanowisku specjalisty ds. ochrony środowiska-pomiarowy na dole z dniem 20 kwietnia 1994r., w wyniku restrukturyzacji KWK (...), w której dotychczas był zatrudniony także na stanowisku pomiarowego pod ziemią. Ubezpieczony posiadał wymagane uprawnienia do wykonywania pomiarów. Stanowisko specjalisty ds. ochrony środowiska - pomiarowy na dole ubezpieczony zajmował do 4 sierpnia 2003r. włącznie, od 5 sierpnia 2003r. utracił zdolność do pracy na dotychczas zajmowanym stanowisku pracy.

Do obowiązków ubezpieczonego jako specjalisty ds. ochrony środowiska - pomiarowego
na dole należało wykonywanie pomiarów w kopalniach na stanowiskach pracy pod ziemią
w zakresie: hałasu, drgań, oświetlenia, zapylenia, mikroklimatu. Sporadycznie zdarzało się,
że ubezpieczony pracował na powierzchni. Ubezpieczony w każdym miesiącu więcej niż połowę dniówek zjeżdżał na dół, gdzie dokonywał pomiarów. Każdy zjazd odnotowywany był w księdze gości na kopalniach. Ubezpieczony przed każdym zjazdem otrzymywał znaczek i aparat ucieczkowy. Ubezpieczony zjeżdżał na dół kopalń i wyjeżdżał wraz z załogą, całą dniówkę pracował na dole. W spółce (...) w latach 1994-2003 to głównie ubezpieczony wykonywał pomiary na stanowiskach pracy pod ziemią.

Najdłuższy proces związany z pobytem na dole w kopalni polegał na pobieraniu pyłów (pomiar zapylenia obejmuje min. 6 godzin). Pozostałe pomiary dokonywane były bezpośrednio za pomocą odpowiednich urządzeń, na których odczytywano wyniki. Pobrane pyły oraz dokonane pomiary przekazywane były w celu analizy do laboratorium. Ubezpieczony po pobraniu materiału do analizy, ważył pyły i przekazywał do laboratorium. Oprócz dokonywania pomiarów ubezpieczony wykonywał prace biurowe, do których należało wypisywanie protokołów pomiarowych, ponadto obliczał wyniki i pisał sprawozdania dla zlecających badania kopalń. Czynności te wykonywał po powrocie
z kopalni. Ubezpieczony miał swoje biurko w siedzibie spółki. Praktycznie po zakończeniu badań był w laboratorium codziennie - musiał przywieźć próbki z kopalni. Teoretycznie miał pracować od 7.00 do 15.00 ale zdarzało się, że pracował dłużej, godziny nadliczbowe były rozliczane czasem wolnym.

W piśmie z dnia 10 lutego 2014r. Ośrodek (...) Sp. z o.o. poinformował, iż nie posiada ewidencji wykonanych zjazdów pod ziemię ubezpieczonego
za okres od 20 kwietnia 1994r. do 4 sierpnia 2003r. Wskazał, iż w 2007r. ubezpieczony ubiegał się o sprostowanie świadectwa pracy w zakresie dotyczącym pracy w szczególnych warunkach. W tej sprawie posiłkując się opinią prawną zamieszczoną w części C poz. 6 akt osobowych wniosek ten został rozpatrzony przez pracodawcę negatywnie. Spółka (...) wskazała nadto, iż zjazdy pod ziemię ubezpieczonego nie obejmowały pełnego czasu pracy
i nie odbywały się codziennie. Ośrodek (...) Sp. z o.o. podkreślił, iż z uwagi na fakt, że nie zatrudnia osób w warunkach szkodliwych nie był zobligowany
do prowadzenia ewidencji zjazdów pod ziemię. W aktach osobowych ubezpieczonego (dział C-6) w opinii z dnia 16 sierpnia 2007r. znajduje się zapis, iż ubezpieczony kilka razy w ciągu tygodnia zjeżdżał windą w kopalni, a około 50-70% dziennego czasu pracy przypadało na dokonywanie pomiarów na stanowiskach pracy pod ziemią (hałas, słabe oświetlenie, mikroklimat).

Z adnotacji w tzw. księgach gości (kontrola zjazdu osób spoza kopalni) wynika,
iż ubezpieczony zatrudniony w Ośrodku (...) Sp. z o.o. dokonał zjazdów pod ziemię w kopalniach (...) m.in. w dniach:

-

( KWK (...)) 15. 16. 17 marca 1995r,

-

9- 10 stycznia 1996r., 12 kwietnia 1996r., 16 kwietnia 1996r., 18 kwietnia 1996r.,
22 kwietnia 1996r., 25 kwietnia 1996r., 16 grudnia 1996r., 17 grudnia 2014r., 18 grudnia 1996r., 19 grudnia 1996r.,

-

6 stycznia 1997r., 7 stycznia 1997r., 8 stycznia 1997r., 10 stycznia 1997r., 13 stycznia 1997r., 14 stycznia 1997r., 15 stycznia 1997r., 28 lipca 1997r., 29 lipca 1997r., 30 lipca 1997r., 31 lipca 1997r., 1 sierpnia 1997r., 5 sierpnia 1997r., 6 sierpnia 1997r., 7 sierpnia 1997r.,

- 17 grudnia 1998r., 8 kwietnia 1999r., 9 kwietnia 1999r.,

-

( Rejon S.) – 21, 22, 23, 27 kwietnia brak wyszczególnionego roku.

-

25, 26 października 2000r., 10 listopada 2000r., 10 lipca 2001r., 17, 18 lipca 2001r., 22 lutego 2002r., 25 lutego 2002r., 5 marca 2002r., 6 marca 2002r., 7 marca 2002r., 11 marca 2002r., 10 kwietnia 2002r., 11 kwietnia 2002r., 25 kwietnia 2002r., 26 kwietnia 2002r.,
19 sierpnia 2002r., 23 marca 2003r.,

-

( Rejon B.) – 14, 15, 16, 17, 19 kwietnia 1999r.,

-

Zjazdy Gości 2002- 2005 — 20, 21 marca brak roku.

- ( KWK (...) lata 1999-2000) 15 maja 2000r., 16 lipca 2000r., 18 lipca 2000r., 18 marca 2000r., 24 marca 2000r., 25 marca 2000r., od 18 marca, 30 kwietnia 1999r., 25 sierpnia, 27 sierpnia, 30 sierpnia, 3 września 1999r., 9 września 1999r., 15 września 1999r., 11 października 1999r.,

-

( KWK (...) obejmujące okresy prowadzenia ksiąg zjazdów osób spoza
Z.G. od 1 kwietnia 1998r. do 30 kwietnia 2003r.) 2, 3, 7, 8, 9, 17, 20, 28, 29 kwietnia 1998r., 19, 22, 23, 24, 26 lutego 1999r., 31 maja 1999r., 7, 8, 9, 12, 13,16, 20, 22, 26, 27, 28 lipca 1999r., 22, 23, 24, 27, 28, 29 listopada 2000r., 1, 5, 6, 8 grudnia 2000r., 6, 9,11 kwietnia 2001r., 27, 28, 29 marca 2002r., 3, 4, 5, 8, 9, 10 kwietnia 2002r., 10 kwietnia 2003r.

Ubezpieczony zaczął również sam ewidencjonować zjazdy na dół kopalń.

Z zaświadczenia lekarskiego z dnia 4 sierpnia 2003r. wynika, iż ubezpieczony zatrudniony jako specjalista ds. ochrony środowiska - pomiarowy na dole kopalni stał się niezdolny
do wykonywania dotychczasowej pracy i konieczne jest przeniesienie go do pracy na innym stanowisku pracy. Wskazano, iż z uwagi na chorobę układu krążenia ubezpieczony nie może pracować pod ziemią. Skutkiem utraty zdolności do pracy pod ziemią ubezpieczony został przeniesiony na inne stanowisko pracy. W okresie od 5 sierpnia 2003r. do 31 lipca 2007r. pracował jako specjalista ds. ochrony środowiska - pomiarowy na powierzchni.

Z wystawionego ubezpieczonemu przez Ośrodek (...) Sp. z o.o.
w K. świadectwa pracy z dnia 31 lipca 2007r. wynika, iż ubezpieczony zatrudniony był w w/w Ośrodku w pełnym wymiarze czasu pracy: od 20 kwietnia 1994r. do 31 lipca 2007r., przy czym pracował na stanowiskach:

-

specjalisty ds. ochrony środowiska - pomiarowy na dole (od 20 kwietnia 1994r.
do 4 sierpnia 2003r.),

-

specjalisty ds. ochrony środowiska - pomiarowy na powierzchni (od 5 sierpnia 2003r. do 31 lipca 2007r.).

Wobec poczynionych ustaleń Sąd uznał odwołanie za zasadne podnosząc w motywach tego rozstrzygnięcia co następuje:

Ubezpieczony wykazał, iż w okresie od 20 kwietnia 1994r. do 4 sierpnia 2003r. nadal wykonywał pracę górniczą w rozumieniu ustawy emerytalnej.

Nie było spornym, iż ubezpieczony w okresie zaliczonym przez organ rentowy do pracy górniczej był zatrudniony kolejno na stanowiskach: pracownika niewykwalifikowanego pod ziemią, próbobiorcy pod ziemią i pomiarowego pod ziemią, ostatnio w KWK (...)
w K.. Jak wynika z akt osobowych ubezpieczonego oraz zeznań świadków: J. B. i B. S. ubezpieczony w wyniku restrukturyzacji KWK (...), gdzie dotychczas był zatrudniony, z dniem 20 kwietnia 1994r. podjął pracę w Ośrodku (...) sp. z o.o. w K. na stanowisku specjalisty ds. ochrony środowiska - pomiarowego na dole i stanowisko to zajmował nieprzerwanie do 4 sierpnia 2003r. Od 5 sierpnia 2003r. pracodawca powierzył ubezpieczonemu stanowisko specjalisty ds. ochrony środowiska - pomiarowy na powierzchni z uwagi na stwierdzony przez lekarza przeprowadzającego badania okresowe brak zdolności ubezpieczonego do pracy pod ziemią spowodowany chorobą układu krążenia.

Ubezpieczony zajmując stanowisko specjalisty ds. ochrony środowiska - pomiarowego
na dole w Ośrodku (...) wykonywał pomiary parametrów otoczenia pracy na stanowiskach pracy pod ziemią w kopalniach. Jak wynika ze spójnych
i zgodnych zeznań świadków J. B., B. S. oraz ubezpieczonego warunki i charakter pracy ubezpieczonego pomimo zmiany pracodawcy nie uległy zmianie po 20 kwietnia 1994r. Ubezpieczony powierzone mu obowiązki nadal wykonywał pod ziemią, zjeżdżał na dół wraz z całą załogą i wyjeżdżał wraz z całą załogą po zakończeniu zmiany roboczej. Minimalny czas pomiarów obejmował 6 godzin, a należy jeszcze doliczyć czas na dojście i powrót z miejsca wykonywanych pomiarów. Z pracowników zatrudnionych w Ośrodku (...) na stanowisku specjalisty ds. ochrony środowiska - pomiarowego to ubezpieczony głównie dokonywał pomiarów na dole kopalń. Pracodawca ubezpieczonego wykonywał pomiary warunków pracy na stanowiskach pracy pod ziemią praktycznie we wszystkich kopalniach regionu. Ubezpieczony każdego miesiąca więcej niż połowę dniówek roboczych pracował pod ziemią dokonując pomiarów na dole kopalń.

Aktualnie nie istnieje możliwość odtworzenia ilości zjazdów ubezpieczonego w spornym okresie na podstawie innych dowodów niż zeznania świadków, albowiem nie zachowała się kompletna dokumentacja ze spornego okresu (książki zjazdów gości z kopalń, gdzie dokonywał ubezpieczony pomiarów), która pozwoliłaby na odtworzenie ilości zjazdów ubezpieczonego w spornym okresie.

Dokumentacja złożona do akt sprawy z uwagi na jej fragmentaryczność nie może stanowić miarodajnego źródła dowodowego dla ustaleń dotyczących ilości dniówek zjazdowych ubezpieczonego w spornym okresie, aczkolwiek potwierdza okoliczność zjazdów ubezpieczonego pod ziemię w badanym okresie zatrudnienia.

Mając powyższe okoliczności na względzie Sąd stwierdził, iż ubezpieczony w okresie od 20 kwietnia 1994r. do 4 sierpnia 2003r. przez co najmniej połowę dniówek roboczych
w każdym miesiącu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace pod ziemią. Sporny okres zatrudnienia winien zatem być zaliczony do pracy górniczej na zasadzie art. 50c ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej. Ubezpieczony w tym okresie był bowiem zatrudniony
w „innym podmiocie wykonującym dla kopalń węgla kamiennego podziemne roboty budowlano-montażowe”. Pojęcie „robót budowlano – montażowych” z art. 50c ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej należy interpretować szeroko i objąć nim wszelkie prace prowadzone na rzecz i w interesie kopalń, funkcjonalnie związane z procesem produkcyjnym, a zatem także prace mające na celu sprawdzenie warunków zatrudnienia pracowników, albowiem zgodność warunków pracy z bezwzględnie obowiązującymi normami warunkuje możliwość prowadzenia procesu produkcyjnego.

W tym stanie rzeczy Sąd stwierdził, iż prace wykonywane przez ubezpieczonego pod ziemią w spornym okresie są objęte zakresem pojęcia „podziemnych robót budowlano – montażowych”, a zatem te miesiące zatrudnienia ubezpieczonego w Ośrodku (...), w których ubezpieczony wykonywał pracę przez co najmniej połowę obowiązujących go dniówek roboczych podlegają zaliczeniu do pracy górniczej
na podstawie art. 50c ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej, albowiem zatrudnienie ubezpieczonego faktycznie sprowadzało się do wykonywania powierzonych mu zadań pod ziemią.

W oparciu o nadesłany przez Ośrodek (...) sp. z o.o.
w K. wykaz absencji ubezpieczonego (pismo z 17 lutego 2016r., k- 189 - 192 a.s.) Sąd pominął te miesiące, w których ubezpieczony na skutek absencji chorobowej był nieobecny w pracy przez ilość dniówek roboczych powyżej połowy obowiązującej go ilości dniówek roboczych, tj. maj 1997r., grudzień 1999r., styczeń 2000r., kwiecień 2000r., marzec 2001r., kwiecień - 4 sierpnia 2003r. Sąd zaliczył do okresów pracy górniczej te miesiące,
w których ubezpieczony pomimo okresowej nieobecności spowodowanej zwolnieniem lekarskim przepracował połowę dniówek roboczych, albowiem zgodnie z art. 50 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej „uznaje się za pracę górniczą te miesiące zatrudnienia, w których
co najmniej połowę dniówek roboczych przepracowali pod ziemią”. Odliczając zatem
ze spornego okresu (20.04.1994r. - 4.08.2003r.) 9 miesięcy zatrudnienia ubezpieczonego
i cztery dni sierpnia 2003r. Sąd uznał, iż pozostały okres zatrudnienia ubezpieczonego - 8 lat 6 miesięcy i 11 dni stanowi okres pracy górniczej w rozumieniu art. 50c ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej. Ustalony przez Sąd okres pracy górniczej ubezpieczonego po doliczeniu do uznanego przez organ rentowy okresu pracy górniczej w wymiarze 16 lat 5 miesięcy
i 25 dni łącznie stanowi 25 lat i 6 dni okresów pracy górniczej.

Sąd stwierdził, iż ubezpieczony spełnił warunek określony art. 50a ust.1 pkt 2 ustawy emerytalnej, w tym warunek 10 lat pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1.

Ubezpieczony ukończył 55 lat w dniu (...) Nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Powyższe okoliczności prowadzą do wniosku, iż ubezpieczony na dzień złożenia wniosku o emeryturę, tj. 5 sierpnia 2013r. spełnił wszystkie przesłanki prawa do emerytury górniczej określone w art. 50a ust. 1 ustawy emerytalnej i dlatego przyznał mu prawo
do emerytury począwszy od 1 sierpnia 2013r., tj. od miesiąca, w którym ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę, zgodnie z art. 100 ust. 1 w zw. z art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej.

Apelację od tego wyroku wywiódł organ rentowy zarzucając naruszenie art. 233 §1
i art. 227 k.p.c. poprzez wadliwe ustalenie stanu faktycznego, polegające na nieuzasadnionym przyjęciu w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy, że wnioskodawca posiada
25-letni okres pracy górniczej i równorzędnej, co pozostaje w sprzeczności z dokumentacją źródłową oraz naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. przepisu art. 50a ust. 1 ustawy
z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez błędne zastosowanie skutkujące przyjęciem, iż ubezpieczony wykazał wymagane przepisami 25 lat pracy górniczej i równorzędnej skutkujące przyznaniem prawa do górniczej emerytury oraz przepisu art. 114 ust. 1 ustawy o FUS poprzez jego niezastosowanie skutkujące merytorycznym rozpoznaniem odwołania, podczas gdy w przedmiocie prawa do górniczej emerytury toczyło się już postępowanie odwoławcze zakończone prawomocnym wyrokiem oddalającym odwołanie.

W związku z wyżej postawionymi zarzutami skarżący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie odwołania.

W motywach środka odwoławczego skarżący wskazywał, że Sąd I instancji dokonując odliczenia okresów niezdolności do pracy i ustalając miesiące, w których ubezpieczony nie przepracował połowy dniówek roboczych pod ziemią nie uwzględnił wszystkich okresów niezdolności do pracy.

Ubezpieczony wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

Podniósł, że Sąd I instancji zasadnie przyjął, że ubezpieczony spełnił przesłanki warunkujące prawo do emerytury górniczej albowiem nawet przy przyjęciu, że jego staż pracy górniczej
po wyłączeniu okresów niezdolności do pracy wynosi mniej niż 25 lat, co wykluczałoby przyznanie mu prawa na podstawie art. 50a ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS,
to uwzględnić należy okoliczność, że do sytuacji ubezpieczonego znajduje zastosowanie
art. 34 ust. 2 ustawy o FUS w związku z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 27.07.2005r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Mimo wadliwego uzasadnienia w zakresie podstawy prawnej nabycia uprawnień emerytalnych przez ubezpieczonego zaskarżony wyrok odpowiada prawu.

Co do zasady Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne i stanowisko Sądu I instancji co do zaliczenia ubezpieczonemu spornego okresu zatrudnienia w (...)
sp. z o.o. w K. do stażu pracy górniczej.

Rację ma jednak skarżący wskazując, że Sąd I instancji wadliwie obliczył wysokość tego stażu.

Sąd I instancji ustalając staż pracy górniczej ubezpieczonego w oparciu o nadesłany przez Ośrodek (...) sp. z o.o. w K. wykaz absencji ubezpieczonego (pismo z 17 lutego 2016r., k- 189 - 192 a.s.) pominął te miesiące, w których ubezpieczony na skutek absencji chorobowej był nieobecny w pracy przez ilość dniówek roboczych powyżej połowy obowiązującej go ilości dniówek roboczych, a zaliczył do okresów pracy górniczej te miesiące, w których ubezpieczony pomimo okresowej nieobecności spowodowanej zwolnieniem lekarskim przepracował połowę dniówek roboczych.

Umknęło jednak uwadze tegoż Sądu, że zgodnie z tym zaświadczeniem a także załącznikiem do świadectwa pracy z dnia 31.07.2007r. znajdującym się w aktach rentowych ubezpieczonego ubezpieczony miał w 1999r. jeszcze jeden okres absencji chorobowej, kiedy był nieobecny w pracy przez ilość dniówek roboczych powyżej połowy obowiązującej go ilości dniówek roboczych, który przypadał w listopadzie tegoż roku. Ubezpieczony był wówczas nieobecny przez 23 dni, co wyklucza zaliczenie tego okresu, zgodnie z zasadą przyjętą przez Sąd I instancji, co zresztą pełnomocnik ubezpieczonego przyznał na rozprawie apelacyjnej.

Wyłączenie tego okresu, z ustalonego przez Sąd I instancji na 25 lat i 6 dni, skutkuje ustaleniem, że staż pracy górniczej ubezpieczonego wynosi poniżej 25 lat.

Powyższe oznacza, że ubezpieczony, wbrew stanowisku Sądu I instancji, nie spełnił przesłanek warunkujących nabycie prawa do emerytury na podstawie art. 50a ust. 1 ustawy
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, albowiem stosownie do tegoż przepisu prawo do emerytury górniczej przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1.  ukończył 55 lat życia;

2.  ma okres pracy górniczej, wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust.1;

3.  nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego albo złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym,
za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie z ust. 2 wiek emerytalny wymagany od pracowników: kobiet mających co najmniej 20 lat, a mężczyzn co najmniej 25 lat pracy górniczej i równorzędnej, w tym co najmniej
15 lat pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1, wynosi 50 lat.

Natomiast zgodnie z art. 50b przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej uwzględnia się okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą będące okresami składkowymi lub nieskładkowymi w rozumieniu ustawy, z tym że okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą uwzględnia się, jeżeli praca ta wykonywana była co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy.

Ubezpieczony rzeczywiście spełnił jednak przesłanki warunkujące nabycie prawa do emerytury górniczej na podstawie przepisów poprzednio obowiązujących tj. art. 34 i 49 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Możliwość ubiegania się o prawo do emerytury górniczej na dotychczasowych zasadach, mimo zmian w tym zakresie wprowadzonych ustawą z dnia 27 lipca 2005r.
o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy - Karta Nauczyciela, polegających na uchyleniu z dniem 1 stycznia 2007r. między innymi
art. 34-38 oraz art. 48-49 ustawy emerytalnej, powstała na podstawie art. 3 ust. 1 tej ustawy, który zawierał własną regulację umożliwiającą skorzystanie z przepisów uchylonych, przewidującą, iż osobom, które do dnia 31 grudnia 2008r. spełniły warunki do emerytury górniczej określone w art. 34 lub w art. 48-49 ustawy emerytalnej w brzmieniu obowiązującym w dniu 31 grudnia 2006r., przysługuje górnicza emerytura na warunkach określonych w tych przepisach. Stosownie zaś do treści art. 49 ust. 1 ustawy emerytalnej
w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2007r., prawo osób urodzonych po dniu
31 grudnia 1948r., a przed dniem 1 stycznia 1969r. do emerytury górniczej, o której mowa
w art. 34 lub 48 ustawy, zależało od łącznego spełnienia wymienionych tam warunków,
tj. nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego, spełnienia warunków do uzyskania emerytury określonych w art. 34 lub 48 do dnia 31 grudnia 2006r. i rozwiązania stosunku pracy.

Zasadniczym celem powyższego przepisu było umożliwienie górnikom urodzonym
po 31 grudnia 1948r., a przed 1 stycznia 1969r., i mającym odpowiednio długi okres pracy górniczej, nabycia prawa do emerytury górniczej przysługującej po 55 lub 50 roku życia
(art. 34) lub emerytury górniczej bez względu na wiek (art. 48), na zasadach dotyczących górników urodzonych przed 1 stycznia 1949r., z tym jednakże zastrzeżeniem, że oprócz warunków określonych w obu wymienionych przepisach (art. 34 i art. 48 ustawy) górnicy ubiegający się o emeryturę górniczą na podstawie art. 49 ust. 1 musieli spełnić dodatkowo łącznie jeszcze trzy warunki określone w pkt 1-3. Wszystkie te warunki stanowiły tym samym ustawowe przesłanki nabycia prawa do emerytury górniczej dla osób urodzonych po dniu
31 grudnia 1948r., a przed dniem 1 stycznia 1969r.

Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15.12.2015r. III UK 51/15,
LEX 2004205 „biorąc pod uwagę wskazany wyżej zasadniczy cel rozważanej regulacji, warunek rozwiązania stosunku pracy wynikający z art. 49 ust. 1 pkt 3 ustawy, musi być pojmowany ściśle (wąsko), zgodnie z literalnym brzmieniem tego przepisu. O ile jednak
w okresie poprzedzającym wejście w życie ustawy zmieniającej z dnia 27 lipca 2005r. mógł on zostać spełniony do dnia zgłoszenia w organie rentowym wniosku o emeryturę
(por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 17 sierpnia 2007r. I UK 66/07, OSNP 2008 nr 19-20, poz. 299 i z dnia 6 października 2009r., II UK 48/09, OSNP 2011 nr 11-12, poz. 159 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 18 października 2005r., III AUa 1852/04, OSA 2007 Nr 3, poz. 5), i tylko w tym zakresie był ograniczony limitem czasowym, to przy uwzględnieniu przejściowej (a więc również wymagającej ścisłej wykładni) regulacji art. 3 ust. 1 tej ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2007r. warunek ten musiał być - tak jak
i pozostałe warunki wymienione w art. 49 ust. 1 ustawy emerytalnej - zrealizowany nie później niż do dnia wskazanego w tym przepisie, to jest do dnia 31 grudnia 2008r., który jest nieprzekraczalnym terminem spełnienia wszystkich ustawowych warunków prawa
do emerytury górniczej określonych w art. 34 lub art. 48-49 ustawy emerytalnej. Innymi słowy, wymieniony w art. 3 ust. 1 ustawy zmieniającej z dnia 27 lipca 2005 r. termin „do dnia 31 grudnia 2008r.” dotyczył wszystkich warunków prawa do emerytury górniczej dla osób, które po wejściu w życie tej ustawy chciały nabyć emeryturę górniczą na podstawie uchylonych tą ustawą przepisów, w tym także określonego w art. 49 ust. 1 pkt 3 warunku rozwiązania stosunku pracy. Zdaniem Sądu Najwyższego, tylko taka wykładnia omawianego przepisu jest uprawniona, zważywszy na przejściowy, a co za tym idzie szczególny charakter zawartej w nim regulacji, wiążący się z dalszym (ale nie dłużej niż do dnia 31 grudnia
2008r.) terminem obowiązywania dotychczasowych przepisów określających warunki nabycia prawa do emerytury górniczej mimo zastąpienia ich z dniem 1 stycznia 2007r. nowymi przepisami (zawartymi w Rozdziale 3a ustawy emerytalnej), określającymi te warunki w sposób odmienny i bardziej restrykcyjny”.

W przypadku skarżącego, urodzonego w dniu (...), nabycie przez niego uprawnień do emerytury górniczej na podstawie wcześniej obowiązujących przepisów było zatem możliwe jedynie w przypadku spełnienia przesłanek przewidzianych
w nieobowiązującym już art. 49 ust. 1 w związku z art. 34 ustawy emerytalnej. Z uwagi bowiem na datę urodzenia skarżącego (po dniu 31 grudnia 1948r.) do oceny jego uprawnień musiał znajdować zastosowanie art. 49 ust. 1 ustawy. Przepis art. 34, niewymagający rozwiązania stosunku pracy, mógł być stosowany jako samodzielna podstawa prawna wyłącznie w stosunku do osób urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949r.

W świetle ustaleń faktycznych poczynionych w niniejszej sprawie uznać należy także, że ubezpieczony spełnił warunki wynikające z art. 34 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach
z FUS w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2007r., tj. udowodnił 25 lat okresów pracy górniczej, równorzędnej i okresów zaliczalnych do pracy górniczej, w tym co najmniej 15 lat pracy górniczej, o której mowa w art. 36 ust. 1 i ukończył 50 lat życia (10.09.2006r.). Ubezpieczony rozwiązał również stosunek pracy z dniem 31.07.2007r. i nie jest członkiem OFE a zatem przed 31.12.2008r. spełnił wszystkie przesłanki warunkujące uzyskanie prawa do emerytury górniczej wynikające z art. 49 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Zgodnie z art. 100 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych
do nabycia tego prawa.

Natomiast zgodnie z art. 129 pow. ustawy świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu, z uwzględnieniem ust. 2.

W konsekwencji uznać należało, że skoro na dzień złożenia wniosku tj. 5.08.2013r. ubezpieczony spełnił wszystkie przesłanki warunkujące prawo do emerytury górniczej,
to błędnie organ rentowy odmówił mu tego prawa, a tym samym wyrok Sądu I instancji jest prawidłowy chociaż wadliwie wskazano podstawę prawną, na której opiera się prawo ubezpieczonego do emerytury.

Odnośnie podniesionego dopiero w apelacji zarzutu naruszenia art. 114 ustawy
o emeryturach i rentach z FUS wskazać należy, że co prawda istotnie w sprawie górniczej emerytury ubezpieczonego toczyło się już postępowanie i w 2008r. zapadło nawet orzeczenie oddalające odwołanie ale po pierwsze organ rentowy w 2013r. rozpoznając kolejny wniosek ubezpieczonego, inicjujący obecne postępowanie, nie wypowiadał się w kwestii dopuszczalności wznowienia postępowania ale wypowiedział się merytorycznie odmawiając ubezpieczonemu prawa do emerytury górniczej, po drugie ubezpieczony przedstawił nowe dowody pozwalające na dokonanie odmiennych ustaleń faktycznych.

Z przytoczonych względów Sąd Apelacyjny na mocy art. 385 k.p.c. orzekł o oddaleniu apelacji.

O kosztach orzeczono po myśli art. 98 k.p.c.

/-/ SSA W.Bzibziak /-/ SSA J.Pietrzak /-/ SSA M.Żurecki

Sędzia Przewodniczący Sędzia

ek