Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 maja 2016 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Ewa Nowakowska

Protokolant Alina Kędzia

po rozpoznaniu w dniu 4 maja 2016 r. w Kaliszu

odwołania A. K. i T. Ż. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 21 września 2015 r. Nr (...)((...))

w sprawie A. K. i T. Ż. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o ustalenie ubezpieczenia

1.  zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.z dnia 21 września 2015 r. znak (...)((...)) w ten sposób, że ustala, iż A. K.podlega od 01 października 2014r. ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik płatnika składek Gospodarstwo (...),

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. na rzecz A. K. i T. Ż. (1) po 360zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21.09.2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych w O. stwierdził, że A. K. zgłoszona do ubezpieczenia społecznego jako pracownik u płatnika składek Gospodarstwo (...) nie podlega od 1.10.2014 r. obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy o pracę, zawartej w dniu 1.10.2014 r. na stanowisko technik-ogrodnik w pełnym wymiarze czasu pracy, albowiem umowę tę uznano za nieważną - zawartą dla pozoru, dla umożliwienia jej ochrony ubezpieczeniowej w ciąży i w związku z macierzyństwem, bo wcześniej wprawdzie podlegała ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia własnej działalności gospodarczej, ale nie była zgłoszona do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Ponadto płatnik nie wykazał ani potrzeby świadczenia przez nią pracy ani ekonomicznego uzasadnienia dla jej zaangażowania.

Odwołanie od tej decyzji wnieśli do Sądu zarówno A. K. jaki i T. Ż. (1) domagając się zmiany zaskarżonej decyzji i objęcia jej ubezpieczeniem społecznym pracowników zgodnie z umową o pracę, podnosząc, że praca była realizowana, a nie miało miejsca sztuczne stworzenie stanowiska pracy.

Sąd ustalił co następuje:

T. Ż. (1), mieszkający na stałe w K.. przy ul. (...) jest właścicielem gospodarstwa rolno –ogrodniczego położonego w kilku lokalizacjach, m.in. w B. gmina N.., gdzie prowadzi uprawę pomidorów w kilku szklarniach.

Figuruje w ewidencji podatników I Urzędu Skarbowego w K. jako osoba fizyczna prowadząca działy specjalne produkcji rolnej od 1990r. Za rok 2014 wykazał przychód z tytułu z działów specjalnych produkcji rolnej w wysokości 19.750zł.

(dowód- zeznania odwołującego się, informacja Urzędu Skarbowego z 20.05.2015r. k 75 akt ZUS)

A. K. jest trzecią osobą zgłoszoną przez niego do ubezpieczeń jako pracownik. Pierwszy pracownik przez płatnika zgłoszony był od 1.11.2001r. do 8.11.2002r. w pełnym wymiarze czasu pracy z minimalnym wynagrodzeniem, drugi w okresie od 1.08.2008r. do 30.09.2011r. częściowo w pełnym, a częściowo w połowie czasu pracy również z minimalną płacą.

Zgłoszenie A. K. przez T. Ż. (1) nastąpiło od 1.10.2014r., przy czym dokonane zostało w dniu 10.10.2014r. czyli z przekroczeniem ustawowego terminu 7 dni od zaistnienia tytułu do podlegania ubezpieczeniom, jakim jest umowa o pracę zawarta w dniu 2.09.2014r.z datą rozpoczęcia pracy od 1.10.2014r.

W umowie o pracę ustalono dla niej stanowisko pracy technik ogrodnik i wynagrodzenie 4000zł brutto, pełen wymiar czasu pracy, a jako miejsce świadczenia pracy: gospodarstwo (...). Jednocześnie w treści umowy zamieszczono zakres obowiązków.

Obejmuje on: pomiar wilgotności i kwasowości mat, badanie przelewu mat, pomiar temperatury mat i kostek, ustalanie temperatury w szklarni w stosunku do ilości światła J, ustalanie dawki wody na jedną roślinę, ustalanie przelewów dziennych, ustalanie EC i PH pożywki do podlewania roślin, zajmowanie się ochroną biologiczną roślin, regulację gron, zbiór owoców, podrywanie liści, sortowanie i ważenie, przewóz i załadunek wózkiem widłowym cotygodniowe podsumowanie wykonanych prac.

dowód- kserokopia umowy k 19

Zawarcie umowy poprzedzone było złożeniem przez nią podania o pracę, a w dniu 1.10.2014r. uzyskała zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań zdrowotnych do podjęcia zatrudnienia w gospodarstwie rolno-ogrodniczym.( kserokopia k 18).

A. K. z zawodu technikiem ogrodnikiem (dyplom k 30), ale ukończyła też w dniu 1.08.2012r. kurs kierowców-operatorów wózków jezdniowych z napędem silnikowym.(k 26), na użytek własnej działalności.

Odwołująca się figuruje w CEIDG jako osoba prowadząca działalność gospodarczą od 06.09.2012r. i w związku z tym podlegała też ubezpieczeniom społecznym(k 1 akt ZUS).

Jest to działalność jednoosobowa -handel opałem. Skład opału znajduje się na placu w pobliżu domu teściów odwołującej się. W prowadzeniu działalności A. K. korzysta z pomocy męża ubezpieczonego jako domownik w gospodarstwie rodziców i brata, zaangażowanego przez nią na podstawie umowy zlecenia. Za rok 2013 odwołująca się wykazała przychód z działalności wysokości 40.221,61zł,ale po odliczeniu kosztów strata:13.001zł – K 50-51, za rok 2014 przychód 51.212,20zł, strata: 240,78zł(k 56-57)

Słaba dochodowość z działalności zmusiła odwołującą się do poszukiwania i dodatkowego źródła dochodu, a ponieważ w przypadkowej rozmowie z T. Ż. (1), który był jej klientem, okazało się, że ma on problemy ze znalezieniem fachowca do pracy w szklarni- zasugerowała mu, że byłaby zainteresowana pracą u niego. Po kilku dniach namysłu porozumiał się z nią i ustalili warunki zatrudnienia.

Jako powód zatrudnienia odwołującej się pracodawca wskazał pogorszenie jego stanu zdrowia, podjęcie przez syna studiów poza miejscem zamieszkania oraz urodzenie przez żonę dziecka.

K. Ż. w roku akademickim 2015/16 jest studentem II roku studiów stacjonarnych na kierunku ogrodnictwo – zaświadczenie (...) Przyrodniczego we W. ( zaświadczenie k 68)

Początek realizacji umowy o pracę odwołujący się ustalili od 1.10.2014r. z uwagi na to, że właśnie od tej daty syn podejmował studia we W., a do tej pory pomagał ojcu w pracach w szklarniach. Moment zaangażowania odwołującej się był odpowiedni również by poznała produkcję zanim skończy się trwający sezon. Szklarnie zajmują powierzchnię około 1 hektara. Pomidory uprawiane są z przerwami przez cały rok. Po zatrudnieniu odwołującej się uprawa odbywała się jeszcze do połowy listopada, a następnie trwało usuwanie starych roślin i sprzątanie szklarni oraz wymiana podłoża, a od stycznia sadzone były nowe sadzonki. Uprawa jest biologiczna z ograniczona ilością środków ochrony roślin, bez środków chemicznych.

Odwołująca się realizując umowę o pracę zajmowała się pielęgnacją, obrywaniem zbędnych liści roślin i zbiorem pomidorów, ich sortowaniem i przygotowywaniem do sprzedaży oraz dokonywała pomiarów kwasowości gleby i jej zasolenia pod kątem optymalizowania produkcji. W imieniu pracodawcy kontaktowała się z firmą produkującą opakowania kartonowe do warzyw oraz w formie prezentu dostarczyła pomidory do jednego z przedszkoli.

dowód- zeznania odwołujących się (k 78-79 i 91-92) i świadków Ł. G., M. O. -k 80, E. R. k.91, listy obecności z podpisami odwołującej się od 1.10.2014r. do 2.01.2015r.(k 31) oraz zeszyt obowiązków z codziennymi wpisami wykonywanej pracy (k 45-55akt ZUS)

Odwołująca się pracowała aż do czasu uzyskania zwolnień lekarskich z powodu zagrożenia ciąży, dziecko urodziła w dniu 27.05.2015r- kserokopia aktu urodzenia k 33 .

W dacie zawierania umowy o pracę A. K. nie była w ciąży. Pierwszą wizytę u lekarza ginekologa prowadzącego ciążę odbyła w dniu 17.12.2014r, a kartę ciąży założono w dniu 24.11.2014r. termin porodu określony został na 24.07.2015r.

Podczas wizyt w grudniu 2014r.nie była niezdolna do pracy. Pierwsze zwolnienie lekarskie lekarz ginekolog udzielił jej dopiero w 10 tygodniu ciąży w związku z powikłaniem ciąży zagrażającym poronieniem .

(dowód wyjaśnienia lekarza ginekologa E. S. w piśmie z dnia 21.05.2015r. k 21)

Od lutego 2016r. T. Ż. (1) zaangażował nowego pracownika, ale nie jest to osoba z wykształceniem ogrodniczym, dlatego jej wynagrodzenie ustalono na poziomie minimalnego.

dowód zeznania odwołującego się k 93

Sąd zważył co następuje:

Zgodnie z art. 6 ust.1, art.11 ust.1 i art.12 ust.1 ustawy z 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych / Dz. U. Nr z 2016r. poz. 34/ pracownicy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalno- rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu.

Stosownie do treści art.8 ust.1 cytowanej ustawy za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy.

Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz zakładu pracy, a zakład do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem / art.22 ust.1 k.p./.

Zawarcie umowy o pracę nie wywołuje jednak żadnych skutków prawnych tj. stosunek pracy nie nawiązuje się, jeśli jest to umowa zawarta dla pozoru.

Zgodnie z treścią art.83 § 1 k.c. nieważne jest bowiem oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jego zgodą dla pozoru.

Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, że osoba oświadczająca wolę w żadnym wypadku nie chce, aby powstały skutki prawne jakie zwykle prawo łączy ze składanym przez nią oświadczeniem, czyli albo nie chce wywołać żadnych skutków prawnych, albo chce wywołać inne, niż wynikałyby ze złożonego przez nią oświadczenia woli. O pozorności umowy o pracę można mówić, gdy nie doszło w ogóle do świadczenia pracy w sposób odpowiadający treści zawartej umowy, a jedynie stworzono pozory w postaci zgłoszenia do ubezpieczenia, opodatkowania, opłacenia składek ubezpieczeniowych i np. sporządzenia list płac i obecności.

W niniejszej sprawie, z uwagi na zgłoszenia do ubezpieczenia pracowniczego osoby w ciąży, która prowadzi własną działalność gospodarczą, a następnie w po stosunkowo krótkim okresie od zgłoszenia do ubezpieczenia jako pracownik korzystała ze zwolnienia lekarskiego oraz wystąpiła o świadczenia w związku z urodzeniem dziecka, a także wobec wątpliwości co do realnej potrzeby jej zatrudnienia po stronie pracodawcy na warunkach określonych w umowie o pracę, pojawiły się również wątpliwości co do rzeczywistej intencji stron umowy o pracę.

Wprawdzie nie można negować prawa pracodawcy do swobodnego podejmowania decyzji co do celowości zatrudniania pracowników, ale też nie można pomijać sytuacji, gdy decyzje te wywołują skutek finansowy dla podmiotu nie będącego stroną umowy o pracę i nie mającego wpływu na jej zawarcie. Takim podmiotem jest np. ZUS, który jest płatnikiem świadczeń z ubezpieczenia społecznego pracowników, nawiązującego się z mocy prawa z chwilą zawarcia umowy o pracę. Z tego też względu za uzasadnione należy przyjąć, iż takie wątpliwe umowy o pracę mogą być przez ZUS zakwestionowane i podlegają kontroli Sądu.

W ocenie Sądu materiał zabrany w niniejszej sprawie nie daje jednak podstaw do stawiania spornej umowie zarzutu nieważności. Do wniosku tego skłania ocena całokształtu materiału sprawy.

W chwili zawarcia umowy o pracę odwołująca się nie była ani w ciąży, ani nie była niezdolna do pracy. Wprawdzie miała własną działalność, ale niedochodowa i potrzebne jej były pieniądze na zakup opalu do kontynuowania handlu. Prowadzenie działalności nie sprzeciwiało się podjęciu innej aktywności zawodowej, gdyż w prowadzeniu składu opału mogła korzystać z pomocy męża jak i brata. Środki uzyskane z zatrudnienia miały wręcz pomóc w kontynuowaniu działalności skoro przeznaczone były na zakup opału.

Poza tym mowa o pracę dotyczyła zajęcia odpowiedniego do kwalifikacji odwołującej się, a wynagrodzenie, chociaż nie było na poziomie płacy minimalnej, jak innych pracowników T. Ż. (2), to jednak nie odbiegało jakoś wyraźnie od płacy fachowca, technika ogrodnika w prywatnym, dochodowym ogrodnictwie.

Świadek M. O., również prowadzący ogrodnictwo, wyjaśnił, że płaci swoim pracownikom 2000zl netto, a są to osoby nie posiadające kwalifikacji ogrodniczych. Płaca odwołującej się wynosząca netto około 2850zł nie jest więc rażąco wysoka na tym tle.

Ponadto dla oceny sprawy najbardziej istotne jest, że odwołująca się świadczyła umówioną pracę zgodnie z umową, a za wykonywaną pracę otrzymywała należne wynagrodzenie, odpowiednie do charakteru wykonywanych czynności. Spełnione zostały więc przesłanki do uznania umowy o pracę za ważną.

Na tle okoliczności sprawy brak podstaw do przyjęcia, że rzeczywistym celem umowy o pracę było zabezpieczenie sytuacji odwołującej na użytek ciąży i macierzyństwa i nic nie wskazuje na to, że doszło między pracownikiem i pracodawcą do porozumienia ukrywającego inną czynność prawną.

Nawet zresztą gdyby zamiarem odwołującej się było uzyskanie zabezpieczenia finansowego w związku z ciążą i macierzyństwem, to w świetle ugruntowanego orzecznictwa sądów nie miałoby to znaczenia dla oceny ważności umowy o prace. O ważności umowy o pracę nie decyduje bowiem zamiar dyktujący potrzebę jej zawarcia, ale to czy zawierając umowę strony miały zamiar wzajemnego zobowiązania się – pracownik do świadczenia pracy -a pracodawca do dania mu pracy i wynagrodzenia za nią oraz czy umowa była w rzeczywistości realizowana (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5.10.2005r sygn. akt I UK 32 /05).

W rozpoznawanej sprawie materiał dowodowy wskazuje na to, że umowa o pracę była realizowana, a zatrudnienie odwołującej się było uzasadnione również z punktu widzenia potrzeb pracodawcy, który w sposób przekonujący uzasadniał potrzebę stworzenia nowego stanowiska pracy.

W tym stanie rzeczy nie znajdując podstaw do kwestionowania umowy o pracę z dnia 02.09.2014r. Sąd uznał, że zaskarżona decyzja podlega zmianie i zgodnie z art. 477 ¹⁴ § 2 kpc orzeczono jak w wyroku.

O kosztach postępowania orzeczono zgodnie z art. 98 i 108§1 kpc stosując podwójną stawkę minimalną dla radców prawnych obowiązującą w dacie wniesienia odwołania przy uwzględnieniu nakładu pracy pełnomocnika oraz charakteru sprawy.