Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód P. S. domagał się pozbawienia wykonalności, w całości, tytułu wykonawczego w postaci aktu notarialnego sporządzonego dnia 31 stycznia 2008 r. Rep. (...) przed notariuszem M. W. w Ł., zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego dla Łodzi Widzewa z dnia 31 marca 2015 r. sygn. akt II 1 1646/15.

Domagał się ponadto zasądzenia na jego rzecz kosztów procesu a także wniósł
o zabezpieczenie roszczenia poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego w sprawie Km 2164/15 prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Zgierzu C. K..

W uzasadnieniu powód wskazał, że w kwestionowanym akcie notarialnym poddał się egzekucji co do obowiązku zapłaty na rzecz pozwanego - wierzyciela J. M. kwoty 262.552,07 zł tytułem należności wynikających z łączącej strony umowy najmu, w tym należności czynszowych, opłat za media oraz zwrotu nakładów w terminie do dnia
31 stycznia 2010 r.

Powód podnosił, że nastąpiło przedawnienie przedmiotowego roszczenia, bowiem jest ono związane z prowadzeniem działalności gospodarczej przez strony i przedawnia się z upływem lat trzech. Nadto roszczenie o zapłatę odsetek jako świadczenie okresowe ulega również trzyletniemu przedawnieniu. Powód wskazał, że skoro termin wymagalności roszczenia przypadł na dzień 1 lutego 2010 r., to z dniem 1 lutego 2013 r. nastąpiło przedawnienie roszczenia.

Powód wskazywał, że pozwany wystąpił na drogę sądową i egzekucyjną przeciwko powodowi dopiero w 2015 r., a zatem po upływie 3 – letniego terminu przedawnienia.

(pozew k. 5-11)

Postanowieniem z dnia 22 stycznia 2016 r. Sąd udzielił powodowi zabezpieczenia zgodnie z wnioskiem.

(postanowienie k. 57-59)

W odpowiedzi na pozew pozwany J. M. domagał się oddalenia powództwa na koszt powoda.

W uzasadnieniu pozwany podnosił, że w jego ocenie doszło do uznania długu przez powoda. Pozwany powołał się na przyjacielsko – towarzyskie relacje łączące go z teściem powoda Z. G., które zaważyły na nawiązaniu z powodem współpracy opartej na wzajemnym zaufaniu i finansowej pomocy, której miał udzielić powodowi przy rozwinięciu działalności gospodarczej – prowadzeniu lokalu (...) w P. przy ul. (...). Pozwany podnosił, że w ramach wzajemnych uzgodnień strony w dniu
27 listopada 2006 r. zawarły umowę najmu lokalu usługowego o powierzchni 255 m ² na potrzeby realizacji (...). Pozwany wskazał, że P. S. nie dysponował zasobami pieniężnymi pozwalającymi wykończyć lokal pod względem budowlanym oraz wyposażyć sprzętowo. W związku z powyższym pozwany, kierując się chęcią przyjacielskiej pomocy, zgodnie z umową najmu, na własny koszt wykończył i wyposażył lokal. Pozwany oświadczył, że wszystkie nakłady finansowe poczynione na lokal pochodziły wyłącznie z jego środków finansowych. J. M. oświadczył, że mimo braku ze strony P. S. wpłat z tytułu czynszu najmu, kosztów eksploatacyjnych i rozliczeń zaangażowanego kapitału własnego pozwanego, podjął on decyzję o dalszej współpracy z powodem, proponując mu dalszą pomoc poprzez przeniesienie (...) na I piętro budynku do lokalu o pow. 420 m ². Pozwany oświadczył, że między stronami toczyły się rozmowy odnośnie sposobu realizacji i finansowania nowego (...), jednakże wobec braku spłat dotychczasowego zadłużenia przez powoda oraz braku spłat prywatnych pożyczek udzielanych przez pozwanego powodowi, pozwany ostatecznie wycofał się z dalszej współpracy z powodem i zażądał od niego zwrotu należnych świadczeń. J. M. podnosił, że P. S. nigdy nie kwestionował swojego zadłużenia, zapewniał pozwanego o spłacie długu, a nawet deklarował jego odpracowanie. Pozwany podnosił, że powód dysponował środkami na spłatę długu, bowiem od teścia pozwanego dowiedział się, że w listopadzie 2008 roku sprzedał on mieszkanie i zysk ze sprzedaży przekazał córce i zięciowi (powodowi). Pozwany oświadczył, że raz w roku spotykał się ze Z. G. jako pośrednikiem powoda, który zapewniał go, iż powód zdaje sobie sprawę z istniejącego zadłużenia oraz faktu poddania się egzekucji w akcie notarialnym, oraz że zamierza on wywiązać się ze swoich zobowiązań.

Pozwany podnosił, że powód wzbogacił się na współpracy z pozwanym, i podniesienie przez niego zarzutu przedawnienia w świetle jego nieetycznego postępowania z wykorzystaniem życzliwości pozwanego, stanowi nadużycie prawa i jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

(odpowiedź na pozew k. 65-68)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 27 listopada 2006 r. pomiędzy J. M. prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...) w Ł. a P. S. prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą „ (...)” w P. została zawarta umowa najmu lokalu użytkowego o powierzchni 255 m ² mieszczącego się w P. przy ul. (...). Umowa została sporządzona w formie aktu notarialnego Repertorium A nr (...)przed notariuszem M. W. w kancelarii notarialnej w Ł.. Zgodnie z postanowieniami umowy najmu najemca – pozwany zobowiązany był uiszczać na rzecz wynajmującego - powoda czynsz oraz opłaty za media.

(akt notarialny k. 18-19)

Powód poczynił nakłady na rozruch lokalu (prace wykończeniowe) w wysokości około 70 tysięcy złotych. Pieniądze, które pochodziły ze sprzedaży mieszkania przekazał mu na ten cel jego teść Z. G..

(zeznania świadka Z. G. – protokół z rozprawy z dnia 15 kwietnia 2016 r. k. 95-98 [ adnotacja - 00:08:36, 00:24:44], zeznania świadka I. S. – protokół z rozprawy z dnia 15 kwietnia 2016 r. k. 95-98 [ adnotacja - 00:35:16, 00:43:00])

Pozwany także poczynił nakłady na wykończenie lokalu. Zdarzało się, że pozwany przekazywał powodowi pieniądze na prace budowlane oraz na rzeczy pierwszej potrzeby. Odbywało się to z ręki do ręki, bez pisemnych pokwitowań.

[zeznania powoda - protokół z rozprawy z dnia 9 sierpnia 2016 r. k. 104-106 [ adnotacja - 00:22:00 k. 105 ; 00:40:37 ] ; zeznania pozwanego- protokół z rozprawy z dnia 9 sierpnia 2016 r. k. 104-106 [ adnotacja - 01:07:27])

Klub funkcjonował około jednego roku. Po trzech miesiącach działalności pozwany zaproponował powodowi przeniesienie klubu do innego lokalu położonego piętro wyżej
w tym samym budynku. Powód nie wyraził na to zgody. Po niespełna roku, pozwany ponowił propozycję przeniesienia lokalu. Powód wyraził na to zgodę. Strony prowadziły ustne rozmowy na temat warunków nowej umowy najmu, w wyniku których pozwany zobowiązał się, że poniesie w całości koszty przeniesienia lokalu. Nigdy nie doszło do podpisania przez strony umowy najmu drugiego lokalu użytkowego. Pozwany wycofał się z tej propozycji. Pierwszy lokal pozwany wynajął pod działalność gospodarczą bankowi.

( zeznania świadka I. S. – protokół z rozprawy z dnia 15 kwietnia 2016 r. k. 95-98 [ adnotacja - 00:35:16 k. 96v.], zeznania powoda - protokół z rozprawy z dnia 9 sierpnia 2016 r. k. 104-106 [ adnotacja - 00:07:44 , 00:12:45, 00:18:27 k. 104v-105 ] ; zeznania pozwanego - protokół z rozprawy z dnia 9 sierpnia 2016 r. k. 104-106 [ adnotacja - 01: 11:39 k. 106 v. ] ; zeznania świadka K. A. - protokół z rozprawy z dnia 15 kwietnia 2016 r. k. 95-98 [ adnotacja - 01:12:25 , 01:20:14 k. 97- 97v.] , zeznania świadka Z. G. – protokół z rozprawy z dnia 15 kwietnia 2016 r. k. 95-98 [ adnotacja - 00:08:36 k. 95v.] ).

Wobec powstania znacznych zaległości w płatnościach z tytułu umowy najmu z dnia 27 listopada 2006 r. , strony w dniu 31 stycznia 2008 r. przed notariuszem M. W. złożyły oświadczenie o rozwiązaniu umowy najmu z dnia 27 listopada 2006 r. (Repertorium (...)). W akcie tym P. S. złożył oświadczenie, że odnośnie obowiązku wydania lokalu poddaje się egzekucji wprost z tego aktu w trybie art.777 pkt 4 kpc co do obowiązku zapłaty na rzecz J. M. kwoty 262.552,07 zł z tytułu czynszu najmu, opłat za media oraz zwrotu nakładów – w terminie do dnia 31 stycznia
2010 r.

(akt notarialny k. 14)

J. M. wzywał P. S. do zapłaty kwoty 262.252,07 zł.

(wezwanie do zapłaty k. 26)

Powód nie zapłacił pozwanemu należności objętych aktem notarialnym z dnia
31 stycznia 2008 r. (Repertorium (...))

(bezsporne)

Postanowieniem z dnia 31 marca 2015 r. sygn. akt II 1 Co 1646/15 Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi nadał klauzulę wykonalności tytułowi egzekucyjnemu - aktowi notarialnemu sporządzonemu w Ł. przez notariusza M. W. w dniu 31 stycznia 2008r. Rep. (...) na rzecz J. M. przeciwko P. S. odnośnie obowiązku zapłaty kwoty 262.552,07 zł.

(postanowienie k. 16-17)

Na podstawie tytułów wykonawczych w postaci aktu notarialnego z dnia 31 stycznia 2008 r. (Repertorium (...)) i postanowienia Sądu z dnia 31 marca 2015 r. sygn. akt II 1 Co 1646/15 Sądu Rejonowego dla Łodzi – Widzewa w Łodzi przed Komornikiem Sądowym przy Sądzie Rejonowym w Zgierzu C. K. toczy się pod sygn. akt Km 2164/15postępowanie egzekucyjne z wniosku J. M. przeciwko P. S..

(postanowienie o wszczęciu egzekucji k. 15)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wymienione wyżej dowody z dokumentów urzędowych i prywatnych. Ich autentyczność nie była w toku procesu kwestionowana przez strony, nie budziła również wątpliwości Sądu.

Podstawą ustaleń Sądu były również zeznania stron oraz świadków R. K., I. S., K. A. i Z. G.. Zarówno z zeznań stron, jak i zeznań wymienionych świadków zgodnie wynika, że w okresie obejmującym kilka miesięcy po rozpoczęciu działalności w lokalu wynajętym na podstawie umowy z dnia 27 listopada 2006 r., pozwany prowadził rozmowy dotyczące wynajęcia tego samego lokalu na potrzeby działalności banku. Sąd nie dał wiary zeznaniom powoda oraz świadka I. S. – żony powoda oraz jego teścia C. G., jakoby pozwany w drodze ustnego porozumienia udzielił powodowi zezwolenia na nieuiszczanie przez okres jednego roku opłat za czynsz najmu oraz media. O istnieniu nieformalnego porozumienia między stronami na tę okoliczność jest mowa jedynie w zeznaniach powoda oraz jego żony i teścia, a zatem osób najbliższych dla powoda i zainteresowanych w korzystnym dla niego rozstrzygnięciu sprawy. Powód w żaden sposób nie udowodnił prawdziwości tych twierdzeń, nie potwierdzili ich także świadkowie będący współpracownikami pozwanego.

Powyższe ustalenia są istotne wobec podniesienia zarzutu pozwanego dotyczącego naruszenia przez powoda zasad współżycia społecznego.

Powództwo było uzasadnione.

Zgodnie z treścią art. 840 kpc dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli:

1) przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu albo gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście;

2) po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie.

Z powyższego przepisu wynika, że obowiązkiem strony powodowej było wykazanie wszelkimi obiektywnymi dowodami, iż odpadł obowiązek spełnienia świadczenia objętego treścią tytułu wykonawczego.

Zasadności żądania pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności strona powodowa upatrywała w przedawnieniu roszczenia o zapłatę przez powoda na rzecz J. M. kwoty 262.552,07 zł z tytułu czynszu najmu, opłat za media oraz zwrotu nakładów – w terminie do dnia 31 stycznia 2010 r.

W świetle przytoczonej powyżej treści przepisu art. 840 § 1 kpc nie ulega wątpliwości, że przedawnienie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym może stanowić podstawę powództwa przewidzianego w art. 840 § 1 kpc (por. orzecz. SN z dnia 27.02.1969 r., II CZ 37/69, OSPiKA 1970, nr 2 poz. 34, z dnia 13.04.1972 r., I Cz 35/72, GsiP 1972, Nr 21, s.2). Stanowisko takie aprobowane jest także w doktrynie ( por. Z Świeboda „Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne”, Komentarz, Wydawnictwo prawnicze, (...)1994 r. str. 136). Podobnie wypowiedział się E. W. (Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne. Komentarz, Warszawa 1972, s.289). Może być ono podnoszone jedynie w toku postępowania wywołanego wniesieniem powództwa w trybie art. 840 § 1 kpc.

Stosownie do treści art. 118 kc - Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.

W rozpoznawanej sprawie bezspornym jest, że umowa najmu z dnia 27 listopada 2006 r. została zawarta między osobami prowadzącymi działalność gospodarczą i dotyczyła lokalu użytkowego przeznaczonego na prowadzenie tej działalności przez powoda. A zatem termin przedawnienia roszczenia w tej sprawie wynosi 3 lata. W przedmiotowym tytule wykonawczym – akcie notarialnym z dnia 31 stycznia 2008 r. sporządzonym przed notariuszem M. W. (Repertorium (...)) jako termin spełnienia świadczenia wskazano datę 31 stycznia 2010 r. Termin przedawnienia rozpoczął zatem bieg od dnia 1 lutego 2010 r.

Zgodnie z art. 123§ 1 pkt 1 kc bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Przerwanie biegu przedawnienia ma skutek niweczący w stosunku do biegu tego terminu co oznacza, że czas terminu przedawnienia, który upłynął do czasu zaistnienia przerwy uważa się za niebyły. Dłużnik po przerwaniu biegu terminu przedawnienia znajduje się w takim położeniu e, prawnym, jaki istniał, gdy jego roszczenie stało się wymagalne. Zgodnie z art. 124§ 1 kc po każdym przerwaniu biegu terminu przedawnienia biegnie ono na nowo, a bieg terminu przedawnienia zaczyna biec od dnia następnego po zakończeniu przerwy.

W niniejszej sprawie przedawnienie rozpoczęło swój bieg w dniu 1 lutego 2010 r., a zatem roszczenie przedawniło się z dniem 1 lutego 2013 r.

W sprawie nie nastąpiło przerwanie biegu przedawnienia, gdyż pozwany wystąpił do Sądu o nadanie aktowi notarialnemu klauzuli wykonalności oraz wystąpił do komornika z wnioskiem o wszczęcie postępowania egzekucyjnego dopiero w 2015 r., a zatem w czasie gdy roszczenie uległo już przedawnieniu.

Pozwany w odpowiedzi na pozew podniósł zarzut, że podniesienie przez powoda zarzutu przedawnienia w świetle jego nieetycznego postępowania z wykorzystaniem życzliwości pozwanego, stanowi nadużycie prawa i jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Zważyć należy, że przepis art. 5 kc ma charakter wyjątkowy i w taki sposób powinien być stosowany.

Obecnie judykatura przyjmuje, że odwołanie się do zasad współżycia społecznego oznacza odwołanie się do idei słuszności w prawie i do powszechnie uznawanych wartości w kulturze naszego społeczeństwa, a przez zasady współżycia społecznego należy rozumieć podstawowe zasady etycznego i uczciwego postępowania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 2014 roku, V CSK 322/13, LEX nr 1491263 i orzecznictwo tam powołane). Zastosowanie art. 5 k.c. w odniesieniu do zarzutu przedawnienia nakazuje ocenę interesów i postaw obu stron roszczenia, tj. zarówno uprawnionego, jak i zobowiązanego na tle całokształtu okoliczności sprawy, przy czym nie jest wykluczone uznanie zarzutu przedawnienia za nadużycie prawa wtedy, gdy przyczyny opóźnienia w dochodzeniu roszczenia leżą po stronie uprawnionego, zwłaszcza jeżeli przemawia za tym charakter uszczerbku lub szczególna sytuacja uprawnionego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 2014 roku, V CSK 322/13, LEX nr 1491263 i orzecznictwo tam powołane – m.in. por. uchwała pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2006 r., III CZP 84/05, OSNC 2006, nr 7 – 8).

Po wysłuchaniu powołanych w sprawie świadków i zeznań stron Sąd uznał, że zarzut pozwanego naruszenia przez powoda zasad współżycia społecznego nie zasługuje na uwzględnienie. Pozwany wskazywał na nieetyczną postawę powoda, który w jego ocenie uzyskał korzyść majątkową wykorzystując życzliwość i zaufanie pozwanego, poprzez niewywiązywanie się z obowiązku zapłaty należności wynikających z zawartej między stronami umowy najmu lokalu użytkowego. Z ustalonych w toku postępowania okoliczności wynika jednakże, że także postawa pozwanego względem powoda nie była, wbrew jego twierdzeniom, do końca uczciwa. Z zeznań świadków i stron wynika bowiem, że pozwany wystąpił do powoda z propozycją przeniesienia siedziby działalności gospodarczej do innego lokalu, gdyż wynajęciem pierwszego lokalu zainteresowany był bank. Pozwanemu zależało zatem na tym, aby powód zwolnił zajmowany z mocy umowy najmu lokal, aby mieć możliwość wynajęcia go silniejszemu ekonomicznie kontrahentowi. Pozwany obiecał powodowi, że pokryje w całości koszty związane z przeniesieniem działalności do innego lokalu. Strony poczyniły w tym zakresie ustne ustalenia. Powód przystał na nieformalną propozycję pozwanego właśnie ze względu na łączącą strony relację, opartą między innymi na wzajemnym zaufaniu. Jak wykazało postępowanie dowodowe, pozwany nie dotrzymał tej obietnicy i wycofał się z propozycji podpisania nowej umowy najmu, stawiając powoda w patowej sytuacji. Dlatego pozwany nie może zdaniem Sądu powoływać się skutecznie na ochronę wynikającą z art. 5 kc. Zgodnie bowiem z utartym orzecznictwem, nie może powoływać się skutecznie na taką ochronę ten, kto sam narusza zasady współżycia społecznego. (m.in. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 1957 r., II CR 343/57 - OSNCP 1958, z. 3, poz. 19, z dnia 11 września 1961 r., I CR 693/61 - OSNCP 1963, z. 2, poz. 31, z dnia 2 stycznia 1962, IV CR 445/61 - OSNCP 1963, z. 4, poz. 82, z dnia 22 marca 1974, III CRN 25/74 i z dnia 27 listopada 1980, III CZP 59/80 - OSNCP 1981, z. 5, poz. 76).

Niezależnie od powyższego wskazać należy, że przyczyny opóźnienia w dochodzeniu roszczenia leżą wyłącznie po stronie pozwanego, który będąc przedsiębiorcą, nie dochował należytej staranności w ochronie swych interesów. Powód jako profesjonalny podmiot na drogę sądową i egzekucyjną wystąpił po upływie 2 lat od upływu terminu przedawnienia roszczenia, nie podejmując żadnej czynności zmierzającej do skutecznego przerwania biegu przedawnienia. Taka bezczynność pozwanego nie zasługuje na usprawiedliwienie.

Uznawszy zatem, że roszczenie objęte kwestionowanym tytułem wykonawczym uległo przedawnieniu, na podstawie art.840§1 pkt 2 kpc Sąd orzekł jak w punkcie 1. wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł zgodnie z zasadą wyrażoną art. 98 kpc (punkt 2 wyroku).

W toku procesu w związku z częściowym zwolnieniem powoda od kosztów sądowych powstały nieuiszczone koszty sądowe, obejmujące opłatę sądową od pozwu (1.000 zł). Obowiązkiem ich uiszczenia należało obciążyć (w punkcie 3 wyroku) pozwanego stosownie do dyspozycji art. 113 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 z póź. zm.) .