Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 marca 2015r.

Sąd Okręgowy/Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie

Wydział IV

w składzie:

Przewodniczący SSO Rafał Łatanik

Protokolant Karina Zbroińska

po rozpoznaniu w dniu 31 marca 2015r. w Częstochowie

sprawy T. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w C.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania T. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C.

z dnia 27 sierpnia 2014r. Nr (...)

oddala odwołanie

Sygn. akt IV U 1903/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27 sierpnia 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. odmówił ubezpieczonemu T. K. przyznania emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podniósł, że ubezpieczony nie wykazał wymaganego 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych. Nie uznano zatrudnienia w szczególnych warunkach od 16.08.1972 r. do 24.10.1973 r., od 27.10.1975 r. do 17.12.1984 r., od 21.12.1984 r. do 14.09.1986 r. od 01.11.1987 r. do 31.12. 1998 r. na stanowisku elektromontera pod ziemia i elektromontera instalacji i urządzeń elektroenergetycznych, ponieważ na podstawie przedłożonych przez ubezpieczonego dokumentów nie można było ustalić czasokresu pracy na poszczególnych stanowiskach oraz okresu od 15.09.1986r. do 31.10.1987r, gdyż w świadectwie wykonywania pracy górniczej nie podano stosownego wykazu resortowego.

W odwołaniu wniesionym do Sądu ubezpieczony zarzucił, że organ rentowy błędnie uznał, że pierwsze z w/w okresów nie stanowią pracy górniczej, gdyż zgodnie z art. 50 c ust 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych za pracę górniczą uważa się zatrudnienie pod ziemią w przedsiębiorstwach montażowych, przedsiębiorstwach maszyn górniczych, zakładach naprawczych i innych podmiotach wykonujących dla kopalń określonych w pkt 1 podziemne roboty budowlano – montażowe, roboty przy naprawie maszyn i wdrażaniu nowych urządzeń; pracownikom zatrudnionym w tych przedsiębiorstwach, zakładach i innych podmiotach uznaje się za pracę górniczą te miesiące zatrudnienia, w których co najmniej połowa dniówek roboczych przepracowali pod ziemia. Niezrozumiałe jest również stanowisko organu rentowego o nie uznaniu pracy w szczególnych warunkach w okresie od 15.09.1986 r. do 31.10.1987 r., gdyż świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach powołuje stosowne wykazy.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych - Oddział w C. wniósł o oddalenie odwołania wywodząc jak w uzasadnieniu zaskarżonych decyzji. Podniósł ponadto, że w powołanym przez zakład wykazie stanowisk wskazano stanowisko elektromontera pod ziemią i w szybie oraz elektromontera instalacji i urządzeń elektroenergetycznych, wykonującego prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych. Natomiast w ocenie organu rentowego brak jest podstaw do uznania pracy na stanowisku elektromontera, bowiem za pracę wykonywaną w warunkach szczególnych, zgodnie z dyspozycją powołanego zarządzenia można zaliczyć prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych, a zajmowane przez ubezpieczonego stanowisko nie spełnia tych wymogów. Ubezpieczony nie wykonywał prac związanych bezpośrednio z wytwarzaniem i przesyłaniem energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 czerwca 2009 r. sygn. akt I UK 24/09 ( LEX nr 518067)” uprawnione jest stwierdzenie, że energetyka to gałąź przemysłu, zajmująca się wytwarzaniem ( przetwarzaniem) energii elektrycznej oraz cieplnej i dostarczaniem jej odbiorcom. Nie jest zatem uzasadnione zaliczenie do prac w szkodliwych w energetyce wszystkich prac związanych z montowaniem oraz eksploatacją wszelkich instalacji i urządzeń elektrycznych (…). Wszak w samej energetyce nie chodzi o wszelkie roboty elektryczne, lecz tylko wskazane w dziale II ( literalnie) prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych”. Uprawnione jest zatem stwierdzenie, że skoro z energetyką wiąże się z wytwarzaniem energii elektrycznej i cieplnej i dostarczanie jej odbiorcom, to praca w tej dziedzinie przemysłu wiąże się z pracą przy urządzeniach i instalacjach pracujących pod napięciem, w związku z tym wytwarzających pole elektromagnetyczne, oddziałujące na osoby znajdujące się w jego zasięgu. To właśnie zbieg tych czynników, zdaniem organu rentowego, powoduje, że ustawodawca zdecydował się wymienione wyżej prace zamieścić w wykazach prac wykonywanych w szczególnych warunkach. Podobne stanowisko zajął Sąd Apelacyjny w K. w wyroku z dnia 19.10.2011 r. pod sygn. akt III AUa 447/11

S ą d u s t a l i ł i z w a ż y ł, c o n a s t ę p u j e:

Ubezpieczony ur. (...), w dniu 04.04.2011 r. złożył wniosek o przyznanie emerytury.

Decyzją z dnia 16.06.2011r. ZUS Odział w C. odmówił przyznania emerytury w dochodzonej w trybie art. 184 w zw. z art. 39 ustawy z dnia 17grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w C. z dnia 2 lipca 2012 r. sygn. akt (...) odwołanie od powyższej decyzji zostało oddalone.

W dniu 14.08.2014 r. roku ubezpieczony złożył wniosek o przyznanie emerytury w trybie art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wykazując na dzień 1 stycznia 1999r. staż emerytalny w wymiarze ponad 25 okresów składkowych i nieskładkowych.

W okresie od 16.08.1972 r. do 31.01.2003 r. ubezpieczony zatrudniony był w Przedsiębiorstwie (...) SA w K. na stanowisku elektromontera. Od 25.10.1973 r. do 15.10.1975 r. odbywał służbę wojskową. Od 15.09.1986 r. do 31.10.1987 r. pracowała na stanowisku elektromontera w Kopalni (...) w(...).

Jako elektromonter zajmował się wykonywaniem instalacji oraz urządzeń energetycznych w kopalniach. Część pracy wykonywana była pod ziemia, część na powierzchni. Prace polegały zasadniczo na wykonywaniu rozdzielni, rozbudowie rozdzielni oraz wykonywaniu instalacji energetycznych.

(dowód: akta rentowe, akta (...) zeznania świadka K. K. oraz ubezpieczonego k.14,20.)

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. z 2009 roku Dz. U. Nr 153 poz. 1227 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (ust. 2).

Jak stanowi art. 27 powyższej ustawy ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki:

1)osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn;

2)mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet
i 25 lat dla mężczyzn.

W myśl zaś art. 32 ust. 1 powołanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1. Dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach
o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (art. 32 ust. 2). Wiek emerytalny, o którym mowa wyżej, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wykonującym pracę w warunkach szczególnych przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych z uwzględnieniem art. 32 ust. 4a (art. 32 ust. 4). Art. 32 ust. 4a utracił moc z dniem 24 czerwca 2004 roku na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 czerwca 2004 roku (Dz. U. Nr 144, poz. 1530), z powodu niezgodności z art. 2 i 32 Konstytucji RP. Co należy rozumieć przez przepisy dotychczasowe zostało wyjaśnione w uchwale składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2002 roku III ZP 30/01 (OSNP 2002/10, poz. 243). Według Sądu Najwyższego przez „przepisy dotychczasowe” należy rozumieć niektóre normy rozporządzenia , jednakże nie całość przepisów rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Zgodnie z § 1 ust. 1 wyżej wskazanego aktu prawnego rozporządzenie stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, zwanych dalej "wykazami". Właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalali w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B (§ 1 ust. 2). Okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy te, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (§ 2 wyżej powołanego rozporządzenia).

Przepisy § 1 ust. 2 i 3 rozporządzenia, zgodnie z powołanym wyżej orzeczeniem Sądu Najwyższego nie należą do „przepisów dotychczasowych”, bowiem nie normują materii wskazanej w art. 32 ust. 4 powołanej ustawy, czyli nie określają ani wieku emerytalnego, ani rodzajów i stanowisk pracy, ani warunków przechodzenia na emeryturę. Stanowisko Sądu Najwyższego znalazło również potwierdzenie
w uzasadnieniu powołanego wyżej wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 czerwca 2004 roku.

Za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej "wymaganym okresem zatrudnienia", uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet
i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§3 rozporządzenia). Pracownik, który wykonywał prace
w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy
w szczególnych warunkach (§4 powołanego wyżej rozporządzenia).

W niniejszej sprawie bezspornym jest, iż na dzień 1 stycznia 1999 roku ubezpieczony wykazał wymagany okres zatrudnienia, natomiast spornym jest, czy przepracował na ten dzień 15 lat w warunkach szczególnych.

Ubezpieczony w celu wykazania pracy w szczególnych warunkach przedstawił dwa świadectwa. W pierwszym świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 31.01.2003 r. pracodawca wskazał, że ubezpieczony od 16.08.1972r. do 24.10.1973 r. oraz od 27.10.1975 r. do 31.01.2003r. wykonywał pracę szczególnych warunkach na stanowisku elektromontera pod ziemia oraz elektromontera instalacji i urządzeń energetycznych. Powołał się na wykaz stanowiący załącznik nr 1 do zarządzenia nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12.08.1983 r. w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach, wskazując, że ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze wykonywał prace elektromontażowe związane z instalacjami i urządzeniami elektrycznymi na powierzchni i dole kopalni - Dział I poz. 1 i II wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r., jako elektromonter pod ziemią ( Dział I poz. 1) oraz elektromonter instalacji i urządzeń elektroenergetycznych ( Dział II poz. 1 pkt 9 ) wykazu resortowego. W świadectwie pracy górniczej i równorzędnej z pracą górniczą z dnia 31.01.2003 r. pracodawca wskazał, że ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze wykonywał pracę górniczą na stanowisku elektromontera na odkrywce w Kopalni (...) w (...) w okresie od 15.09.1986 r. do 31.10.1987 r. – tj. pracę określoną w art. 36.1. pkt 4 i art. 36.5. ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W świadectwie nie powołano ani rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach ani na wykazu resortowego.

Istotnie zatem świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 31.03.2003 r. nie wskazuje okresów, w jakich ubezpieczony wykonywał pracę elektromontera pod ziemia, a w jakich okresach stanowisko elektromontera instalacji i urządzeń elektroenergetycznych. Nie ma to jednak istotnego znaczenia skoro ubezpieczony dowodził, że jedno i drugie stanowisko powinno być traktowane jako zatrudnienie w szczególnych warunkach. Pozostało zatem rozstrzygnąć, czy było to słuszne stanowisko.

Bezspornie ubezpieczony pracował w różnych kopalniach. Była to praca wykonywana na dole jak i na powierzchni kopalni. W sprawie o emeryturę z tytułu pracy w szczególnych warunkach ( art. 32 ustawy emerytalnej) nie chodzi o kwalifikację stanowiska pracy w kategoriach art. 50 c ust 1 pkt 3 ustawy emerytalnej, jak wskazuje odwołanie, tylko ustalenie czy dane stanowisko pracy zostało wymienione w wykazie prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego stanowiącym załącznik cyt. rozporządzenia RM z dn. 7.02.1983r. Tą część prac, którą ubezpieczony wykonywał pod ziemią można kwalifikować jako pracę w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A dział I poz. 1 cyt. rozporządzenia. W pozostałym zakresie, w ocenie Sądu, prace elektromontażowe wykonywane przez ubezpieczonego na powierzchni, takiego charakteru nie miały. W dziale II powołanego rozporządzenia wymienia się prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych. Roboty wykonywane przez zakład pracy ubezpieczonego nie były jednak pracami przy wytwarzaniu i przesyłaniu ( koniunkcja) energii elektrycznej i roboty montażowe, remontowe urządzeń i instalacji elektrycznych, które wykonywał ubezpieczony, nie były wykonywane w związku z tymi pracami. Jak wynika zeznań ubezpieczonego i przesłuchanego w sprawie świadka prace w zakładzie polegały na budowie nowych rozdzielni, rozbudowie już istniejących rozdzielni oraz wykonywaniu instalacji elektrycznych. Niewątpliwie zatem część prac, w szczególności przy wykonywaniu nowych instalacji i urządzeń, wykonywana była bez narażenia na oddziaływanie pola elektromagnetycznego. W tym kontekście nie było też stałego narażenia pracownika na szkodliwe warunki pracy, co tym bardziej utwierdza w przekonaniu, że prace elektromontażowe wykonywane na powierzchni kopalni nie mogą być kwalifikowane jako zatrudnienie w szczególnych warunkach zgodnie z działem II roz. RM z dn. 7.02.1983r. W tym zakresie Sąd podzielił stanowisko organu rentowego i powołane w odpowiedzi na odwołanie orzecznictwo Sądu Najwyższego i Sądu Apelacyjnego w K.

Na marginesie wskazać należy , że wyrok Sądu Okręgowym w K. dotyczący świadka K. K. sygn. akt (...) nie jest wiążący w sprawie dotyczącej ubezpieczonego i nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sporu.

Powyższe rozważania odnieść można także do pozostałego okresu pracy na stanowisku elektromontera na odkrywce w Kopalni (...) w (...) od 15.09.1986 r. do 31.10.1987 r., chociaż uwzględniając czasokres tego zatrudnienia nie ma on istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Orzeczono jak w sentencji wyroku na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.