Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 czerwca 2016 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie IX Wydział Karny - Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Izabella Rzewuska

Sędziowie: SSO Piotr Kluz (spr.)

SSO Iwona Konopka

Protokolant: sekretarz sądowy Angelika Grzymała

przy udziale Prokuratora Małgorzaty Herter Dziurzyńskiej

po rozpoznaniu w dniu 3 czerwca 2016 r.

sprawy A. S. syna W. i E. z domu S.

urodzonego w dniu (...) w W.

skazanego wyrokiem łącznym

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę

od wyroku Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie

z dnia 25 listopada 2015 r., sygnatura akt IV K 827/15

orzeka

1.  uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla m.st. Warszawy w Warszawie;

2.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. K. J. kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych podwyższoną o stawkę podatku od towarów i usług tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skazanemu z urzędu w instancji odwoławczej.

Sygnatura akt IX Ka 539/16

UZASADNIENIE

A. S. został skazany następującymi prawomocnymi wyrokami:

1.  Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie z dnia 08 lipca 2009r. w sprawie o sygn. akt VIII K 1336/08 za czyn z art. 158 §1 kk popełniony w dniu 09 kwietnia 2008r. na karę 10 miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 20 godzin w stosunku miesięcznym, na poczet której na podstawie art. 63 §1 kk zaliczono skazanemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie w dniach od 10 kwietnia 2008r. do 12 kwietnia 2008r., następnie prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie z dnia 12 sierpnia 2010r. na podstawie art. 64 kkw uznano karę ograniczenia wolności za wykonaną do wysokości 2 miesięcy oraz orzeczono wobec skazanego wykonanie zastępczej kary grzywny w wysokości 240 stawek dziennych przy ustaleniu wysokości jednej stawki dziennej na kwotę 10 złotych, a prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie z dnia 23 sierpnia 2011r. orzeczono wobec skazanego wykonanie 120 dni zastępczej kary pozbawienia wolności za niewykonaną karę ograniczenia wolności;

2.  Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie z dnia 12 stycznia 2010r. w sprawie o sygn. akt VIII K 955/09 za czyn z art. 13 §1 kk w zw. z art. 280 §1 kk popełniony w dniu 22 sierpnia 2009r. na karę 2 lat pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawieszono na okres próby wynoszący 5 lat oraz na podstawie art. 33 §1, 2 i 3 kk na karę grzywny w wysokości 50 stawek dziennych przy ustaleniu wysokości jednej stawki dziennej na kwotę 20 złotych, przy czym na podstawie art. 73 §2 kk oddano skazanego pod dozór kuratora, a na podstawie art. 63 §1 kk na poczet kary grzywny zaliczono skazanemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie dniach od 07 października 2009r. do 12 stycznia 2010r., następnie prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie z dnia 28 maja 2013r. zarządzono wobec skazanego wykonanie warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności, na poczet której na podstawie art. 63 §1 kk zaliczono skazanemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie w dniach od 07 października 2009r. do 12 stycznia 2010r.;

3.  Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie z dnia 11 lutego 2010r. w sprawie o sygn. akt VIII K 956/09 za czyn z art. 62 ust 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii popełniony w dniu 25 września 2009r. na karę 4 miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 35 godzin w stosunku miesięcznym, przy czym na podstawie art. 36 §1 kk oddano skazanego pod dozór kuratora, następnie prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie z dnia 26 października 2011r. orzeczono wobec skazanego wykonania zastępczej kary grzywny w wysokości 120 stawek dziennych przy ustaleniu wysokości jednej stawki dziennej na kwotę 15 złotych za niewykonaną karę ograniczenia wolności, na poczet której na podstawie art. 63 §1 kk zaliczono skazanemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie w dniach 25 września i 26 września 2009r., a prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie z dnia 26 września 2012r. orzeczono wobec skazanego wykonanie 60 dni zastępczej kary pozbawienia wolności za niewykonaną karę ograniczenia wolności;

4.  Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie z dnia 01 czerwca 2010r. w sprawie o sygn. akt III K 2233/07 za czyn z art. 280 §1 kk popełniony w dniu 22 września 2007r. na karę 2 lat pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawieszono na okres próby wynoszący 5 lat oraz na podstawie art. 33 §1, 2 i 3 k.k. na karę grzywny w wysokości 100 stawek dziennych przy ustaleniu wysokości jednej stawki dziennej na kwotę 10 złotych, przy czym na podstawie art. 73 §2 kk oddano skazanego pod dozór kuratora, a na podstawie art. 63 §1 kk na poczet kary grzywny zaliczono skazanemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie w dniach od 22 września 2007r. do 27 lutego 2008r., następnie prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie z dnia 28 maja 2013r. zarządzono wobec skazanego wykonanie warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności, na poczet której na podstawie art. 63 §1 kk2 zaliczono skazanemu okres zatrzymania w sprawie w dniach od 22 września 2007r. do 27 lutego 2008r.;

5.  Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie z dnia 17 listopada 2010r. w sprawie o sygn. akt VIII K 937/09 za czyn z art. 62 ust 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii popełniony w dniu 02 lutego 2009r. na karę 3 miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 godzin w stosunku miesięcznym, na poczet której na podstawie art. 63 §1 kk zaliczono skazanemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie w dniach od 02 lutego 2009r. do 03 lutego 2009r., następnie prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie z dnia 14 kwietnia 2011r. orzeczono wobec skazanego wykonanie zastępczej kary grzywny w wysokości 90 stawek dziennych przy ustaleniu wysokości jednej stawki dziennej na kwotę 10 złotych za niewykonaną karę ograniczenia wolności, na poczet której na podstawie art. 63 §1 kk zaliczono skazanemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie w dniach od 02 lutego 2009r. do 03 lutego 2009r., a prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie z dnia 31 lipca 2012r. orzeczono wobec skazanego wykonanie 45 dni zastępczej kary pozbawienia wolności za niewykonaną karę ograniczenia wolności;

6.  Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie z dnia 10 lipca 2012r. w sprawie o sygn. akt XIV K 1113/11 za czyn z art. 158 §1 kk popełniony w dniu 16 stycznia 2011r. na karę 1 roku pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawieszono na okres próby wynoszący 3 lata, przy czym na podstawie art. 73 §2 kk oddano skazanego pod dozór kuratora;

7.  Sądu Rejonowego w Legionowie z dnia 30 września 2013r. w sprawie o sygn. akt II K 900/13 za czyn z art. 62 ust 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii popełniony w dniu 14 lipca 2013r. na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawieszono na okres próby wynoszący 4 lata oraz na podstawie art. 71 §1 kk na karę grzywny w wysokości 50 stawek dziennych przy ustaleniu wysokości jednej stawki dziennej na kwotę 40 złotych, przy czym na podstawie art. 73 §1 kk oddano skazanego pod dozór kuratora;

8.  Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie z dnia 10 czerwca 2015r. w sprawie o sygn. akt IV K 990/13 za czyn z art. 190 §1 kk popełniony w dniu 25 maja 2013r. na karę 2 miesięcy pozbawienia wolności, na poczet której na podstawie art. 63 §1 kk zaliczono skazanemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie w dniu 25 maja 2013r.

Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie w IV Wydziale Karnym wyrokiem z dnia 25 listopada 2015r., sygnatura akt IV K 827/15, orzekł:

I.  na podstawie art. 85 §1 i 2 kk w zw. z art. 86 §1 kk połączył kary pozbawienia wolności orzeczone wobec skazanego A. S. na podstawie wyroków opisanych w punktach 2. oraz 4. i wymierzył skazanemu karę łączną 3 lat 11 miesięcy pozbawienia wolności;

II.  na podstawie art. 63 §1 kk w zw. z art. 577 kpk na poczet wymierzonej wobec skazanego A. S. w punkcie I. wyroku kary łącznej pozbawienia wolności zaliczył skazanemu okresy rzeczywistego pozbawienia wolności i odbywania kar:

- ze sprawy o sygn. akt VIII K 955/09 w dniach od 07 października 2009r. do 12 stycznia 2010r. oraz od 30 sierpnia 2014r. do 25 listopada 2015r. (daty wydania wyroku),

- ze sprawy o sygn. akt III K 2233/07 w dniach od 22 września 2007r. do 27 lutego 2008r.;

III.  na podstawie art. 85 §1 i 2 kk i art. 86 §1 i 2 kk połączył kary grzywny orzeczone wobec skazanego A. S. na podstawie wyroków opisanych w punktach 2. oraz 4. i wymierzył skazanemu karę łączną 130 stawek dziennych grzywny przyjmując wysokość jednej stawki dziennej za równoważną kwocie 10 złotych;

IV.  na podstawie art. 576 §1 kpk stwierdził, że pozostałe rozstrzygnięcia zawarte w wyrokach określonych w punktach I. oraz III., a nieobjęte wyrokiem łącznym, ulegają odrębnemu wykonaniu;

V.  na podstawie art. 572 kpk umorzył postępowanie co do objęcia wyrokiem łącznym wyroków opisanych w punktach 1., 3., 5., 6., 7. oraz 8.;

VI.  zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. K. J. kwotę 120 złotych podwyższoną o stawkę podatku VAT tytułem wynagrodzenia za obronę udzieloną skazanemu z urzędu;

VII.  zwolnił skazanego od obowiązku ponoszenia kosztów postępowania, które przejął na rachunek Skarbu Państwa.

Apelację od powyższego wyroku wniósł obrońca skazanego zaskarżając go w części dotyczącej wymierzenia kary łącznej skazanemu, tj. w pkt I i III tego wyroku. Powyższemu wyrokowi zarzucił na podstawie art. 438 pkt 4 kpk rażącą niewspółmierność kary łącznej wymierzoną skazanemu A. S., wynikającą z nieuwzględnienia wszystkich okoliczności łagodzących i niezastosowaniu kary łagodniejszej przy zastosowaniu zasady pełnej absorpcji. Podnosząc powyższy zarzut, na podstawie art. 437 §1 kpk wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez wymierzenie skazanemu łagodniejszej kary łącznej przy zastosowaniu zasady pełnej absorpcji. Wniósł również o zwolnienie skazanego od ponoszenia kosztów procesu i przejęcie ww. kosztów na rachunek Skarbu Państwa oraz zasądzenie nieopłaconych ani w całości, ani w części kosztów obrony z urzędu w postępowaniu w II instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Niezależnie od zarzutów podniesionych w apelacji, przedmiotowy wyrok ostać się nie może. Nie przesądzając bowiem ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie stwierdzić należy, że Sąd Rejonowy niedostatecznie rozważył, która z ustaw jest dla skazanego względniejsza.

W pierwszej kolejności zaznaczyć trzeba, że zawarte w art. 19 ustawy z dnia 20 lutego 2015r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015r., poz. 396) przepisy intertemporalne nie wyłączają konieczności rozważenia, która z ustaw jest względniejsza, jeżeli w czasie orzekania obowiązuje inna ustawa niż w czasie popełnienia przestępstwa, bo art. 4 §1 kk ma zastosowanie także w odniesieniu do kary łącznej. Porównanie „konkurencyjnych” ustaw (biorąc pod rozwagę stan normatywny także z czasu popełnienia każdego z przestępstw) musi mieć charakter kompleksowy, a więc uwzględniać wszystkie ujemne konsekwencje wydanego w oparciu o te ustawy orzeczenia, przy czym ocena ta nie powinna dokonywać się na płaszczyźnie abstrakcyjnej (poprzez porównanie samej treści ustaw), lecz konkretnej, biorąc pod uwagę faktyczne konsekwencje prawne, jakie mogą zostać orzeczone wobec sprawcy na podstawie podlegających ocenie ustaw ( vide: wyrok SN z dnia 3 lutego 2015r., sygn. IV KK 294/14, Prok. i Pr. 2015/5/1).

Sąd Okręgowy w niniejszym składzie stoi na stanowisku, że co do zasady nawet krótkoterminowa bezwzględna kara pozbawienia wolności, będzie karą bardziej dolegliwą od kar wolnościowych, jednakże ocena względności ustaw dokonana w ramach stosowania art. 4 §1 kk, nie może ograniczać się do prostego wskazania, że orzekając karę łączną w oparciu o poprzednio obowiązującą ustawę, doszłoby do zarządzenia wykonania uprzednio zawieszonej kary. Jakkolwiek ta właśnie okoliczność może mieć decydujące znacznie dla rozstrzygnięcia o wyborze ustawy, to jednak rozszerzenie przedmiotu jej oceny pozwoli uniknąć uznania za względniejszą ustawę, która jest nią jedynie in abstracto.

Sąd Rejonowy prawidłowo wskazał, jak kształtowałyby się poszczególne zbiegi przestępstw na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem 1 lipca 2015r. - prokurator zaś na rozprawie odwoławczej nieprawidłowo zaliczył czyn z pkt. 4 części wstępnej uzasadnienia jako należący do drugiego zbiegu (k. 163), skoro został on popełniony w dniu 22 września 2007r., a więc przed pierwszym chronologicznie wyrokiem tj. zapadłym w sprawie VIII K 1336/08. Jednakże sąd pierwszej instancji nie pochylił się nad granicami ewentualnych kar łącznych za poszczególne zbiegi, ich rodzaju, a także nie odniósł się do związku przedmiotowo-podmiotowego zbiegających się przestępstw oraz okresów, jakie ewentualnie zostałyby orzeczone na poczet kar łącznych. Tym samym nie można obecnie twierdzić, że rozważania dotyczące wyboru względniejszej dla skazanego ustawy, poczynione zostały na płaszczyźnie przedmiotowej sprawy.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy powinien:

- dołączyć aktualne dane o karalności skazanego (zwracając przy tym baczną uwagę, czy skazanie orzeczone w sprawie XIV K 1113/11 nie uległo zatarciu na podstawie art. 76 §1 kk), a także odpisy prawomocnych wyroków (o ile nie zostały dołączone);

- ponownie rozważyć kwestię względności ustaw przy uwzględnieniu powyższych zastrzeżeń i analizując wszystkie wyroki skazujące zapadłe wobec A. S.;

- niezależnie od dokonanego wyboru ustawy, przyjmując iż zachodzą warunki do wydania wyroku łącznego, pamiętać o zakazie z art. 443 kpk.

Z tych względów Sąd Okręgowy uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Rejonowemu dla m.st. Warszawy w Warszawie do ponownego rozpoznania, albowiem na dzień orzekania w II instancji to ten Sąd, zgodnie z treścią art. 569 §1 kpk, jest właściwy do wydania wyroku łącznego wobec skazanego.

Na podstawie art. 618 §1 pkt 11 kpk zasądzono wynagrodzenie na rzecz obrońcy oskarżonego z urzędu, określając jego wysokość zgodnie z §17 ust. 5, §4 ust. 1 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2015r., poz. 1801).