Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 października 2016r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 października 2016r. w S.

odwołania A. C.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 1 lipca 2015 r. (Nr (...) )

w sprawie A. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do emerytury

I.  zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje A. C. prawo do emerytury od dnia (...)r.;

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. na rzecz A. C. kwotę 60 (sześćdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

III.  nie stwierdza odpowiedzialności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. za nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sygn. akt IV U 1013/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia (...)2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., działając na podstawie art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015r. poz. 748 ze zm.) oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r. Nr 8 poz. 43 ze zm.), odmówił A. C. prawa do emerytury wskazując, że ubezpieczony nie udowodnił na dzień 1 stycznia 1999r. co najmniej 15 lat wykonywania pracy w szczególnych warunkach oraz na dzień wydania decyzji nie osiągnął wieku emerytalnego, tj. 60 lat. Do pracy w szczególnych warunkach nie zaliczono okresu od 12 czerwca 1978r. do 12 kwietnia 1985r. ( Kopalnie (...) w B.), gdyż zaświadczenie wykonywania prac w szczególnych warunkach zostało wystawione przez B. Kopalnie (...) – S., które nie jest następcą prawnym zlikwidowanego zakładu.

Odwołanie od w/w decyzji złożył A. C., wnosząc o jej zmianę poprzez zaliczenie wnioskodawcy pracy w Kopalniach (...) w B. w okresie od 12.06.1978r. do 12.04.1985r. do pracy w szczególnych warunkach i przyznanie mu prawa do emerytury. Wniesiono także o zasądzenie od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na rzecz ubezpieczonego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, jak również o stwierdzenie, że organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji i przyznania tego prawa na etapie postępowania administracyjnego. W uzasadnieniu zwrócono uwagę, że w aktach organu rentowego znajduje się zaświadczenie z (...) SA z siedzibą w K., z którego wynika, że podmiot ten jest w posiadaniu zarchiwizowanych akt pracowniczych A. C. i na podstawie tychże akt zaświadcza, iż A. C. wykonywał pracę w szczególnych warunkach/charakterze w Kopalniach (...) w B. w okresie od dnia 12.06.1978r. do dnia 12.04.1985r. Praca ubezpieczonego polegała na konserwacji i eksploatacji urządzeń służących bezpośrednio do wydobycia i przerobu materiałów skalnych, wobec czego należy ją zaliczyć do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Wszelkie wątpliwości organu rentowego winno rozwiać złożone zaświadczenie wydane przez podmiot, który co prawda nie jest następcą prawnym pracodawcy A. C., ale jest w posiadaniu zarchiwizowanych akt pracowniczych i na ich podstawie wydano stosowne zaświadczenie. Wniosek o stwierdzenie, że organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji oparto na przepisie art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, podkreślając, iż ubezpieczony przedłożył stosowne dokumenty potwierdzające zasadność przyznania mu prawa do emerytury, a nawet gdyby uznać odmiennie, to organ rentowy nie wykonał spoczywającego na nim obowiązku i nie wystąpił o akta pracownicze do podmiotu wystawiającego ubezpieczonemu zaświadczenie. Ubezpieczony zarzucił organowi rentowemu dokonanie arbitralnej, dowolnej oceny dowodów polegającej na pominięciu przy wydawaniu decyzji zaświadczenia wystawionego przez (...) SA z siedzibą w K., z którego wynika, iż ubezpieczony wykonywał pracę w szczególnych warunkach w Kopalniach (...) w B. w okresie od 12 czerwca 1978r. do 12 kwietnia 1985r., co doprowadziło do nieuwzględnienia przez organ rentowy tego okresu do stażu pracy ubezpieczonego w szczególnych warunkach (odwołanie, k. 2-5 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i zasądzenie od ubezpieczonego A. C. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Podniesiono, iż organ rentowy nie kwestionuje tego, że praca jaką wykonywał ubezpieczony w okresie od 12 czerwca 1978r. do dnia 12 kwietnia 1985r. z uwagi na swój charakter była pracą w szczególnych warunkach, lecz wskazuje wyłącznie na to, że fakt świadczenia przez ubezpieczonego pracy w szczególnych warunkach w w/w okresie nie został przez niego wykazany. Zwrócono uwagę, że zaświadczenie dotyczące wykonywania przez ubezpieczonego prac w szczególnych warunkach w Kopalniach (...) w B. został wystawiony przez podmiot inny niż ten, który w spornym okresie zatrudniał ubezpieczonego, a nadto podmiot wystawiający zaświadczenie nie jest następcą prawnym pracodawcy ubezpieczonego. Wobec powyższego uznano, iż ubezpieczony nie przedłożył żadnych wiarygodnych dowodów, poświadczających fakt wykonywania przez niego w spornym okresie pracy w szczególnych warunkach, gdyż złożone zaświadczenie nie może być uznane za wiarygodny dowód w tym zakresie, albowiem jest nieprawidłowe (odpowiedź organu rentowego na odwołanie, k. 9-12 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Ubezpieczony A. C., ur. (...), w dniu 16 czerwca 2015r. wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z wnioskiem o ustalenie prawa do emerytury (wniosek o emeryturę, k. l-3v a.e.). Na podstawie przedłożonych dokumentów organ rentowy przyjął za udowodniony na dzień 1 stycznia 1999r. okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 28 lat, 3 miesięcy i 7 dni, w tym 27 lat, 10 miesięcy i 20 dni okresów składkowych oraz 4 miesiące i 17 dni okresów nieskładkowych. Do pracy w szczególnych warunkach zaliczono okres od 5.10.1973r. do 20.08.1974r. w Zakładzie (...), a także okres zatrudnienia w (...) W. od 22.04.1985r. do 31.12.1998r., co łącznie dało staż w szczególnych warunkach w wymiarze 14 lat, 2 miesięcy i 14 dni. Do pracy w szczególnych warunkach nie uwzględniono okresu zatrudnienia ubezpieczonego w Kopalniach (...) w B. od 12.06.1978r. do 12.04.1985r., bowiem zaświadczenie wykonywania prac w szczególnych warunkach zostało wystawione przez B. Kopalnie (...) – S., które nie jest następcą prawnym zlikwidowanego zakładu. Z uwagi na brak wymaganych ustawą co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach oraz wobec okoliczności, iż na datę wydania decyzji ubezpieczony nie osiągnął wieku emerytalnego, tj. 60 lat, zaskarżoną decyzją z 30 czerwca 2015r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury (decyzja, k.18 a.e.).

Rozstrzygnięcie niniejszej sprawy wymagało ustalenia, czy ubezpieczony spełnia przesłankę wymaganego co najmniej 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. Poza sporem pozostawało, że ubezpieczony spełnił przesłankę „ogólnego” stażu pracy, wykazując łącznie 28 lat, 3 miesiące i 7 dni okresów składkowych i nieskładkowych. A. C. jako członek otwartego funduszu emerytalnego we wniosku o emeryturę z dnia 16 czerwca 2015r. wniósł o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartych funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa. Ponadto w dniu 5 października 2015r. ubezpieczony ukończył wymagany przepisami wiek (...) lat. Do stażu pracy w szczególnych warunkach organ rentowy w zaskarżonej decyzji zaliczył łącznie 14 lat, 2 miesiące i 14 dni, zatem do wymaganych co najmniej 15 lat wnioskodawcy brakowało zaledwie 9 miesięcy i 16 dni.

W okresie od (...). do (...)1985r. A. C. był zatrudniony w Kopalniach (...) w B. na stanowisku elektromontera. Uprzednio w 1973r. ubezpieczony ukończył (...) Szkołę Zawodową dla Pracujących Zakładu (...) w L. w zawodzie elektromontera, zatem posiadał stosowne kwalifikacje do wykonywania pracy na takim stanowisku. W wyniku egzaminu złożonego w dniu 22 czerwca 1979r. wnioskodawca uzyskał kwalifikacje w zakresie eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych, uprawniające do zatrudnienia przy eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych w zakresie usługi warsztatowo-konserwacyjno-remontowej (z wyjątkiem robót spawalniczych oraz mechanicznej obróbki metali). Ubezpieczony od maja 1980r. legitymował się tytułem Mistrza w zawodzie elektromonter. Dodatkowo posiadał uprawnienia (...) bez ograniczenia napięcia. Z dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych ubezpieczonego odnoszących się do okresu zatrudnienia w Kopalniach (...) w B. wynika, iż przez cały czas zatrudnienia A. C. zajmował stanowisko elektromontera czy też elektromontera instalacji i urządzeń elektroenergetycznych. Do jego obowiązków należała bieżąca konserwacja i naprawa pod kątem elektrycznym urządzeń służących do wydobywania i obróbki surowca skalnego. Były to takie urządzenia jak kruszarki, sprężarki, pompy wodne do odbierania nadmiaru wody w wyrobisku, taśmociągi, przesiewacze. Wnioskodawca był konserwatorem od strony elektrycznej wszystkich maszyn służących do wydobycia, przerobu i załadunku surowca skalnego wykorzystywanych w w/w zakładzie pracy. Ponadto ubezpieczony zajmował się konserwacją stacji transformatorowej. Do wykonywania bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń wymagane było posiadanie stosownych uprawnień (...) bez ograniczenia napięcia, a także świadectwa kwalifikacyjnego odnoszącego się do pracy przy napięciu przekraczającym 1 kV. Ubezpieczony bezspornie legitymował się w/w uprawnieniami, musiał bowiem utrzymywać sprawność urządzeń wykorzystywanych do wydobywania, obróbki i przeróbki surowców skalnych pod kątem elektrycznym, a także stacji transformatorowej.

Ustalenia faktyczne zostały poczynione na podstawie wyjaśnień i zeznań ubezpieczonego A. C. (k. 22v i 43v a.s.), a także na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach emerytalnych oraz w aktach osobowych wnioskodawcy dotyczących okresu zatrudnienia w Kopalniach (...) w B.. Z uwagi, że zeznania ubezpieczonego w całości korespondują z dokumentami zgromadzonymi w aktach osobowych ubezpieczonego Sąd uznał za zbędne przeprowadzanie dowodu z zeznań świadków L. C., R. M. i T. C.. Nie budzi bowiem wątpliwości, iż w okresie zatrudnienia w w/w zakładzie pracy wnioskodawca nie wykonywał innych czynności poza pracą elektromontera instalacji i urządzeń elektroenergetycznych, w tym także dokumenty pracownicze potwierdziły, iż nie był zatrudniony na odmiennym stanowisku oraz nie posiadał innych angaży.

Przeprowadzone przez Sąd postępowanie dowodowe dało podstawy do ustalenia, że w okresie zatrudnienia w Kopalniach (...) w B. w okresie od dnia 12.06.1978r. do 12.04.1985r. ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracował w warunkach szczególnych, przeprowadzając naprawy i konserwacje urządzeń i instalacji elektroenergetycznych wykorzystywanych w procesie wydobywania, obróbki i przeróbki surowców skalnych, jak również wykorzystywanej przez ten zakład pracy stacji transformatorowej. Istniała stała potrzeba obecności ubezpieczonego w zakładzie pracy i wykonywania czynności konserwacyjno-naprawczych wykorzystywanych urządzeń elektrycznych. Prace ubezpieczonego w Kopalniach (...) w B. niewątpliwie odpowiadają rodzajowo pracom wymienionym w wykazie A, dziale XIV poz. 25 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, tj. bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie. Bezsprzecznie prace wykonywane w Kopalniach (...) w B. mieszczą się w katalogu prac wykonywanych w szczególnych warunkach. Podstawowym przedmiotem działalności tego przedsiębiorstwa było bowiem wydobycie, przerób i eksploatacja materiału w postaci bloków skalnych z granitu, a przedsiębiorstwo to było kopalnią odkrywkową. Wydobywanie, obróbka i przeróbka surowców skalnych zostało ujęte w wykazie A załącznika do ww. rozporządzenia w Dziale I poz. 3. Po zaliczeniu do stażu pracy w szczególnych warunkach dotychczas uznanego przez organ rentowy (14 lat, 2 miesiące i 14 dni) spornego okresu zatrudnienia w Kopalniach (...) w B. od dnia 12 czerwca 1978r. do 12 kwietnia 1985r. ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999r. niewątpliwie wykazał ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Wobec powyższego, wnioskodawca spełnił wszystkie przesłanki do uzyskania prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym wymienione w § 3 i § 4 ust. 1 pkt 1 i 3 powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. oraz art. 184 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Całokształt okoliczności sprawy dał zatem podstawy do przyznania A. C. prawa do emerytury od dnia 5 października 2015r., tj. od ukończenia wymaganego przepisami 60-tego roku życia.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc, Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku.

Niewątpliwie zmiana zaskarżonej decyzji skutkowała uznaniem, iż to organ rentowy jest stroną przegrywającą sprawę. O kosztach procesu Sąd orzekł zatem zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu na podstawie art.98 § 1 i 3 kpc w zw. z § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Z uwagi, iż sprawa została wszczęta przed dniem wejścia w życie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 lipca 2015 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tj. przed dniem 1 sierpnia 2015 r.), jak również przed dniem wejścia w życie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (tj. przed dniem 1 stycznia 2016 r.), do określenia wysokości kosztów zastępstwa procesowego zastosowano przepisy dotychczasowe.

W ocenie Sądu, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji w przedmiocie prawa ubezpieczonego do emerytury. Stosownie do treści art. 116 ust. 1 i 5 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, postępowanie w sprawach świadczeń wszczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego, do którego powinny być dołączone dowody uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokości. Zgodnie zaś z § 2 ust. 2 powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. okresy pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionych według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Powyższy przepis jednoznacznie wskazuje, iż to zakład pracy stwierdza okresy pracy w szczególnych warunkach, a nie organ rentowy. Tym samym nawet gdyby organ rentowy – jak wskazuje ubezpieczony w odwołaniu – wystąpił do (...) S.A. z siedzibą w K. o akta pracownicze ubezpieczonego, to nie byłby uprawniony do ustalenia, czy wnioskodawca w okresie od 12.06.1978r. do 12.04.1985r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach. Ponadto obowiązek udowodnienia wszystkich warunków nabycia prawa do emerytury w wieku obniżonym spoczywa na ubezpieczonym, a wszelkie istotne wątpliwości, które pojawią się w toku postępowania oznaczają nieudowodnienie spełnienia warunków uzyskania prawa do świadczenia. Wszystkie obowiązki dowodowe w zakresie wykazania, że wykonywana praca w spornym okresie miała charakter pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu w/w rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze obciążają wnioskodawcę, a nie organ rentowy. Co prawda na etapie postępowania przed organem rentowym ubezpieczony przedłożył zaświadczenie wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze z dnia 16.03.2015r., niemniej jednak nie zostało ono wystawione w sposób prawidłowy. Po pierwsze, na co wskazywał również organ rentowy, zaświadczenie to zostało wystawione przez B. Kopalnie (...) – (...) S.A. w K., który to podmiot nie był pracodawcą ubezpieczonego, a nadto nie jest następcą prawnym zlikwidowanego zakładu pracy Kopalni (...) w B.. Po drugie w przedmiotowym zaświadczeniu stanowisko pracy ubezpieczonego określone jako elektromonter instalacji i urządzeń elektroenergetycznych zostało nieprawidłowo zakwalifikowane z dwóch różnych pozycji załącznika do w/w rozporządzenia, bowiem najpierw wskazano, iż ubezpieczony w spornym okresie wykonywał prace zgodnie z wykazem A, dział I, pkt 3 (tj. w górnictwie wydobywanie, obróbka i przeróbka surowców skalnych oraz wydobywanie ropy naftowej i gazu), natomiast później powołano się na wykaz A, dział II, poz. 1 pkt 7 wykazu stanowiącego załącznik do zarządzenia nr 64 Ministra Komunikacji z dnia 29.06.1983r. w sprawie prac w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu komunikacji, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego oraz do wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej. Zdaniem Sądu, na podstawie przedłożonego przez ubezpieczonego zaświadczenia wystawionego przez nieuprawniony podmiot i to w sposób nieprecyzyjny organ rentowy nie mógł ustalić ostatniej okoliczności niezbędnej do przyznania prawa do świadczenia emerytalnego w obniżonym wieku emerytalnym, a tym samym Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie ponosi za to odpowiedzialności.

Mając na uwadze powyższe, Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.