Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 września 2016 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XIV Wydział Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 6 września 2016 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z odwołania J. M.

przeciwko Z. Oddział w W.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania J. M.

od decyzji Z. Oddziału w W.

z dnia 8 kwietnia 2016 r. o nr (...) (...)

oddala odwołanie;

Sygn. akt XIV U 1370/16

UZASADNIENIE

Decyzją z 8 kwietnia 2016 r. Z. Oddział w W., na podstawie przepisów ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (…), odmówił J. M. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z uwagi na nieudowodnienie wymaganego 15 - letniego stażu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Organ rentowy przyjął za udowodnione okresy składkowe i nieskładkowe w wymiarze 25 lat i 6 dni. Staż pracy w warunkach szczególnych wyniósł 1 rok, 7 miesięcy. Organ rentowy nie uwzględnił pracy w szczególnych warunkach w okresie od 3 września 1979 r. do 31 marca 1994 r. w R.w R., ponieważ ubezpieczony był członkiem tej spółdzielni (k. 20 a.e.).

W odwołaniu od powyższej decyzji J. M. wniósł o jej zmianę poprzez przyznanie prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych(…). Odwołujący się wskazał, iż będąc zatrudnionym w R.w R. w okresie od 3 września 1979 r. do 31 marca 1994 r. wykonywał pracę przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowo wodorowym. Odwołujący się stał na stanowisku, iż spełnił wszystkie przesłanki uprawniające go do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, ponieważ w dniu wejścia przepisów ustawy emerytalnej osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 25 lat i 6 dni, w tym okres zatrudnienia w warunkach szczególnych wynoszący ponad 16 lat (k. 2-3).

W odpowiedzi na odwołanie, organ rentowy, przywołując argumenty zawarte w treści zaskarżonej decyzji, wniósł o jego oddalenie, ponieważ zaskarżona decyzja została wydana na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS (…) i jest faktycznie i prawnie uzasadniona (k. 6).

W piśmie procesowym z 30 czerwca 2016 r. (data wpływu: 5 lipca 2016 r.), pełnomocnik reprezentujący odwołującego się, popierał odwołanie wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji z 9 kwietnia 2016 r. poprzez przyznanie J. M. prawa do emerytury, nadto wniósł o zasadzenie od organu rentowego na rzecz odwołującego się zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych oraz dopuszczenie dowodu z zeznań świadków wskazanych w treści pisma a także dowodu z opinii biegłego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Pełnomocnik odwołującego się podniósł m.in., że J. M. w R.w R. zatrudniony był na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku spawacza wykonując konstrukcje stalowe, w związku z powyższym spełnił warunki z art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (…) (k. 15-18).

Sąd Okręgowy ustalił, następujący stan faktyczny:

J. M. (ur. (...)) 3 września 1979 r. zawarł z R. w R. umowę o pracę na czas nieokreślony na stanowisku ślusarza-spawacza w Dziele Produkcji i Montażu P.. Wynagrodzenie strony ustaliły wówczas na kwotę 17,60 zł. za godzinę plus premia regulaminowa (umowa o pracę z 31 sierpnia 1979 r. - k. 32).

Dnia 26 października 1979 r., uchwałą Walnego Zgromadzenia Członków Spółdzielni, J. M. został przyjęty na członka R. w R.. W deklaracji członkowskiej J. M. zobowiązał się do wniesienia wkładu pieniężnego w wysokości 2.000 zł. (deklaracja członkowska- k. 38).

Wcześniej, tj. 1 października 1979 r. odwołujący się zawarł ze Spółdzielnią porozumienie w sprawie opłaty za pracę członka spółdzielni, w którym zobowiązał się, jako członek spółdzielni, w okresie trwania członkostwa, do wykonywania pracy w charakterze spawacza. Powyższe porozumienie w pkt. 3 określało, iż za wykonaną pracę „członek” otrzyma wynagrodzenie w formie dniówki obrachunkowej za ośmiogodzinny dzień pracy ustalonej w systemie akordowym w wysokości 28 zł./godzinę, która to stawka ulegała systematycznemu zwiększeniu. Na mocy tego porozumienia strony rozwiązały umowę o pracę zawartą 3 września 1979 r. (porozumienie z 1 października 1979 r. - k. 37, dokumenty przeszeregowania- k. 40, 42-52).

W w/w Spółdzielni pracę spawacza odwołujący się wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy w określonych godzinach pracy. Odwołujący się pracował na hali i podlegał brygadziście, który wydawał mu polecenia służbowe. Do końca zatrudnienia, tj. do 31 marca 1994 r., J. M. pozostał członkiem Spółdzielni. W związku z likwidacją Spółdzielni odwołujący się otrzymał odprawę pieniężną. Wszyscy pracownicy zatrudnieni w Spółdzielni byli jednocześnie jej członkami. Początkowo Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjno-Usługowa zawierała umowy o pracę, by następnie przyjąć pracownika w poczet swoich członków. Wówczas zawarta wcześniej umowa o pracę przekształcała się w umowę o świadczenie pracy członka spółdzielni na rzecz Spółdzielni. Praca członka Spółdzielni niczym się nie różniła od pracy w oparciu o umowę o pracę (zeznania świadków: J. K. – k. 48, J. R. – k. 48-49, F. S. –k. 49-50, zeznania odwołującego się – k. 51, k. 60v).

Na rzecz Rolniczej Spółdzielni Produkcyjno-Usługowej, J. M. świadczył pracę jako członek Spółdzielni do 31 marca 1994 r., cały czas na stanowisku spawacza (świadectwo pracy – k. 56).

Odwołujący w 4 czerwca 2016 r. złożył wniosek o emeryturę (k. 1-6 a.e.).

Na dzień 1 stycznia 1999 r. odwołujący się udowodnił staż pracy wynoszący ponad 25 lat i 6 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 1 rok i 7 miesięcy pracy w szczególnych warunkach. Nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, 60 lat ukończył w dniu 9 kwietnia 2016r.

Powyższy stan faktyczny Sad ustalił na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach sprawy, w tym w szczególności w aktach osobowych odwołującego się z okresu zatrudnienia w R. (k. 28-83), w tym w szczególności deklaracji członkostwa z dnia 1 października 1979 r. (k. 37), porozumienia zawartego ze Spółdzielnią 27 października 1979 r. (k. 37), świadectwa pracy z 31 marca 1994 r. (k. 56), ponadto na podstawie zeznań świadków: J. K. ( k. 48), J. R. (k. 48-49), F. S. (k. 49-50), a także na podstawie zeznań odwołującego się (k. 51, k. 60v).

Dowody z dokumentów Sąd uznał za wiarygodne źródło dowodowe, ponadto strony nie kwestionowały wartości dowodowej tych dokumentów. Zarówno z deklaracji członkowskiej, porozumienia oraz świadectwa pracy wynika, iż J. M. z R. w R. łączył stosunek członkostwa, w ramach którego odwołujący się świadczył pracę spawacza na jej rzecz realizując postanowienia zawarte w porozumieniu zawartym ze spółdzielnią w dniu 1 października 1979 r. Tym samym stosunek łączący J. M. ze R. w R. nie wypełnia definicji stosunku pracy.

Tym samym Sąd uznał, iż materiał dowodowy nie budzi wątpliwości i pozwala na poczynienie jednoznacznych ustaleń co okoliczności podnoszonych w odwołaniu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie J. M., jako bezzasadne nie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem sporu w sprawie niniejszej było to, czy odwołujący się, będący członkiem R. w R., w okresie od 3 września 1979 r. do 31 marca 1994 r. i świadczący na rzecz tej Spółdzielni jako jej członek pracę spawacza, spełnił przesłanki warunkujące przyznanie prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (…).

Zgodnie z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 748 jednolity tekst ubezpieczonym urodzonym po 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. 1 stycznia 1999r.) osiągnęli: okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27, tj. 20 lat w przypadku kobiet i 25 lat w przypadku mężczyzn. Stosownie do ust. 2 cytowanego przepisu, emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie z ust. 2 art. 32 cyt. ustawy dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych.

Warunki przejścia na emeryturę przez wymienionych powyżej pracowników określa rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r., Nr 8 poz. 43 ze zm.). Wyszczególnienie prac uznawanych za wykonywane w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zawierają wykazy A i B stanowiące załącznik do wskazanego wyżej rozporządzenia.

Okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Pracownik, który wykonywał pracę w szczególnych warunkach nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełni łącznie następujące warunki: osiągnie wiek emerytalny, wynoszący dla kobiet 55 lat, 60 lat dla mężczyzn i ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Za wymagany okres zatrudnienia uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia (§ 3 i 4 ust.1 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r.).

Bezspornym w niniejszej sprawie jest, iż J. M. w dniu 9 kwietnia 2016 r. (w miesiącu zgłoszenia wniosku o emeryturę) ukończył lat 60 i na 1 stycznia 1999r. posiadał wymagany okres zatrudnienia wynoszący co najmniej 25 lat. Odwołujący nie przystąpił do również do otwartego funduszu emerytalnego. Wskazać należy, iż organ rentowy zaliczył odwołującemu się staż pracy w warunkach szczególnych w łącznym wymiarze wynoszącym 1 rok i 7 miesięcy.

Zatem spór dotyczył wymaganego okresu 15 lat pracy w szczególnych warunkach, a w szczególności czy jako pracę w szczególnych warunkach można zaliczyć okres od 3 września 1979 r. do 31 marca 1994 r., kiedy odwołujący się wykonywał na rzecz R. w R. pracę spawacza, będąc jednocześnie członkiem tej Spółdzielni.

Wskazać należy, że z treści powołanych wyżej przepisów jednoznacznie bowiem wynika, że prawo do emerytury na ich podstawie przysługuje wyłącznie pracownikom wykonującym pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Nie dotyczą one natomiast członków rolniczej spółdzielni produkcyjnej świadczących pracę na rzecz tej spółdzielni. Podstawę świadczenia pracy przez członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną nie stanowi stosunek pracy, ale cywilnoprawny stosunek członkostwa z taką spółdzielnią. Powyższe wprost wynika z art. 155 § 1 Prawa spółdzielczego , zgodnie z którym zdolny do pracy członek spółdzielni ma prawo i obowiązek pracować w spółdzielni w rozmiarze ustalanym corocznie przez zarząd, stosownie do potrzeb wynikających z planu działalności gospodarczej spółdzielni, oraz z art. 157 tej ustawy, w myśl którego spółdzielnia poza członkami i domownikami może zatrudniać stosownie do potrzeb również inne osoby na podstawie umowy o pracę lub na podstawie innego stosunku prawnego, którego przedmiotem jest świadczenie pracy. Podstawą świadczenia pracy w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną przez jej członka nie może być stosunek pracy, a okres wykonywania pracy w charakterze członka Spółdzielni nie może zostać zaliczony do okresów pracy w szczególnych warunkach, o którym mowa powołanym wyżej art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w ugruntowanym w tym zakresie orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 2012r., I UK 384/11, LEX nr 1212661, wyrok z dnia 21 października 2009r. I UK 115/09, wyrok z dnia 8 grudnia 2009r. I UK 186/09, wyrok z 25 stycznia 2005r. I UK 142/04 ).

W niniejszej sprawie odwołujący się od 1 października 1979 r. do 31 marca 1994 r. wykonywał pracę na rzecz R. w R. w ramach łączącego go ze Spółdzielnia stosunku członkostwa, co jasno wynika z treści porozumienia zawartego 27 października 1979 r. (k. 37) oraz zostało wyraźnie zaznaczone w treści świadectwa pracy z dnia 31 marca 1994 r. (k. 56). Okoliczność ta wynika wprost z przedłożonych do akt sprawy dokumentów. Status odwołującego się jako członka Spółdzielni ze swojej istoty różnił się od statusu pracowników zatrudnionych w innych zakładach pracy. W ocenie Sądu, mimo podobieństwa sposobu wykonywania pracy w ramach stosunku pracy i w ramach członkostwa w spółdzielni, nie można przyjąć, że w spornym okresie odwołujący się był pracownikiem wykonującym pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu powołanych wyżej przepisów. O powyższym świadczy cały szereg różnic pomiędzy jego statusem jako członka spółdzielni a statusem pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę (w szczególności dotyczy to sposobu rozliczania pracy, ustalania wynagrodzenia, prawa do udziału w zyskach spółdzielni). W konsekwencji należy stwierdzić, że z dokonanych ustaleń faktycznych wynika jednoznacznie, że w spornym okresie odwołujący się nie pozostawał w stosunku pracy, ale realizował zatrudnienie w ramach łączącego go ze spółdzielnią stosunku członkostwa.

Reasumując, stwierdzić należy, że J. M. w okresie od dnia 1 października 1979 r. do 31 marca 1994 r. nie pozostawał w stosunku pracy, ale świadczył pracę na rzecz R. w R. w ramach łączącego go z tą spółdzielnią stosunku członkostwa. Okres ten nie może zostać zaliczony do okresu pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu powołanych wyżej przepisów. Udowodniony przez odwołującego okres pracy w szczególnych warunkach na dzień 01 stycznia 1999r. wynosi: 1 rok i 7 miesięcy - zatem nie udowodnił on wymaganego 15-letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach jako pracownik.

Mając powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w wyroku.

SSO Magdalena Daria-Figura