Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 października 2013 roku

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy IV Wydział Karny Odwoławczy
w składzie:

Przewodniczący SSO Danuta Lesiewska

Sędziowie SO Piotr Kupcewicz

SO Adam Sygit - sprawozdawca

Protokolant sekr. sądowy Dominika Marcinkowska

przy udziale Ewy Łączkowskiej Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Bydgoszczy

po rozpoznaniu w dniu 25 października 2013 roku

sprawy B. H.

oskarżonego z art. 286§1 k.k. w zw. z art. 64§1 k.k.

na skutek apelacji wniesionych przez oskarżonego i jego obrońcę

od wyroku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy

z dnia 27 marca 2013 roku sygn. akt III K 795/10

I. zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

1.uchyla rozstrzygnięcia o karach jednostkowych z punktów 1 a wyroku i 1 b wyroku oraz o karze łącznej z punktu 2 wyroku,

2. w punkcie 1 wyroku czyny przypisane oskarżonemu a zarzucone w punktach I, II i IV aktu oskarżenia kwalifikuje jako występki z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., popełnione w warunkach ciągu przestępstw i za to, na podstawie art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 91 § 1 k.k., wymierza mu karę 2 (dwóch) lat i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności,

3. na podstawie art. 91 § 2 k.k. i art. 86 § 1 k.k. w miejsce kar jednostkowych z punktu 1 c wyroku i punktu 2 j.w. wymierza oskarżonemu karę łączną 3 (trzech) lat pozbawienia wolności,

4. w punkcie 3 wyroku zobowiązuje oskarżonego do naprawienia szkód poprzez zapłatę kwot:

a. na rzecz K. L. 27.500 (dwadzieścia siedem tysięcy pięćset) złotych,

b. na rzecz A. K. 57.500 (pięćdziesiąt siedem tysięcy pięćset) złotych,

c. na rzecz F. H. 7.000 (siedem tysięcy) złotych,

solidarnie wraz z D. B., skazanym wyrokiem Sądu Rejonowego w Bydgoszczy w sprawie III K 482/12,

oraz

d. na rzecz J. P. 20.000 (dwadzieścia tysięcy) złotych.

II. w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy.

III. zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adwokata W. S., Kancelaria Adwokacka w B. kwotę 619,92 (sześćset dziewiętnaście 92/100) brutto tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

III. wymierza oskarżonemu opłatę w kwocie 400 (czterystu) złotych za obie instancje i zwalnia go od obowiązku uiszczenia pozostałych kosztów postępowania odwoławczego, jego wydatkami obciążając Skarb Państwa.

Sygn. akt IV Ka 706/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 27 marca 2013 roku, wydanym w sprawie o sygnaturze akt III K 795/10, oskarżonego B. H. uznano za winnego popełnienia czynów zarzuconych aktem oskarżenia, tj.:

1.czynu z punktu II polegającego na tym, że w dniu 22 kwietniu 2010 roku w B. przy ul. (...), działając wspólnie i w porozumieniu z inną osobą, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, poprzez wprowadzenie w błąd pokrzywdzonego co do wartości monet, doprowadził A. K. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w łącznej kwocie 80.000 zł w ten sposób, że zaoferował jemu do sprzedaży jako złote monety (...) w ilości 80 sztuk, które okazały się bez żadnej wartości rynkowej, za które to monety pokrzywdzony zapłacił pieniądze w łącznej kwocie 80.000,00 zł, przy czym czynu tego dopuścił się w okresie 5 lat po odbyciu w czasie od 03.08.2002 r. do 07.08.2003 r. i od 10.02.2004r. do 24.06.2005 r. i od 15.03.2006r. do 28.10.2006r. kary co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Lublinie sygn. III K 58/03 z dnia 03.02.2004 r. za czyn z art. 286 § 1 k.k., Sądu Rejonowego w Olsztynie w sprawie VII K 1010/04 z dnia 16.08.2005r. za czyn z art. 286 § 1 k.k., Sądu Rejonowego w Olsztynie w sprawie II K 357/05 z dnia 05.07.2006 r. za czyn z art. 286 § 1 k.k. a następnie wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w Olsztynie II K 1098/07 z dnia 25.10.2007 r.,

2.czynu z punktu IV polegającego na tym, że w dniu 28 kwietnia 2010 roku w P. przy ul. (...), działając wspólnie i w porozumieniu z nieustalonym mężczyzną, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, poprzez wprowadzenie w błąd pokrzywdzonego co do wartości monet, doprowadził J. P. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w łącznej kwocie 20.000,00 zł w ten sposób, że zaoferował jemu do sprzedaży jako złote monety brytyjskie (...) w ilości 22 sztuk, które okazały się bez żadnej wartości rynkowej, za które to monety pokrzywdzony zapłacił pieniądze w łącznej kwocie 20.000,00 zł, przy czym czynu tego dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa określonych wyżej,

tj. za winnego popełnienia ciągu przestępstw z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i za to, na podstawie art. 91 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k., wymierzono mu karę czterech lat pozbawienia wolności.

3.czynu z punktu I polegającego na tym, że w dniu 14 czerwca 2010 roku w B. przy ul. (...), działając wspólnie i w porozumieniu z inną osobą, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, poprzez wprowadzenie w błąd pokrzywdzonego co do wartości monet, doprowadził K. L. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w łącznej kwocie 40.000 zł w ten sposób, że zaoferował jemu do sprzedaży jako złote monety (...) w ilości 40 sztuk, które okazały się bez żadnej wartości rynkowej, za które to monety pokrzywdzony zapłacił pieniądze w łącznej kwocie 40.000,00 zł, przy czym czynu tego dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa określonych wyżej,

tj. za winnego popełnienia przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i za to, na podstawie art. 286 § 1 k.k., skazano go na karę trzech lat pozbawienia wolności.

4.czynu z punktu III polegającego na tym, że w dniu 09 października 2007 roku w B. przy ul. (...), działając wspólnie i w porozumieniu z inną osobą, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, poprzez wprowadzenie w błąd pokrzywdzonego co do wartości monet, doprowadził F. H. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w łącznej kwocie 11.000,00 zł w ten sposób, że zaoferował jemu do sprzedaży jako złote monety brytyjskie (...) w ilości 22 sztuk, które okazały się bez żadnej wartości rynkowej, za które to monety pokrzywdzony zapłacił pieniądze w łącznej kwocie 11.000,00 zł, przy czym czynu tego dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa określonych wyżej,

tj. za winnego popełnienia przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i za to, na podstawie art. 286 § 1 k.k., skazano go na karę roku i sześciu miesięcy pozbawienia wolności.

Na podstawie art. 91 § 2 k.k. w miejsce poszczególnych w/wym. kar pozbawienia wolności wymierzono oskarżonemu B. H. karę łączną czterech lat pozbawienia wolności. Na podstawie art. 46 § 1 k.k. zobowiązano oskarżonego do zapłacenia kwot: 40.000 złotych na rzecz K. L., 80.000 złotych na rzecz A. K., 11.000 złotych na rzecz F. H. oraz 20.000 złotych na rzecz J. P., tytułem naprawienia szkody. Ponadto, na podstawie art. 63 § 1 k.k. zaliczono na poczet orzeczonej kary okres tymczasowego aresztowania od dnia 14.06.2010 roku do 19.10.2011 roku oraz zasądzono od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe i kwotę 400 złotych tytułem opłaty.

Od powyższego orzeczenia apelację wnieśli:

-oskarżony, kwestionując przyjęte przez sąd ustalenia odnośnie swego sprawstwa w zakresie czynów zarzuconych mu w punktach II, III i IV aktu oskarżenia oraz wskazując na orzeczenie niewspółmiernej kary za przestępstwo do którego popełnienia się przyznał, tj. z punktu I aktu oskarżenia,

-obrońca oskarżonego, zarzucając dopuszczenie się błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia a polegający na nieuzasadnionym przyjęciu za udowodnione popełnienia przez oskarżonego czynów opisanych w punktach II, III i IV aktu oskarżenia oraz podnosząc rażącą niewspółmierność kary orzeczonej za popełnienie przez oskarżonego czynu opisanego w punkcie I aktu oskarżenia,

i zgodnie wnosząc o uniewinnienie B. H. od popełnienia czynów zarzuconych mu w punktach II, III i IV aktu oskarżenia oraz o orzeczenie łagodniejszej kary za czyn z punktu I aktu oskarżenia.

Sąd odwoławczy zważył, co następuje:

Obie apelacje w zakresie kwestionowania zasadności przypisania oskarżonemu sprawstwa odnośnie czynów zarzuconych w punktach II, III i IV aktu oskarżenia były bezzasadne ale uruchomione ich wniesieniem postępowanie odwoławcze doprowadziło – z urzędu - do zmiany zaskarżonego wyroku na korzyść oskarżonego B. H. także w tej części. Natomiast zasadne były apelacje skarżących dotyczące rozstrzygnięcia o karze a podjętego odnośnie czynu zarzuconego w punkcie I aktu oskarżenia i również w tym zakresie doprowadziły do zmiany zaskarżonego wyroku na korzyść oskarżonego B. H..

I.

Na wstępie stwierdzić należy, że obie apelacje były zasadniczo zgodne zarówno odnośnie zakresu zaskarżenia, jak i sformułowanych zarzutów oraz wniosków. Tym samym możliwa była łączna analiza podnoszonych przez skarżących zarzutów. W zakresie czynów zarzuconych B. H. w punktach II, III i IV aktu oskarżenia skarżący podnieśli dopuszczenie się przez Sąd Rejonowy w Bydgoszczy błędnych ustaleń faktycznych, skutkującym bezzasadnym przypisaniem w tym zakresie odpowiedzialności karnej.

Niewątpliwie prawidłowość rozstrzygnięcia sprawy zależy od należytego wykonania przez sąd orzekający dwóch podstawowych obowiązków. Pierwszy z nich dotyczy postępowania dowodowego i sprowadza się nie tylko do prawidłowego – tj. zgodnego z przepisami postępowania karnego – przeprowadzenia dowodów zawnioskowanych przez strony, ale również do przeprowadzenia z urzędu wszelkich, jednocześnie możliwych i koniecznych, dowodów potrzebnych do ustalenia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia o winie oskarżonego, kwalifikacji prawnej zarzuconego mu czynu i kwestii ewentualnego wymiaru kary. Potrzeba przeprowadzenia takich dowodów zachodzi wtedy, gdy z tych przeprowadzonych na wniosek stron wynika, że okoliczności, o których mowa wyżej, nie zostały jeszcze w sposób wystarczający wyjaśnione. Drugi z tych obowiązków sprowadza się do prawidłowej oceny całokształtu okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej, a więc poza zasięgiem rozważań sądu nie mogą pozostawać dowody istotne dla rozstrzygnięcia kwestii winy, oceny prawnej czynu oraz wymiaru kary. Ustalenia faktyczne poczynione w oparciu o tak dokonaną ocenę nie mogą wykazywać błędów tak fak­tycznych, jak i logicznych. W końcu, aby sąd II instancji mógł dokonać właściwej kontroli rozumowania sądu orzekającego, które doprowadziło do określonych wniosków w za­kresie sprawstwa oskarżonego, co do zarzucanego mu czynu, cały proces my­ślowy musi być przedstawiony w pisemnych motywach wyroku.

Wbrew twierdzeniom skarżących, powyższe wymogi zostały w przedmiotowej sprawie w sposób prawidłowy zrealizowane, zapadłe rozstrzygnięcie odnośnie sprawstwa i zawinienia w zakresie wszystkich zarzuconych czynów jest wynikiem wnikliwej i, co najważniejsze, prawidłowej oceny całości zgromadzonego w sprawie a istotnego dla rozstrzygnięcia, materiału dowodowego. Jednocześnie wnioski wynikające z tej oceny zostały w sposób rzeczowy przedstawione i logicznie umotywowane a sposób redakcji rozstrzygnięcia i jego części motywacyjnej nie uniemożliwia kontroli odwoławczej.

II.

Odnosząc się do sformułowanego zarzutu oparcia rozstrzygnięcia na błędnych ustaleniach faktycznych - odnośnie czynów zarzuconych w punktach II, III i IV aktu oskarżenia - stwierdzić należy, że przekonanie sądu o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych pozostaje pod ochroną prawa procesowego wtedy, gdy:

-jest poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy całokształtu okoliczności sprawy (art. 410 k.p.k.) i to w sposób podyktowany obowiązkiem dochodzenia prawdy (art. 2 § 2 k.p.k.),

-stanowi wynik rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego (art. 4 k.p.k.),

-jest wyczerpująco i logicznie – z uwzględnieniem również wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego – uargumentowane w uzasadnieniu wyroku (art. 424 § 1 pkt. 1 k.p.k.).

Jednocześnie, w ramach realizacji zasady zawartej w art. 7 k.p.k. sąd ma prawo uznać za wiarygodne zeznania świadka (lub wyjaśnienia oskarżonego), co do niektórych przedstawionych przez niego okoliczności i nie dać wiary zeznaniom tego samego świadka (czy też wyjaśnieniom oskarżonego), co do innych okoliczności – pod warunkiem jednak, że swoje stanowisko w tej kwestii w sposób przekonywujący, jak ma to miejsce w niniejszej sprawie, uzasadni. Wszystkie te wymogi spełnia ocena dowodów dokonana przez sąd I instancji i zaprezentowana w uzasadnieniu wyroku . Ponieważ wnioski przedstawione w sporządzonym a szczegółowym i logicznym, uzasadnieniu wyroku wynikają z ustaleń poczynionych przy respektowaniu reguł rzetelnego i sprawiedliwego procesu, sąd odwoławczy uznaje za dopuszczalne odwołanie się do nich w zakresie szczegółowych przyczyn, jakie dowiodły sąd do wniosku o zasadności sformułowanych zarzutów popełnienia czterech przestępstwa oszustwa.

III.

Dokonując szczegółowej analizy sformułowanych zarzutów i argumentacji przedstawionej przez obu apelujących na ich uzasadnienie należy wskazać, że faktycznie istotne znaczenie dla prawidłowego rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy miała ocena wyjaśnień oskarżonego i weryfikacja przedstawionych przez niego okoliczności a mających stanowić obiektywną przeszkodę do przypisania mu odpowiedzialności, w szczególności za czyny z punktów II i IV aktu oskarżenia. Ocenę dokonaną przez Sąd Rejonowy uznano za prawidłową a argumentacja przytoczona przez sąd I instancji na uzasadnienie wyciągniętych wniosków jest rzeczowa, racjonalna i znajdująca potwierdzenie w zgromadzonym materiale dowodowym.

Odnośnie czynu z dnia 22 kwietnia 2010 roku skarżący podnosili, iż sprawstwo przestępstwa mającego miejsce w B.jest wykluczone obecnością oskarżonego w S., gdzie przeprowadzono czynności procesowe w innym postępowaniu karnym przeciwko niemu, co potwierdzają zeznania świadków, miejsca logowania telefonów należących do B. H.i kupony zawartych przez niego zakładów hazardowych. Przede wszystkim należy wskazać, iż protokół czynności związanej z przesłuchaniem świadka w miejscu jego zamieszkania w dniu 22 kwietnia 2010 roku nie wskazuje aby uczestniczył w niej oskarżony. Ponadto w tym dokumencie nie odnotowano (k. 845-848), iż oskarżony - z uwagi na przyjazd do S.- może w niej ewentualnie uczestniczyć oraz ustalono, że takimi informacjami nie dysponowały osoby czynność tę przeprowadzający (sędzia R. P.k. 953v) i protokołujący (protokolant B. L. k. 953v). Zeznania tych świadków, którzy okoliczności wskazane przez oskarżonego mieli potwierdzić (B. B.i A. S.), nie są zgodne i wzajemnie uzupełniające się, na co zasadnie uwagę zwrócił Sąd Rejonowy (strona 15 uzasadnienia) i wyciągnął z tego uprawnione wnioski. Jednocześnie zawarcie zakładów bukmacherskich i przedstawienie kuponów na potwierdzenie tego faktu nie wskazuje, że to oskarżony był stroną tych umów.

Przypisanie oskarżonemu sprawstwa powyższego przestępstwa to wynik rozpoznania dokonanego przez pokrzywdzonego A. K.. Świadek ten w toku czynności, wykonanych po zatrzymaniu B. H., wskazał na wizerunek oskarżonego jako współsprawcy, precyzując iż odgrywał on rolę lekarza mającego nakłonić go do przeprowadzenia transakcji. Określił wówczas prawidłowość rozpoznania „na 99 %” (k. 104) ale wskazał, iż brak pewności wynika jedynie z tego, iż ten sprawca w czasie zdarzenia nosił okulary i nakrycie głowy (k. 104, 514). W toku dalszych czynności pokrzywdzony podał, że po przeanalizowaniu szczegółów wyglądu sprawcy oraz jego ubioru w chwili zdarzenia pewien jest trafności rozpoznania „na 100 %” (k. 226v, 514). Kiedy świadek na rozprawie wskazał na oskarżonego jako sprawcę zastrzegł, iż wcześniej nikt mu nie sugerował rozpoznania a w jego prawidłowości upewnił się również wobec podobieństwa głosu (k. 513, 514). Co istotne, w/wym. wskazał także na wizerunek D. B. jako drugiego ze sprawców, będąc pewien rozpoznania „na 100%” (k. 103v-104, 226v, 514, 1043v) i zaprzeczając aby sprawca był jedną z innych osób oskarżonych o podobne czyny (k. 788).

Odnośnie czynu z dnia 9 października 2007 roku oskarżony podniósł, iż jedynie ze względu na długi upływ czasu nie może przedstawić swego alibi. W tym zakresie podstawą poczynionych przez sąd ustaleń dotyczących sprawstwa było rozpoznanie dokonane przez pokrzywdzonego F. H.. Osoba ta wskazała na wizerunek oskarżonego, będąc pewną trafności rozpoznania i wskazując, iż jest to starszy ze sprawców, który w chwili czynu posługiwał się okularami, nosił nakrycie głowy i nakłaniał do zawarcia transakcji (k. 224, 514v). Prawidłowość rozpoznania w/wym. potwierdził w toku rozprawy zastrzegając, iż wcześniej nikt nie wpływał na niego i niczego nie sugerował mu (k. 514v). Jednocześnie w/wym. wskazał na wizerunek D. B. podając, że jest to osoba bardzo podobna do oferującego monety na sprzedaż a brak jednoznaczności wskazania wynika jedynie z braku możliwości zobaczenia tej osoby „na żywo” (k. 223v). Jednocześnie zaprzeczył aby sprawca (ten, który pierwszy go zaczepił) i działał z B. H. był jedną z innych osób oskarżonych o podobne czyny (k. 788).

Odnośnie czynu z dnia 28 kwietnia 2010 roku skarżący podnosili, że w czasie popełnienia przestępstwa oskarżony przebywał na Śląsku, w miejscu znacznie oddalonym od (...), gdzie doszło przedmiotowego oszustwa, co potwierdzają informacje z hotelu i kasyna oraz ustalone miejsca logowania się używanych przez niego telefonów. Informacje uzyskane z (...) (...) K.(k. 962, 986-987), Hotelu (...)(k. 1026) i (...) S.A.w K.(k. 1028) wskazują, iż najpóźniej pobyt oskarżonego na południu kraju odnotowano w dniu 27 kwietnia 2010 roku o godzinie 22:31, przy czym kasyno (w którym to odnotowano) było czynne jedynie do godziny 4:00 czyli najpóźniej o tej godzinie w dniu 28 kwietnia 2010 roku musiał je opuścić oskarżony. Skoro przestępstwa dokonano tego dnia około godziny 12, to informacje te nie potwierdzały wyjaśnień oskarżonego o fizycznej niemożliwości jego pobytu w P..

Odnośnie tego przestępstwa podstawą przypisania oskarżonemu sprawstwa były przede wszystkim zeznania osoby pokrzywdzonej - J. P.. Tenże, już bezpośrednio po popełnieniu czynu, twierdził że jest w stanie rozpoznać obu sprawców (k. 280v). Po okazaniu tablic poglądowych wskazał na wizerunek oskarżonego podając, iż „najbardziej przypomina” sprawcę ale aby utwierdzić się w prawidłowości rozpoznania wniósł o bezpośrednie okazanie osoby (k. 322v, 512). Kiedy przeprowadzono okazanie w ten sposób to wskazał, że oskarżonego rozpoznaje „na 100 %” jako zachęcającego do zakupu monet od mężczyzny podającego się za Rosjanina i jest pewien trafności rozpoznania (k. 275v-276, 512). Powyższe potwierdził w toku rozprawy, wskazując ponadto na brak wpływu innych osób na wynik czynności prowadzonych z jego udziałem i jednoznaczność dokonanego rozpoznania (k. 512, 512v, 513).

Apelujący podnieśli ponadto, iż po zatrzymaniu oskarżonego, bezpośrednio po dokonaniu czynu w dniu 14 czerwca 2010 roku, organ prowadzący postępowanie uzyskał szereg informacji o podobnych przestępstwach a jedynym kryterium przedstawienia dalszych zarzutów było rozpoznanie przez pokrzywdzonych. Wyciągnęli przy tym wniosek, że ilość czynów popełnionych w podobnym a nawet tożsamym mechanizmie a przedstawienie oskarżonemu jedynie dalszych trzech zarzutów wskazuje, że w taki sposób oszustwa były dokonywane także przez inne osoby. Sąd odwoławczy nie kwestionuje zasadności wskazań, iż w okresie objętym zarzutami aktu oskarżenia na terenie kraju doszło do popełnienia przestępstwa w podobny sposób a takich czynów dopuszczały się też inne osoby niż oskarżony i D. B.. Nie skutkuje to jednak zaistnieniem przeszkody do przyjęcia sprawstwa B. H. w zakresie zarzutów II – IV aktu oskarżenia. W tym zakresie wiarygodnymi dowodami obciążającymi były zeznania osób pokrzywdzonych oraz wyniki przeprowadzonych okazań wizerunków i osób. Dokonane rozpoznania były jednoznaczne i konsekwentne.

Jednocześnie nie były zasadne zarzuty skarżących, że pokrzywdzeni nie byli początkowo pewni prawidłowości dokonanego rozpoznania a ich wskazanie na oskarżonego jako sprawcę na etapie rozprawy są wynikiem zasugerowania się jego rolą procesową. W sytuacji, gdy pokrzywdzeni zgłaszali jakąkolwiek wątpliwość, co do pewności dokonanego rozpoznania z tablic poglądowych (k. 43, 44), to zostało to zweryfikowane poprzez okazanie osób. Wskazania tych osób z etapu rozprawy jedynie potwierdziły jednoznaczność wcześniejszego rozpoznania, skoro upewnili się oni w tym również słysząc głos i uznając go za tożsamy z głosem sprawcy. Jednocześnie także i walory osobiste pokrzywdzonych (wiek, wykształcenie itp.) nakazują przyjąć, iż wynik rozpoznania był konsekwencją rzeczywistej zbieżności wyglądu B. H. z wyglądem jednego ze sprawców. W/wym. zdawali sobie sprawę z konsekwencji własnych zeznań i wyniku okazania dla odpowiedzialności karnej innej osoby.

Powyższe uwagi sąd odwoławczy odnosi także do wskazywanych w toku procesu przez oskarżonego przyczyn wydania orzeczenia uniewinniającego w sprawie Sądu Rejonowego w Olsztynie w sprawie II K 1629/10 (k. 565). Jak wynika z części motywacyjnej tego rozstrzygnięcia (k. 566-573) czynności związane z przeprowadzonym okazaniem w tamtej sprawie zostały wykonane wadliwie, a zeznania pokrzywdzonych były niewiarygodne. Z przyczyn wskazanych wcześniej brak jest jakichkolwiek, racjonalnie umotywowanych, przesłanek aby w niniejszej sprawie wyciągać takie wnioski.

Co istotne, pokrzywdzeni w dwóch przypadkach wskazali także na wizerunek D. B. jako współsprawcy a prawidłowość tych wskazań potwierdzają wyjaśnienia tej osoby i treść wyroku skazującego, wydanego przez Sąd Rejonowy w Bydgoszczy w sprawie III K 482/12. Ponadto przedstawiony przez wszystkich pokrzywdzonych sposób postępowania współsprawców i role poszczególnych osób był zgodny, tj. oskarżony był opisywany zawsze jako starsza osoba, nakłaniająca do zakupu monet oferowanych przez osobę podającą się za rosyjskojęzyczną. Relacja złożona przez D. B. jako świadka (k. 1012v-1013), sprzeczna jest z wyjaśnieniami jakie złożył on w swojej sprawie (III K 482/12) i z przyczyn - słusznie wskazanych przez Sąd Rejonowy (strona 20-21 uzasadnienia) - nie mogą stanowić przeszkody do przypisania oskarżonemu odpowiedzialności za czyny z punktów II i III aktu oskarżenia. Także informacja o wcześniejszym zatrzymaniu obu tych osób i ujawnieniu rzeczy tożsamych z wykorzystywanymi do popełnienia przedmiotowych przestępstw (k. 35-36) jest jedną z przesłanek skutkujących wnioskiem o już wcześniejszym ich wspólnym działaniu w popełnieniu przestępstw.

W toku rozprawy, na wniosek oskarżonego, dokonano ustaleń związanych z miejscami logowania telefonów o podanych przez niego numerach (...) i (...)(k. 526, 552, 601, 677). Na podstawie danych uzyskanych od operatorów telekomunikacyjnych sporządzono opinię (k. 958-961, 980v) z której wynika, że:

-w dniu 22 kwietnia 2010 roku numer (...)logował się w godzinach wczesnorannych w O., następnie w miejscowościach: W.(9:13), K.(11:00), L.(20:09), B.(20:10), O.(22:55); natomiast numer (...) - w tym samym dniu - logował się w miejscowościach: Ś.(7:25), L.(10:38), P.(k. 10:42), S.(15:39), K.(17:54), S.(19:14), W.(21:43),

-natomiast w dniu 28 kwietnia 2010 roku numer (...) logował się w miejscowości S.(k. 10:56) a następnie w W.(15:10, 15:18, 15:23-16:19).

Wnioski wynikające z powyższych ustaleń, zaprezentowane przez Sąd Rejonowy w uzasadnieniu wyroku, sąd odwoławczy akceptuje. Dodatkowo należy zgłosić zastrzeżenia czy to do wiarygodności (dokładności) danych czy też informacji o faktycznym użytkowniku numeru telefonu, skoro w dniu 14 czerwca 2010 roku numer (...) logował się w O.o godzinie 14:39, w sytuacji, gdy tego dnia oskarżony został zatrzymany w B.o godzinie 13:40 (k. 2).

W związku z powyższym ustalenia Sądu Rejonowego w Bydgoszczy odnośnie sprawstwa i zawinienia wszystkich zarzuconych B. H. czynów zostały uznane za prawidłowe. Argumenty przedstawione przez skarżących nie dały podstaw aby zakwestionować zasadność tych ustaleń. Jednocześnie sąd odwoławczy nie miał zastrzeżeń odnośnie prawidłowości kwalifikowania poszczególnych czynów oskarżonego jako występków oszustwa z art. 286 § 1 k.k., popełnionych w warunkach powrotności do przestępstwa z art. 64 § 1 k.k. (k. 125-126). Natomiast za nieprawidłowe uznano objęcie jedynie czynów z punktów II i IV konstrukcją ciągu przestępstw. Tożsama kwalifikacja czynów i ich popełnienie na przestrzeni od dnia 22 kwietnia 2010 do dnia 14 czerwca 2010 roku nakazywała objęcie tą konstrukcją również czynu zarzuconego w punkcie I aktu oskarżenia. Wobec powyższego zmieniono zaskarżony wyrok w ten sposób, że uchylono rozstrzygnięcia o karach jednostkowych z punktów 1 a wyroku (wymierzonej za czyn zarzucony w punkcie I aktu oskarżenia) i 1 b (wymierzonej za czyny zarzucone w punktach II i IV aktu oskarżenia) wyroku a w konsekwencji również o karze łącznej z punktu 2 wyroku. Wobec powyższych uwag, przyjęto - w punkcie 1 wyroku - że czyny przypisane oskarżonemu a zarzucone mu w punktach I, II i IV aktu oskarżenia, kwalifikowane jako występki z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., zostały popełnione w warunkach ciągu przestępstw, opisanego art. 91 § 1 k.k.

IV.

Odnośnie czynu z dnia 14 czerwca 2010 roku, zarzut I aktu oskarżenia, skarżący zgodnie sformułowali zarzut rażącej niewspółmierności (surowości) wymierzonej kary. Podniesiono, że oskarżony konsekwentnie przyznawał się do jego sprawstwa, ujawnił okoliczności jego popełnienia, w tym wskazał współsprawcę. Powyższe okoliczności znajdują potwierdzenie w zgromadzonym materiale dowodowym i dlatego za zasadny uznano wniosek apelujących, iż wymierzona za ten czyn kara trzech lat pozbawienia wolności winna być uznana za karę rażąco niewspółmierną w rozumieniu art. 438 pkt 4 k.p.k.

Wobec zmiany kwalifikacji prawnej i objęcia ciągiem przestępstw czynów zarzuconych w punktach I, II i IV aktu oskarżenia koniecznym okazało się – w tym zakresie - wymierzenie jednej kary, tj. w miejsce kar trzech lat pozbawienia wolności (z punktu 1 a wyroku) i czterech lat pozbawienia wolności (z punktu 1 b). Orzekając ją w wymiarze dwóch lat i sześciu miesięcy pozbawienia wolności wzięto pod uwagę również wskazane wyżej okoliczności łagodzące. Natomiast wcześniejsza karalność sądowa (k. 127-128, 146, 1164-1165) była istotną okolicznością obciążającą. Na podstawie art. 91 § 2 k.k. i art. 86 § 1 k.k. w miejsce kar jednostkowych z punktu 1 c wyroku (rok i sześć miesięcy pozbawienia wolności) i z punktu 2 wyroku sądu odwoławczego (dwa lata i sześć miesięcy pozbawienia wolności) wymierzono oskarżonemu karę łączną 3 (trzech) lat pozbawienia wolności. W tym zakresie wzięto po uwagę, że znaczny przedział czasowy uniemożliwia zastosowanie zasady pełnej absorpcji, natomiast zbieżność kwalifikacji prawnej i sposobu popełnienia wszystkich przestępstw skutkował złagodzeniem kary łącznej (jej górna możliwa granica wynosiła bowiem cztery lata pozbawienia wolności.

Sąd I instancji zasadnie wskazał na okoliczności obciążające, jednak mylnie uznając je „za łagodząco wpływające na wymiar kary” oraz błędne wnioski wyciągając przy formułowaniu orzeczenia o poszczególnych karach (strona 37 uzasadnienia). W ocenie sądu odwoławczego okoliczności te (w szczególności sposób popełnienia przestępstw, wysokość wyrządzonych szkód, wcześniejsza karalność sądowa) wskazują, że tylko w/wym. kary, zapadłe w wyroku odwoławczym, są adekwatne do stopnia zawinienia oskarżonego oraz spełnią swoje cele zapobiegawcze i wychowawcze a nadto zrealizują dyrektywę w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Orzeczenie kar w jeszcze mniejszych rozmiarach nie spełniłoby prewencyjnych dyrektyw kary i dało poczucie sprawcy pobłażliwości nieuzasadnionej realiami sprawy, jak i jego postawą.

V.

Za wadliwe uznano ponadto rozstrzygnięcia zawarte w punkcie 3 wyroku dotyczące zobowiązania oskarżonego do naprawienia szkód wyrządzonych przestępstwem. Ingerencja sądu odwoławczego w tym zakresie była podyktowana regulacją art. 440 k.p.k., gdyż utrzymanie rozstrzygnięcia w dotychczasowym kształcie skutkowałoby rażącą niesprawiedliwością orzeczenia.

W warunkach określonych regulacją art. 46 § 1 k.k. sąd zobowiązany jest orzec obowiązek naprawienia szkody, jeżeli szkoda wynikająca z przestępstwa została określona i udowodniona (vide: orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2002 roku w sprawie III KKN 269/00, publ. LEX nr 74459). Orzeczenie takie obejmuje równowartość rzeczywistej (faktycznie zaistniałej) szkody a wynikłej bezpośrednio z przestępstwa, bez uwzględnienia przy ustalaniu jej wysokości tych składników i elementów szkody, które wynikły z następstw czynu (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2002 roku w sprawie II KKN 385/01, publ. LEX nr 53028). Obowiązek, wynikający z art. 46 § 1 k.k., może jednak dotyczyć wyłącznie szkody rzeczywiście istniejącej jeszcze/już na chwilę podejmowania decyzji w przedmiocie jej naprawienia. Już na chwilę orzekania w sprawie III K 795/10 część szkód a wynikających z popełnienia przestępstw na szkodę K. L., A. K. i F. H. została naprawiona przez współsprawcę D. B. (k. 1005v). Do dalszej restytucji doszło na etapie postępowania wykonawczego, prowadzonego w sprawie III K 482/12 (k. 1197-1201). Wobec powyższego obowiązek nałożony na oskarżonego w tej sprawie mógł dotyczyć jedynie pozostałych części, tj. odpowiednio 27.500 złotych, 57.500 złotych i 7.000 złotych. Jednocześnie, skoro prawomocnym orzeczeniem ten obowiązek nałożono także na współsprawcę D. B. to w tym zakresie zobowiązanie ma charakter odpowiedzialności solidarnej, co winno znaleźć odzwierciedlenie w treści wyroku.

Wobec powyższego oskarżonego B. H. zobowiązano do naprawienia szkód pokrzywdzonym przestępstwem poprzez zapłatę kwot:

a.na rzecz K. L. 27.500 (dwadzieścia siedem tysięcy pięćset) złotych,

b.na rzecz A. K. 57.500 (pięćdziesiąt siedem tysięcy pięćset) złotych,

c.na rzecz F. H. 7.000 (siedem tysięcy) złotych,

solidarnie wraz z D. B., skazanym wyrokiem Sądu Rejonowego w Bydgoszczy w sprawie III K 482/12,

oraz,

d.na rzecz J. P. 20.000 (dwadzieścia tysięcy) złotych.

W pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymano w mocy. Zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz adwokata W. S., Kancelaria Adwokacka w B., kwotę brutto 619 złotych i 92 grosze tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu w postępowaniu odwoławczym, uwzględniając dodatkowy termin rozprawy apelacyjnej i normy wynikające z rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (publ. Dz. U. z 2002 roku, nr 163, poz. 1348 z późn. zm.).

Ponadto, zgodnie z art. 10 ust. 1 i art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych (publ. Dz.U. z 1983 roku, nr 49, poz. 223 z późn. zm.) wymierzono oskarżonemu opłatę w kwocie 400 (czterystu) złotych za obie instancje. Jednocześnie zwolniono go od obowiązku uiszczenia pozostałych kosztów postępowania odwoławczego, jego wydatkami obciążając Skarb Państwa czyli również w zakresie kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu.