Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 czerwca 2016 r.

Sąd Okręgowy w Elblągu VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej Barbary Marszyckiej

po rozpoznaniu dnia 9 czerwca 2016r. w E. sprawy:

T. R. (1) s. R. i B., ur. (...) w D.

A. F. (1) c. M. i L., ur. (...) w M.

J. R. (1) c. K. i J., ur. (...) w D.

oskarżonych z art. 231§ 2 kk i inne

na skutek apelacji wniesionych przez oskarżyciela publicznego i obrońcę T. R. (1)

od wyroku Sądu Rejonowego w D.

z dnia 2 lutego 2016 r., sygn. akt II K 14/15

I.uchyla punkty od I do XI i od XIII do XIV zaskarżonego wyroku dotyczące oskarżonych T. R. (1) i A. F. (1) i sprawę tych oskarżonych przekazuje Sądowi Rejonowemu w Działdowie do ponownego rozpoznania,

II. w pozostałym zakresie dotyczącym J. R. (1) zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy,

III. kosztami procesu dotyczącymi sprawy J. R. (1) obciąża Skarb Państwa.

Sygn. akt VI Ka 176/16

UZASADNIENIE

T. R. (1) został oskarżony o czyny zakwalifikowane przez oskarżyciela z:

I. art. 231 § 2 kk w zb. z art. 271 § 3 kk w zb. z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk,

II. art. 231 § 2 kk w zb. z art. 271 § 3kk w zb. z art. 270 § 1 kk w zb. z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk,

III. art. 231 § 1kk w zb. z art. 18 § 2 kk w zb. z art. 270 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk.

A. F. (1) została oskarżona o czyny zakwalifikowane przez oskarżyciela z:

IV. art. 231 § 2 kk w zb. z art. 271 § 3 kk i art. 270 § 1 kk w zw. z art. 18 § 3 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk,

V. art. 232 § 2 kk w zb. z art. 271 § 3 kk w zb. z art. 270 § 1 kk w zw. z art. 18 § 3 kk w zw. z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk,

VI. art. 231 § 2 kk w zb. z art. 271 § 3 kk w zw. z art. 18 § 3 kk w zw. z art. 270 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk,

VII. art. 231§ 1 kk w zw. z art. 18 § 2 kk w zb. z art. 270 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk.

J. R. (1) została oskarżona o czyn zakwalifikowany przez oskarżyciela w pkt. VIII a/o z art. 18 § 3 kk w zb. z art. 231 § 2 kk w zb. z art. 271 § 3 kk w zb. z art. 286 § 1 kk i art. 271 § 3 kk, art. 270 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk.

Wyrokiem Sądu Rejonowego w D. z dnia 02.02.2016r. w sprawie II K 14/15:

I. oskarżonego T. R. (1) w ramach zarzutu z pkt I aktu oskarżenia uznano za winnego tego, że w okresie od 5 marca 2012r. do dnia 25 maja 2012r. w I. pow. (...), woj. (...)- (...) zajmując stanowisko Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy (...) w I. z racji powierzonego stanowiska zobowiązanym do nadzorowania kontroli i realizacji budżetu Środowiskowego (...) Samopomocy w I. im. J. P. II przy ulicy (...) działającego w strukturze Gminnego Ośrodka Pomocy (...), a finansowanego w całości z dotacji Wojewody (...)- (...), przekroczył swoje uprawnienia działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej oraz na szkodę interesu publicznego z góry powziętym zamiarem osiągnięcia korzyści majątkowej przywłaszczył sobie kwotę 3058,75zł poprzez zawarcie w imieniu (...) w dniu 05.03.2012r. fikcyjnego porozumienia co do podjęcia się współpracy na rzecz nieodpłatnego wyprodukowania poprzez podopiecznych i terapeutów (...) 500 sztuk podkładek konferencyjnych dla N. Fundacji (...) w N., w którego realizacji współuczestniczyć miał prowadzący działalność gospodarczą w zakresie realizacji projektów budowlanych związanych ze wznoszeniem budynków W. B. (1), a z tytułu ich wyprodukowania Dom otrzymać miał darowiznę rzeczową od W. B. (1), który to w rzeczywistości nie brał żadnego udziału w wytworzeniu podkładek konferencyjnych, zostały one z jego polecenia i A. F. (1) wytworzone przez opiekunów i podopiecznych (...), podczas gdy T. R. (1) sam zgłosił się do Fundacji oferując kompleksowe wyprodukowanie podkładek konferencyjnych na rzecz Fundacji (...) określił oczekiwaną przez niego kwotę z realizacji tego zamówienia zaś w dniu 18 maja 2012 roku przedstawił w Fundacji do realizacji wraz z upoważnieniem do odbioru należności rachunek nr (...) wystawiony na W. B. (1) za wykonanie deseczek konferencyjnych na kwotę 4300 zł. wraz z gotowym produktem, którą to kwotę odebrał w dniu 25 maja 2012r. i zatrzymał dla siebie, zaś żadna darowizna rzeczowa, ani inna w wyniku wyprodukowania podkładek konferencyjnych nie została uzyskana przez Środowiskowy Dom Samopomocy w I., czym działał na szkodę (...)- (...) Urzędu Wojewódzkiego w O., tj. czynu z art. 231 § 2 kk i art. 284 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk i za to z mocy w/w przepisów skazano go, zaś na mocy art. 231 § 2 kk w zw. z art. 11§ 3 kk wymierzono mu karę 1 roku pozbawienia wolności;

II. na podstawie art. 46 § 1 kk w zw. z art. 4 § 1 kk orzeczono od oskarżonego T. R. (1) obowiązek naprawienia szkody poprzez uiszczenie na rzecz (...)- (...) Urzędu Wojewódzkiego w O. kwoty 3058,75 zł;

III. na podstawie art. 41 § 1 kk w zw. z art. 39 pkt 2 kk orzeczono zakaz wykonywania pracy w charakterze pracownika samorządowego na okres lat 4;

IV. oskarżonego T. R. (1) w ramach zarzutu z pkt II aktu oskarżenia uznano za winnego tego, że w okresie od 19 kwietnia 2013r. do 07 czerwca 2013r. w miejscu jak w pkt. II zajmując stanowisko Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy (...) w I. z racji powierzonego stanowiska będąc zobowiązanym do nadzorowania, kontroli i realizacji budżetu Środowiskowego (...) Samopomocy w I. im J. P. II przy ulicy (...) działającego w strukturze tego Ośrodka, a finansowanego w całości z dotacji Wojewody (...)- (...) przekroczył swoje uprawnienia działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej oraz na szkodę interesu publicznego działając z góry powziętym zamiarem w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przywłaszczył sobie pieniądze w kwocie 2478,75 zł poprzez zawarcie w dniu 19 kwietnia 2013r. w imieniu (...) fikcyjnego porozumienia co do podjęcia współpracy na rzecz nieodpłatnego wyprodukowania 500 sztuk podkładek konferencyjnych dla Przedsiębiorstwa (...) sp. z o.o. Kamionka 5, w którego realizacji współuczestniczyć miał prowadzący działalność gospodarczą w K. w zakresie realizacji projektów budowlanych związanych ze wznoszeniem budynków W. B. (1), a z tytułu ich wyprodukowania Dom otrzymać miał darowiznę rzeczową od W. B. (1), z tytułu wyprodukowania podkładek konferencyjnych podczas, gdy ten w rzeczywistości nie brał żadnego udziału w wytworzeniu podkładek, a zostały one z jego polecenia wytworzone przez opiekunów i podopiecznych (...), zaś podczas, gdy to T. R. (1) sam zgłosił się do przedsiębiorstwa oferując kompleksowe wytworzenie podkładek konferencyjnych na rzecz Przedsiębiorstwa, określił oczekiwaną kwotę z realizacji tego zamówienia, zaś w dniu 20 maja 2013r. J. R. (1) w imieniu W. B. (1), którego księgowość prowadziła w ramach Biura Usług (...) z/s w D. wystawiła T. R. (1) rachunek nr (...) za wykonanie deseczek konferencyjnych na kwotę 4720 zł., który to rachunek T. R. (1) z podpisem W. B. (1) przedstawił do realizacji Przedsiębiorstwu w dniu 07.06.2013 r. wraz z gotowym produktem i upoważnieniem do odbioru kwoty, którą zaś Środowiskowy Dom Samopomocy w I. nie otrzymał żadnych darowizn z tytułu wyprodukowania podkładek, czym działał na szkodę (...)- (...) Urzędu Wojewódzkiego w O. tj. czynu z art. 231 § 2 kk i art. 284 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk i za to z mocy w/w przepisów skazano go, zaś na mocy art. 231 § 2 kk w zw. z art. 11§ 3 kk wymierzono mu karę 1 roku pozbawienia wolności;

V. na podstawie art. 46 § 1 kk w zw. z art. 4 § 1 kk orzeczono od oskarżonego T. R. (1) obowiązek naprawienia szkody poprzez uiszczenie na rzecz (...)- (...) Urzędu Wojewódzkiego w O. kwoty 2478,75 zł ;

VI. na podstawie art. 41 § 1 kk w zw. z art. 39 pkt 2 kk orzeczono zakaz wykonywania pracy w charakterze pracownika samorządowego na okres lat 4;

VII. na podstawie art. 85 § kk, 86 § 1 kk w zw. z art. 4 §1 kk orzeczone kary jednostkowe pozbawienia wolności połączono i wymierzono karę łączną w wymiarze 1 roku i 4 miesięcy pozbawienia wolności;

VIII. na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk, art. 70 § 1 pkt. 1 kk w zw. z art. 4 § 1 kk wykonanie kary pozbawienia wolności warunkowo zawieszono na okres próby lat 4;

IX. na podstawie art. 90 § 2 kk w zw. z art. 4 § 1kk orzeczono łączny zakaz wykonywania pracy w charakterze pracownika samorządowego na okres lat 4;

X. oskarżonego T. R. (1) uniewinniono od popełnienia czynu zarzucanego w pkt. III aktu oskarżenia;

XI. oskarżoną A. F. (1) uniewinniono od popełnienia wszystkich zarzucanych jej czynów;

XII. oskarżoną J. R. (1) uniewinniono od popełnienia zarzucanego jej czynu;

XIII. w części uniewinniającej kosztami procesu obciążono Skarb Państwa;

XIV. zwolniono oskarżonego T. R. (1) od należnych od niego w części skazującej kosztów sądowych, w tym opłat na rzecz Skarbu Państwa.

Apelacje od powyższego wyroku wnieśli oskarżyciel publiczny i obrońca oskarżonego T. R. (1).

Prokurator w apelacji zaskarżył powyższy wyrok na niekorzyść trojga oskarżonych tj. A. F. (1) w zakresie rozstrzygnięcia zawartego w pkt. XI wyroku dotyczącego uniewinnienia oskarżonej od zarzutów z pkt. IV, V, VI i VII aktu oskarżenia, J. R. (1) w zakresie rozstrzygnięcia w pkt. XII wyroku dotyczącego uniewinnienia oskarżonej od zarzutu z pkt. VIII aktu oskarżenia, T. R. (1) w części dotyczącej rozstrzygnięcia i zmiany kwalifikacji czynów oraz, co do przypisanego oskarżonemu czynu w pkt. I, IV wyroku, a także w zakresie orzeczenia obowiązku naprawienia szkody w pkt. II, IV wyroku oraz w części dotyczącej uniewinnienia oskarżonego od zarzutu z pkt. III aktu oskarżenia -pkt. X wyroku.

Na podstawie art. 438 pkt. 3 kpk i art. 427 kpk wyrokowi temu:

1. w części dot. A. F. (1) zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wydanego orzeczenia mający wpływ na jego treści poprzez uniewinnienie A. F. (1) od popełnienia zarzucanych jej czynów, podczas gdy zebrane w sprawie materiały w postaci dokumentów, zeznań świadków oraz wyjaśnienia oskarżonej A. F. (1) i oskarżonego T. R. (1) nie budzą wątpliwości co do winy i sprawstwa oskarżonej w części dotyczącej popełnienia czynów z pkt. IV,V, VI i VII a/o,

2. w części dot. J. R. (1) zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wydanego orzeczenia mający wpływ na jego treści poprzez uniewinnienie tej oskarżonej od popełnienia zarzucanego jej czynu w sytuacji, gdy zebrane w sprawie dowody, w tym dokumenty, zeznania świadków i oskarżonych właściwie ocenione wskazują, że oskarżona dopuściła się czynu,

3. w części dot. T. R. (1) zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wydanego orzeczenia mający wpływ na jego treść:

- co do zarzutu z pkt. I aktu oskarżenia polegający na nieprzyjęciu w zakresie przypisanego w pkt. I wyroku skazującego czynu z art. 231 § 2 kk. również popełnienia znamion czynu z art. 286 § 1 kk, zamiast przypisanego przez Sąd kwalifikacji czynu z art. 284 § 1 kk, podczas gdy zebrane w sprawie dowody wzajemnie ze sobą powiązane w tym zeznania pracowników (...), osób, z którymi oskarżony nawiązał współpracę, nadto wyjaśnienia A. F. (1) i zebrane w sprawie dowody i dokumenty, prowadzą do wniosku, że oskarżony działając z góry powziętym zamiarem poprzez doprowadzenie do niekorzystnego rozporządzenia mieniem dopuścił się również realizacji znamion czynu z art 286 § 1 kk,

- co do zarzutu z pkt. II aktu oskarżenia polegający na nieprzyjęciu w zakresie przypisanego oskarżonemu czynu z art. 231 § 2 kk w pkt. IV wyroku skazującego również znamion czynu z art. 286 § 1 kk oraz art. 270 § 1 kk zamiast przyjętej przez Sąd w opisie czynu kwalifikacji z art. 284 § 1 kk, podczas gdy zebrane w sprawie dowody wzajemnie ze sobą powiązane, w treści uzyskanej opinii z zakresu badania pisma, wyjaśnienia oskarżonego, zeznania pracowników (...) oraz osób, z którymi oskarżony nawiązał współpracę, zeznania W. B. (1) oraz wyjaśnienia oskarżonej A. F. (1) oraz zebrane w sprawie dowody nie budzą żadnych wątpliwości, że oskarżony działając z góry powziętym zamiarem poprzez doprowadzenie do niekorzystnego rozporządzenia mieniem i podrobienia podpisu na rachunku za podkładki dopuścił się również znamion czynów z art. 286 § 1 kk w zb. z art. 270 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk,

- co do zarzutu z pkt. III aktu oskarżenia, gdzie w pkt. X wyroku uniewinniono T. R. od tego czynu, w sytuacji, gdy zebrane w sprawie dowody w postaci zeznań pracowników (...), wyjaśnienia samego oskarżonego oraz zebrane w sprawie inne dowody wskazują, że oskarżony dopuścił się czynu z art. 18 § 2 kk w zw. z art. 270 § 1 kk,

- co do orzeczonego od T. R. (1) obowiązku naprawienia szkody w pkt. II i V wyroku w zakresie określenia wysokości szkody podlegającej naprawieniu, gdzie należałoby przyjąć w pkt. II kwotę 3.235,74zł, zaś w pkt. V wyroku kwotę 4.150,89zł.

Stawiając te zarzuty prokurator wniósł o :

- co do wyroku w części uniewinniającej oskarżonych T. R. (1), A. F. (1) i J. R. (1) o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Działdowie,

- co do T. R. (1) w zakresie czynów mu przypisanych w pkt. I i IV zaskarżonego wyroku o zmianę opisów czynów i przyjęcie co do czynu z pkt. I kwalifikacji z art. 231 § 2 kk w zb. z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk, a co do czynu z pkt. IV wyroku kwalifikacji z art. 231 § 1 kk w zb. z art. 286 § 1 kk w zb. z art.270§1kk w zw. z art. 11 § 2 kk, a w części dot. obowiązków naprawienia szkody z pkt. II i V wyroku o zmianę orzeczenia poprzez przyjęcie co do pkt. II wyroku orzeczenie obowiązku naprawienia szkody w kwocie 3235,74 złotych zaś co do pkt. V wyroku orzeczenie obowiązku naprawienia szkody w kwocie 4150,80 złotych,

a w pozostałym zakresie o utrzymanie wyroku w mocy.

Obrońca oskarżonego T. R. (1) zaskarżył wyrok w części dotyczącej uznania tego oskarżonego za winnego popełnienia przypisanych mu przestępstw i na podstawie art. 438 pkt. 2 i 3 kpk wyrokowi zarzucił:

- obrazę przepisów postępowania mająca wpływ na treść zaskarżonego wyroku – art. 410 kpk, art. 170§1 pkt. 2 i 5 kpk, art. 2§2kpk, art. 399§1 kpk,

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku i mający wpływ na jego treść poprzez dowolne uznanie, że oskarżony dopuścił się popełnienia przypisanych mu przestępstw.

Stawiając te zarzuty obrońca wniósł o uniewinnienie T. R. od popełnienia występków stypizowanych w art. 231§2kk w zb. z art. 284§1kk w zw. z art. 11§2kk, ewentualnie o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie w tym zakresie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

Sąd odwoławczy zważył, co następuje:

Na wstępie należy zaznaczyć, że zarzuty w a/o były sformułowane w sposób bardzo rozbudowany, z przywołaniem wielu okoliczności, które miały się składać na znamiona poszczególnych przestępstw wskazanych w kwalifikacjach prawnych czynów zarzucanych oskarżonym. Nagromadzenie tak wielu okoliczności w poszczególnych zarzutach spowodowało to, że zarzuty te były niejasne, nie można było w sposób jednoznaczny odczytać tego co chce oskarżonym prokurator zarzucić. Jednocześnie zaproponowana przez oskarżyciela kwalifikacja prawna czynów też nie do końca pozwalała na jednoznaczne odkodowanie woli oskarżyciela co do tego w czym upatruje wypełnienie przez oskarżonych swoim zachowaniem dyspozycji poszczególnych przestępstw wskazanych w kwalifikacji prawnej poszczególnych zarzutów. Nie sprzyjało też temu, poza przywołaniem w zarzutach wielu okoliczności, z pewnością brak dosłownego przytoczenia w zarzutach ustawowych znamion poszczególnych przestępstw wskazanych w kwalifikacji. Ostatecznie treść apelacji samego prokuratora wskazuje, że sam oskarżyciel zaakceptował to, że nie wszystkie aspekty zachowania oskarżonych można zakwalifikować tak, jak nastąpiło to w akcie oskarżenia i zgadzał się ze stanowiskiem sądu I instancji choćby co do wyeliminowania z kwalifikacji zarzutów z pkt. I, II, IV, V a/o art. 271 §3 kk, czy z kwalifikacji zarzutu z pkt. III art.231§1kk.

Sąd rozpoznający sprawę w pierwszej instancji, przy tak „zagmatwanym” opisie czynów zarzucanych miał bardzo trudne zadanie, gdyż musiał ocenić co chciał oskarżyciel oskarżonym zarzucić, a nadto odnieść to do wymowy dowodów zgromadzonych w sprawie. I o ile trzeba docenić pracę włożoną przez sąd orzekający w te czynności, to wobec pominięcia w rozważaniach sądu, zaprezentowanych w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, wielu dowodów i ujawnionych w sprawie okoliczności, bądź przez opatrzne zrozumienie treści dowodu, to zaskarżony wyrok nie mógł zostać zaakceptowany jako w pełni prawidłowy i słuszny.

Prokurator zaskarżył wydany wyrok na niekorzyść trojga oskarżonych, stawiając zarzuty błędu w ustaleniach faktycznych. Stawiając te zarzuty odniósł się do argumentacji sądu I instancji z pisemnego uzasadnienia wyroku, wykazując jakich poglądów sądu I instancji nie można zaakceptować. I mimo, że nie wszystkie argumenty przytoczone w skardze prokuratora należy uznać za zasadne, to suma błędów, których dopuścił się sąd orzekający, musiała doprowadzić do uchylenia wyroku, za wyjątkiem rozstrzygnięcia dot. J. R. (1), i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji. Ponadto za potrzebą uchylenia wyroku w takim zakresie przemawiało też i to, że i część zarzutów z apelacji obrońcy oskarżonego T. R. okazała się być trafna.

Prokurator zaskarżonemu wyrokowi zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mogących mieć wpływ na treść tego orzeczenia.

W komentarzu do art. 438 kpk autorstwa D. Ś. zauważa się, że błąd z art. 438 pkt. 3 kpk może przybrać postać błędu „dowolności” lub błędu „braku”. Brak „dowolności” wystąpi, gdy ustalając stan faktyczny na podstawie przeprowadzonych dowodów, sąd pominął wynikające z nich fakty (okoliczności) istotne w sprawie albo ustalił fakty, które wcale z danego dowodu nie wynikają lub wynikają, ale zostały zniekształcone (przeinaczone). W wypadku gdy do podstawy faktycznej orzeczenia nie zostały włączone określone fakty, zachodzi błąd "braku". W art. 438 pkt 3 kpk chodzi też nie o jakikolwiek błąd w ustaleniach faktycznych, lecz tylko o taki, który dotyczy ustaleń "przyjętych za podstawę orzeczenia".

Analiza zaś przeprowadzonych dowodów i skonfrontowanie jej z oceną tych dowodów przeprowadzoną przez sąd I instancji, a także lektura pisemnego uzasadnienia zaskarżonego wyroku prowadzi do wniosku, że zaskarżony wyrok był obarczony i błędami „dowolności” i błędami „braku”, stąd nie można było zaakceptować wyroku w takiej postaci w jakiej zapadł przed sądem I instancji, - za wyjątkiem rozstrzygnięcia dot. J. R. - chociaż należy jeszcze raz podkreślić, że nie wszystkie zarzuty postawione zaskarżonemu orzeczeniu przez prokuratora, należało zaakceptować.

Na wstępie należy wskazać, że nie zasługują na uwzględnienie zarzuty co do nieprzyjęciu w zakresie przypisanych oskarżonemu T. R. (1) w pkt. I i IV wyroku czynów (z pkt. I i II a/o) znamion wskazujących na to, że popełnił on nie czyny z art. 284§1kk lecz czyny z art. 286§1kk. Sam prokurator forsując pogląd, że oskarżony miał doprowadzić do niekorzystnego rozporządzenia mieniem z art. 286§1kk uznał, że doprowadzony do niekorzystnego rozporządzenia mieniem został (...)- (...) Urząd Wojewódzki, gdyż o całym przedsięwzięciu (dot. produkcji podkładek konferencyjnych w 2012 i w 2013 roku) nie był w ogóle poinformowany; nie wpłynęły na konto Skarbu Państwa żadne środki ani nie zostały osiągnięte żadne korzyści za wykorzystane mienie do realizacji tejże produkcji, a wykorzystano do popełnienia tych czynów stworzone pozornie porozumienia na produkcję podkładek konferencyjnych, rzekomo przy udziale firmy (...) (str. 11 i 19-20 apelacji prokuratora). Jak już wyżej wskazano, to prokurator formułując zarzuty w pkt. I i II a/o, a dot. czynów zakwalifikowanych przez niego m.in. z art. 286§1kk tak zawile opisał okoliczności czynów, że nie można z nich było wprost odczytać kto (w pkt. I i II a/o wskazano jako pokrzywdzonych i (...)- (...) Urząd Wojewódzki w O. i Urząd gminy I.) i jak miał być wprowadzony i to w błąd i jak wyglądało niekorzystne rozporządzenie mieniem (które w zarzutach zostało opisane jako doprowadzenie do „niekorzystnego rozporządzenia mieniem (...)). Z apelacji wynika, że oskarżyciel upatruje znamion z art. 286§1kk w tym, że wykorzystano stworzone pozornie porozumienia. Należy jednak przypomnieć, że wprowadzenie w błąd (tzw. oszustwo czynne) oznacza, że sprawca swoimi podstępnymi zabiegami doprowadza inną osobę do mylnego wyobrażenia o rzeczywistym stanie rzeczy, a wyzyskanie błędu (tzw. oszustwo bierne) polega na wykorzystaniu przez sprawcę już istniejących, niezgodnych z rzeczywistością opinii lub wyobrażeń osoby pokrzywdzonej. Strona przedmiotowa tego czynu polega na żądaniu korzyści majątkowej, a przestępstwo jest dokonane już w momencie wyrażenia żądania korzyści majątkowej. Skoro więc aktualnie prokurator jako pokrzywdzonego akceptuje (...)- (...) Urząd Wojewódzki w O., to trudno w świetle zgromadzonych dowodów przyjąć, by w czasie wskazanym jako czas czynów, to tak określony pokrzywdzony miał wiedzę o pozornych porozumieniach zawartych z W. B. (1). Nadto przecież wobec tego pokrzywdzonego nie zostało wyrażone żądanie korzyści majątkowej. Sama zaś korzyść wynikająca z porozumień miała charakter przyszły i niepewny, skoro akceptuje się, że porozumienia miały charakter pozorny. Budzi też wątpliwości to, że oskarżyciel odnosząc się do treści porozumień przyjmuje, że szkoda powinna obejmować i kwoty uzyskane w całości za wytworzenie podkładek konferencyjnych i koszt materiałów wykorzystanych przy produkcji podkładek. Skoro zaś to treść poszczególnych porozumień miała być podstawą określenia szkody pokrzywdzonego urzędu, to z porozumień tych nie wynikało wcale, że zostanie przekazana w całości kwota zapłaty za wykonane podkładki, tylko, że w ustalonym czasie od rozliczenia transakcji zostaną przekazane w formie darowizny na rzecz (...) sprzęty do pracowni technicznej o wartości nie mniejszej niż 1/5 kwoty netto uzyskanej z wyprodukowania danej partii podkładek, po odliczeniu kosztów związanych z podatkami z tytułu wystawionych rachunków (pkt. 7 porozumienia z 5.03.2012r., §8 i §9 porozumienia z 19.04.2013r.). Tym samym oskarżyciel nie mógł zasadnie wywodzić, że szkody, które miałby oskarżony spowodować, w oparciu o brak rozliczenia kwot wynikających z porozumień, to odniosłaby się do pełnych wysokości kwot uzyskanych za wytworzone podkładki. Ewentualnie można by rozważać, że skoro doszło do zapłaty za materiały do produkcji tych podkładek, a produkcja podkładek naruszała przepisy dotyczące funkcjonowania (...), gdyż trudno wyprodukowanie w dwóch turach po 500 sztuk podkładek, przy uwzględnieniu potrzeby wykorzystania przy produkcji kilku osób (pracowników domu i podopiecznych), okresu czasu oraz zwiększonego wysiłku, uznać, że produkcja ta miała postać realizacji zadań (...), to ewentualna realna szkoda materialna sprowadzałaby się do nienależytego wydatkowania kwot przez (...) i (...) na zakup materiałów do tej produkcji. Jednak i z treści zarzutów postawionych na tle produkcji, i treści czynów przypisanych T. R. wynika, że przecież oskarżony nie zażądał od pokrzywdzonego urzędu kwot w takich wysokościach, jak to wynikało z treści zarzutów postawionych mu w pkt. I i II a/o.

Prokurator domaga się zaś takiej zmiany opisu czynów przypisanych oskarżonemu, by dotyczyły one pełnych kwot wynagrodzeń uzyskanych z produkcji deseczek i kosztów materiałów poniesionych na ich wytworzenie i by przyjąć w opisie i kwalifikacji czynu, że oskarżony dopuścił się czynu z art.231§2kk w zb. z art. 286§1kk w zw. z art. 11§2kk. Nie wykazał jednak ani on, ani nie wynika to z treści przeprowadzonych dowodów, by doszło do niekorzystnego rozporządzenia mieniem przez UW czy przez (...) w kwotach 4.300zł i 4.720zł , bo żaden z tych podmiotów takiej kwoty faktycznie nie rozdysponował. Można by tu ewentualnie teoretycznie rozważać usiłowanie do art. 286§1kk, ale prokurator nie postawił takiego wniosku, zgromadzony materiał nie dawał jednoznacznie powodu do postulowania takiej kwalifikacji, a z uwagi na to, że prokurator wniósł apelację na niekorzyść oskarżonych, to sąd odwoławczy nie mógłby nawet rozważać usiłowania do art. 286§1kk, gdyż postąpiły w sposób niezgodny z treścią apelacji.

Należy też zauważyć, że dopiero w uzasadnieniu apelacji prokurator zaznaczył, że błędna była przyjęta przez sąd I instancji kwota straty poniesionej przez (...)- (...) Urząd Wojewódzki co do czynu przypisanego w pkt. I, gdzie na stratę składało się 4.300zł z tytułu wyprodukowanych podkładek i 176,99zł środków wydatkowanych na cele tej produkcji , czyli łącznie 4.476,99zł, a sąd przyjął, że była to kwota 3058,75zł, gdyż uwzględnił potrzebę pomniejszenia tej kwoty o połowę darowizny, która nastąpiła w grudniu 2013r. od W. B. (1) na kwotę łączną 2.500zł. Podobne zastrzeżenia, w zakresie błędnie przyjętej wysokości szkody prokurator wyraził, ale dopiero w pisemnym uzasadnieniu co do czynu zarzucanego w pkt. II a/o (częściowo przypisanego w pkt. IV wyroku), wskazując że powinna dotyczyć kwoty 5.392,14zł. Odnosząc się do tego poglądu z pisemnego uzasadnienia apelacji, to należy skarżącemu wskazać, że nie sformułował on w części wstępnej apelacji zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych co do przyjętej wartości szkód, nie wnioskował też o zmianę zaskarżonego wyroku w tym względzie, chociaż w czasie popełnienia czynów zarzucanych T. R. w pkt. I i II a/o i w czasie czynów przypisanych T. R. w pkt. I i IV zaskarżonego wyroku, nie nastąpiło przecież przelanie przez W. B. kwoty 2.500zł (a faktycznie 2.482,50zł). Prokurator nie postulował wprost też o zmianę opisów czynów w zakresie przyjętej wartości szkody, w przypadku, gdyby sąd odwoławczy pozostał przy kwalifikacji z art. 284§1kk i nie podzielił poglądu o przyjęciu kwalifikacji z art. 286§1kk.

Wracając zaś do postulatu prokuratora by czyny przypisane T. R. zakwalifikować m.in. z art. 286§1kk w miejsce art. 284§1kk, to należy stwierdzić, że to kwalifikacja przyjęta przez sąd I instancji z art. 284§1kk jawi się jako jak najbardziej zrozumiała i wykazana treścią materiału dowodowego. Logiczna interpretacja przeprowadzonych dowodów, przy wykorzystaniu zasad doświadczenia życiowego wskazuje, że zawarte porozumienia z W. B. (które nie były nigdzie zgłoszone) służyły tak naprawdę wyprodukowaniu (które nie miało nic wspólnego z realizacja zadań (...)) przez pracowników i podopiecznych (...) podkładek konferencyjnych, a kwotę zapłaty za te podkładki oskarżony T. R. zabrał dla siebie, mimo, że z mocy porozumień powinien pieniądze przekazać W. B., by ten wykonał zobowiązania co do przekazania darowizn rzeczowych. Należy tu jedynie zaznaczyć, że czas czynów i zarzucanych i przypisanych T. R. odnosi się do okresów od 5 marca do 25 maja 2012r. i od 19 kwietnia 2013r. do początku czerwca 2013r., tak więc i ustalając kwoty mienia należało ustalenia te odnieść do dat czynów. Skoro zaś dopiero w dniu 31.12.2013r. W. B. przelał 2.482,50zł (z pieniędzy przekazanych mu przez oskarżonego), gdzie w tytule wskazał „zgodnie z porozumieniem z 2012r. i 2013r.”, to kwoty te należało uwzględnić przy nałożeniu obowiązku z art. 46§1kk, przy czym skarżący zasugerował tylko (nie wyraził tego wprost), że nie było podstaw by uwzględniając po ½ z tej kwoty, obniżać wysokość przywłaszczonego mienia ustalanego na przyjęte daty czynów. Jednak zasygnalizowanie tej kwestii dopiero w uzasadnieniu apelacji wniesionej na niekorzyść przez oskarżyciela i brak wyraźnego wniosku prokuratora o zmianę wyroku w zakresie przyjęcia innej wartości szkody w sytuacji stwierdzenia jednak zasadności kwalifikacji z art. 284§1kk (a nie 286§1kk) powoduje, że niejednoznaczne jest to czy ustalanie wyższych kwot szkód niż te przyjęte w zaskarżonym wyroku, byłoby możliwe przy tak skonstruowanej apelacji wniesionej na niekorzyść oskarżonych.

Mimo jednak tego, że sąd odwoławczy nie podzielił zastrzeżeń prokuratora co do nieprawidłowości w zakresie zakwalifikowania czynów przypisanych T. R. z art. 284§1kk, to nie można było wyroku, w takiej postaci w jakiej zapadł, co do tego oskarżonego, utrzymać w mocy.

Bowiem poza prokuratorem, to apelację wniósł i obrońca oskarżonego, który zarzucił obrazę art. 399§1kpk mającą wpływ na treść wyroku. Faktycznie sąd I instancji nie pouczył o możliwości zmiany kwalifikacji, a dokonując korekty kwalifikacji prawnej czynów przypisanych T. R., naruszył przepis art. 399 § 1 kpk. Przepis ten nakazuje uprzedzanie stron o możliwej zmianie kwalifikacji prawnej zawsze, gdy tylko taka możliwość się pojawia i bez względu na to, czy ma to znaczenie dla obrony oskarżonego. Bowiem zmiana kwalifikacji prawnej to wprowadzenie nowej oceny prawnej i zakwalifikowanie określonego zachowania się z innego przepisu prawnego, a także dokonanie zmian w opisie zarzucanego czynu. Naruszenie przez sąd orzekający wymienionego przepisu uniemożliwiające obrońcy zajęcie stanowiska w przedmiocie możliwej zmiany kwalifikacji prawnej czynów przypisanych T. R. należy ocenić jako rażące i niewątpliwie mające wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, skoro zmiana ta mogła mieć istotne znaczenie dla obrony oskarżonego (patrz: wyrok SN z 14.03.2008r. w spr. IV KK 436/07). Dlatego też podniesienie przez obrońcę oskarżonego T. R. słusznego zarzutu obrazy art. 399§1kpk, w sytuacji gdy sąd I instancji zmienił i opis czynu i jego kwalifikację, to powodowało konieczność uchylenia rozstrzygnięć zawartych w pkt. od I do IX zaskarżonego wyroku, a dot. T. R. i przekazanie sprawy w tym zakresie sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Ponadto obrońca tego oskarżonego zarzucił nieuwzględnienie wniosków dowodowych, które wniesiono po dodatkowych wyjaśnianiach oskarżonego, a które niejako hurtowo sąd I instancji oddalił, dość lakonicznie uzasadniając powody oddalenia. Z tego względu obrońca oskarżonego postawił zarzut obrazy art. 170§1 pkt. 2 i 5 kpk. Jak zaś wynika z akceptowanej przez sąd odwoławczy tezy z uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 24 kwietnia 2013 r.w spr. II AKa 106/13, to „oddalając wniosek dowodowy, sąd nie może ograniczyć się do powtórzenia treści ustawy, nie odpowiada to bowiem prawidłowo rozumianemu nakazowi uzasadnienia postanowienia, a wreszcie i uniemożliwia sądowi odwoławczemu dokonanie kontroli prawidłowości rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji” (LEX nr 1313466). Dlatego też i ten zarzut, z powodu lakoniczności podstawy oddalenia wniosków dowodowych przez sąd orzekajacy, a zawarty w apelacji obrońcy, to podlegał uwzględnieniu. W tym miejscu należy też zaznaczyć, że sąd I instancji uznał wyjaśnienia oskarżonego z rozprawy z 26.08.2015r.za niewiarygodne, kuriozalne, a nadto zaznaczył, że w ewidentny sposób stoją w sprzeczności z innymi przeprowadzonymi w sprawie dowodami. Jednak w dalszej części pisemnego uzasadnienia nie rozwinął tej myśli, co do wszystkich okoliczności przywołanych w tych wyjaśnieniach, wskazał ogólnie, że odmawia im wiarygodności co do realnego zawarcia porozumienia z W. B., umówienia się z pracownikami (...) na wykonanie podkładek po godzinach, przekazanie części kwoty za wykonana pracę do rąk A.F.. Jednak wyjaśnienia te odwoływały się też i do innych okoliczności i dotyczył ich złożony wniosek dowodowy. I o ile, spośród wskazanych tam dowodów, to większość z nich faktycznie niewiele wniesie do sprawy, to należałoby dokładniej wyjaśnić choćby kwestię zakupu frezu bądź frezów do pracowni technicznej. Sad odwoławczy dostrzega to, że generalnie współoskarżona A.F. zaprzeczyła by T. R. przekazał jej jakieś pieniądze za wyprodukowane podkładki. Skoro jednak oskarżony twierdzi, że dał pieniądze pochodzące z wyprodukowanych podkładek na zakup frezów (a więc sprzęt do pracowni technicznej który miał stanowić darowiznę rzeczową w myśl porozumień), to okoliczność tą należałoby wyjaśnić. Tym bardziej, że z zeznań świadka S. W. z rozprawy wynikało, że frezy miały być zakupione, a 1 frez został zakupiony. Jednak nie ustalono ani wyjaśnieniami oskarżonego T. R. ani zeznaniami S. W. ani innymi dowodami kiedy dokładnie frez został zakupiony, w jaki sposób, z jakich środków czy istnieją dokumenty to potwierdzające i czy mogłoby to nastąpić poza wiedzą A.F.. Podobnie należałoby zweryfikować słowa oskarżonego co do zakupu ogrzewacza przepływowego, tym bardziej, że twierdzi on, iż paragon za zakup znajduje się w (...)ie. Wyjaśnienie tych okoliczności ma bowiem przełożenie choćby na prawidłowe ustalenie wysokości środków z art. 46§1kk, czy poprawności opisu czynów przypisanych w T. R. we fragmencie iż „żadna darowizna” z tytułu wyprodukowania podkładek nie została uzyskana. Oczywiście nie można tu poprzestać na wyjaśnieniach oskarżonego, ale należałoby na okoliczność przesłuchać świadków, A.F., a w szczególności ustalić jak nastąpiły zapłaty za te frezy czy frez, za podgrzewacz i jak zostały udokumentowane. Gdyby bowiem okazało się, że płatność nastąpiła przelewem ze środków (...) czy (...), to oczywiście należy też ustalić czy księgowo była taka możliwość by oskarżony lub A.F. (jak twierdzi oskarżony) sami zapłacili za frez lub frezy lub podgrzewacz. Okoliczności tych jednak w postępowaniu pierwszoinstancyjnym nie zbadano, mimo, że miały wpływ na treść wyroku, choćby w zakresie prawidłowego ustalenia wysokości środków z art. 46§1kk. Stąd oddalenie niejako hurtowo wniosków dowodowych obrońcy T. R. było przedwczesne, gdy przeprowadzenie dowodów miało służyć choćby weryfikacji wyjaśnień T. R., a nadto mieć wpływ i na opis przypisanych T. R. czynów i na wysokość środków z art. 46§1kk. Ponadto uzasadnienie oddalenia wniosków dowodowych było zbyt lakoniczne, praktycznie tylko z przytoczeniem wyrażeń ustawowych, stąd nie mogło przekonać, że faktycznie zachodziły podstawy do oddalenia wniosku dowodowego co do wszystkich zgłoszonych do przeprowadzenia dowodów. Dlatego też należało uwzględnić i ten zarzut z apelacji obrońcy oskarżonego.

W tym miejscu należy przypomnieć, że i prokurator wskazywał na potrzebę rozważenia zmiany wysokości środków orzeczonych w wyroku w pkt. II i V na podstawie art. 46§1kk, przy czym oskarżyciel postulował o podwyższenie tych kwot w stosunku do kwot wskazanych w zaskarżonym wyroku.

Ponadto sąd odwoławczy zauważa, że sąd I instancji uniewinnił A.F. od wszystkich zarzucanych jej czynów, a konsekwencją tego było wyeliminowanie z opisu czynów przypisanych T. R. prawie wszystkich elementów dot. pomocy udzielonej mu do realizacji czynów p-ko mieniu oskarżonej A. F.. W sytuacji zaś uchylenia sprawy tej oskarżonej do ponownego rozpoznania, o czym niżej, to również uzasadnienie co do czynów przypisanych oskarżonemu – w sytuacji gdy udział A.F. należałoby bardziej dogłębnie przeanalizować pod kątem tego czy jednak nie pomogła T. R. w realizacji czynów- to nie mógł się ostać w takiej postaci jak to uczyniono w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Ponadto sąd I instancji, z jednej strony uniewinniając A.F. od wszystkich postawionych jej zarzutów, to nie do końca usunął jej dane z opisu czynu przypisanego w pkt. I wyroku T. R., gdzie zachował się fragment dotyczący tego, że podkładki konferencyjne zostały wytworzone przez opiekunów i podopiecznych (...) z polecenia T. R. (1) i A. F. (1), co świadczy o pewnej niekonsekwencji sądu I instancji, który z jednej strony w pkt. I wyroku w opisie czynu przypisanego T. R. zachował pewien przejaw udziału A.F., a z drugiej strony samą A.F. w pełni uniewinnił od wszystkich zarzucanych jej czynów.

Stwierdzając więc zasadność zarzutów dot. obrazy art. 399§1 kpk, braku wyjaśnienia okoliczności podniesionych w ostatnich wyjaśnieniach oskarżonego i naruszenia art. 170§1 pkt. 2 kpk, potrzebę właściwego odniesienia sformułowania opisów czynów przypisanych T. R. m.in. co do roli A.F., to wyrok w zakresie dot. rozstrzygnięć przypisujących winę oskarżonemu T. R. i rozstrzygnięć z tym związanych należało uchylić. A w tej sytuacji odnoszenie się do pozostałych zarzutów z apelacji obrońcy T. R. jest przedwczesne, przy czym należy zaznaczyć, że postulowanie przez obrońcę T. R., że można rozważać popełnienie przestępstwa przywłaszczenia, ale na szkodę W. B. (1) nie zasługuje na akceptację, gdyż obrońca nie rozwinął tego wątku i nie wykazał za co W. B. miałby dostać pieniądze, skoro nie uczestniczył w żaden sposób przy produkcji podkładek.

Należy też zaznaczyć, że oskarżyciel zauważył wyeliminowanie z kwalifikacji czynu przypisanego T. R. w pkt. IV -art. 270§1kk i nie zgodził się z tym, z powodu argumentacji sądu I instancji z pisemnego uzasadnienia. Prokurator zarzucił sądowi, że w sposób nieuprawniony pominął, że to T. R. podrobił parafę na rachunku z 20.05.2013r., gdyż sąd nieprawidłowo odczytał wnioski z opinii biegłego z zakresu badania pisma i nieprawidłowo w miejsce sformułowania z pkt. II a/o „ który to rachunek T. R. z podrobionym podpisem W. B. przedstawił do realizacji Przedsiębiorstwu w dniu 02.05.2013r.” to w opisie czynu przypisanego w pkt. IV przyjął, że „który to rachunek T. R. z podpisem W. B. przedstawił do realizacji Przedsiębiorstwu w dniu 07.06.2013r.”, gdzie doszło do wyeliminowania określenia „podrobionym”. W sytuacji zaś, gdy sąd odwoławczy już z innych względów musiał uchylić rozstrzygnięcie z pkt. IV, to jednak sygnalizuje się potrzebę głębszych ustaleń w tych zakresie, tym bardziej, że należy zgodzić się z prokuratorem, że sąd I instancji niewłaściwie odczytał opinię biegłego co do autorstwa parafy na rachunku z 20.05.2013r., a to przełożyło się na wyeliminowanie określenia o „podrobionym” podpisie z opisu czynu przypisanego, ale przy oparciu tego na niewłaściwie przytoczonej treści opinii biegłego z zakresu badań dokumentów i pisma.

Sąd odwoławczy uznał również, że zaszły podstawy do uchylenia rozstrzygnięć dot. A.F. i potrzeba przekazania całej sprawy dot. T. R. i A.F. sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Mimo bowiem tego, że prokurator- co wynika z treści apelacji- zaakceptował jako prawidłowe rozważania sądu I instancji co do braku możliwości przypisania A.F. winy co do przestępstwa z art. 271§3 kk (dot. zarzutów z pkt. IV i V, czy art. 231kk przy zarzucie z pkt. VII a/o), to wskazał na to, że sąd I instancji nie uwzględnił prawidłowo wszystkich dowodów przy ocenie czy A.F. dopuściła się zarzucanych jej czynów, a nadto nieprawidłowo ocenił niektóre elementy materiału dowodowego, tak, że doszło do błędnych ustaleń faktycznych, w wyniku których niezasadnie uniewinniono A.F. od popełnienia wszystkich zarzucanych jej czynów.

Prokurator uznał też, że i T. R. (1), w wyniku błędnych ustaleń faktycznych, został niezasadnie uniewinniony od popełnienia czynu z pkt. III a/o.

Analiza argumentów przedstawionych przez oskarżyciela, a podniesionych dla wykazania, że rozstrzygnięcie o uniewinnieniu A.F. od zarzutu z pkt.VI i VII i T. R. od zarzutu z pkt. III było błędne, w porównaniu z argumentacja sądu I instancji przedstawioną w tym zakresie w pisemnym uzasadnieniu wyroku, przekonuje, że sąd orzekający dopuścił się błędu w ustaleniach faktycznych i że rozstrzygnięć o uniewinnieniu, opartych na takich ustaleniach sądu I instancji, nie można zaakceptować. Sąd Rejonowy uznał bowiem, że nie ulega wątpliwości, że oskarżeni A. F. i T. R. namawiali pracowników (...) do zmiany zapisów dzienników co do obecności uczestników na zajęciach, że nakłaniali ich różnymi argumentami do dokonania tej zmiany, przy czym zdaniem sądu- jako osoby odpowiedzialne za prawidłowe funkcjonowanie (...) to byli uprawnieni do takiej interwencji, w obliczu zapowiedzianej kontroli. Sąd ten zauważył jednocześnie, że nie została udowodniona teza o tym, że naciskano na pracowników by zmienili zapisy w dziennikach obecności, tak by odpowiadały zapisom na listach obecności podpisywanych przez podopiecznych (...), gdyż materiałem dowodowym nie wykazano by podopieczni faktycznie podpisywali listy obecności za dni, w których rzeczywiście nie byli obecni na zajęciach w (...). Wskazano w uzasadnieniu wyroku, że wiarygodność świadków- podopiecznych (...) była na tyle wątpliwa, że trudno dać im wiarę co do tego czy podpisywali listy w datach, gdy faktycznie nie byli obecni w (...). Sąd Rejonowy jednak nie dostrzegł, że w materiale dowodowym, który uznał za ujawniony bez odczytywania, na k. 226 znajdowała się informacja o pobycie podopiecznego T. J. (1) na leczeniu szpitalnym odwykowym, przy czym na listach obecności za ten sam okres znajdowały się podpisy tego podopiecznego, które miały poświadczać jego obecność na zajęciach w (...). Ponadto sąd ten pominął, że i z zeznań pracownika (...) S. W. wynikało, że T. J. (1) był na leczeniu odwykowym, że podopieczny ten został nakłoniony przez A. F. do podpisania się na listach obecności za okres leczenia szpitalnego. Należy zaś zaznaczyć, że przecież z osobą T. J. była też związana dotacja, a w przypadku przedstawienia comiesięcznych raportów opartych o nieprawidłowe listy obecności, to uzyskana za fikcyjny udział tego podopiecznego w zajęciach organizowanych przez (...) dotacja, jawi się jako dotacja nienależna.

A przy takiej wymowie tych dowodów, które zostały przeoczone przez sąd orzekający, to doszło do błędnych ustaleń, stąd nie można było zaakceptować argumentacji przywołanej dla uzasadnienia pełnego uniewinnienia oskarżonych od czynów zarzucanych im w pkt. III , VI i VII a/o, a w szczególności się zgodzić z tym, że oskarżeni mogli nakłaniać pracowników do zmiany w dziennikach zajęć, że miało to tylko na celu skorygowanie niejednoznacznej dokumentacji.

Również argumentacja przytoczona przez sąd I instancji, a dotycząca uniewinnienia A.F. od innych zarzucanych im czynów, nie przekonuje co do tego, że sąd orzekający prawidłowo zinterpretował cały zgromadzony w sprawie materiał dowodowy i wywiódł właściwe wnioski co do braku winy A.F. w popełnieniu pozostałych zarzucanych jej czynów.

Na wstępie należy zaznaczyć, że wobec uznania, przez sad odwoławczy, prawidłowości poglądu sądu I instancji o zakwalifikowaniu czynów T. R. z pkt. I i IV zaskarżonego wyroku z art. 284§1kk, to nie ma podstaw by rozważać powrót do kwalifikacji z art. 286§1kk wobec A.F., w nawiązaniu do zarzutów postawionych jej w pkt. IV i V a/o. Prokurator zaakceptował zaś pogląd sądu I instancji o braku podstaw do przyjęcia kwalifikacji z art. 271§3kk. Otwarta jednak pozostaje kwestia co do odpowiedzialności A.F. za czyny z art. 231kk, na tle wydawania przez nią poleceń pracownikom (...) i podopiecznym (...), by wytworzyli podkładki konferencyjne w 2012 i 2013 roku, przy użyciu do tego materiałów nabytych ze środków (...). Trzeba też wyraźnie podkreślić, że przecież w pkt. I czynu przypisanego T. R., to sąd I instancji zawarł w opisie tego czynu, iż podkładki zostały z polecenia i tego oskarżonego i A. F. (1) wytworzone przez opiekunów i podopiecznych (...), co już sugerowało, że jednak wkład A.F. w wytworzenie tych podkładek był. Jednak pisemne uzasadnienie wyroku sądu I instancji, w którym sąd ten uznał, że nie ma podstaw do przypisania A.F. winy w zakresie zarzucanych jej czynów, stanowi dysonans, z opisem czynu przypisanego T. R. w pkt. I zaskarżonego wyroku, we fragmencie dot. udziału A.F..

Jednak przede wszystkim, to wymowa zgromadzonych dowodów, nie pozwala na przyjęcie poglądu sądu I instancji o pełnym uniewinnieniu A.F. od popełnienia czynów jej zarzucanych, w tym z art. 231kk, za prawidłowy. W zakresie uniewinnienia od zarzutów z pkt. IV i V a/o, to sąd orzekający przyjął, że polecenie pracownikom podjęcia się wykonania podkładek konferencyjnych, w ramach prowadzonych przez nich zajęć, nie stanowiło przekroczenia uprawnień kierownika (...), gdyż jako bezpośrednio administrująca sprawami domu, oskarżona A. F. mogła takie polecenie wydać. Z poglądem tym można by się zgodzić, gdyby faktycznie wykonanie podkładek konferencyjnych, w ilościach po 500 sztuk, w krótkim czasie, przy wykonywaniu czynności przy produkcji podkładek przez całe dni, można by potraktować jako działania terapeutyczne z podopiecznymi, podjęte w ramach realizacji zadań (...). Jednak sąd I instancji, dla uzasadnienia takiego poglądu nie przedstawił wyczerpującej argumentacji. Tymczasem zeznania choćby świadka S. W. opisujące zaangażowanie A.F. w wyrób podkładek, w których podał on m.in., że deseczki wykonywał na zlecenie pani kierownik A.F. i pana kierownika (...), że były wykonywane przy pomocy osób, którymi się opiekowali i kilku pracowników, że przez całe zajęcia robił te deseczki, tylko z przerwą na obiad, że A. F. poleciła deski te obrabiać na maszynach stolarskich, że trwało to 2 tygodnie, że podopieczni szlifowali je papierem ściernym, a w tym czasie nie mógł robić nic innego, to jasno wynika, że trudno było taką pracę i zwiększony wysiłek przy produkcji podkładek konferencyjnych uznać tylko za prowadzenie zajęć terapeutycznych. Wykonanie podkładek w warunkach opisanych przez S. W. (całymi dniami, z przerwą tylko na posiłek, w odniesieniu do ilości po 500 sztuk, w krótkich okresach czasu) nie można traktować jako realizacji zadań (...), a bardziej prawidłowe jest tu określenie, że podkładki te produkowano przy wykorzystaniu i pracowników (...) i podopiecznych. Pogląd taki jest tym bardziej uprawniony, że produkcja ta nie była ujawniona ani w planach prac terapeutycznych ani w sprawozdaniach z działalności (...) za lata 2012 i 2013. (...) ma tymczasem pełnić zadania terapeutyczne wobec podopiecznych, a nie może wykonywać usług lub prowadzić produkcji i to siłami pracowników i podopiecznych. Gdyby zaś przyjąć prawidłowość poglądu, że produkcja podkładek była tylko rodzajem terapii czy wyrazem realizacji innych zadań (...), to z pewnością wytworzenie tylu podkładek świadczyłoby o sukcesie (...), którym (...) chciałby pochwalić się umieszczając zapis o wytworzeniu podkładek w sprawozdaniach z działalności (...). Tymczasem brak wykazania tej produkcji w dokumentach ujawnianych poza (...), typu plan prac terapeutycznych czy sprawozdanie z działalności (...), należy interpretować przez pryzmat chęci ukrycia, że taka produkcja siłami pracowników i podopiecznych (...) (a wbrew treści pozornych porozumień bez udziału W. B.) się odbyła. Tym bardziej, że na potrzeby tej produkcji wykorzystano materiały kupione ze środków (...) i (...), a finalnie zysk z produkcji podkładek został przejęty przez T. R.. Ponadto podpisy oskarżonej A. F. na porozumieniach dot. wytworzenia tych podkładek, okoliczność, że przez długi czas po wytworzeniu podkładek nie pojawiały się obiecane darowizny, nadzorowanie produkcji podkładek przez T. R. i A.F. (gdzie A.F. wyraźnie widziała , że brak było udziału w produkcji W. B., mimo treści zawartych porozumień z W. B.), ukrycie produkcji podkładek w sprawozdaniach z działalności (...), to wszystko we wzajemnym powiązaniu, ocenione przez pryzmat doświadczenia życiowego i zasad logicznego rozumowania, nie pozwala na to by argumentacja przedstawiona przez sąd I instancji, że A. F. co do czynu zarzucanego jej w pkt. IV i V to nie przekroczyła uprawnień kierownika (...), to została uznana za prawidłową. Tym bardziej, że sąd I instancji nie dostrzegł wymowy tych dowodów i wynikających z nich wyżej opisanych okoliczności, a tym samym dopuścił się błędu w ustaleniach faktycznych i w zakresie dot. uniewinnienia A.F. od zarzutów z pkt. IV i V a/o.

Sąd odwoławczy nie stwierdził natomiast by prokurator wykazał, by błędem obarczone były ustalenia sądu I instancji co do uniewinnienia J. R. (1).

Na wstępie należy zaznaczyć, że również tej oskarżonej prokurator postawił bardzo rozbudowany zarzut, odnoszący się praktycznie do pomocnictwa mężowi w popełnieniu czynu zarzucanego T. R. w pkt. II a/o. Materiał dowodowy nie zawierał jednak takich dowodów, by w oparciu o nie można było przyjąć, że J. R. (1) miała pełną wiedzę co do działalności męża, w tym dot. przekraczania przez niego uprawnień, zawarcia fikcyjnego porozumienia z W. B., produkcji podkładek konferencyjnych przez opiekunów i podopiecznych (...), dostarczenia wyprodukowanych podkładek podmiotowi je zamawiającemu, odebrania należności za podkładki i zatrzymania sobie przez jej męża pieniędzy zapłaconych za podkładki. Już choćby złe stosunki panujące między małżonkami potwierdzały to, że faktycznie J. R. (1) nie była w pełni informowana o działaniach męża i nie miała ona wiedzy w zakresie tych okoliczności, które wskazano w opisie czynu jej zarzucanego. Również z zeznań W. B. w sposób jasny nie wynikało by J. R. miała związek z takimi okolicznościami. O ile początkowo świadek W. B. twierdził, że to J. R. (1) przedstawiła mu do podpisu pewne dokumenty, to w kolejnych relacjach świadek ten wycofał się z takich twierdzeń obciążających J. R.. A w sytuacji, gdy w początkowych zeznaniach zaprzeczał on by znał T. R. (1), co okazało się nieprawdą, to istniały powody by i inne okoliczności z jego pierwszych relacji, w tym dot. J. R. (1), uznać za mało wiarygodne.

Oceniając zarzut postawiony zaskarżonemu wyrokowi co do uniewinnienia J. R., to należy prokuratorowi przypomnieć, że nie oskarżył on jej o działanie wspólnie i w porozumieniu z T. R. w zakresie „sporządzenia dokumentu w postaci rachunku nr (...)”, lecz o to, że udzieliła mu ona pomocnictwa. Zgodnie zaś z art. 18§3 kk odpowiada za pomocnictwo, kto w zamiarze, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, swoim zachowaniem ułatwia jego popełnienie, w szczególności dostarczając narzędzie, środek przewozu, udzielając rady lub informacji; odpowiada za pomocnictwo także ten, kto wbrew prawnemu, szczególnemu obowiązkowi niedopuszczenia do popełnienia czynu zabronionego swoim zaniechaniem ułatwia innej osobie jego popełnienie. Pomocnictwo może stanowić tylko czyn umyślny, przy czym pomocnik musi mieć świadomość, do jakiego rodzaju czynu zabronionego udziela pomocy bądź – przy zamiarze ewentualnym – może jej udzielić, godząc się na to.

Natomiast zebrany materiał dowodowy nie dostarczył wystarczających dowodów na to, by wykazać aby J. R. (1) choćby godziła się na to, że udziela pomocnictwa do takiego czynu jaki został jej postawiony w zarzucie. Owszem, mogła nabrać pewnych podejrzeń, gdy to nie W. B. (1), ale jej mąż T. R. (1), poprosił ja o wypisanie rachunku z 20.05.2013r. i przystawienie na nim pieczątki dot. działalności gospodarczej W. B. (1). Tym bardziej, że wcześniej nie wypisywała rachunków dla W. B., nie miała tego ustalonego z W. B. w ramach usług które dla niego wykonywała. Jednak ze spójnych relacji i oskarżonej i T. R. wynika, że mąż zapewnił ją, że gotowy produkt opisany w rachunku został dostarczony na miejsce. Ponadto T. R. wyjaśnił, że wszystkie inne czynności, które podejmował z tym rachunkiem, były poza wiedzą jego żony. Nie ustalono też w sprawie by J. R. miała wiedzę co do tego, że rachunek ten podpisze ktoś inny niż W. B.. Natomiast sam W. B. składał różnej treści zeznania: raz twierdził, że nie upoważniał ani J. R. (1) ani jej męża do wypisywania rachunku, aby w kolejnych zeznaniach stwierdzić, że co prawda nie wystawiał rachunku, ale T. R. z nim to ustalił tj. poinformował na jaka kwotę będzie rachunek i dla kogo, że świadek upoważnił T. R. do wystawienia tych dwóch rachunków. A w świetle takich dowodów, a przede wszystkim relacji W. B., to należy zgodzić się z sądem I instancji, że samo wypisanie przez J. R. rachunku nr (...) mogło stanowić tylko nieświadome ułatwienie przez J. R. mężowi popełnienia przestępstwa. A tym samym trudno przyjąć by wydźwięk dowodów pozwalał na przyjęcie umyślności w działaniu J. R. sprowadzającym się do wypisana rachunku z 20.05.2013r.

W tym miejscu należy zaznaczyć, że prokurator w apelacji nie przedstawił takich argumentów, by wniosek sądu orzekającego o nieświadomym ułatwieniu przez J. R. mężowi popełnienia przestępstwa skutecznie podważyć, gdyż nie odniósł się ani do wymogu umyślności odnośnie zarzucanego oskarżonej pomocnictwa ani do tego by przekonać sad odwoławczy czy wymowa dowodów daje podstawę do przyjęcia umyślności czy nieumyślności co do zachowania J. R.. Ponadto w części wstępnej apelacji na stronie 4 prokurator zarzucił wyrokowi w zakresie dot. J. R. (1) błąd w ustaleniach faktycznych poprzez uniewinnienie tej oskarżonej od popełnienia czynu z art. 18§3kk w zb. z art. 231§2kk w zb. z art. 286§1kk, art. 270§1 kk w zw. z art. 11§2kk, w sytuacji gdy – w ocenie oskarżyciela- zebrane dowody, w tym dokumenty, zeznania świadków i oskarżonych właściwie ocenione wskazują, że oskarżona dopuściła się czynu. Mimo jednak tak sformułowanego zarzutu, to prokurator w uzasadnieniu apelacji odniósł się do treści zgromadzonych dowodów, ale w nawiązaniu tylko do pomocnictwa w popełnieniu czynu z art. 270§1kk. Przy czym brak przedstawienia przez prokuratora stosownej argumentacji, która by obaliła tezę sądu I instancji o tym, że J. R. (1) tylko nieświadomie ułatwiła mężowi popełnienie przestępstwa, choćby tylko tego z art. 270§1kk, spowodowało, że sąd odwoławczy w zakresie dot. J. R. (1) nie uwzględnił argumentacji prokuratora i wyrok w zakresie dot. tej oskarżonej utrzymał w mocy. Skoro bowiem zarzut dot. J. R. (1) oskarżyciel sformułował jako zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, a następnie sam stawiając taki zarzut, nie potrafił przedstawić argumentacji nawiązującej do tego czy zachowanie oskarżonej świadczy o umyślności czy o nieumyślności jej pomocnictwa, i za którą opcją przemawia wymowa dowodów zgromadzonych w sprawie, na które oskarżyciel zwrócił uwagę. A tym samym nie odniósł się do ustaleń faktycznych odnoszących się do znamion czynu zabronionego, w sytuacji, gdy sąd I instancji szczególnie postawił nacisk na wykazanie, że w zachowaniu J. R. dostrzegł pewne nieprawidłowości, ale tylko takie, które można potraktować jako niekaralne nieświadomie ułatwiła T. R. popełnienia przestępstwa.

Biorąc więc pod uwagę powyższe rozważania, to sąd odwoławczy, w oparciu o treść art. 437 kpk, uchylił punkty od I do XI i od XIII do XIV zaskarżonego wyroku dotyczące oskarżonych T. R. (1) i A. F. (1) i sprawę tych oskarżonych przekazał Sądowi Rejonowemu w Działdowie do ponownego rozpoznania, a w pozostałym zakresie dotyczącym J. R. (1) zaskarżony wyrok utrzymał w mocy, czego konsekwencją było to, że kosztami procesu dotyczącymi sprawy J. R. (1) obciążył Skarb Państwa.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy oskarżonych T. R. (1) i A. F. (1), to sąd I instancji będzie zobowiązany do ponownego przeprowadzenia postępowania w całości co do zarzutów im stawianych, gdyż w sytuacji, gdy A.F. uniewinniono, a czyny jej zarzucane są powiązane z czynami zarzucanymi T. R., to należy też poczynić nowe prawidłowe ustalenia faktyczne. Jednak winien mieć na uwadze to, że prokurator zaakceptował wyeliminowanie działania oskarżonych w zakresie wyczerpania ich działaniem znamion art. 271§3kk czy art. 231 kk, czy też inne okoliczności wynikające z apelacji wniesionej na niekorzyść, które nie mogą spowodować wydania ponownego orzeczenia mniej korzystnego, z uwzględnieniem stosowania zakazu z art. 434 kpk. Ponadto powinien uzyskać od oskarżonego T. R. dookreślenie co do okoliczności podanych przez niego w wyjaśnieniach z 26 sierpnia 2015r. (m.in. co do tego kiedy, komu i w jaki sposób przekazał pieniądze na zakup frezu czy podgrzewacza, gdzie są dokumenty dot. zakupu, czy co do innych okoliczności pozwalających później zweryfikować jego twierdzenia zawarte w tych wyjaśnieniach) i przy przeprowadzeniu poszczególnych dowodów to starać się też zweryfikować okoliczności wynikające z relacji T. R., a następnie ocenić czy należy dokonać korekty kwot z tytułu naprawienia szkód. Powinien też pamiętać o konieczności pouczenia stron o treści art. 399§1kpk i o prawidłowym uzasadnieniu orzeczenia o oddalenia wniosków dowodowych, jeżeli z tej instytucji będzie korzystał.