Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 października 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 15 października 2013 r. w Krakowie

sprawy z wniosku M. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w K.

o emeryturę

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K.

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach Wydziału VI Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 7 września 2012 r. sygn. akt VI U 837/12

z m i e n i a zaskarżony wyrok i oddala odwołanie.

sygn. akt III AUa 1470/12

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 7 września 2012 r., sygn. akt VI U 837/12 Sąd Okręgowy w Kielcach VI Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K. z dnia 30 maja 2012 r. w ten sposób, że przyznał M. S. emeryturę począwszy od dnia 28 maja 2012 r.

Z poczynionych przez Sąd Okręgowy ustaleń faktycznych wynika, że wnioskodawca M. S., ur. (...), w dniu 24 kwietnia 2012 r. złożył wniosek o emeryturę, oświadczając, że nie pozostaje w stosunku pracy i nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego. Organ rentowy uznał za udowodniony, na dzień 1 stycznia 1999 r., łączny staż pracy w wymiarze 29 lat, 11 miesięcy i 15 dni, w tym żadnego okresu pracy w warunkach szczególnych.

W okresie od 10 listopada 1969 r. do 31 maja 1999 r. M. S. był zatrudniony w Spółdzielni (...) w K.. W ramach tego zatrudnienia w okresie od 10 listopada 1969 r. do 31 maja 1991 r. stale i w pełnym wymiarze czasy pracy pracował na tokarce jako tokarz, przy obróbce korków żeliwnych do centralnego ogrzewania. Z tytułu tej pracy otrzymywał dodatki szkodliwe oraz deputat w postaci mleka i cukru. Następnie od dnia 1 czerwca 1991 r. wnioskodawca pracował przy produkcji choinek jako skręcacz gałązek choinkowych.

W powyższym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie zasługuje na uwzględnienie, wskazując, że wnioskodawca spełnił wszystkie przesłanki prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych wymienione w art. 184 i art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Sąd Okręgowy podkreślił, że w przedmiotowej sprawie spór dotyczył tego, czy wnioskodawca ur. w dniu (...), według stanu na dzień 1 stycznia 1999 r. legitymuje się co najmniej 15-letnim okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach. Na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego Sąd uznał za wykazane, że praca M. S. wykonywana w okresie od 10 listopada 1969 r. do 31 maja 1991 r. w Spółdzielni (...) w K., była pracą w szczególnych warunkach wykonywaną stale i w pełnym wymiarze czasu, ujętą w wykazie A, dział III „Prace różne w hutnictwie i w przemyśle metalowym” poz. 78 - szlifowanie lub ostrzenie wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowanie mechaniczne, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Dokonując takich ustaleń Sąd Okręgowy oparł się na zeznaniach świadków oraz wnioskodawcy, którzy wskazywali, że M. S. pracował jako tokarz na tokarce przy obróbce korków żeliwnych do centralnego ogrzewania, a w 1991 r. przeszedł do pracy przy produkcji choinek i podkreślił, że przy rozważaniu, czy dane zatrudnienie stanowi pracę w warunkach szczególnych, istotna jest faktycznie wykonywana przez ubezpieczonego praca, a nie sama nazwa zajmowanego stanowiska.

Powyższy wyrok w całości zaskarżył apelacją Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. i podniósł zarzut naruszenia prawa materialnego, tj. art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, a w oparciu o ten zarzut wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołania.

W uzasadnieniu apelujący wywiódł, że Sąd I instancji niezasadnie zakwalifikował pracę M. S. w Spółdzielni (...) w K. w okresie od 10 listopada 1969 r. do 31 maja 1991 r. jako pracę odpowiadającą tej ujętej w wykazie A, Dział III, poz. 78 szlifowanie lub ostrzenie wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowanie mechaniczne, ponieważ wnioskodawca w swoim odwołaniu wyraźnie powołał się na to, że zajmował się obróbką żeliwa, zatem nie szlifował i nie ostrzył, a przesłuchani w sprawie świadkowie zeznali, że wnioskodawca pracował jako tokarz. Apelujący podkreślił, że pośród poszczególnych rodzajów prac w warunkach szczególnych wymienionych w wykazie A nie zostały ujęte prace wykonywane na stanowisku tokarza.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja zasługuje na uwzględnienie.

Zaskarżone orzeczenie nie może się ostać, ponieważ jak słusznie podniósł apelujący, zapadło ono z naruszeniem przepisów prawa materialnego. Ponieważ wnioskodawca jest ubezpieczonym urodzonym w (...) r., a Sąd I instancji rozważając jego uprawnienia do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, jakkolwiek prawidłowo odwołał się do przepisów art. 184 i art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153 poz. 1227 ze zm.) w zw. z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8 poz. 43), to jednak dokonał nieprawidłowej wykładni tych przepisów w zakresie, w jakim chodziło o ustalenie charakteru pracy wykonywanej przez wnioskodawcę.

Niezasadnie Sąd I instancji uznał, że praca wykonywana w spornym okresie przez wnioskodawcę odpowiada pracy ujętej w wykazie A, Dział III „prace
w hutnictwie i przemyśle metalowym” poz. 78 „szlifowanie lub ostrzenie wyrobów
i narzędzi metalowych oraz polerowanie mechaniczne”. Sąd I instancji w swoich rozważaniach pominął utrwalone w orzecznictwie Sądu Najwyższego stanowisko,
w myśl którego wyodrębnienie poszczególnych prac w wykazie A ma charakter stanowiskowo – branżowy. Pod pozycjami zamieszczonymi w kolejnych działach wykazu wymieniono konkretne stanowiska przypisane danym branżom, uznając je za prace w szczególnych warunkach uprawniające do niższego wieku emerytalnego. Taki sposób kwalifikacji prawnej tych prac nie jest przypadkowy, ponieważ to. specyfika poszczególnych gałęzi przemysłu determinuje charakter świadczonych
w nich prac i warunki, w jakich są one wykonywane, ich uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia. Nie można zatem swobodnie czy wręcz dowolnie, z naruszeniem postanowień rozporządzenia, wiązać konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały one przypisane w tym akcie prawnym (patrz: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010 r., II UK 21/10, LEX nr 619638; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2011 r., sygn. akt III UK 174/10, LEX 901652; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2012 r., sygn. akt II UK 166/12, LEX Nr 1171002). W rozpoznawanej sprawie brak jest jakichkolwiek danych co do tego, aby zakład pracy zatrudniający wnioskodawcę w spornym okresie, tj. Spółdzielnię (...) w K., można było uznać za zakład pracy, który funkcjonował w ramach przemysłu hutniczego lub metalowego. Zatrudniający wnioskodawcę zakład pracy należy natomiast ocenić jako zakład, w ramach którego wykonywanie pracy pełniło dla pracujących w nim osób rolę aktywizującą, czy wręcz terapeutyczną. Z akt osobowych M. S., z których dowód dopuścił Sąd Apelacyjny, wynika że orzeczeniem komisji lekarskiej do spraw inwalidztwa i zatrudnienia z dnia 26 listopada 1981 r. u wnioskodawcy stwierdzono niedorozwój umysłowy lekki, jako stan po zapaleniu opon mózgowych, tak więc mógł on wykonywać jedynie pracę lekką i w dobrych warunkach. Zgodnie zatem z zasadami doświadczenia życiowego, nie sposób jest doszukiwać się pracy o charakterze lekkim i wykonywanej w dobrych warunkach w zakładach pracy funkcjonujących w hutnictwie i w przemyśle metalowym. Na uwagę zasługuje też, że kiedy M. S. z powodów zdrowotnych odsunięty został od wykonywania pracy tokarza, powierzono mu pracę definiowaną w poszczególnych angażach jako „skręcacz gałązek choinkowych”, która to praca z pewnością nie może być uznana za pracę typową dla zakładów hutniczych lub z zakresu przemysłu metalowego. Wobec powyższego Spółdzielnia (...) w K. jawi się jako zakład pracy, w którym z założenia wykonywane były lekkie prace, nie związane z żadną konkretną branżą przemysłową, podczas gdy przyjęta przez Sąd I instancji kwalifikacja pracy świadczonej przez wnioskodawcę odnosiła się wyłącznie do prac świadczonych w zakładach pracy z zakresu branży hutniczej i przemysłu metalowego.

Niezależnie od wskazanej wyżej kwestii zaliczenia zakładu zatrudniającego wnioskodawcę do określonej branży przemysłu, w ocenie Sądu Apelacyjnego trafnie zarzucił apelujący, że praca świadczona przez wnioskodawcę, tj. praca przy tokarce, nie mogła zostać uznana za pracę odpowiadającą tej ujętej w wykazie A, Dział III, poz. 78 jako „szlifowanie lub ostrzenie wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowanie mechaniczne”. Z zeznań świadków, jak i samego wnioskodawcy, wynika bowiem, że w spornym okresie pracował on przy tokarce zajmując się obróbką korków żeliwnych do centralnego ogrzewania. Słusznie zauważył więc apelujący, że istotą pracy wnioskodawcy była obróbka żeliwa. Tokarka, zgodnie z definicją podawaną przez słownik języka polskiego, jest obrabiarką przeznaczoną do obróbki skrawaniem przedmiotów najczęściej o powierzchni brył obrotowych (wałki, stożki, kule, gwinty wewnętrzne i zewnętrzne). Narzędziem obróbczym są najczęściej nóż tokarski, wiertło lub narzędzia do gwintów. Obróbkę na tokarce nazywa się toczeniem, które wykonuje się poprzez wprawienie obrabianego przedmiotu w ruch obrotowy, a następnie skrawanie jego powierzchni narzędziem obróbczym. Czynności wykonywane przy pomocy tokarki nie są tożsame ze „szlifowaniem”, „ostrzeniem” ani „polerowaniem mechanicznym” (wykaz A, Dział III, poz. 78). Szlifowanie to obróbka wykończeniowa powierzchni za pomocą narzędzi ściernych, w wyniku której uzyskuje się duże dokładności wymiarowe i kształtowe oraz małą chropowatość. Maszyny do tego typu obróbki nazywane są szlifierkami, a narzędzia skrawające to ściernice. Z zebranego materiału dowodowego nie wynika też, aby wnioskodawca miał zajmować się polerowaniem mechanicznym, czy też ostrzeniem.

Reasumując stwierdzić należy, że okres przypadający od 10 listopada 1969 r. do 31 maja 1991 r. nie może zostać uznany za okres wykonywania pracy
w warunkach szczególnych, zatem w konsekwencji M. S. nie spełnił wymogu legitymowania się co najmniej 15 – letnim okresem pracy w warunkach szczególnych i nie może nabyć prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Mając powyższe rozważania na względzie Sąd Apelacyjny, orzekając na zasadzie art. 386 § 1 k.p.c., zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie.