Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 sierpnia 2016r.

Sąd Okręgowy w Elblągu Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Alicja Romanowska

Protokolant: st. sekr. sądowy Jolanta Fiedorowicz

po rozpoznaniu w dniu 11 sierpnia 2016r. w Elblągu na rozprawie

sprawy z odwołania J. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 24/02/2016 r. znak: (...)

o emeryturę

I.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu J. S. prawo do emerytury od 16 lutego 2016 roku,

II.  zasądza od pozwanego na rzecz ubezpieczonego kwotę 360 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt IV U 560/16

UZASADNIENIE

J. S. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 24.02.2016r., znak (...), którą odmówiono mu prawa do emerytury.

W odwołaniu skarżący domagał się zaliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w Państwowym Ośrodku (...) w D. od 01.02.1973r do 04.03.1984r. oraz od 27.01.1986r. do 30.09.1990r. w charakterze operatora tokarki przy obróbce wiórowej odlewów żeliwnych oraz pracownika przy spawaniu elektrycznymi i kuźni przemysłowej.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Pozwany powołując się na przepisy ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (obecnie tekst jedn. Dz.U.z 2016r., Nr 887) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U.Nr 8, poz. 43) wskazał, że skarżący na dzień 01.01.1999r. nie spełnił przesłanki 15 letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. podniósł, że za sporny okres zatrudnienia ubezpieczony nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych, tylko „zwykłe" świadectwo pracy.

Sad ustalił i zważył, co następuje:

Wnioskodawca J. S. ur. (...) w czasie aktywności zawodowej przed dniem 01.01.1999r. pracował w Państwowym Ośrodku (...) w D. oraz w (...) w D..

Z dniem 01.02.1973r. skarżący został zatrudniony w Państwowym Ośrodku (...) w D. w charakterze tokarza. Wówczas skarżący w ramach obowiązków zawodowych zajmował się obróbką odlewów żeliwnych w postaci piast kół do osi barakowozów, tarczy i szczęk. Skarżący tego rodzaju pracę wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy do 04.03.1984r. Następnie ubezpieczony w wyniku porozumienia między zakładami został przeniesiony z dniem 05.03.1984r. do (...) w D., w którym pracował do dnia 25.01.1986r. na stanowisku inspektora. W dniu 27.01.1986r. ubezpieczony został ponownie zatrudniony w Państwowym Ośrodku (...) w D. na stanowisku instruktora nauki zawodu. Charakter pracy skarżącego sprowadzał się do wykonywania pracy w kuźni ośrodka maszynowego i spawania elektrycznego. Ubezpieczony zajmował się przygotowywaniem elementów do silosów zbożowych, co wymagało wygięcia i wyklepania blach na ciepło w kuźni, a następnie ich zespawaniu. Skarżący tego rodzaju pracy wykonywała stale i w pełnym wymiarze czasu pracy do dnia 30.09.1990r. Określenie zajmowanego stanowiska jako instruktora było wywołane faktem, iż w czasie pracy w kuźni skarżący jednocześnie przyuczał uczniów do zawodu. Nauka uczniów miała charakter praktyczny i nie ograniczała pracy zawodowej ubezpieczonego, gdyż uczniowie w ramach nauki samodzielnie wykonywali powierzone czynności. Od dnia 30.08.1973r. do dnia 03.09.1973r. ubezpieczony przebywał na urlopie bezpłatnym.

1

W okresie zatrudnienia w Państwowym Ośrodku (...) w D. skarżący odbył zasadniczą służbę wojskową w okresie od 25.04.1974r. do 10.04.1976r.

W okresach od 01.10.1990r. do 30.09.1997r. i od 23.03.1998r. do 14.05.1998r. skarżący prowadził działalność gospodarczą w zakresie handlu.

Pomiędzy dniem 01.10.1997r., a dniem 31.12.1997r. ubezpieczony był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Usługowo-Handlowym (...) sp. cywilna E. S. i K. S. z siedzibą w D..

W okresie od dnia 13.01.1998r. do dnia 22.03.1998r. wnioskodawca był zarejestrowany w Powiatowym Urzędzie Pracy w D. i otrzymywał zasiłek dla bezrobotnych.

Od dnia 15.05.1998r. do dnia 31.12.1998r. skarżący był zatrudniony w (...) s.j. z siedzibą w D..

Skarżący nie miał innych okresów składkowych i nieskładkowych przed 1999r. (dowód: zaświadczenia k. 4, 5, 7, świadectwo pracy k. 6, kopia książeczki wojskowej k. 28-29 akt ZUS - plik KP, zaświadczenie k.7 akt emerytalnych, dokumentacja z akt osobowych w szczególności: świadectwa pracy, karta urlopowa, umowa o pracę - koperta k. 22 a.s., a nadto zeznania świadków B. W. i A. D. oraz wyjaśnienia skarżącego z rozprawy w dniu 11 sierpnia 2016r.)

W dniu 16.02.2016r. skarżący wystąpił do organu rentowego z wnioskiem o ustalenie uprawnień do emerytury.

Po przeprowadzonym postępowaniu wyjaśniającym, organ rentowy ustalił, że na dzień 01.01.1999r. wnioskodawca wykazał 25 letni okres ubezpieczenia, ukończył wiek 60 lat, jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego i wniósł o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa, jednakże nie udokumentował 15 - letniego okresu wykonywania pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Decyzją z dnia 24.02.2015r. organ rentowy odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury, uznając, że nie wykazał na dzień 01.01.1999r. co najmniej 15 letniego okresu zatrudnienia przy pracy w szczególnych warunkach. (dowód: wniosek k. 1-4, karta przebiegu zatrudnienia k. 9, decyzja k. 10 - akt ZUS - plik emerytalny)

Wnioskodawca nie zgodził się z powyższą decyzją wnosząc odwołanie, w którym domagał się uwzględnienia do stażu pracy w warunkach szczególnych zatrudnienia w Państwowym Ośrodku (...) w D. od 01.02.1973r do 04.03.1984r. oraz od 27.01.1986r. do 30.09.1990r.

W ocenie Sądu odwołanie skarżącego zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (obecnie tekst jedn. Dz.U.z 2016r., Nr 887) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego w ust. la i Ib, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184 .

Art. 184 ust. 1 stanowi zaś, że ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w
przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i
65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

2

Ust. 2 Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

W myśl art. 32 ust. 1 ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2 i 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 2 i 3. Dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (ust. 2).

. ' Stosownie do § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U.Nr 8, poz. 43) pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Zgodnie zaś z § 3 rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okrśsem zatrudnienia", uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia.

W myśl § 2 ust. 1 rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Natomiast zgodnie z § 2 ust. 2 powoływanego wcześniej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. okresy pracy m.in. w warunkach szczególnych stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w odpowiednim świadectwie, jednak świadectwo takie bądź jego brak nie jest jednak bezwzględną przesłanką ani do zaliczenia, ani do niezaliczenia danej pracy jako wykonywanej w szczególnych warunkach. Decydujące znaczenie ma zawsze fakt rzeczywistego wykonywania pracy w szczególnych warunkach, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. W sądowym postępowaniu odwoławczym możliwe jest ustalenie charakteru pracy także w oparciu o inne dowody niż świadectwo z zakładu pracy, nawet jeśli pracownik go nie posiada, bądź przedkłada świadectwo nieodpowiadające określonej w przepisie formie.

Z powyższego wynika, iż skarżący nabyłby prawo do wcześniejszej emerytury w przypadku łącznego spełnienia przesłanek:

-

ukończenia wieku 60 lat;

-

legitymowania się łącznym okresem ubezpieczenia w wymiarze co najmniej 25 lat, przypadającym na dzień 01.01.1999r.;

-

legitymowania się 15 letnim okresem pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, przypadających na dzień 01.01.1999r.;

-

nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym na dochody budżetu Państwa.

3

W sprawie poza sporem było, że skarżący J. S. ukończył wiek 60 lat, złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym na dochody budżetu Państwa i na dzień 01.01.1999r. legitymuje się co najmniej 25 letnim okresem ubezpieczenia. Spornym pozostawała przesłanka 15 letniego okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Zważyć w tym miejscu należy, że prawo do emerytury w obniżonym wieku z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze stanowi w systemie emerytalnym uprawnienie wyjątkowe, związane z ujemnym oddziaływaniem zdrowotnym warunków pracy na pracownika, co uzasadnia przyjęcie obniżonego wieku emerytalnego.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w wykazie A określa prace wykonywane w poszczególnych działach gospodarki, rolnictwa, przemysłu itp. Dział III -W hutnictwie i przemyśle metalowym, wymienia w poz. 23 wybijanie, oczyszczanie i wykańczanie odlewów, a w poz. 79 kucie ręczne w kuźniach przemysłowych oraz obsługę młotów mechanicznych. Z kolei Dział XIV w poz. 12 wymienia stanowisko spawacza elektrycznego i gazowego, jako podstawę do prawa do emerytury w niższym wieku. Z kolei przepisy resortowe wydane w oparciu o § 1 ust. 2 cytowanego rozporządzenia, tj. zarządzenie Nr 7 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 19.05.1983r., określa stanowiska prac, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach w zakładach pracy danego resortu. W stanowiącym załącznik wykazie w Dziale III w poz. 23 pkt 3 i 9 wymienia się odpowiednio operatora maszyn do obróbki wiórowej odlewów żeliwnych oraz wykańczacza odlewów, a w poz. 79 pkt 2 i 3 wskazuje się odpowiednio na kowala i operatora kuźniarek.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, w ocenie Sądu z wyjaśnień wnioskodawcy i zeznań świadków jednoznacznie wynikało, że skarżący w trakcie zatrudnienia w Państwowym Ośrodku (...) w D. w pierwszym okresie zatrudnienia, tj. od 01.02.1973r. do 04.03.1984r. był zatrudniony jako tokarz i zajmował się wykańczaniem odlewów żeliwnych w postaci piast kół, tarcz i szczęk, które były montowane do osi barakowozów produkowanych przez ten ośrodek maszynowy. Zatem nie budziło wątpliwości Sądu, że skarżący w tym okresie czasu pracy de facto był operatorem maszyny (w przypadku (...) w D. - tokarni) do obróbki wiórowej odlewów żeliwnych. Skarżący wyjaśnił, że zajmował się obróbką elementów żeliwnych poprzez wytaczanie odpowiednich otworów, w przypadku piast - otworów na łożyska. W takim stanie rzeczy charakter pracy skarżącego z tego okresu zatrudnienia należało uznać za pracę w warunkach szczególnych. Przy obliczaniu okresu stażu pracy w warunkach szczególnych należało uwzględnić okres odbywania zasadniczej służby wojskowej, a nadto wyłączyć okres urlopu bezpłatnego wykorzystanego przez ubezpieczonego w okresie od 30.08.1973r. do 03.09.1973r. (vide: karta urlopowa - dokumentacja w aktach osobowych - koperta k. 22 a.s.). Okres zasadniczej służby wojskowej podlegał zaliczeniu jako okres tego rodzaju pracy w oparciu o art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967r. o powszechnym obowiązku obrony PRL (Dz.U. z 1967r. Nr 44 poz. 220 ze zmianami), który miał brzmienie: „Czas odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby." Warunkiem wliczenia służby wojskowej do okresu zatrudnienia było wówczas zachowanie terminu, o którym stanowił - w sytuacji takiej, jak w rozpatrywanej sprawie - art. 106 ust. 1 tej samej ustawy, tj. terminu 30 dni od dnia zwolnienia z zasadniczej służby wojskowej na zgłoszenie powrotu do zakładu pracy w celu podjęcia zatrudnienia (art. 108 ust. 3 ustawy). Skarżący niewątpliwie spełnia przesłanki przywołanych przepisów, skoro w

4

okresie powołania do wojska pozostawał w stosunku pracy oraz po zakończeniu odbywania zasadniczej służby wojskowej zgłosił powrót do pracy 30. dnia tegoż zakończenia, w tym samym zakładzie.

Konkretny zakres, w którym podlega zaliczeniu okres służby wojskowej w rozpatrywanej sprawie, wynika z przepisów wykonawczych wydanych na podstawie art. 108 ust. 4 ustawy o powszechnym obowiązku obrony PRL, tj. z przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968r. w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin (Dz.LJ. z 1968r. Nr 44 poz. 318 ze zmianami). §5 ust. 1 tego rozporządzenia w brzmieniu obowiązującym w okresie pełnienia przez ubezpieczonego zasadniczej służby wojskowej przewidywał, że żołnierzowi, który podjął zatrudnienie m.in. w terminie 30 dni od zakończenia służby, wlicza się czas odbywania służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakła'dzie pracy, w którym podjął zatrudnienie, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem w tym zakładzie oraz w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie. Jak słusznie podsumował ogólne skutki tej regulacji Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 29 października 2012r. w sprawie III AUa 169/12, okres zasadniczej służby wojskowej jest okresem pracy na takich samych warunkach, jak przed powołaniem do służby, a poborowy odbywający służbę uważany jest za pracownika.

W ocenie Sądu do okresu pracy skarżącego w warunkach szczególnych należało również zaliczyć okres ponownego zatrudnienia w Państwowym Ośrodku (...) w D., tj. od 27.01.1986r. do 30.09.1990r. W tym okresie praca skarżącego polegała na wykonywaniu elementów do silosów zbożowych. Ubezpieczony zajmował się wówczas spawaniem elektrycznym oraz pracami kowalskimi w kuźni przemysłowej. Prace tego rodzaju skarżący wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy naprzemiennie. Co do charakteru pracy ubezpieczonego z tego okresu pracy świadkowie potwierdzili stanowisko w zupełności. Odmiennych ustaleń Sądu nie mógł stanowić fakt, że skarżący w tym okresie jednocześnie był instruktorem nauki zawodu. Z jego wyjaśnień i zeznań świadków wynika jednoznacznie, że w tym okresie przyuczał do zawodu uczniów, niemniej jednak zaznaczenia wymaga, iż była to nauka praktycznych umiejętności na tym stanowisku i uczniowie razem ze skarżącym wykonywali czynności w kuźni. W ramach nauki zawodu skarżący nie prowadził żadnych teoretycznych zajęć, a przyuczenie uczniów do zawodu w żaden sposób nie ograniczało możliwości wykonywania pracy zawodowej w pełnym wymiarze czasu pracy. Wobec tego z uwagi na okoliczność świadczenia pracy przez ubezpieczonego w charakterze spawacza elektrycznego oraz prac kowalskich w kuźni należało ten okres również zaliczyć do stażu pracy w warunkach szczególnych.

Podkreślenia wymaga, że zgodnie z przytoczonym przepisami pełne zatrudnienie w warunkach szczególnych pojmowane jest jako bezwzględna cecha tego zatrudnienia jako uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia emerytalnego. Możliwe jest przy tym łączenie w przebiegu dniówki prac o różnym charakterze polegające na wykonywaniu nie jednego, lecz kilku rodzajów prac w szczególnych warunkach, wymienionych w wykazie. W takim wypadku do czasu pracy w warunkach szczególnych zlicza się czas równolegle wykonywanych czynności tylko wtedy, gdy różne prace wszystkie łącznie lub każda z osobna odpowiadają pracom w szczególnych warunkach i wszystkie razem wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 2012r., sygn. akt II UK 103/11, niepubl. I z dnia 24 stycznia 2013r., sygn. akt III UK 47/12, niepubl.). Wobec tego skoro skarżący w trakcie ponownego zatrudnienia wykonywał pracę spawacza elektrycznego oraz pracę w kuźni przemysłowej stale i w

5

pełnym wymiarze czasu pracy okres ten podlegał zaliczeniu do stażu pracy w warunkach
szczególnych..

Przy ocenie charakteru pracy ubezpieczonego z tego okresu zatrudnienia istotnym również pozostawała struktura kuźni, w której skarżący wykonywał czynności zawodowe. Podstawą zakwalifikowania pracy na stanowisku kowala jako pracy w warunkach szczególnych jest to, aby była wykonywana ona w kuźni przemysłowej (zgodnie z wykazem A cytowanego rozporządzenia z 1983r. -Dział III, poz. 79). W ocenie Sądu kuźnia, znajdująca się w Państwowym Ośrodku (...) w D. nosiła cechy kuźni przemysłowej. W tym zakresie należy wziąć pod uwagę strukturę działalności (...) w D., który specjalizował się produkcją elementów maszynowych w obrocie przemysłowym. Kuźnia, w której skarżący wykonywał obowiązki zawodowe stanowiła jeden z etapów linii produkcyjnej, gdzie wytwarzano elementy do silosów zbożowych poprzez ich nagrzewanie, klepanie, formowanie i spawanie (na zmianie skarżącego), bądź obsadzano czopy w osiach {na drugiej zmianie). Kuźnia stanowiła stały element procesu produkcyjnego w działalności Państwowego Ośrodka (...) w D.. Dodatkowo dla przykładu można wskazać, że kuźnia w tym zakładzie odbiegała od specyfiki działania, przeznaczenia i częstotliwości funkcjonowania kuźni znajdujących się w warsztatach mechanicznych, gdzie incydentalnie w przypadku konieczności nagrzewano stal do odpowiedniej temperatury w celu poddania obróbce plastycznej tak jak było np. w Państwowych Gospodarstwach Rolnych. W Państwowym Ośrodku (...) w D. kuźnia stanowiła odrębne miejsce pracy funkcjonujące podczas całego procesu produkcyjnego w dziedzinie przemysłu maszynowego. Z tych też względów kuźnię w tym ośrodku maszynowym należało uznać za kuźnię przemysłową.

Reasumując, ze względów wskazanych w powyższych rozważań zaliczeniu do stażu pracy ubezpieczonego w warunkach szczególnych podlegały okresy zatrudnienia w Państwowym Ośrodku (...) w D., tj. od 01.02.1973r. do 04.03.1984r. z wyłączeniem okresu urlopu bezpłatnego w okresie od 30.08.1973r. do 03.09.1973r. r- 11 lat i 1 miesiąc oraz okres od 27.01.1986r. do 30.09.1990r. - 4 lata, 8 miesięcy i 3 dni. Zatem należało uznać, że skarżący spełnił przesłankę 15 lat pracy w warunkach szczególnych przypadających na dzień 01.01.1999r.

Dlatego też, Sąd stosownie do art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję pozwanego i przyznał wnioskodawcy prawo do świadczenia emerytalnego od dnia 16 lutego 2016r. (daty złożenia wniosku). Nadto Sąd orzekł o kosztach procesu zgodnie z art. 98 k.p.c. w zw. z art.108 k.p.c. i § 15 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. z 2015r. poz. 1805 tj.).

6