Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 września 2016 r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 30 września 2016 r. w S.

odwołania D. F.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 7 września 2015 r. Nr (...)

w sprawie D. F.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do odsetek

I.  zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje D. F. prawo do odsetek za zwłokę w wydaniu decyzji przeliczającej emeryturę na podstawie art. 26 w związku z art. 55 ustawy emerytalno-rentowej od dnia 20 września 2014 roku do dnia 24 września 2015 roku;

II.  w pozostałej części odwołanie oddala.

Sygn. akt IV U 265/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 7 września 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., działając na podstawie art.118 ust. 1, 1a, 2 i 3 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, odmówił D. F. prawa do wypłaty odsetek od wyrównania emerytury począwszy od 1 czerwca 2014 r. do 25 września 2015 r.

Odwołanie od tej decyzji złożyła ubezpieczona D. F., która wniosła o przyznanie jej prawa do odsetek (odwołanie, k. 1-3 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego odrzucenie lub, ewentualnie, o jego oddalenie. ZUS wskazał, że odwołanie od zaskarżonej decyzji zostało wniesione 14 marca 2016 r., a zatem po upływie miesięcznego terminu. Ponadto, organ rentowy powołał się na przepisy prawa i argumentację zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Wskazał, iż decyzja realizująca prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Siedlcach z dnia 3 lipca 2015 r. (sygn. akt IV U 1037/14), przyznający ubezpieczonej prawo do emerytury została wydana 7 września 2015 r., tj. przed upływem 30 dni od uprawomocnienia się wyżej wymienionego wyroku, a zatem z zachowaniem ustawowego terminu (odpowiedź organu rentowego na odwołanie k. 5-6 a.s.).

Na rozprawie w dniu 30 września 2016 r. ubezpieczona sprecyzowała, iż domaga się przyznania odsetek od dnia 1 czerwca 2014 r. do 25 września 2015 r. i wskazała, iż zaskarżona decyzja została jej doręczona w dniu 1 marca 2016 r. (protokół k. 11 a. s.).

Sąd ustalił, co następuje:

Decyzją z dnia 19 sierpnia 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił D. F. prawa do obliczenia wysokości emerytury na podstawie art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W uzasadnieniu tej decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczona podbiera emeryturę przyznaną decyzją z dnia 14 listopada 1997 r., a warunkiem przeliczenia emerytury w trybie art. 55 tej samej ustawy jest to, aby wnioskodawca wystąpił o przyznanie emerytury po raz pierwszy po 31 grudnia 2008 r. lub, pomimo przyznania emerytury w niższym wieku emerytalnym, nie pobrał wcześniej przyznanej emerytury (decyzja k. 32 a. e.).

Rozpoznając odwołanie ubezpieczonej od powyższej decyzji, Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 3 lipca 2015 r. wydanym w sprawie o sygn. akt IV U 1037/14 zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że D. F. przysługuje prawo do obliczenia wysokości emerytury na podstawie art. 26 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS od 1 czerwca 2014 r. oraz, uprzednio zgłoszony przez ubezpieczoną wniosek o wypłatę odsetek, przekazał do rozpoznania (...) Oddział w S.. W uzasadnieniu tego orzeczenia Sąd podał, iż ubezpieczona spełniła wszystkie warunki do nabycia prawa do obliczenia emerytury na podstawie art. 26 w zw. z art. 55 w zw. z art. 27 wyżej wymienionej ustawy. D. F., jako urodzona przed dniem 1 stycznia 1949 r., legitymowała się odpowiednim okresem składkowym i nieskładkowym, w dniu 9 marca 2006 r. ukończyła wymagany wiek oraz po jego osiągnięciu kontynuowała ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu zatrudnienia w Zakładzie (...), o czym świadczy zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu znajdujące się w aktach emerytalnych- k. 9 tych akt. Ponadto, z wnioskiem o wydanie emerytury na podstawie art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ubezpieczona złożyła po dniu 31 grudnia 2008 r., tj. w dniu 24 czerwca 2014 r. Tym samym ubezpieczona spełniła wszystkie warunki do nabycia żądanego prawa. Sąd ten stwierdził również, powołując się na orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2013 r. II UZP 4/13 oraz z dnia 19 marca 2014 r. I UK 345/13, iż prawo do wyliczenia emerytury na podstawie art. 27 w zw. z art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z FUS przysługuje ubezpieczonemu urodzonemu przed 31 grudnia 1948 r., który po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego kontynuował ubezpieczenie i wystąpił o emeryturę po 31 grudnia 2008 r. Prawo to przysługuje niezależnie od tego, czy ubezpieczony złożył wcześniej wniosek o emeryturę w niższym wieku emerytalnym lub o wcześniejszą emeryturę. Stąd też stanowisko zawarte przez ZUS w decyzji z dnia 19 sierpnia 2014 r. było nieprawidłowe (wyrok wraz z uzasadnieniem k. 35-37 a. e.). Żadna ze stron postępowania nie wniosła apelacji od powyższego wyroku.

Decyzją z dnia 7 września 2015 r. organ rentowy, wykonując prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Siedlcach, przyznał ubezpieczonej D. F., na podstawie art. 27 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, prawo do zaliczki na poczet przysługującej emerytury od daty określonej w wyroku Sądu, tj. od 1 czerwca 2014 r. (decyzja k. 48 a. e.). W tym samym dniu organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję, w której odmówił ubezpieczonej prawa do wypłaty odsetek od kwoty wyrównania emerytury (k. 50 a. e.).

Kwota wyrównania powyższej emerytury została wypłacona ubezpieczonej w dniu 25 września 2015 r. (bezsporne, k. 11v a. s.).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie D. F. w części dotyczącej przyznania prawa do odsetek za okres od 20 września 2014 r. do 24 września 2015 r. zasługiwało na uwzględnienie, w pozostałej zaś części podlegało oddaleniu.

Na wstępie odnieść należy się do wyrażonego przez ZUS żądania odrzucenia odwołania ubezpieczonej jako wniesionego po upływie miesięcznego terminu. Stanowisko to nie zasługuje na aprobatę. Z oświadczenia złożonego przez ubezpieczoną wynika, że zaskarżona decyzja z dnia 7 września 2015 r. została jej doręczona dopiero w dniu 1 marca 2016 r. Oświadczenie to zasługuje na wiarę. ZUS nie wykazał bowiem, by decyzja ta została doręczona ubezpieczonej we wcześniejszym niż wskazany terminie. Jak wynika z akt emerytalnych (k. 61-62), przedmiotowa decyzja została wysłana na adres podany przez D. F. w dniu 11 września 2015 r. przesyłką krajową zwykłą, która nie zawierała ZPO. Dlatego też nie istnieje żaden dowód, który przeczyłby prawdziwości oświadczenia ubezpieczonej.

Zgodnie z art. 85 ust. 1 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 121 j.t.), jeżeli Zakład – w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów – nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego, przy czym nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności. Z kolei w myśl art. 118 ust.1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 748 j.t.) organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji, z uwzględnieniem ust. 2 i 3. Zgodnie z ust. 1a wskazanego przepisu w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego, za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wypływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. W myśl ust. 2 powyższego przepisu jeżeli w wyniku decyzji zostało ustalone prawo do świadczenia oraz jego wysokość organ rentowy dokonuje wypłaty świadczenia w terminie określonym w ustępie 1. Jeżeli na podstawie przedstawionych środków dowodowych nie jest możliwe ustalenie prawa lub wysokości świadczenia, za datę wyjaśnienia ostatniej okoliczności, o której mowa w ust. 1, uważa się datę końcową dodatkowego terminu do przedstawienia niezbędnych dowodów, wyznaczonego przez organ rentowy albo datę przedstawienia tych dowodów (art. 118 ust. 3).

Jak wskazuje się w orzecznictwie (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 31 maja 2016 r. III AUa 1375/14), o winie organu rentowego rodzącej odpowiedzialność za nieustalenie prawa do świadczenia (a w zasadzie nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji o przyznaniu świadczenia) można by mówić jedynie wówczas, gdyby już w oparciu o dostępne organowi rentowemu dowody (w szczególności zgromadzone w aktach rentowych) można było jednoznacznie rozstrzygnąć o przysługiwaniu zawnioskowanego świadczenia.

Z kolei Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 30 marca 2016 r. (III AUa 1127/15) stwierdził, iż opóźnienie w ustalaniu prawa do świadczenia może nastąpić m.in. wskutek dokonania przez organ rentowy błędnej wykładni przepisów prowadzącej ostatecznie do niewłaściwego zastosowania prawa. Wówczas mamy do czynienia z wydaniem przez organ rentowy decyzji niezgodnej z prawem, choć na podstawie prawidłowo i kompletnie zebranego materiału dowodowego i po ustaleniu niezbędnych okoliczności faktycznych możliwe było wydanie decyzji odpowiadającej prawu. Dodać również należy, przywołując uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2011 r. (I UZP 2/11; OSNP 2011/19-20/255), iż brak orzeczenia organu odwoławczego o odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, o którym mowa w art. 118 ust. 1a ustawy emerytalnej, nie pozbawia ubezpieczonego prawa do odsetek za opóźnienie w wypłacie świadczenia.

Nie budzi wątpliwości Sądu, iż organ rentowy posiadał wszelkie potrzebne dane, by w dniu 19 sierpnia 2014 r. wydać prawidłową decyzję. W swoich aktach zgromadził bowiem (k. 9) zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, które potwierdzało pracę ubezpieczonej w zatrudnienia w Zakładzie (...) w okresie od 1 lipca 2008 r. do 31 sierpnia 2008 r., czyli po ukończeniu przez wymienioną 60. roku życia, co nastąpiło w dniu 9 marca 2006 r. Organ rentowy wydając decyzję z dnia 19 sierpnia 2014 r. dokonał błędnej wykładni przepisu art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Podkreślić należy, iż orzecznictwo SN, na które powołał się Sąd Okręgowy w Siedlcach w postępowaniu IV U 1037/14 ukształtowało się przed dniem 19 sierpnia 2014 r. A zatem, w dniu wydania tej decyzji ZUS posiadał wszelkie wiadomości konieczne do wydania prawidłowej decyzji i jednocześnie, w razie wątpliwości przy wykładni przepisu art. 55 powyższej ustawy, miał możliwość zapoznania się z poglądami wyrażonymi przez Sąd Najwyższy celem należytego zastosowania tego przepisu. W tej sytuacji nie budzi wątpliwości, iż organ rentowy ponosi winę w wydaniu błędnej decyzji w dniu 19 sierpnia 2014 r. W konsekwencji opóźnienie w ustaleniu prawa do emerytury należnej D. F. jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność.

Wobec powyższych ustaleń, Sąd Okręgowy uznał, że roszczenie o odsetki od wyrównania świadczenia emerytalnego jest zasadne w świetle przepisów art. 118 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i art. 85 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

W konsekwencji Sąd przyznał D. F. prawo do odsetek od dnia 20 września 2014 r., tj. od następnego dnia po upływie miesiąca (przyjmując, że miesiąc ma 30 dni) od wydania decyzji z dnia 19 sierpnia 2014 r., do dnia poprzedzającego wypłatę wyrównania, tj. do 24 września 2015 r. z tytułu opóźnienia w przyznaniu prawa do emerytury na podstawie art. 26 w zw. z art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z FUS i wypłaty wyrównania świadczenia emerytalnego. Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc, Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji wyroku.

Bezzasadnym, w ocenie Sądu, było żądanie ubezpieczonej dotyczące wypłaty odsetek za opóźnienie w wypłacie wyżej wymienionej emerytury w okresie od 1 czerwca 2014 r. do 19 września 2014 r. oraz za dzień 25 września 2015 r. Przywołany wyżej przepis art. 118 ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS stanowi podstawę do przyznania prawa do odsetek jedynie za okres po upływie miesiąca od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji w sprawie prawa do świadczenia. A zatem, ubezpieczonej nie należą się odsetki za okres poprzedzający dzień 20 września 2014 r. Co do dnia 25 września 2015 r. wskazać należy, iż w tym dniu doszło do wypłaty emerytury na podstawie art. 26 w zw. z art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Dlatego też w dniu tym ZUS nie pozostawał w zwłoce z wypłatą należnej ubezpieczonej kwoty. Stąd też odwołanie w tej części podlegało oddaleniu z mocy art. 477 ¹⁴ § 1 kpc.