Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 września 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy

w następującym składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Andrzej Dyrda

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 6 września 2016 r. w Gliwicach

sprawy z powództwa Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w T.

przeciwko J. R. (R.) i Ł. R.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach

z dnia 3 listopada 2015 r., sygn. akt I C 1118/15

1.  oddala apelację;

2.  zasądza solidarnie od pozwanych na rzecz powódki kwotę 300 (trzysta) złotych tytułem kosztów postępowania odwoławczego.

SSO Andrzej Dyrda

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach wyrokiem z dnia 3 listopada 2015r. zasądził od pozwanych Ł. R. i J. R. na rzecz powódki Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w T. kwotę 1.855,88 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 16 lutego 2015r. do dnia zapłaty oraz zasądził do pozwanych Ł. R. i J. R. na rzecz powódki Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w T. kwotę 647 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Orzeczenie to poprzedził ustaleniem, że pozwani Ł. R. i J. R. zawarli z powódką Spółdzielnią Mieszkaniową (...) w T. dnia 24 kwietnia 2004 roku umowę nr (...) o przekształcenie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu. Spółdzielnia oświadczyła, że przekształca spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego położonego w M. przy ul. (...) na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu. Z tytułu przekształcenia członek spółdzielni obowiązany był wnieść wkład budowlany określony w wysokości wartości rynkowej lokalu, która w tym przypadku została wyceniona na 61.500 złotych. Na poczet wymaganego wkładu zaliczono zwaloryzowany wkład mieszkaniowy w kwocie 45.122,55 zł. Członek spółdzielni zobowiązany był wpłacić 50% różnicy pomiędzy wartością rynkową lokalu a wartością zwaloryzowanego wkładu mieszkaniowego w 60 nieoprocentowanych ratach miesięcznych. Pozostałą część w rozmiarze 50% części wkładu budowlanego zawiesza się w spłacie na okres 5 lat. W przypadku zalegania z zapłatą co najmniej 2 rat członek spółdzielni był zobowiązany do natychmiastowej spłaty całej pozostałej części rozłożonego na raty wkładu budowlanego. Do tego samego zobowiązany był członek, który przeniósł przedmiotowe prawo na własność odrębną lub je zbył w całości lub części. Załącznik nr 1 do umowy nr (...) określał wartość rynkową lokalu mieszkalnego, wartość zwaloryzowanego wkładu mieszkaniowego, należną do wniesienia różnicę pomiędzy wkładem budowlanym a zwaloryzowanym wkładem mieszkaniowym, wysokość części zawieszonej w spłacie, kwotę przewidzianą do spłaty i wysokość rat miesięcznych. W przypadku pozwanych spłaty miały nastąpić do kwietnia 2009 roku. Pozwani dokonali w płat w kwocie łącznej 6.332,84 złotych, co nie było sporne między stronami. Wpłat dokonywali do lipca 2007 roku, kiedy spłaty zostały zawieszone przez Spółdzielnię w związku z wątpliwościami interpretacyjnymi nowelizacji Ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.

Aktem notarialnym z dnia 8 maja 2008 roku nr (...) strony zawarły umowę ustanowienia odrębnej własności lokalu i jego przeniesieniu na rzecz pozwanych. Dla ustanowionego prawa własności założono w tut. Sądzie księgę wieczystą nr (...).

Do zapłaty pozostała kwota 1.855,88 zł. Powódka wezwała pozwanych do zapłaty pismami z dnia 19 listopada 2014 roku i 18 grudnia 2014 roku, wyznaczając terminy do zapłaty, które nie zostały dotrzymane przez pozwanych.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że powództwo zasługuje na uwzględnienie, a roszczenie ma swoją podstawę w umowie z dnia 24 kwietnia 2004 roku, z której to pozwani nie wykonali swojego zobowiązania.

Sąd stwierdził niezasadność zarzutu przedawnienia roszczenia, gdyż powódka nie jest podmiotem zajmującym się profesjonalnie prowadzeniem działalności gospodarczej. Sąd zwrócił uwagę, że dla kwalifikacji roszczenia jako związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej w rozumieniu art. 118 k.c. ma znaczenie jego związek z działalnością gospodarczą. Sąd zwrócił uwagę, że o ile w stosunkach „zewnętrznych” spółdzielnia prowadzi działalność gospodarczą zawierając umowy kredytu czy występując w charakterze inwestora w umowach o roboty budowlane, to jednak brak podstaw do przyjęcia, że jest podmiotem gospodarczym w stosunku do swoich członków. Sąd zwrócił uwagę, że w stosunkach wewnątrzspółdzielczych spółdzielnia ma za zadanie zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych swoich członków i to jest podstawowy cel jej działania.

Wobec powyższego, skoro roszczenie powódki w stosunku do powodów było wymagalne z dniem 8 maja 2008 roku i przy przyjęciu podstawowego 10-letniego terminu przedawnienia, Sąd stwierdził, że nie było przedawnione w dacie wniesienia pozwu.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od tego orzeczenia wnieśli pozwani.

Zarzucili naruszenie art. 118 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, że nie wynika z niego przedawnienie roszczeń powódki w sprawie, że roszczenie powódki nie jest związane z działalnością gospodarczą, a roszczenia spółdzielni w sprawach dotyczących przekształceń lokali i zakończonych podpisaniem umowy cywilnoprawnej, podlegają terminowi przedawnienia 10-letniemu, a nie 3-letniemu; art. 5 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i uznanie - nawet jeżeli zostanie ustalone, że roszczenie powódki nie uległo przedawnieniu - że dochodzenie przez powódkę roszczeń z tytułu umownego przekształcenia prawa do lokalu po upływie ponad 6 lat (od daty zawarcia umowy ustanowienia odrębnej własności lokalu) nie jest nadużyciem prawa, jest zgodne z zasadami współżycia społecznego, a powódka nie uczyniła ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa (zarzut podnoszony z ostrożności ze względu na brak odniesienia w uzasadnieniu); art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak odniesienia się w uzasadnieniu wydanego wyroku do podniesionego przez pozwanych zarzutu naruszenia art. 5 Kodeksu cywilnego oraz brak przedstawienia uzasadnienia na okoliczność nie uwzględnienia tego .zarzutu, jak również nierozpoznanie istoty sprawy poprzez zaniechanie - nawet jeżeli zostało uznane, że roszczenie powódki nie uległo przedawnieniu - zbadania zarzutu podniesionego przez pozwanych, a to zarzutu nadużycia prawa z art. 5 Kodeksu cywilnego, zmierzającego do wykazania, że roszczenie powódki nie zasługuje na ochronę i uwzględnienie, bowiem jego dochodzenie dopiero po upływie ponad 6 lat o wymagalności stanowi wyraz nadużycia prawa podmiotowego.

Na tych podstawach wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie zwrotu kosztów procesowych, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych względnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I Instancji, pozostawiając mu do rozstrzygnięcia o kosztach postępowania za obydwie instancje.

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o jej oddalenie oraz zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Sprawa została rozpoznana w trybie uproszczonym, a Sąd Okręgowy w postępowaniu odwoławczym nie przeprowadził postępowania dowodowego.

Artykuł 505 ¹³ § 1 k.p.c. jest przepisem szczególnym do art. 387 § 1 k.p.c. Jeżeli Sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku winno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej z przytoczeniem przepisów prawa.

Mając na względzie powyższe unormowania, Sąd Okręgowy dokonując oceny całości ustaleń i oceny prawnej uznał, że apelacja jest nieuzasadniona.

Sąd Rejonowy zasadnie przyjął, że dochodzone roszczenie podlegało 10-letniemu terminowi przedawnienia.

Zgodnie z art. 118 k.p.c., jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.

Zakres tego pojęcia („prowadzenie działalności gospodarczej”) jest bardzo szeroki, Pomocna w jego sprecyzowaniu będzie definicja działalności gospodarczej zawarta w art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jednolity: Dz.U. z 2013r. poz. 672 z późniejszymi zmianami). Zgodnie z nim, działalności gospodarczą stanowi zarobkową działalność wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodową, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

W identycznym sposób charakteryzuje je judykatura. W orzecznictwie wskazano, że prowadzenie działalności gospodarczej cechuje się: fachowością, podporządkowaniem regułom opłacalności i zysku lub przynajmniej zasadzie racjonalnego gospodarowania, działaniem na własny rachunek, powtarzalnością oraz uczestnictwem w obrocie gospodarczym. (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 1991r.; III CZP 40/91, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 1991r., III CZP 117/91; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2008r., III CSK 260/07). Domniemywać przy tym należy, że jeżeli z roszczeniem występuje przedsiębiorca zdefiniowany art. 43 ¹ k.c., to roszczenie to jest związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 19 czerwca 2013r., VI ACa 1503/12), a dla zastosowania trzyletniego terminu przedawnienia nie jest wymagane, aby status ten przysługiwał obu stronom (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 kwietnia 2008r., III CSK 302/07).

W identyczny sposób pojęcie działalności gospodarczej zostało zdefiniowane również przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 grudnia 2015r. (I CSK 1003/14). Równocześnie, co istotne ze względu na przedmiot roszczenia, Sąd Najwyższy wskazał, że w odniesieniu do działalności gospodarczej podejmowanej przez spółdzielnie mieszkaniowe na zewnątrz przyjmuje się, że roszczenia są związane z działalnością gospodarczą prowadzoną przez spółdzielnie mieszkaniowe, a w konsekwencji do przedawnienia tych roszczeń ma zastosowanie art. 118 in fine k.c. W sferze wewnętrznej - pomiędzy spółdzielnią mieszkaniową i jej członkami - ci ostatni są beneficjentami, a nie uczestnikami jej działań, co wyklucza kwalifikowanie tej sfery działalności jako działalności gospodarczej.

Uwzględniając powyższe, skoro roszczenie odnosi się do umowy przekształcenia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, uznać należy, że jest to roszczenie występujące w sferze wewnętrznej spółdzielni, a zatem w tym zakresie, spółdzielnia nie występowała jako podmiot prowadzący działalność gospodarczą, natomiast dochodzenie przez nią roszczenia, w okresie biegu terminu przedawnienia, w żaden sposób nie może być kwalifikowane jako nadużycie prawa podmiotowego, tym bardziej, że to ustawodawca „wyposażył” stronę pozwaną w możliwość podnoszenia zarzutów peremptoryjnych, przy dochowaniu właściwych przesłanek ich zastosowania. Tym samym, nieuzasadnione podniesienie zarzutu przedawnienia, nie może wpływać na zasadność dochodzonego pozwem roszczenia w kontekście art. 5 k.c.

Z tych względów apelacja podlegała oddaleniu w oparciu o art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c., a to wobec wygrania tego postępowania w całości przez powódkę.

Na zasądzone koszty składają się koszty zastępstwa procesowego ustalonego zgodnie z § 6 pkt 3 w związku z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity: Dz.U. z 2013 poz. 490)

SSO Andrzej Dyrda