Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 października 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przyznał B. L. (1) od dnia 1 września 2015 r. tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że emerytura została obliczona zgodnie z art.26 ustawy emerytalnej i do jej ustalenia wzięto: kwotę składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji tj. 33.137,44 zł, kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego tj. 228 292,53 zł oraz średnie dalsze trwanie życia tj. 254,70 miesięcy, a wyliczona kwota emerytury wyniosła 1.026,42 zł.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że do powyższej kwoty doliczono zwiększenie z tytułu opłacania za B. L. (1) składek na ubezpieczenie społeczne rolników w kwocie 54,24 zł (tj. zwiększenie za okres 6 lat i 2 miesięcy opłacania składek).

Łączna kwota emerytury B. L. (2) wyniosła 1.080,66 zł.

W uzasadnieniu decyzji Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że za okres od 4 czerwca 1998 roku do 31 grudnia 1998 roku przyjęto wnioskodawczyni najniższe wynagrodzenie obowiązujące w tym okresie. Organ rentowy podkreślił, że w celu ewentualnego przeliczenia świadczenia należy przedłożyć zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu za ww. okres, a w celu ewentualnego naliczenia dodatku za opłacanie składek na (...) za okres przypadający po 31 marca 2015 roku należy dostarczyć stosowne zaświadczenie. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaznaczył, że przedłożenie stosownych dokumentów w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji spowoduje przeliczenie świadczenia od dnia przyznania, a w przypadku doręczenia brakujących dokumentów w późniejszym terminie spowoduje, że przeliczenie nastąpi od miesiąca zgłoszenia wniosku.

W dniu 14 grudnia 2015 roku odwołanie od powyższej decyzji, w imieniu B. L. (1), złożyła jej pełnomocnik wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie ubezpieczonej prawa do emerytury w kwocie wyższej niż 1.080,66 zł. W treści uzasadnienia odwołania pełnomocnik zarzuciła organowi rentowemu brak wszechstronnego i swobodnego rozpatrzenia materiału dowodowego skutkujące błędnym przyjęciem za okres od 4 czerwca 1998 roku do 31 grudnia 1998 roku najniższego wynagrodzenia obowiązującego w tym czasie. Pełnomocnik ubezpieczonej podkreśliła, że w spornym okresie była ona zatrudniona w Zakładzie Pracy (...). P.H.U. (...) G. S., a jej wynagrodzenie było wyższe od najniższego.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że dla potrzeb ustalenia wysokości emerytury decyzją z dnia 29 października 2015 roku ustalono ubezpieczonej kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 roku w kwocie 70.029,63 zł, a podstawa wymiaru kapitału początkowego obliczona została z okresu 10 lat kalendarzowych 1989 – 1998 (wskaźnik wysokości kapitału początkowego wyniósł 56,35%). Organ rentowy podkreślił, że za okres od 4 czerwca 1998 roku do 31 grudnia 1998 roku - pracy w Zakładzie Pracy (...). P.H.U. (...), przyjęto ubezpieczonej wynagrodzenie w kwocie minimalnej, a wyliczona emerytura (z uwzględnieniem zwiększenia z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników tj.54,24 zł) wyniosła 1.080,66 zł (1.026,42 zł plus 54,24 zł). Zakład Ubezpieczeń Społecznych podkreślił, że decyzją z dnia 9 grudnia 2015 roku (po rozpatrzeniu wniosku z dnia 26 listopada 2015 roku) ustalono ubezpieczonej zwiększenie z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników w kwocie 57,93 zł i tym samym jej emerytura wyniosła 1.084,35 zł (1.026,42 zł plus 57,93 zł).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona B. L. (1) urodziła się w dniu (...) Powszechny wiek emerytalny wynosi dla niej 60 lat i 8 miesięcy.

(okoliczność bezsporna)

B. L. (1) nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

(okoliczność bezsporna)

W dniu 10 września 2015 roku ubezpieczona złożyła wniosek o emeryturę, po rozpatrzeniu którego wydano zaskarżoną decyzję.

(wniosek k.1-8 plik I akt ZUS, decyzja k.113-115 plik I akt ZUS)

Na dzień wydania zaskarżonej decyzji kwota składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonej wyniosła (z uwzględnieniem waloryzacji) 33.137,44 zł.

(decyzja k.113-115 plik I akt ZUS)

Średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę ubezpieczonej wyniosło 254,7 miesięcy.

(Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 26 marca 2015 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn – M.P. z dnia 30 marca 2015 roku)

Decyzją z dnia 29 października 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ustalił B. L. (1) wysokość kapitału początkowego. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych tj. od 1 stycznia 1989 roku do 31 grudnia 1998 roku.

Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 56,35%, co przy jego pomnożeniu przez kwotę bazową tj. 1.220,89 zł dało podstawę wymiaru kapitału początkowego o wartości 687,97 zł (56,35% x 1 220,89 zł). Przy uwzględnieniu współczynnika proporcjonalnego o wartości 68,76% (obliczonego z uwzględnieniem osiągniętego do 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego) i średniego dalszego trwania życia wyrażonego w miesiącach dla osób w wieku 62 lat, a wynoszącego 209 miesięcy wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniosła 70.029,63 zł.

(decyzja k.39-40 plik II akt ZUS)

Powyższa decyzja jest prawomocna.

(okoliczność bezsporna)

Decyzją z dnia 9 grudnia 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przyznał B. L. (1) od dnia 1 września 2015 roku (po rozpatrzeniu wniosku z dnia 26 listopada 2015 roku). W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że emerytura została obliczona zgodnie z art.26 ustawy emerytalnej i do jej ustalenia wzięto:

-

kwotę składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji tj. 33.137,44 zł,

-

kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego tj. 228.292,53 zł

-

średnie dalsze trwanie życia tj. 254,70 miesięcy.

Wyliczona kwota emerytury wyniosła 1.026,42 zł.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że do powyższej kwoty doliczono zwiększenie z tytułu opłacania za B. L. (1) składek na ubezpieczenie społeczne rolników w kwocie 57,93 zł (tj. zwiększenie za okres 6 lat i 7 miesięcy opłacania składek).

Łączna kwota emerytury B. L. (2) wyniosła 1.084,35 zł.

(decyzja k.133 – 135 odwrót plik I akt ZUS)

W okresie od 4 czerwca 1998 r. do 31 grudnia 1998 r. ubezpieczona była zatrudniona w Zakładzie Pracy (...). P.H.U. (...) G. S. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku formowacza skarpet.

(świadectwo pracy k.31 akt ZUS)

W okresie od 25 stycznia 1999 roku do 22 lutego 1999 roku ubezpieczona była zatrudniona w wymiarze czasu pracy wynoszącym ½ etatu a w okresie od 23 lutego 1999 roku do 24 czerwca 2000 roku w pełnym wymiarze czasu pracy.

Ubezpieczona pracowała jako szwaczka.

S. zatrudnione w ww. zakładzie pracy faktycznie otrzymywały wyższe wynagrodzenie niż wskazane w umowach o pracę. W umowach o pracę miesięczne wynagrodzenie szwaczek określano w wysokości 600 – 650 złotych, ale w rzeczywistości otrzymywały one kwotę w wysokości 800 – 850 złotych. Wynagrodzenie wypłacano w stałej miesięcznej stawce.

(zeznania świadków: K. Z. min.00:13:03 – 00:21:24, B. Ś. min.00:21:24 – 00:25:39 protokołu rozprawy z dnia 19 maja 2016 r. , płyta CD k.24)

Wynagrodzenie ubezpieczonej było określone w umowie o pracę na kwotę 500 – 600 zł miesięcznie i B. L. (1) otrzymywała taką kwotę wynagrodzenia. Oprócz ww. kwoty ubezpieczona otrzymywała dodatkowe wynagrodzenie. Łączna, miesięczna suma wynagrodzenia otrzymywanego przez ubezpieczoną była wyższa od sumy wykazanej na umowie o pracę. Miesięczne kwoty rzeczywiście otrzymywanego przez ubezpieczoną wynagrodzenia wahały się w przedziale od 600 do 800 zł, w zależności od miesiąca.

(zeznania ubezpieczonej min.00:18:48 – 00:25:30 protokołu rozprawy z dnia 18 października 2016 r., płyta CD k.63)

Do 31 grudnia 1998 roku pracodawca ubezpieczonej rozliczał się z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych deklaracjami bezimiennymi.

(zeznania świadka G. S. min.00:03:24 – 00:15:08 protokołu rozprawy z dnia 18 października 2016 r., płyta CD k.63)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dowody z ww. dokumentów, a także w oparciu o zeznania świadków i ubezpieczonej.

Zeznający w sprawie świadkowie: K. Z. oraz B. Ś. oraz ubezpieczona wskazywali co prawda, że wynagrodzenie pracowników zatrudnionych na stanowiskach szwaczek w zakładzie (...) składało się ze stałej części wynikającej z umowy o pracę oraz z części poza umową, ale z zeznań tych nie sposób ustalić ile rzeczywiście wynosiło wynagrodzenie ubezpieczonej w konkretnych miesiącach. Wynagrodzenie to było bowiem różne w każdym z miesięcy. W odniesieniu zaś do zeznań G. S. podkreślić należy, że i z jej zeznań nie sposób wskazać faktycznego wynagrodzenia osiąganego przez ubezpieczoną w konkretnych miesiącach pracy w należącym do niej w 1998 roku zakładzie pracy. Wprawdzie G. S. nie miała pewności czy ubezpieczona świadczyła w 1998 roku pracę na rzecz należącego do niej zakładu, to jednak Sąd nie znalazł podstaw do podważenia zawartego w aktach rentowych świadectwa pracy wskazującego na okres oraz charakter pracy wnioskodawczyni na rzecz zakładu (...) w spornym okresie. Co jednak istotne, fakt świadczenia przez ubezpieczoną pracy na rzecz zakładu (...) nie był kwestionowany przez ZUS i tym samym nie tego dotyczyła istota sporu w niniejszej sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego odwołanie jako niezasadne podlegało oddaleniu.

Ubezpieczona B. L. (1) urodziła się w dniu (...) Wiek emerytalny dla ubezpieczonej wynosi 60 lat i 8 miesięcy (art.24 ust.1a punkt 9 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, tekst jednolity Dz.U. z 2016 roku, poz.887 z późn. zm.) i wobec osiągnięcia go w 2015 roku jej emerytura musiała zostać ustalona w oparciu o art.26 ww. ustawy.

W myśl wskazanego artykułu emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art.25 (podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art.24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art.173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art.40a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust.1a i 1b oraz art.185) przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust.5 i art.183.

Wobec ustaleń, że ubezpieczona nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, a jako osoba urodzona między 1948 roku, a przed 1969 roku nie posiada subkonta w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych postępowanie w niniejszej sprawie sprowadziło się do ustalenia czy możliwym jest przyjęcie do obliczenia emerytury wnioskodawczyni wyższego wynagrodzenia niż przyjęte przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych za okres jej pracy w Zakładzie Pracy (...). P.H.U. (...) G. S. przypadający od 4 czerwca 1998 roku do 31 grudnia 1998 roku.

W tym miejscu wskazać należy, że wobec faktu iż sporny okres dotyczył pracy ubezpieczonej przed dniem wejścia w życie ustawy emerytalnej to jest przed 1 stycznia 1999 roku to ewentualne wykazanie przez nią wyższych wartości wynagrodzenia mogłoby zmienić jedynie wartość ustalonego kapitału początkowego i pozostawałoby bez znaczenia dla ustalonej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych wartości składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonej (tutaj gromadzone są składki od osiąganych od stycznia 1999 roku wynagrodzeń ubezpieczonego). Co jednak istotne, decyzja z dnia 29 października 2015 roku ustalająca wnioskodawczyni wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 roku nie została przez nią zaskarżona i tym samym wobec jej prawomocności Sąd nie mógł podważyć wartości kapitału początkowego przyjętego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w zaskarżonej decyzji, co w związku z powyższymi rozważaniami nie mogło skutkować zmianą zaskarżonej decyzji.

Nadto Sąd pragnie podkreślić, że w odniesieniu do spornej kwestii tj. wysokości wynagrodzeń wnioskodawczyni osiąganych przez nią w Zakładzie Pracy (...). P.H.U. (...) G. S. od 4 czerwca 1998 roku do 31 grudnia 1998 roku, ubezpieczona dysponowała jedynie jednym dokumentem w postaci świadectwa pracy, a z jego treści nie sposób było wynieść, ile wynosiło jej wynagrodzenie. Wskazać należy, że zgodnie z §21 ust.1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i (Dz.U. nr 237 poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia. Wskazana tu regulacja, wyrażona także w poprzednio obowiązującym Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz.U. nr 10 poz. 49 ze zm.) wyznacza kierunek postępowania dowodowego, nie oznacza to jednak aby wysokość uzyskiwanego uposażenia nie mogła być wskazana i w inny sposób, tak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia danego zainteresowanego (tak m. in. Sąd Najwyższy w wyroku z 25.07.1997 r. II UKN 186/97).

Należy podkreślić, iż Sąd nie jest związany ograniczeniami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi, co wynika z treści art.473 k.p.c. i sprawia, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane i ich dopuszczenie za celowe. Dlatego, w niniejszej sprawie Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe obejmujące analizę spornego okresu pracy ubezpieczonej, co pozwoliło w sposób wszechstronny przeanalizować zasadność jej żądania.

W rozpoznawanej sprawie zarówno ubezpieczona jak i świadkowie zatrudnieni w spornym okresie w ww. zakładzie pracy wskazywali, że B. L. (1) osiągała wyższe wynagrodzenie niż wynikające z treści umowy o pracę. Co jednak istotne, sama ubezpieczona przyznała, że w poszczególnych miesiącach rozpatrywanego okresu jej wynagrodzenie różniło się, a podawane przez świadków kwoty wahały się w określonych przedziałach.

W ocenie Sądu zgromadzony materiał nie dawał zatem pewności jakie konkretnie kwoty wynagrodzeń osiągała ubezpieczona w spornym okresie i poczynione przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych ustalenia w tym zakresie były prawidłowe.

Wobec braku informacji o wysokości osiągniętego przez ubezpieczoną wynagrodzenia w okresie od 4 czerwca 1998 roku do 31 grudnia 1998 roku na podstawie art.15 ust.2a ww. ustawy o emeryturach i rentach należało przyjąć wynagrodzenie wysokości wynagrodzenia minimalnego obowiązującego w tym okresie. Nie ma możliwości ustalenia średniego wynagrodzenia ubezpieczonej za ten okres czy też przyjęcia, że otrzymywała wynagrodzenie o określoną kwotę wyższe. Ww. ustawa o emeryturach i rentach obliguje do ustalenia wysokości podstawy wymiaru świadczeń w oparciu o dowody pozwalające ponad wszelką wątpliwość zrekonstruować wysokość uzyskiwanego wynagrodzenia przez ubezpieczonego. Chodzi tu o konkretne wynagrodzenie, a nie o odtworzenie pułapu wynagrodzenia.

W toku postępowania ubezpieczona nie udowodniła okoliczności leżących u podstaw odwołania i na podstawie art. 477 ¹⁴§ 1 k.p.c., Sąd Okręgowy odwołanie oddalił.

(S.B.)

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawczyni.

7.11.2016 r.