Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 sierpnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach II Wydział Cywilny Ośrodek (...) w R.

w składzie:

Przewodniczący SSO Katarzyna Banko

Protokolant Iwona Mucha

po rozpoznaniu w dniu 17 sierpnia 2016 roku w Rybniku

sprawy z powództwa M. C., P. C., B. C.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w K.

o ustalenie

1.  oddala powództwo;

2.  odstępuje od obciążenia powodów nieuiszczonymi kosztami sądowymi;

3.  zasądza od powodów M. C., P. C., B. C. solidarnie na rzecz pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w K. kwotę 3617 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście zł) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Katarzyna Banko

Sygn. akt II C 453/15

UZASADNIENIE

Powodowie B. C., M. C. i P. C. pozwem złożonym
w dniu 27 czerwca 2014 roku wnieśli o ustalenie, że pomiędzy nimi a pozwanym (...) Spółką Akcyjną w K. nie istnieje stosunek prawny związania stron umową o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej nr (...), gdyż umowa nie wiązała jej stron z uwagi na narzucenie powodom jej postanowień bez uzgodnień indywidualnych a kształtujących prawa i obowiązki powodów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszających ich interesy, czym pozwany wypełnił dyspozycję art. 385 ¹ k.c.; ustalenie, że pomiędzy powodami a pozwanym nie istnieje stosunek prawny związania stron umowy o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej nr (...) z uwagi na postanowienia sprzeczne z dobrymi obyczajami czym pozwany wypełnił dyspozycję art. 385 ² k.c. i art. 385 ³ k.c.; ustalenie, że pomiędzy powodami a pozwanym nie istnieje stosunek prawny związania stron umową o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej nr (...), gdyż umowa o świadczenie niemożliwe jest nieważna z mocy art. 387 k.c.; zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kosztów procesu według norm przepisanych.

Z ostrożności procesowej powodowie wnieśli o ustalenie,
że wypowiedzenie umowy przez stronę pozwaną jest bezskuteczne, zatem pomiędzy powodami a pozwanym istnieje stosunek prawny trwania umowy o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej nr (...) oraz ustalenie praw
i obowiązków powód wynikających z /w umowy.

W uzasadnieniu podnieśli, że w dniu 23 kwietnia 2013 roku zawarli z pozwanym umowę o przyłączenie nr (...), której przedmiotem było wykonanie przyłączenia do sieci elektroenergetycznej wedle warunków przyłączenia do sieci z dnia 5 kwietnia 2013 roku. Wskazali, że umowa o przyłączenie nie zawierała załączników szczegółowo określających warunki przyłączenia. Powyższe warunki otrzymali dopiero po podpisaniu umowy, gdyż pozwany przesłał je w formie duplikatów z dnia 13 marca 2013 roku. W piśmie datowanym na dzień 23 kwietnia 2013 roku pozwany przekazał powodom informację, że przyłącza są wykonywane przez wykonawcę, któremu pozwany zlecił wykonanie przyłącza przewidzianego umową. Wówczas powodowie po ustaleniu wyżej wymienionego wykonawcy, zgłosili mu uwagi do warunków przyłączenia do sieci. Następnie pozwany został poinformowany przez wykonawcę, tj. Zakład (...), o zgłoszonych mu przez powodów zastrzeżeniach oraz braku akceptacji przez nich projektu przyłącza z powodu poprowadzenia linii SN w poprzek dwóch działek oraz niekorzystnego umiejscowienia transformatora. Nie zaaprobowali powodowie także wymogu wybudowania utwardzonej drogi do stacji transformatorowej, zaś taki wymóg znalazł się w piśmie pozwanego z dnia 13 czerwca 2013 roku skierowanym przez pozwanego do wykonawcy, tj. firmy wykonawczej P. w G.. Dodatkowo pozwany telefonicznie potwierdził konieczność utwardzenia drogi kamieniem. Zdaniem, powodów taka koncepcja wykonania prac była nie do pogodzenia z ich rzeczywistymi zamierzeniami budowlanymi w tym zakresie, które urzeczywistniałyby wykonanie przyłącza w sposób nienaruszający integralności działki i jednocześnie zapewniający stały dostęp służb zamierzających dokonanie np. prac remontowych, konserwacji itp. Z jednoczesnym zachowaniem wymogów płynących z obowiązujących przepisów prawa. Powodowie wskazali, że pozwany nie odniósł się do zaprezentowanej prze nich koncepcji wykonania przyłącza. Dodali, że niemożliwym również było negocjowanie przez nich warunków umownych, zaś w ich gestii pozostawało jedynie podpisanie umowy z narzuconymi przez pozwanego zapisami. Stąd nie może być mowy aby stosunek umowny związania stron umową o przyłączenie do sieci elektroenergetycznej istniał.

W odniesieniu do podnoszonej przez powodów kwestii bezskuteczności wypowiedzenia umowy wskazali, że pozwany pismem z dnia 26 marca 2014 roku złożył propozycję rozwiązanie umowy o przyłączenie poprzez przez podpisanie porozumienia, mocą którego powodowie obciążeni zostaliby kosztami dotychczas wykonanych prac projektowych w wysokości 839,48 zł brutto.Nadto zakwestionowali sposób ustalenia ceny dokumentacji żądanej przez pozwanego oraz rodzaju metody jej wyliczenia. Ponadto zarzucili,
że odstąpienie dokonane przez pozwanego nie mogło okazać się skuteczne z powodu niewypełnienia przez niego § 9 ust. 1 umowy, który uzależnia skuteczność odstąpienia
od wezwania powodów do wykonania obowiązku w terminie nie krótszym niż siedem dni
od doręczenia im wezwania. Niezależnie od tego wskazali na niemożność wykonania prac określonych w pkt 3c, 10b warunków przyłączenia odsyłając do § 5, który zaś odsyła do § 2 umowy. Podnieśli, że w świetle art. 491 § 1 k.c. jeżeli jedna ze stron dopuszcza się zwłoki w wykonaniu zobowiązania z umowy wzajemnej, druga strona może wyznaczyć jej odpowiedni dodatkowy termin do wykonania z zagrożeniem, iż w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie uprawniona do odstąpienia od umowy w związku z czym umowa nadal trwa a jej wypowiedzenie jest bezskuteczne.

Powodowie zarzucili także nieczytelności i niejasność postanowień umowy określających prawa i obowiązki powodów w stopniu wywołującym chaos i niepewność ich sytuacji prawnej. Podnieśli, iż umowa jest wadliwie skonstruowana z uwagi na liczne odesłania poszczególnych jednostek redakcyjnych, w stopniu powodującym nieczytelność umowy oraz trudności interpretacyjne.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie
od powodów solidarnie na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podniósł, ż powodowie nie wykazali w pozwie zasadności dochodzonego roszczenia co do zasady, gdyż nie wykazali interesu prawnego w ustaleniu istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego objętego żądaniem ani nie wykazali na czym polega ten interes. W odniesieniu do zarzutu abuzywności postanowień umowy z dnia 23 kwietnia 2013 roku, z racji narzucenia powodom poszczególnych postanowień umowy bez możliwości rzeczywistego wpływu na ich treść oraz kształtujących ich prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszającymi ich interesy, podał, że stosowany przez niego masowo w obrocie wzorzec umowy stał się już przedmiotem kontroli Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów i Sądu Okręgowego w Warszawie - Sądu Konkurencji i Konsumentów i mimo stwierdzenia niedozwolonego charakteru w odniesieniu do kilku postanowień przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (w tym zakresie stały wyeliminowane z obrotu prawnego) w przeważającej części zachowały one swoją moc obowiązującą, w tym także w zakresie podlegającym normatywnej analizie, która miała miejsce w niniejszej sprawie i dlatego nie mogą być uznane za zagrażające czy naruszające interesy konsumentów. Dodał, że powodowie nie wskazali konkretnie, w jaki sposób miałaby zostać zachwiana równowaga kontraktowa stron. Pozwany oświadczył, że jest wręcz przeciwnie, dodatkowe zastrzeżenia umowne w postaci kar umownych oraz prawa odstąpienia od umowy dostatecznie zabezpieczają interesy konsumenta tworząc korzystne dla nich położenia prawne. Stąd twierdzenia powodów o rzekomym rażącym naruszeniu ich interesów wskutek wprowadzenia do umowy z dnia 23 kwietnia 2013 roku postanowień nieuzgodnionych indywidualnie, tj. na których treść nie mieli rzeczywistego wpływu, stanowią tylko ogólne hasła nie mające pokrycia w rzeczywistości. Wskazał jednocześnie
na niezasadność twierdzeń powodów, jakoby nie mieli oni możliwości negocjowania warunków umowy, którą podpisali nie wnosząc do niej żadnych uwag czy zastrzeżeń. Nadto regulacje ustawy Prawo energetyczne stwarzają powodom jako konsumentom silną pozycję negocjacyjną, gwarantując w art. 8 wymienionej ustawy, w razie braku akceptacji zaproponowanych warunków możliwość odwołania się do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, który jest władny rozstrzygnąć tego rodzaju spór. Podniósł, iż zarzut braku możliwości negocjowania treści projektu umowy jest niezasadny, w kontekście zgody jaką powodowie wyrazili w zakresie usytuowania przyłącza powodów. Dlatego nie można twierdzić, że jakiekolwiek zapisy kontraktu zostały narzucone powodom, zaś to powodowie nie wypełnili poszczególny postanowień umowy uzasadnionych i podyktowanych względami technicznymi.

Niezasadne jest również twierdzenie powodów jakoby nie mieli oni możliwości zapoznania się z treścią projektu umowy, gdyż jak twierdzi pozwany, umowa wraz
z warunkami przyłączenia została im przesłana przed zawarciem umowy w dniu 8 kwietnia 2013 roku. zaś w projekcie była zamieszczona wzmianka, że oferta będzie wiązać do 6 maja 2013 roku, stąd był czas i możliwość na szczegółowe zapoznanie się z warunkami umowy.

W relacji do zarzutu nieważności umowy z racji niemożliwości jednego ze świadczeń objętych umową wyjaśnił, że ewentualna niemożliwość świadczenia musi mieć charakter obiektywny, tzn. musi cechować ją powszechność i dotyczyć musi każdego a nie tylko dłużnika, zatem subiektywna niemożliwość świadczenia winna być traktowana jako świadczenie możliwe do spełnienia to zaś w konkretnej sytuacji determinuje ważność umowy, gdyż powodowie nie wykazali niemożliwości świadczenia. W tym kontekście pozwany podniósł, że powodowie w myśl pkt 3 lit c warunków przyłączenia byli zobowiązani do wykonania odcinka linii kablowej czterożyłowej od złącza kablowo - pomiarowego do tablicy rozdzielczej w budynku, gdzie należy wykonać uziemienie oraz rozdział przewodu (...) na PE i N. Wynika stąd, że powodowie mieli wykonać możliwe do zrealizowania świadczenie, tj. określony odcinek prac budowlanych, czego nie sposób uznać za obiektywnie niemożliwe do zrealizowania tym bardziej, że na wykonanie wskazanych robót mieli odpowiedni termin do dnia 20 marca 2015 roku. Natomiast budowa instalacji odbiorczej oraz instalacji przyłącza mogła być prowadzona równocześnie, nadto dostarczenie energii energetycznej obecnie nie nastręczałoby żadnych trudności z uwagi na powszechność zastosowania agregatów prądotwórczych dla potrzeb zasilania budów. Także obowiązek wykonania przez powodów schematu jednostkowego nie był świadczeniem niemożliwym, gdyż wystarczające było zlecenie tego przedsięwzięcia podmiotowi posiadającemu w tym zakresie odpowiednie uprawnienia.

Pozwany zaznaczył dodatkowo, że powoływany przez stronę powodową zarzut bezskuteczności wypowiedzenia umowy, a w istocie dokonanego odstąpienia od umowy, również nie mógł się ostać z racji nie spełnienia się przesłanek § 9 ust. 1 pkt 3 umowy, który to zapis warunkuje skuteczność oświadczenia o odstąpienia od umowy udzieleniem odpowiedzi na korespondencję i jest dodatkowo poprzedzone wezwaniem podmiotu przyłączanego do udzielania tej odpowiedzi w terminie 7 dnia od doręczenia wezwania. Natomiast w niniejszej sprawie żadnego wezwania nie było, zaś podmiot przyłączany pismem z dnia 5 czerwca 2014 roku odmówił uznania oświadczenia o odstąpieniu. Wówczas pozwany stwierdził, że oświadczenie o odstąpieniu nie wywołało skutków prawnych i umowa pomiędzy stronami nadal obowiązuje. Pozwany wskazał nadto, że pomimo, iż konsument nie jest specjalistą w danej dziedzinie to powinno się oczekiwać od niego pewnego stopnia wiedzy oraz rozeznania w rzeczywistości. Odnośnie zarzutu pozwanych co do niejasności i nieczytelności poszczególnych postanowień umowy, stwierdził, że stosowanie odesłań w umowach jest konieczne,
w przeciwnym razie dochodziłoby do nieuzasadnionego, wielokrotnego powtarzania tych samych postanowień, zaś umowy byłyby wówczas nieczytelne i zbyt obszerne. Tytułem ilustracji wskazał na § 3 ust. 1 umowy o przyłączenie, który stanowi,
że umowa o przyłączenie ma być zrealizowana do dnia 3 kwietnia 2015 r. lecz nie wcześniej niż w terminie 14 dni od otrzymania oświadczenia, o którym mowa w § 5 ust. 1 z zastrzeżeniem ust. 2. Pozwany podkreślił, przy tym, że w przytoczonym zapisie wskazane jasno i czytelnie termin zakończenia realizacji przyłączenia lecz pod warunkiem, że pozwany otrzyma z pewnym wyprzedzeniem stosowane oświadczenie od powodów. Podniósł, że zaakcentowano w tym ustępie, iż data realizacji umowy będzie wiązała o ile nie nastąpią zdarzenia z ust. 2. Przytoczył również § 5 pkt 1 analizowanej umowy, w którym można przeczytać, że powodowie mają wykonać określone prace. W opisanych ramach, zdaniem pozwanego zastosowano wyraźne odesłanie od prac określonych w pkt 3 lit c i 10 lit b warunków przyłączenia, o których mowa w § 2 umowy o przyłączenie. Jak wskazał, punkt ten obliguje powodów do zgłoszenia pozwanemu zakończenia tych prac. Zgłoszenia to miało być dokonane w postaci oświadczenia wykonawcy tych prac, mającego odpowiednie uprawnienia, z którego wynikać powinno ,że zostały one wykonane zgodnie z obowiązującymi przepisami. Nadto pozwany zwrócił uwagę, że powodowie wskazują w poparcie swych twierdzeń niezgodne z rzeczywistością brzmienie § 3 ust. 2, przez co zamierzają wywołać wrażenie nieczytelnego postanowienia umowy.

Sąd ustalił, co następuje:

Pismem z dnia 8 kwietnia 2013 roku pozwany przesłał powodom na ich wniosek (data wpływu 27 marca 2013 roku) warunki przyłączenia wnioskowanego obiektu do sieci elektroenergetycznej wraz z projektem umowy o przyłączenie.

W dniu 23 kwietnia 2013 roku strony zawarły umowę o przyłączenie nr (...), której przedmiotem było przyłączenie do sieci elektroenergetycznej przedsiębiorstwa energetycznego instalacji elektroenergetycznej obiektu w postaci siedliska: budynku mieszkalnego i budynku gospodarczego posadowionego na nieruchomości położonych w miejscowości w Ł., działka nr (...). Zgodnie z § 2 przedsiębiorstwo energetyczne zobowiązane jest do przyłączenia, o którym mowa w § 1 ust. 1 zgodnie z warunkami przyłączenia NR (...) z dnia 05 kwietnia 2013 roku stanowiącymi Załącznik nr 1 do wyżej opisanej umowy, w szczególności do:

1. zlecenia wykonania prac projektowych oraz robót budowlanych i elektromontażowych związanych z przystosowaniem sieci elektroenergetycznej do przyłączenia zgodnie
z pkt 3a i 3b warunków przyłączenia;

2. przyłączenia instalacji obiektu do sieci i podania napięcia.

Stosownie do § 3 ust. 1 umowy przyłączenie zostanie zrealizowane w terminie do dnia 03 kwietnia 2015 roku, lecz nie wcześniej niż w terminie do 14 dni od daty dostarczenia przez podmiot przyłączany oświadczenia, o którym mowa w § 5 ust. 1 z zastrzeżeniem ust. 2.

Natomiast § 3 ust. 2 zawartej umowy stanowi, że przedsiębiorstwo energetyczne jest zwolnione z realizacji przyłączenia w terminie określonym w ust. 1 w przypadkach:

1. niewykonania przez podmiot przyłączany obowiązków określonych w § 4,§ 5,§ 7 oraz § 11 umowy;

2. wystąpienia siły wyższej, działania lub zaniechania osób trzecich, za które przedsiębiorstwo energetyczne nie ponosi odpowiedzialności, jak również w przypadku działania lub zaniechania organów państwowych lub samorządowych.

W świetle zaś § 5 ust. 1 umowy z dnia 23 kwietnia 2014 roku podmiot przyłączany zobowiązany jest do wykonania prac określonych w pkt 3c, 10b warunków przyłączenia, opisanych w § 2 i zgłoszenia zakończenia tych prac, umożliwiających podanie napięcia na instalację podmiotu przyłączanego poprzez dostarczenie do siedziby przedsiębiorstwa energetycznego pisemnego oświadczenia wykonawcy tych prac o wykonaniu ich zgodnie
z obowiązującymi przepisami budowy w terminie do dnia 20 marca 2015 roku, zaś zgodnie z § 5 ust. 4 umowy podmiot przyłączany ma także obowiązek udzielenia odpowiedzi na korespondencję wysłaną listem poleconym za potwierdzeniem odbioru na wskazany adres określony w nagłówku umowy.

Stosownie do § 9 umowy przedsiębiorstwo energetyczne może odstąpić od umowy
w sytuacji gdy podmiot przyłączany:

1. utraci tytuł prawny, o którym mowa w § 1 ust. 2 przed terminem przyłączenia,

2. jest opóźniony w wykonaniu obowiązków określonych w § 5 przez okres dłuższy niż 30 dni,

3. nie udzielił odpowiedzi na korespondencję wysłaną w sposób określony w § 5 ust. 4 w terminie 30 dni od daty jej doręczenia,

4. jest opóźniony w wykonaniu obowiązku określonego w § 7 ust. 3 przez okres dłuższy niż 90 dni,

przy czym w przypadkach określonych w pkt 2), 3) i 4) odstąpienie poprzedzone będzie wezwaniem podmiotu przyłączanego do wykonania obowiązku w terminie nie krótszym niż siedem dni od doręczenia wezwania podmiotowi przyłączanemu.

Zgodnie z § 9 ust. 2 w przypadku określonym w ust. 1 podmiot przyłączany zwróci przedsiębiorstwu energetycznemu wydatki, jakie poniosło w celu realizacji umowy do dnia odstąpienia.

Szacowany koszt realizacji warunków przyłączenia wynosił 134.500 zł (pkt 13 warunków).

Zgodnie z § 4 umowy podmiot przyłączany zobowiązał się do zapłaty na rzecz przedsiębiorstwa energetycznego opłaty za przyłączenie (V grupa przyłączeniowa) powiększonej o należny podatek VAT, która na dzień zawarcia umowy wynosiła brutto 5.192,92 zł i miała być płatna w terminie 14 dni od daty wystawienia faktury przez przedsiębiorstwo energetyczne.

Podmiot przyłączany mógł odstąpić od umowy do dnia określonego w § 3 ust. 1, tj. do dnia 03 kwietnia 2015r.

W dniu 23 kwietnia 2013 roku pozwany przystąpił do wykonania prac związanych
z przyłączeniem do sieci elektroenergetycznej, o czym w piśmie z dnia 23 kwietnia 2013 roku powiadomił powodów.

W trakcie wykonywanych prac, powodowie wyrazili brak zgody na odejście linią SN ze słupa nr (...), przeprowadzenie linii SN przez całą długość działki nr (...) oraz usytuowanie napowietrznej stacji transformatorowej przy istniejącej drodze dojazdowej.
W zamian zaproponowali wykonanie odejścia linią SN ze słupa nr (...), wykonanie odcinka linii SN do granicy działek nr (...) , usytuowanie napowietrznej stacji transformatorowej na działce (...) (przy granicy z działką nr (...)) oraz doprowadzenie kabla ziemnego w okolice planowanych zabudowań. Wszystkie zaproponowane zmiany znalazły odbicie w piśmie wykonawcy zleconych przez pozwanego prac Zakładu (...) z dnia 21 maja 2013 roku skierowanym do pozwanego. W odpowiedzi na powyższe pismo pozwany - pismem z dnia 13 czerwca 2013 roku poinformował wykonawcę, iż proponowana przez powodów lokalizacja stacji transformatorowej w głębi działki nr (...) wymaga przygotowania przez powodów utwardzonej drogi dojazdowej do stacji celem jej budowy i późniejszej eksploatacji. Stwierdzono, że utwardzenie drogi powinno zapewnić dojazd dźwigu
i samochodu dostawczego ze słupami SN i transformatorem. Warunkiem uwzględnienia proponowanej przez powodów zmiany jest pisemne zobowiązanie się klienta do utwardzenia w ten sposób terenu. Złącze kablowe z pomiarami zostanie usytuowane obok projektowanej stacji, zaś doprowadzenie zasilania do poszczególnych obiektów będzie należało do powodów.

Pismem z 26 marca 2014 roku pozwany z związku z brakiem możliwości osiągnięcia porozumienia dotyczącego lokalizacji stacji transformatorowej i brakiem odpowiedzi na korespondencję z dnia 16 sierpnia 2013 roku zaproponował rozwiązanie umowy o przyłączenie nr (...) z dnia 23 kwietnia 2013 roku przy jednoczesnym zastrzeżeniem zwrotu kosztów rozpoczęcia prac projektowych w wysokości 839,48 zł brutto. Ostatecznie pozwany złożył oświadczenie o odstąpieniu od umowy z 23 kwietnia 2013 roku, które okazało się bezskuteczne z uwagi na niezrealizowanie wszystkich przesłanek jego skuteczności przewidzianych umową co spowodowało wystawienie przez pozwanego w dniu 22 maja 2014 roku faktury korygującej do wcześniej wystawionej faktury obciążeniowej na kwotę 839,48 zł brutto.

Powyższe okoliczności faktyczne Sąd ustalił na podstawie następujących dowodów: umowy o przyłączenie nr (...) (k 7- 14), pisma (...) z dnia 23 kwietnia z 2013 roku (k. 15), pisma Zakładów (...) z dnia 21 maja 2013 roku (k. 36), pisma (...) z dnia 13 czerwca 2013 roku (k.17), pisma (...) z dnia 26 marca 2014 roku (k. 18), odpis wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie-Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 11 grudnia 2012 roku, sygn. akt XVII Mc 5378/11 wraz z uzasadnieniem (k. 70-82), odpisu wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 15 listopada 2013 roku (k. 84-120), pisma pozwanego z dnia 8 kwietnia 2013 roku (k. 121) pismo pozwanego z dnia 23 kwietnia 2013 roku (k. 122), pismo pozwanego z dnia 16 lipca 2014 roku (k. 124), faktury korygującej z dnia 22 maja 2014 roku (k. 125-126), przesłuchanie stron ograniczonego do przesłuchania powodów - zapis audio - video k. 187.

Dokumenty były w pełni wiarygodne, albowiem zostały sporządzone przez uprawnione podmioty, zaś ich wiarygodność nie była podważana. Przesłuchanie stron potwierdziło istotne okoliczności wynikające z dokumentów, zaś w pozostałym zakresie – zeznania te nie miały decydującego wpływu na rozstrzygnięcie, albowiem zgromadzone dowody (głównie z dokumentów) pozwoliły na wyjaśnien

Sąd zważył, co następuje:

W ustalonym stanie faktycznym powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (§ 2). Nie uzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na które konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3). Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (§ 4).

Zgromadzony w niniejsze sprawie materiał dowodowy nie stworzył podstaw
do stwierdzenia przesłanek statuowanych treścią art. 385 ¹ § 1 k.c. Wskazać w pierwszej kolejności należy na bezzasadność twierdzenia powodów, iż nie mieli oni możliwości negocjowania warunków umowy na żadnych etapie procesu prowadzącego do zawarcia umowy nr (...) z dnia 23 kwietnia 2013 roku. W przypadku bowiem tzw. wzorców umów, zgodnie z art. 384 § 1 k.c. ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy (tj. ogólne warunki umów, wzory umów, regulaminy) wiąże drugą stronę, jeżeli został jej doręczony przez zawarciem umowy co niewątpliwe miało miejsce w niniejszej. Powodowie po doręczeniu im projektu umowy wraz załącznikami, w tym także warunkami przyłączenia mieli wystarczającą ilość czasu by zapoznać się szczegółowo z treścią umowy oraz treścią warunków przyłączenia, które stanowiąc integralną część umowy, dookreślały precyzyjnie szczegóły techniczne związane z koncepcją i sposobem przeprowadzenia zamierzonego przedsięwzięcia. Nie uwzględnił Sąd twierdzeń powodów jakoby nie mieli możliwości i wpływu na treść postanowień w tym zakresie, w tym w szczególności zapisów odnoszących się do poprowadzenia linii SN w poprzek dwóch działek, niekorzystnego umiejscowienia transformatora czy późniejszego wynegocjowanego przez powodów postanowienia ustanawiającego wymóg wybudowania utwardzonej drogi do stacji transformatorowej. Jak wynika z treści pisma wykonawcy prac Zakładu (...) z dnia 21 maja 2013 roku skierowanego do pozwanego, to powodowie w trakcie prac zgłosili zastrzeżenia odnośnie robót polegających na odejściu linią SN ze słupa nr (...), przeprowadzenie linii SN przez całą długość działki nr (...) oraz usytuowania napowietrznej stacji transformatorowej przy istniejącej drodze dojazdowej. Zamiennie zaproponowali wówczas wykonanie odejścia linii SN ze słupa nr (...) wykonanie odcinka linii SN do granicy działek nr (...), usytuowanie napowietrznej stacji transformatorowej na działce nr (...) (przy granicy z działką nr (...)) oraz doprowadzenie kabla ziemnego w okolice planowanych zabudowań. Zatem w tym zakresie powodowie wyrazili brak akceptacji na wykonywane zgodnie z warunkami przyłączenia prace dopiero po zawarciu umowy i pisemnym zaakceptowaniu jej pełnej treści wraz ze stanowiącym jej integralną część - warunkami przyłączenia, określającymi pod względem technicznym dotychczasowy sposób wykonywani prac. Wymaga podkreślenia, iż z treści pisma pozwanego z dnia 13 czerwca 2013 roku wynika uwzględnienie zaproponowanych zmian w technologii i sposobie wykonania umówionych prac oraz uwzględnienie lokalizacji stacji transformatorowej proponowanej przez powodów co zdeterminowało pod względem techniczno-budowlanym konieczność przygotowania przez powodów utwardzonej drogi dojazdowej do stacji celem jej budowy i późniejszej eksploatacji. Realizacja powyższego podyktowana była koniecznością stworzenia możliwości dojazdu dźwigu i samochodu dostawczego ze słupami
i transformatorem. Zatem zastosowane przez pozwanego rozwiązanie w tym zakresie, było wynikiem ingerencji powodów w dotychczas prowadzony proces budowlany, który realizowany był zgodnie z pierwotnie ustalonymi warunkami realizacji przyłączenia, które uprzednio zostały zaaprobowane przez powodów. Stąd za niezrozumiałe i nieuzasadnione uznać należy twierdzenia powodów formułowane w uzasadnieniu żądania pozwu w tym zakresie. Po drugie, nie zasługują na przymiot wiarygodnych twierdzenia powodów jakoby nie mieli obiektywnych możliwości zapoznania się z warunkami przyłączenia stanowiących załącznik do zawartej przez strony umowy z dnia 23 kwietnia 2013 roku wskutek braku doręczenia im warunków przyłączenia wraz z umową, która co najmniej w kilku punktach odsyła do treści warunków przyłączenia określających kwestie fundamentalne jak chodzi o koncepcję i sposób wykonania umówionych przez strony prac. Gdyby nawet założyć, iż w istocie nie doszło do doręczenia powodom warunków realizacji zamierzonego przedsięwzięcia, to nie sposób uznać, że zawarcie przez nich czynności prawnej określającej już w drugim punkcie zobowiązanie przedsiębiorstwa energetycznego do wykonania przyłączenia zgodnie z warunkami przyłączenia Nr (...) z dnia 05 kwietnia 2013 roku stanowiących załącznik nr 1 do zawartej przez stron umowy, bez uprzedniego zapoznania się z nimi, czyni zadość wymogom elementarnej rozwagi oraz staranności wymaganej od przeciętnej osoby występującej w obrocie prawnym. Stąd w tym zakresie zeznania powodów nie zasługują
na wiarę i jako takie nie mogły stanowić miarodajnej podstawy do czynionych przez Sąd ustaleń odnośnie świadomości powodów co do treści całej umowy oraz obiektywnych możliwości zapoznania się z warunkami realizacji, a co za tym idzie realnych możliwości uczestnictwa w procesie negocjacyjnym i rzeczywistego wpływu na ich treść jako integralnej części postanowień zawartej umowy z dnia 23 kwietnia 2013 roku.

Odnośnie przesłanki interesu prawnego, której zaistnienie stanowi warunek konieczny uwzględnienia powództwa o ustalenie z art. 189 k.p.c. powodowie nie zdołali wykazać by zawarcie umowy z dnia 23 kwietnia 2013 roku oraz ukształtowany skutecznie jej treścią stosunek prawny uzasadniał naruszenie bądź przynajmniej zagrożenie sfery prawnej powodów. Powodowie nie zaoferowali żadnych dowodów, w szczególności aby wykonywane prace zasadniczo zgodne z zaakceptowanymi przez nich warunkami realizacji przyłączenia naruszały bądź stanowiły jakiekolwiek zagrożenia dla ich prawnie chronionych dóbr czy interesów oraz by zostały wykonane niezgodnie jakimikolwiek przepisami techniczno – budowlanymi. Podnoszone w tej materii, uwagi czy zastrzeżenia były już przedmiotem omówienia w zakresie wcześnie poczynionych spostrzeżeń i nie wymagają z wcześniej podniesionych przyczyn szerszego rozwinięcia. Brak także na gruncie niniejszej sprawie podstaw do twierdzenia by doszło w jakimkolwiek zakresie przez postanowienia zawartej umowy do ukształtowania praw i obowiązków zawartej umowy w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i w efekcie do rażącego naruszenia ich interesów. Trudno za takowe uznać postanowienia, które uprzednio były już przedmiotem kontroli Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz Sądu Okręgowego-Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Wprawdzie w wyniku kontroli, doszło do stwierdzenia niedozwolonego charakteru postanowień stosowanych przez pozwanego w odniesieniu do umów tożsamych czy rodzajowo zbliżonych do tych zawartych z powodami, jednakże obecnie zostały one wyeliminowane i nie występują w obrocie (k. 70 - k. 120).

Niezależnie od tego powodowie nie zdołali nawet uwiarygodnić by doszło w jakikolwiek sposób do naruszenia czy zagrożenia jakichkolwiek prawnie chronionych interesów. Nie podali w czym upatrują takiego naruszenia bądź zagrożenia. Z pewnością za takowe trudno uznać określony sposób i koncepcję wykonania prac, które zasadniczo zgodne są z koncepcją zawartą w umowie i konkretyzującymi ją warunkami realizacji umówionego przedsięwzięcia. Co więcej, jak trafnie zauważa pozwany, by można było mówić o zasadności powództwa o ustalenie nieistnienia ukształtowanego umową z dnia 23 kwietnia 2013 roku stosunku prawnego, koniecznym byłoby jednoczesne wykazanie niezgodności wszystkich postanowień umowy, które nie zostałyby uzgodnione indywidualnie z powodami, co prowadziłyby do ukształtowania praw i obowiązków powodów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami (tj. zasadami współżycia społecznego funkcjonującymi w obrębie obrotu gospodarczego) i rażącego naruszenia ich interesów, co z pewnością nie miało miejsca w niniejsze sprawie. Za sprzeczne wewnętrznie uznać trzeba również oświadczenie powodów, którzy z jednej strony twierdzą, iż nie mieli możliwości negocjowania warunków umowy z drugiej zaś strony pozwany zmodyfikował w istocie treść umowy w zakresie warunków realizacji przedsięwzięcia na skutek ingerencji i życzeń powodów dokonanej w trakcie realizacji przedsięwzięcia.

W kontekście twierdzeń strony powodowej w tym zakresie warto również zwrócić uwagę na regulację art. 8 ustawy z dnia 8 kwietnia 1997 roku ustawy Prawo energetyczne, która stanowi, że w sprawach spornych dotyczących odmowy zawarcia umowy o przyłączenie do sieci, w tym dotyczących zwiększenia mocy przyłączeniowej, umowy sprzedaży, umowy o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji paliw lub energii, umowy o świadczenie usług transportu gazu ziemnego, umowy o świadczenie usługi magazynowania paliw gazowych, umowy, o której mowa w art. 4c ust. 3, umowy o świadczenie usługi skraplania gazu ziemnego oraz umowy kompleksowej oraz w przypadku nieuzasadnionego wstrzymania dostarczania paliw gazowych lub energii, odmowy przyłączenia w pierwszej kolejności instalacji odnawialnego źródła energii, a także odmowy przyłączenia mikroinstalacji, nieprzyłączenia mikroinstalacji pomimo upływu terminu, o którym mowa w art. 7 ust. 8d ⁷ pkt 2, nieuzasadnionego ograniczenia pracy lub odłączenia od sieci mikroinstalacji, rozstrzyga Prezes Urzędu Regulacji Energetyki, na wniosek strony. Zatem spośród wyżej wymienionych umów ustawodawca wyodrębnił także instytucję zawarcia umowy o przyłączenie jako objętą zakresem regulacji dotyczącej możliwości swoistej kontroli postanowień projektu umowy, które zdaniem potencjalnej strony mogą jej zdaniem budzić zastrzeżenia czy jakikolwiek wątpliwości. Strona powodowa nie skorzystała z takiej możliwości, podpisując umowę. Wyniki zaś postępowania dowodowego nie dostarczyły żadnych danych co do ewentualnego zaistnienia jakichkolwiek wad oświadczeń woli (brak świadomego i swobodnego powzięcia decyzji i wyrażenia woli tzw. nieważność bezwzględna, pozorność, błąd co do treści czynności prawnej, podstęp, groźba bezprawna) któregokolwiek z powodów, których podpisy zostały złożone na umowie z dnia 23 kwietnia 2013 roku, zatem powyższa umowa jest ważna i skuteczna i jako taka wywołuje wszystkie przewidziane nią skutki prawne.

Zgodnie z art. 78 § 1 kodeksu cywilnego do zachowania pisemnej formy czynności prawnej wystarcza złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym oświadczenie woli . Do zawarcia umowy wystarcza wymiana dokumentów obejmujących treść oświadczeń woli, których każdy jest podpisany przez jedną ze stron, lub dokumentów, z których każdy obejmuje treść oświadczenia woli jednej ze stron i jest przez nią podpisany. Zatem, jak potwierdza to zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wszystkie wymienione wyżej przesłanki objęte przytoczonym przepisem w rozpoznawanej sprawie miały miejsce, co oznacza, że powodowie składając podpisy na umowie z dnia 23 kwietnia 2013 roku świadomością obejmowali wszystkie jej postanowienia a przynajmniej powinni byli dołożyć należytych starań aby taką świadomością się wykazać. Ewentualne zaś negatywne konsekwencje płynące z przeciwnej postawy powodów, nie mogą negatywnie oddziaływać na sferę prawną drugiej strony umowy w płaszczyźnie ważności i skuteczności postanowień umowy, których treść była wcześniej znana stronom i dostatecznie w pełni przez nich rozumiana. Regułą winno być zatem postępowanie polegające na uważnym zapoznaniu się podmiotu z całą treścią czynności prawnej (umowy) celem uświadomienia sobie mających nastąpić w wyniku jej zawarcia (podpisania) skutków prawnych.

Za nietrafne uznać należało także uznać stanowisko powodów zorientowane na nieważność zawartej umowy z dnia 23 kwietnia 2013 roku z powodu tzw. pierwotnej nieważności umowy na skutek niemożliwości świadczenia. W tym zakresie stwierdzić należy, iż świadczenie strony powodowej, wbrew twierdzeniu powodów, było w całości wykonalne. Powodowie z mocy pkt 3 lit c warunków realizacji zobowiązali się do wykonania odcinka linii kablowej czterożyłowej od złącza kablowo-pomiarowego do tablicy rozdzielczej w budynku, gdzie należy wykonać uziemienie oraz rozdziału przewodu (...) na PE i N. Termin końcowy zakończenia wskazanych prac został określony w umowie na dzień 20 marca 2015 roku i był to czas wystarczający i realny do pełnej realizacji opisanych robót. Przy czym umowa nie zobowiązywała powodów do osobistego wykonania zakreślonych prac. Podobne uwagi dotyczą nakazanego umową wykonania dokumentacji w postaci schematu jednostkowego. Niezrozumiałe z powyższych względów są twierdzenia powodów jakoby w niniejszej sprawie zachodziła obiektywna (dotycząca każdego) niemożliwość świadczenia. Powodowie w tym zakresie nie przedstawili w sprawie żadnych środków dowodowych, które potwierdzałby obiektywną niemożliwość świadczenia.

Niezasadne również było twierdzenie powodów o rzekomym ustaniu stosunku ukształtowanego umową stron z dnia 23 kwietnia 2013 roku na skutek wypowiedzenia jej przez stroną pozwaną. Po pierwsze zauważyć trzeba, iż zebrany w sprawie materiał dowodowy, nie uzasadnia przyjęcia by w sprawie można było mówić o skutecznym złożeniu przez pozwanego oświadczenia woli o wypowiedzeniu, które miałoby doprowadzić w swym skutku do definitywnego wygaśnięcia stosunku prawnego nawiązanego umową z dnia 23 kwietni 213 roku. Także pozwany stanowczo zaprzeczył by do takiego wypowiedzenia doszło. Natomiast § 9 umowy z dnia 23 kwietnia 2013 roku przewidywał dodatkowe zastrzeżenie umowne postaci prawa odstąpienia przysługującego też pozwanemu (przedsiębiorstwu energetycznemu) w sytuacji gdy podmiot przyłączany:

1. utraci tytuł prawny, o którym mowa w § 1 ust. 2 przed terminem przyłączenia,

2. jest opóźniony w wykonaniu obowiązków, określonych § 5 przez okres dłuższy niż 30 dni,

3. nie udzielił odpowiedzi na korespondencję wysłaną w sposób określony w § 5 ust. 4
w terminie 30 dni od daty jej doręczenia,

4. jest opóźniony w wykonaniu obowiązku określonego w § 7 ust. 3 przez okres dłuższy niż 90 dni.

W przypadkach określonych w ppkt 2, 3) i 4) odstąpienie poprzedzone miało być wezwaniem podmiotu przyłączanego do wykonania obowiązku w terminie nie krótszym niż siedem dni od doręczenia wezwania podmiotowi przyłączanemu. Paragraf 9 ust. 2 umowy stanowi zaś, że w przypadku określonym w ust. 1 podmiot przyłączany zwróci przedsiębiorcy energetycznemu wydatki, jakie poniosło ono w celu realizacji inwestycji do dnia odstąpienia.

Pozwany co prawda złożył powodom oświadczenie o odstąpieniu od umowy i z tytułu poniesionych dotychczas wydatków przewidzianych w § 9 ust. 2 na wypadek odstąpienia od umowy wystawił powodom fakturę obciążeniową na kwotę 839, 48 zł, jednak niedługo potem wystawił fakturę korygującą pierwszą fakturę do 0,00 zł, z uwagi na stwierdzenie bezskuteczności złożonego oświadczenia o odstąpieniu od umowy z racji niespełnienia się wymogu uprzedniego wezwania podmiotu przyłączanego do wykonania obowiązku w terminie nie krótszym niż siedem dni od doręczenia wezwania podmiotowi przyłączanemu.

Zatem uznać należało, iż złożone oświadczenie nie wywołało żadnych skutków prawnych w płaszczyźnie dalszego obowiązywania stosunku nawiązanego umową z dnia 23 kwietnia 2013 roku, z uwagi na niespełnienie dodatkowego umownego wymogu warunkującego jego skuteczność.

W zakresie wskazywanej przez powodów wadliwości związanej z funkcjonowaniem odesłania zawartego w § 3 ust. 1 umowy stwierdzić trzeba, iż określa on jednoznacznie datę końcową realizacji przyłączenia, tj. 03 kwietnia 2015 roku zastrzegając jednocześnie, że ma ono zostać zrealizowane nie wcześniej niż w terminie do 14 dni od daty dostarczenia przez podmiot przyłączany oświadczenia którym mowa w § 5 ust. 1 (ustanawiającego obowiązek dostarczenia do siedziby przedsiębiorstwa energetycznego pisemnego oświadczenia wykonawcy prac posiadającego stosowne uprawnienia o wykonaniu ich zgodnie z obowiązującymi przepisami budowy w terminie do dnia 20 marca 2015 roku.) Wskazano jednocześnie, że zastrzeżona data będzie wiążąca o ile nie wystąpią okoliczności opisane w ust. 2. W ocenie Sądu takie usytuowanie odesłania warunkującego spełnienie dodatkowego wymogu jest dopuszczalne i nie nasuwa zastrzeżeń z punktu widzenia prawidłowości konstrukcyjnej powszechnie uznawanej i stosowanej w praktyce tworzenia umów gospodarczych, tym bardziej, że odesłanie to ma charakter tylko jednostopniowy odsyłając bezpośrednio do innego jednoznacznego po w względem treści postanowienia umowy. Podobnie w przypadku wskazywanej rzekomej nieprawidłowości związanej z funkcjonowaniem odesłania zawartego w § 5 ust. 1, który zawiera jednoznaczne zobowiązanie podmiotu przyłączanego do wykonania prac opisanych w pkt 3 c,10b warunków przyłączenia, określonych w § 2 umowy i zgłoszenia zakończenia tych prac. Punkty 3 lit. c i 10 litera b warunków przyłączenia bardzo precyzyjnie określają jaki rodzaj prac i jaką dokumentację ma obowiązek wykonać podmiot przyłączany. Dlatego całkowicie niezrozumiałe są uwagi powodów odnośnie tak skonstruowanych elementów jednostek redakcyjnych umowy z dnia 23 kwietnia 2013 roku, które właściwie zostały skorelowane
z odpowiednimi jednostkami redakcyjnym załącznika Nr 1 do umowy w postaci warunków realizacji przyłącza do sieci z dnia 8 kwietnia 2013 roku. Stąd za nieuzasadnione Sąd uznał także uwagi powodów dotyczące niejasności oraz niejednoznaczności umowy z dnia 23 kwietnia 2013 roku.

Reasumując, stwierdzić należy, że powodowie nie wykazali zasadności powództwa
w płaszczyźnie przesłanek określonych art. 189 k.p.c. zwłaszcza przesłanki interesu prawnego w relacji do powoływanych przez powodów determinant normatywnych określonych w art. 385 ¹ § 1 k.p.c. Zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Procesowe odbicie tego obowiązku odnaleźć można w art. 232 § 1 zd. 1 k.p.c.,który stanowi,
iż strony obowiązane są wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne.

Powodowie w żaden sposób nie udowodnili by zachodziły prawnie istotne okoliczności, o których mowa w art. 385 ¹ k.c. Nie przedstawili żadnego dowodu na fakt aby jakiekolwiek postanowienie zawartej z pozwanym umowy z dnia 23 kwietnia 2013 roku było nieuzgodnione z nimi indywidualnie, gdyż jak wynika z treści pism pozwanego z dnia 8 kwietnia 2013 roku projekt umowy na wniosek powodów został im przesłany wraz z warunkami przyłączenia wnioskowanego obiektu, który będąc załącznikiem nr 1 do umowy stanowił jej integralną część dookreślając szczegółowo jakie prace, w jaki sposób, w jakim terminie i przez kogo mają być wykonane. Brak zatem podstaw do twierdzenia, że nie posiadali oni szansy dokładnego zapoznania się z przesłanym do nich dokumentami w sytuacji gdy zostały one przesłane powodom.

Z tych wszystkich względów wobec braku przesłanek z art. 189 k.p.c. i art. 385 ¹ k.c. powództwo podlegało oddaleniu.

W 2 punkcie wyroku na zasadzie art. 102 k.p.c., z uwagi na charakter sprawy oraz sytuację materialną powodów Sąd odstąpił od obciążania ich nieuiszczonymi kosztami sądowymi uznając, za zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek uzasadniający takie odstąpienie.

Na zasadzie art. 98. § 1 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej prze radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. 2013.490) zasądził Sąd
od powodów M. C., P. C., B. C. solidarnie na rzecz pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w K. kwotę 3.617 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, na którą to kwotę składa się wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 3.600 zł oraz koszt opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

R., dnia 24 sierpnia 2016r.

SSO Katarzyna Banko